Rozprawa odmiejscowiona
W związku z dużym zainteresowaniem oraz pytaniami na temat przygotowanego projektu dotyczącego tzw. sądu odmiejscowionego (rozprawy odmiejscowionej lub potocznie nazywanego sądem stadionowym) oraz dozoru elektronicznego dla pseudokibiców, za Ministerstwem Sprawiedliwości, prezentujemy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks wykroczeń oraz niektórych innych ustaw.
Projekt ma na celu m.in. usprawnienie i uproszczenie postępowań prowadzonych w trybie przyspieszonym o przestępstwa i wykroczenia, poprzez wprowadzenie do polskiej procedury karnej instytucji rozprawy odmiejscowionej.
Ta zmiana, jak i inne zawarte w projekcie, w istotnym zakresie związane są z organizowanymi przez Polskę i Ukrainę Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej Euro 2012. Zmiany mają mieć charakter uniwersalny, bowiem pozwolą wg Ministerstwa, na trwałe zwiększenie efektywności działań organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości.
Gotowy projekt ponad miesiąc temu został przekazany do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które koordynuje przygotowania pakietu ustaw dotyczących przygotowań do Euro 2012.
Poniżej prezentujemy ten projekt oraz jego uzasadnienie.
........................................................
projekt – wersja z dnia 9 lutego 2011 r.
Ustawa z dnia ………..
o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks wykroczeń
oraz niektórych innych ustaw )
Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm. )) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 41b otrzymuje brzmienie:
„Art. 41b § 1. Sąd może orzec zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą, a udział sprawcy w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową w wypadkach wskazanych w ustawie.
§ 2. Sąd określa rodzaje imprez, których zakaz dotyczy oraz terytorialny zakres obowiązywania tego środka. Jeżeli zakaz dotyczy meczów piłki nożnej sąd może orzec, że zakaz obejmuje mecze rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 3. Orzekając zakaz wstępu na imprezę masową sąd może orzec obowiązek przebywania skazanego w czasie trwania imprezy masowej w określonym miejscu stałego pobytu, kontrolowany w sposób określony w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego.
§ 4. Sąd orzeka obowiązek określony w § 3, jeżeli sprawca był uprzednio karany za przestępstwo popełnione w związku z imprezą masową.
§ 5. Nakładając obowiązek określony w § 3 sąd wskazuje imprezy masowe w czasie trwania których skazany jest zobowiązany przebywać w miejscu stałego pobytu, w szczególności wskazując nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny imprez, z którymi związany jest obowiązek.
§ 6. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może orzec, że po upływie okresu na który orzeczono obowiązek określony w § 3 skazany będzie zobowiązany do stawiennictwa, w czasie trwania imprezy masowej, w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji.
§ 7. Obowiązek stawiennictwa, o którym mowa w § 6, orzeka się na okres nie przekraczający okresu, na który orzeczono zakaz wstępu na imprezę masową, przy uwzględnieniu okresu w czasie którego wobec skazanego stosowano obowiązek przebywania w określonym miejscu stałego pobytu, o którym mowa w § 3. Łączny czas stosowania wobec skazanego obowiązków, o których mowa w § 3 i § 6, nie może przekroczyć okresu orzeczonego wobec skazanego zakazu wstępu na imprezę masową.
§ 8. Jeżeli z okoliczności wynika, że wykonanie obowiązku określonego w § 3 jest niemożliwe lub jego orzeczenie jest oczywiście niecelowe, w miejsce tego obowiązku orzeka się obowiązek stawiennictwa skazanego, w czasie trwania imprezy masowej, w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji.
§ 9. Obowiązek, o którym mowa:
- w § 3 orzeka się na okres nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 12 miesięcy.
- w § 8 orzeka się na okres od 6 miesięcy do lat 6, nie przekraczający okresu, na jaki orzeczono zakaz wstępu na imprezę masową.
Obowiązki orzekane na podstawie § 3, § 6 i § 8 orzeka się w miesiącach i latach.”;
2) w art. 84 po § 2 dodaje się § 3 w brzmieniu:
„§ 3. Sąd może zwolnić skazanego z obowiązku orzeczonego na podstawie art. 41b § 6 lub § 8, po upływie połowy okresu, na który go orzeczono, jeżeli był on wobec skazanego stosowany przynajmniej przez rok, a zachowanie skazanego wskazuje, że dalsze stosowanie obowiązku nie jest niezbędne dla spełnienia celów środka karnego.”;
3) po art. 224 dodaje się art. 224a w brzmieniu:
„Art. 224a. Kto wiedząc, że zagrożenie nie istnieje, zawiadamia o zdarzeniu, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób lub mieniu w znacznych rozmiarach lub stwarza sytuację, mającą wywołać przekonanie o istnieniu takiego zagrożenia, czym wywołuje czynność instytucji użyteczności publicznej lub organu ochrony bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zdrowia mającą na celu uchylenie zagrożenia,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”;
4) art. 244 otrzymuje brzmienie:
„Art. 244. Kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności, prowadzenia pojazdów, wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, zakazu wstępu na imprezę masową, obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu albo nie wykonuje zarządzenia sądu o ogłoszeniu orzeczenia w sposób w nim przewidziany,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”;
5) art. 244a otrzymuje brzmienie:
„Art. 244a. § 1. Kto nie stosuje się do orzeczonego w związku z zakazem wstępu na imprezę masową obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej albo ukaranej, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, w czasie trwania imprezy masowej,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udaremnia lub utrudnia kontrolowanie, w sposób określony w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, orzeczonego wobec niego obowiązku, o którym mowa w § 1.”.
6) po art. 254 dodaje się art. 254a w brzmieniu:
„Art. 254a. Kto zabiera, niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku element wchodzący w skład sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, ciepłowniczej, elektroenergetycznej, gazowej, telekomunikacyjnej albo linii kolejowej, tramwajowej, trolejbusowej lub linii metra, powodując przez to zakłócenie działania całości lub części sieci albo linii,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”;
7) art. 297 otrzymuje brzmienie:
„Art. 297 § 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi - kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu płatniczego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi nie powiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego, określonego w § 1 albo na możliwość dalszego korzystania z elektronicznego instrumentu płatniczego.
§ 3. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego, określonych w § 1, zrezygnował z dotacji albo zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego.”;
8) po art. 297 dodaje się art. 297a w brzmieniu:
„Art. 297a § 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania zamówienia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi nie powiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości zamówienia publicznego.
§ 3. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zrezygnował z zamówienia publicznego albo zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego.”;
9) art. 305 otrzymuje brzmienie:
„Art. 305 § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udaremnia lub utrudnia postępowanie o uzyskanie zamówienia publicznego lub inne publiczne postępowanie organizowane na podstawie przepisów ustawy mające na celu uzyskanie najkorzystniejszej oferty albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając na szkodę właściciela mienia lub osoby albo instytucji lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, na rzecz której takie postępowanie jest dokonywane,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto w związku z postępowaniami, o których mowa w § 1 rozpowszechnia informacje lub przemilcza istotne okoliczności mające znaczenie dla zawarcia umowy będącej przedmiotem tych postępowań albo wchodzi w porozumienie z inną osobą, działając na szkodę właściciela mienia lub osoby albo instytucji lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, na rzecz której postępowanie jest dokonywane,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, ściganie przestępstwa określonego w § 1 – 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.”;
10) art. 309 otrzymuje brzmienie:
„Art. 309 W razie skazanie za przestępstwo określone w art. 296 § 3, art. 297 § 1, art. 297a § 1 lub art. 299, grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności można wymierzyć w wysokości do 3 000 stawek dziennych.”.
Art. 2. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm. ) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 177 § 1a otrzymuje brzmienie:
„§ 1a. Przesłuchanie świadka może nastąpić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość. W postępowaniu przed sądem w czynności w miejscu przebywania świadka bierze udział referendarz sądowy, asystent sędziego lub urzędnik zatrudniony w sądzie, w którego okręgu świadek przebywa.”;
2) w art. 325b § 1 punkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) przewidziane w art. 159, 254a i 262 § 2 Kodeksu karnego,”;
3) w art. 517b po § 2 dodaje się § 2a - 2d w brzmieniu:
„§ 2a. Można odstąpić od przymusowego doprowadzenia do sądu sprawcy ujętego w warunkach określonych w § 1, jeżeli zostanie zapewnione uczestniczenie przez sprawcę we wszystkich czynnościach sądowych, w których ma on prawo uczestniczyć, w szczególności złożenie przez niego wyjaśnień, przy użyciu urządzeń technicznych, umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość wraz z jednoczesnym i bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W takim wypadku złożenie wniosku o rozpoznanie sprawy jest równoznaczne z przekazaniem sprawcy do dyspozycji sądu.
§ 2b. W wypadku określonym w § 2a we wszystkich czynnościach sądowych przy użyciu urządzeń technicznych, umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość, bierze udział w miejscu przebywania sprawcy referendarz sądowy lub asystent sędziego zatrudniony w sądzie, w którego okręgu przebywa sprawca.
§ 2c. Jeżeli w wypadku określonym w § 2a został ustanowiony obrońca, uczestniczy on w czynnościach sądowych przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość, w miejscu przebywania sprawcy.
§ 2d. Jeżeli w wypadku określonym w § 2a w odniesieniu do sprawcy zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 204 § 1, tłumacz uczestniczy w czynnościach sądowych przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość, w miejscu przebywania sprawcy.”;
4) w art. 517c po § 2 dodaje się § 2a w brzmieniu:
„§ 2a. W wypadku określonym w art. 517b § 2a podejrzanego należy pouczyć ponadto o treści art. 517b § 2a i 2c, art. 517e § 1a i art. 517 ea.”;
5) w art. 517d:
a) po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:
„§ 1a. W wypadku określonym w art. 517b § 2a sporządza się odpisy wniosku o rozpoznanie sprawy dla sprawcy oraz dla jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony, a także uwierzytelnione kopie wszystkich dokumentów materiału dowodowego przekazywanych do sądu i pozostawia w miejscu przebywania zatrzymanego sprawcy. Po zakończeniu wszystkich czynności sądowych przeprowadzanych w trybie art. 517b § 2a kopie te włącza się do akt sprawy.”,
b) § 4 otrzymuje brzmienie:
„§ 4. Każda osoba wezwana przez Policję w charakterze świadka, biegłego, tłumacza lub specjalisty jest obowiązana stawić się w sądzie we wskazanym terminie. Art. 177 § 1a stosuje się.”;
6) w art. 517e po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:
„§ 1a. W wypadku określonym w art. 517b § 2a prezes sądu lub sąd, w sposób wskazany w art. 137, zawiadamia oskarżonego oraz jego obrońcę, jeżeli został ustanowiony, o doręczeniu wniosku o rozpoznanie sprawy i oznacza czas na przygotowanie się do obrony. Oskarżonemu oraz jego obrońcy doręcza się za pokwitowaniem przez funkcjonariusza Policji odpisy wniosku o rozpoznanie sprawy oraz udostępnia się kopie dokumentów, o których mowa w art. 517d § 1a. Zatrzymanemu oskarżonemu należy umożliwić, w miejscu jego przebywania, kontakt z obrońcą bez obecności osób trzecich.”;
7) po art. 517e dodaje się art. 517ea w brzmieniu:
„Art. 517ea. § 1. W wypadku określonym w art. 517b § 2a podczas czynności sądowych, w których oskarżony uczestniczy przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość, uczestnicy postępowania mogą składać wnioski oraz inne oświadczenia oraz dokonywać czynności procesowych wyłącznie ustnie do protokołu. O treści wszystkich pism procesowych, które wpłynęły do akt sprawy od chwili przekazania do sądu wniosku o rozpoznanie sprawy, sąd jest zobowiązany poinformować przy najbliższej czynności procesowej oskarżonego oraz jego obrońcę. Na żądanie oskarżonego lub obrońcy sąd ma obowiązek odczytać treść tych pism.
§ 2. W wypadku określonym w art. 517b § 2a pisma procesowe oskarżonego i jego obrońcy, których nie można było przekazać do sądu, mogą być przez nich odczytane na rozprawie. Z chwilą ich odczytania wywołują one skutek procesowy i są traktowane jako czynności dokonane w formie ustnej.”;
8) w art. 517g § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Jeżeli sąd przed rozprawą główną lub w jej toku stwierdzi, że sprawa nie podlega rozpoznaniu w trybie przyspieszonym albo nie można jej rozpoznać z zachowaniem dopuszczalnego czasu przerw w rozprawie, o którym mowa w art. 517f § 1, rozpoznaje sprawę w dalszym ciągu w trybie uproszczonym w tym samym składzie. Jeżeli jednak zachodzi wypadek określony w art. 517b § 2a, rozprawę należy wyznaczyć w takim terminie, albo ją przerwać bądź odroczyć, aby umożliwić osobiste uczestniczenie w niej oskarżonego. W razie niemożności rozpoznania sprawy także w trybie uproszczonym sąd rozstrzyga w przedmiocie środka zapobiegawczego i przekazuje sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych, zawiadamiając o tym pokrzywdzonego.”;
9) po art. 517g dodaje się art. 517ga w brzmieniu:
„Art. 517ga. W razie zarządzenia przerwy w rozprawie lub zmiany trybu postępowania w dalszym postępowaniu nie stosuje się w stosunku do oskarżonego sposobu uczestniczenia w czynnościach sądowych przewidzianego w art. 517b § 2a.”.
Art. 3. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm. ) w art. 181b dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się § 2 w brzmieniu:
„§ 2. W razie orzeczenia obowiązku przebywania skazanego w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu, kontrolowanego w sposób określony w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, sąd przesyła odpis wyroku sądowi penitencjarnemu, właściwemu dla miejsca stałego pobytu skazanego, w celu wykonania wyroku w zakresie tego obowiązku.”.
Art. 4. W ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275, z późn. zm. ) uchyla się art. 66.
Art. 5. W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, z późn. zm. ) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 91 po § 2 dodaje się § 2a w brzmieniu:
„§ 2a. Organ określony w § 2 może odstąpić od przymusowego doprowadzenia sprawcy do sądu, jeżeli zostanie zapewnione uczestniczenie przez sprawcę we wszystkich czynnościach sądowych, w których ma on prawo uczestniczyć, w szczególności możliwość złożenia przez niego wyjaśnień, przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość wraz z jednoczesnym i bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku.”;
2) w art. 92 § 1 zdanie wstępne otrzymuje brzmienie:
„§ 1. W postępowaniu przyspieszonym, z zastrzeżeniem art. 92a:”;
3) po art. 92 dodaje się art. 92a w brzmieniu:
„Art. 92a. W postępowaniu przyspieszonym, toczącym się z zastosowaniem art. 91 § 2a, stosuje się przepisy niniejszego rozdziału z następującymi zmianami:
1) wniosek o ukaranie nie może być złożony ustnie do protokołu;
2) we wszystkich czynnościach sądowych przy użyciu urządzeń technicznych, umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość, bierze udział w miejscu przebywania sprawcy referendarz sądowy lub asystent sędziego zatrudniony w sądzie, w którego okręgu przebywa sprawca;
3) jeżeli został ustanowiony obrońca lub wezwano tłumacza, uczestniczą oni w czynnościach sądowych przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość, w miejscu przebywania sprawcy;
4) prezes sądu lub sąd, w sposób wskazany w art. 137 Kodeksu postępowania karnego, zawiadamia obwinionego o doręczeniu wniosku o ukaranie; obwinionemu doręcza się za pokwitowaniem przez funkcjonariusza organu, o którym mowa w art. 91 § 2, odpis wniosku o ukaranie oraz udostępnia się kopie wszystkich dokumentów materiału dowodowego przekazywanych do sądu;
5) art. 517ea Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio; świadków i biegłych można także przesłuchać przy zastosowaniu art.177 § 1a Kodeksu postępowania karnego;
6) w razie zarządzenia przerwy w rozprawie lub zmiany trybu postępowania w dalszym postępowaniu nie stosuje się w stosunku do obwinionego sposobu uczestniczenia w czynnościach sądowych przewidzianego w art. 91 § 2a; termin rozpoznania sprawy przed sądem należy tak ustalić, aby umożliwić osobiste uczestniczenie w niej obwinionego.”.
Art. 6. W ustawie z dnia 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. z 2010 r. Nr 142, poz. 960) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 1 po punkcie 4 dodaje się punkt 5, w brzmieniu:
„5) warunki wykonywania, organizowanie i kontrolowanie oraz nadzór nad wykonywaniem orzeczonego w związku z zakazem wstępu na imprezę masową obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu w czasie trwania imprezy masowej.”;
2) po Rozdziale 5 dodaje się Rozdział 5a, w brzmieniu:
„Rozdział 5a
Warunki wykonywania, organizowanie i kontrolowanie oraz nadzór nad wykonywaniem obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu w czasie trwania imprezy masowej.
Art. 83a. Do kontrolowania wykonywania orzeczonego w związku z zakazem wstępu na imprezę masową obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu w czasie trwania imprezy masowej, zwanego dalej „obowiązkiem przebywania”, stosuje się aparaturę monitorującą, o której mowa w art. 2 ust. 1.
Art. 83b. W sprawach wykonania obowiązku przebywania właściwy jest sąd penitencjarny, w okręgu którego skazany ma miejsce stałego pobytu.
Art. 83c. 1. Niezwłocznie po otrzymaniu odpisu prawomocnego wyroku sąd penitencjarny wydaje postanowienie, w którym:
1) określa miejsce wykonywania obowiązku przebywania, kontrolowanego przy użyciu aparatury monitorującej oraz rodzaj podlegających zainstalowaniu środków technicznych;
2) wyznacza termin i określa sposób zgłoszenia przez skazanego podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania gotowości do zainstalowania elektronicznego urządzenia rejestrującego lub założenia nadajnika;
3) wskazuje obowiązek przebywania skazanego w miejscu stałego pobytu w czasie trwania imprez masowych, w terminach o których będzie informowany przez centralę monitorowania;.
4) określa datę zakończenia kontrolowania obowiązku przebywania przy użyciu aparatury monitorującej.
2. Przed wydaniem postanowienia, o którym mowa w ust. 1, sąd penitencjarny ustala, czy na przeszkodzie kontrolowaniu obowiązku przebywania przy użyciu aparatury monitorującej nie stoją warunki techniczne. W tym celu sąd żąda nadesłania informacji od upoważnionego podmiotu dozorującego.
3. Wydając postanowienie, o którym mowa w ust. 1, sąd penitencjarny poucza skazanego o przysługujących mu prawach i obowiązkach oraz o konsekwencjach naruszenia warunków wykonywania obowiązku przebywania, kontrolowanego przy użyciu aparatury monitorującej.
4. Odpis postanowienia sądu penitencjarnego przesyła się niezwłocznie upoważnionemu podmiotowi dozorującemu.
Art. 83d. 1. Jeżeli informacje nadesłane przez upoważniony podmiot dozorujący wskazują na brak warunków technicznych do kontrolowania wykonywania obowiązku przebywania za pomocą aparatury monitorującej, sąd penitencjarny niezwłocznie zamienia ten obowiązek na obowiązek stawiennictwa, w czasie trwania imprezy masowej, w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, zwany dalej „obowiązkiem stawiennictwa”.
2. Wydając postanowienie o zamianie obowiązku przebywania na obowiązek stawiennictwa określa się wymiar obowiązku stawiennictwa zgodnie z wyrokiem, mocą którego obowiązek orzeczono.
3. Na poczet obowiązku stawiennictwa zalicza się okres pomiędzy uprawomocnieniem wyroku a wydaniem postanowienia, o którym mowa w ust. 1.
Art. 83e Sąd penitencjarny zamienia obowiązek przebywania na obowiązek stawiennictwa, jeżeli:
1) skazany udaremnia lub utrudnia kontrolowanie przy użyciu aparatury monitorującej obowiązku przebywania;
2) zaistniała okoliczność uniemożliwiająca kontrolowanie przy użyciu aparatury monitorującej obowiązku przebywania lub czyniąca takie kontrolowanie oczywiście niecelowym.
Art. 83f. W przypadkach szczególnie ważnych dla skazanego, uzasadnionych warunkami zdrowotnymi, rodzinnymi lub osobistymi, sędzia penitencjarny może zezwolić skazanemu na przebywanie poza miejscem stałego pobytu w czasie trwania imprezy masowej.
Art. 83g. W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, sąd penitencjarny może zmienić miejsce, w którym obowiązek przebywania orzeczony wobec skazanego będzie kontrolowany przy użyciu aparatury monitorującej; przepisy art. 83c ust. 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio.
Art. 83h. Postanowienia sądu penitencjarnego wydane na podstawie przepisów niniejszego rozdziału podlegają wykonaniu niezwłocznie.
Art. 83i. Na postanowienia wydane na podstawie przepisów niniejszego rozdziału przysługuje zażalenie, z tym że na postanowienie wydane na podstawie art. 83c ust. 1 zażalenie przysługuje jedynie w zakresie określenia daty zakończenia kontrolowania obowiązku przebywania przy użyciu aparatury monitorującej.
Art. 83j. 1. Podmiot prowadzący centralę monitorowania niezwłocznie informuje skazanego o terminach imprez masowych, w czasie trwania których ma on obowiązek przebywać w miejscu stałego pobytu.
2. Terminy imprez masowych, o których mowa w ust. 1, podmiot prowadzący centralę monitorowania określa na podstawie informacji przekazanych przez Komendanta Głównego Policji.
3. Na skazanym spoczywa obowiązek kontaktowania się z podmiotem prowadzącym centralę monitorowania.
Art. 83k. Do wykonywania, organizowania i kontrolowania oraz nadzoru nad wykonywaniem obowiązku przebywania stosuje się odpowiednio przepisy art. 8 ust. 1, art. 15, art. 16, art. 25 ust. 1 i 2, art. 27 ust. 2, a także przepisy Rozdziałów 4 i 5, z wyłączeniem przepisów w zakresie regulującym zadania sądowego kuratora zawodowego.”.
Art. 7. W ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 36 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Komendant gromadzi i przetwarza informacje dotyczące imprez masowych innych niż masowe imprezy sportowe w zakresie obejmującym terminarz tych imprez oraz dane o osobach, o których mowa w art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. a i b.”;
2) po art. 45 dodaje się art.45a w brzmieniu:
„Art. 45a. Komendant niezwłocznie przekazuje podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania, określoną w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, informacje o terminach imprez masowych w zakresie dotyczącym poszczególnych osób, o których mowa w art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. a, w stosunku do których orzeczono obowiązek przebywania w czasie trwania imprezy masowej w określonym miejscu stałego pobytu.”;
3) art. 64 otrzymuje brzmienie:
„Art. 64. Postępowanie w sprawach o przestępstwa określone w art. 58-61 prowadzi się na podstawie przepisów o postępowaniu przyspieszonym, o którym mowa w rozdziale 54a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.), o ile zachodzą przesłanki do rozpoznania sprawy w tym postępowaniu.”;
4) w art. 65:
a) § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Orzekając zakaz wstępu na imprezę masową sąd może orzec wobec ukaranego obowiązek stawiennictwa, w czasie trwania imprezy masowej, w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji.”;
b) po § 4 dodaje się § 5 w brzmieniu:
„§ 5. Obowiązek, o którym mowa w § 3, orzeka się na okres od 6 miesięcy do lat 6, nie przekraczający okresu, na jaki orzeczono zakazu wstępu na imprezę masową.”;
5) po art. 65 dodaje się art. 65a w brzmieniu:
„Art. 65a. 1.Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono środek karny określony w art. 65 ust.1 i 2, uznać go za wykonany, jeżeli ukarany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok.
2. Sąd może zwolnić skazanego z obowiązku orzeczonego na podstawie art. 65 ust. 3, po upływie połowy okresu, na który go orzeczono, jeżeli był on wobec skazanego stosowany przynajmniej przez rok, a zachowanie skazanego wskazuje, że dalsze stosowanie obowiązku nie jest niezbędne dla spełnienia celów orzeczonego środka karnego.”;
6) art. 67 otrzymuje brzmienie:
„Art. 67. Jeżeli zakaz dotyczy meczów piłki nożnej, sąd może orzec, że zakaz obejmuje mecze rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.”.
Art. 8. Ustawa wchodzi w życie w dniu 1 stycznia 2012 r
........................................................................
UZASADNIENIE
CELE REGULACJI
Projektowana regulacja ma na celu:
1. zwiększenie efektywności środka karnego określonego w art. 39 pkt 2c Kodeksu karnego – zakazu wstępu na imprezę masową, w szczególności
w płaszczyźnie jego wykonywania,
2. usprawnienie i uproszczenie postępowań prowadzonych w trybie przyspieszonym o przestępstwa i wykroczenia, w szczególności dotyczących czynów zabronionych popełnianych w związku z imprezami masowymi, w warunkach zachowania gwarancji procesowych oskarżonego (zwłaszcza prawa do obrony), poprzez wprowadzenie do polskiej procedury karnej instytucji rozprawy odmiejscowionej,
3. podniesienie efektywności prawnej ochrony realizowanej normami prawa karnego na tych polach, w odniesieniu do których istniejące ustawodawstwo jawi się jako niedostatecznie efektywne, utrudniające egzekwowanie odpowiedzialności sprawców czynów sprzecznych z prawem, względnie nieadekwatnie odzwierciedlające karygodność określonych zachowań (problematyka fałszywych alarmów bombowych, kradzieży i uszkodzenia elementów infrastruktury technicznej, problematyka prawnokarnej ochrony przetargów publicznych i innych postępowań zmierzających do uzyskania najkorzystniejszej oferty).
Proponowane zmiany w istotnym zakresie związane są z Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej „Euro 2012”, które będą przeprowadzone na terytorium Polski
i Ukrainy. Projektowane rozwiązania mają jednak charakter uniwersalny i pozwolą na zwiększenie efektywności ochrony realizowanej normami prawa karnego oraz skuteczności i sprawności działań organów ścigania i organów wymiaru sprawiedliwości nie tylko w czasie tych mistrzostw, lecz wywrą również trwałe pozytywne skutki w płaszczyźnie kryminalnopolitycznej oraz w płaszczyźnie funkcjonowania tych organów.
1. ZMIANY W ZAKRESIE ŚRODKA KARNEGO – ZAKAZU WSTĘPU NA IMPREZĘ MASOWĄ
Cel regulacji, wskazany powyżej, zostanie zrealizowany poprzez wprowadzenie elektronicznej kontroli miejsca pobytu skazanego w czasie trwania imprezy masowej oraz poprzez wprowadzenie zmian dotyczących istoty tego środka karnego, sposobu orzekania w jego przedmiocie, a także sposobu jego wykonania.
Na zwiększenie efektywności realizacji zakazu wstępu na imprezę masową będą miały wpływ następujące kierunki zmian przepisów:
- zmiany dotyczące istoty środka karnego oraz sposobu jego orzekania;
- dywersyfikacja obowiązku przebywania skazanego w czasie trwania imprezy masowej w wyznaczonym miejscu, poprzez ukształtowanie tego obowiązku jako dwóch niezależnych od trwania środka form :
1. obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu, monitorowanego elektronicznie,
2. obowiązku stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w innym określonym miejscu;
- wprowadzenie odpowiedzialności karnej za naruszenie obowiązków orzeczonych w związku z zakazem wstępu na imprezę masową.
W projekcie ustawy przyjęto założenie, że kontrolowanie obowiązku przebywania skazanego w czasie trwania imprezy masowej w określonym miejscu stałego pobytu odbywać się będzie w drodze wykorzystania środków technicznych stosowanych obecnie w związku z wykonywaniem kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Takie rozwiązanie gwarantuje przede wszystkim maksymalnie skuteczną kontrolę wskazanego wyżej obowiązku, oraz niezakłócony przebieg kontroli, bowiem urządzenia te sprawdziły się w dotychczasowej praktyce. Nie wywoła ono także dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa. Zadanie to bowiem będzie realizowane przez dotychczasowe podmioty określone w ustawie z dnia 7 września 2008 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, tj. upoważniony podmiot dozorujący, podmiot prowadzący centralę monitorowania oraz sąd penitencjarny i sędziego penitencjarnego.
Rozwiązania przyjęte w projekcie ustawy znacznie ograniczą zakres obowiązków Policji związanych z wykonywaniem tego środka karnego w oparciu o obowiązujące przepisy.
Zmiany w Kodeksie karnym.
Dokonując analizy obowiązującego art. 41 b §1 k.k. należy zauważyć, że sąd może orzec zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przy popełnieniu przestępstwa zachowanie sprawcy wskazuje, że jego udział w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Z brzmienia tego przepisu wynika, iż zakaz wstępu na imprezę masową można orzec za popełnienie jakiegokolwiek przestępstwa., w sytuacji kiedy z uwagi na ochronę istotnych dóbr prawnie chronionych ocena zachowania sprawcy uzasadnia wykluczenie jego udziału w imprezach masowych. Takie unormowanie prawne jest zbyt szerokie, kryminalnopolitycznie nieuzasadnione, i nie pozostaje w logicznej relacji z istotą tego środka karnego.
Zakaz wstępu na imprezę masową powinien ściśle wiązać się
z okolicznościami czynów popełnionych w związku z imprezą tego rodzaju. Celem zakazu jest wyeliminowanie udziału w imprezie masowej określonej kategorii sprawców – tych którzy swoim zachowaniem naruszają porządek prawny, stanowiąc jednocześnie zagrożenie dla bezpieczeństwa imprez masowych.
Dlatego istotnym kryterium zasadności zastosowania tego środka karnego nie powinna być ocena zachowania sprawcy przy popełnieniu jakiegokolwiek przestępstwa, ale związek popełnionego przestępstwa z imprezą masową. Wskazane przekonanie legło u podstaw nowelizacji art. 41b § 1 k.k. - w projekcie przewidziano możliwość orzeczenia zakazu wstępu na imprezę masową w sytuacji, gdy przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą, a udział sprawcy w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
Nie uległa natomiast zmianie, w odniesieniu do obecnych unormowań, kwestia dotycząca fakultatywnego i obligatoryjnego charakteru tego środka karnego – środek ten co do zasady ma fakultatywny charakter, natomiast obligatoryjność jego orzeczenia może wynikać jedynie z wyraźnego zapisu ustawy.
W projektowanym art. 41b § 2 k.k. wskazano na konieczne elementy treści rozstrzygnięcia sądu w przedmiocie zakazu wstępu na imprezę masową. Orzekając ten środek karny sąd obowiązany będzie określić rodzaje imprez, których zakaz dotyczy oraz wskazać zakres terytorialny obowiązywania tego środka. Z brzmienia projektowanego przepisu jednoznacznie wynika, iż nie jest wystarczające wskazanie w orzeczeniu jedynie w ogólny sposób, że orzeka się zakaz wstępu na imprezy masowe.
Każdorazowo rozstrzygnięcie powinno zawierać wskazanie o jaki rodzaj imprez masowych chodzi, a także jaki jest zakres terytorialny obowiązywania zakazu, przy czym jeśli zakaz dotyczy meczów piłki nożnej rozgrywanych przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy, zakres terytorialny obowiązywania zakazu może obejmować także obszar poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wszystkie te elementy powinny w jednoznaczny sposób wynikać z orzeczenia sądu. Dopiero tak sformułowane orzeczenie daje możliwość efektywnego wykonania orzeczonego środka karnego.
Zgodnie z obowiązującym art. 41b § 2 k.k. zakaz wstępu na imprezę masową każdorazowo połączony jest z obowiązkiem stawiennictwa skazanego, w czasie trwania imprezy masowej, w jednostce organizacyjnej Policji lub w innym miejscu wyznaczonym przez właściwego komendanta Policji.
Z kolei z brzmienia art. 43 § 1 k.k. wynika, że zakaz wstępu na imprezę masową orzeka się w wymiarze od 2 do 6 lat. Skoro zakaz wstępu na imprezę masową jest połączony z obowiązkiem stawiennictwa, o którym mowa w art. 41 b § 2 k.k., to również i taki obowiązek aktualny jest przez cały czas trwania zakazu, czyli najkrócej przez dwa lata, a najdłużej przez sześć lat. W tym czasie skazany obowiązany jest nie tylko do powstrzymywania się od udziału w imprezach masowych objętych zakazem, ale także obowiązany jest do stawiennictwa w czasie trwania imprezy w określonym miejscu, którym co do zasady jest jednostka Policji.
Obowiązujące unormowanie wywołuje wątpliwości nie tylko prawne, ale także natury faktycznej. Jeśli chodzi o zastrzeżenia o prawnym charakterze, to w aspekcie długotrwałości obowiązku stawiennictwa w jednostce Policji trwającego przez cały czas trwania zakazu, (którego istotą jest przecież jedynie zakaz wstępu na imprezę), to należy zauważyć, że w sytuacji gdy skazany w sposób dobrowolny poddaje się rygorowi i nie bierze udziału w imprezach objętych zakazem, nie wydaje się uzasadnione ani konieczne nakładanie na niego dodatkowego obowiązku stawiennictwa w tym czasie w innym miejscu.
W takiej sytuacji bowiem represyjność środka karnego wynika w głównej mierze z uciążliwości zdeterminowanej koniecznością periodycznego, powtarzalnego stawiania się w określonym miejscu, i z długotrwałości tego stanu rzeczy, a nie z powstrzymywania się od udziału w imprezach masowych.
Jeśli zaś chodzi o uwagi natury organizacyjnej, to należy wskazać na trudności faktyczne, które mogą się pojawić w przypadku organizacji dużych imprez masowych, takich jak np. EURO w piłce nożnej, kiedy w czasie ich trwania będzie zachodziła konieczność stawiennictwa w komisariacie Policji dużej liczby kibiców. Poza tym nie należy tracić z pola widzenia także okoliczności, że wskazane rozwiązania spowodowały zwiększenie obowiązków Policji.
Dlatego też w projektowanym art. 41 b § 3 k.k. przewidziano dywersyfikację obowiązku przebywania skazanego w miejscu stałego pobytu oraz czasu trwania zakazu i wprowadzono możliwość elastycznego podejmowania decyzji
o stosowaniu takiego obowiązku w zależności od istnienia podstaw do przypuszczenia, że skazany będzie dobrowolnie przestrzegał zakazu wstępu na imprezy masowe lub też braku podstaw do takiego poglądu.
W projektowanym art. 41 b § 3 k.k. przewidziano dodatkowo możliwość,
że sąd orzekając zakaz wstępu na imprezę masową orzeknie wobec skazanego obowiązek przebywania w czasie imprezy masowej w określonym miejscu stałego pobytu, który to obowiązek będzie podlegał kontroli w sposób określony w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.
Orzeczenie tego obowiązku będzie zależało od uznania sądu, poza przypadkiem określonym w art. 41 b § 4 k.k., kiedy to jego orzeczenie będzie obligatoryjne wobec sprawcy uprzednio karanego za przestępstwo popełnione w związku z imprezą masową. Ponadto zgodnie z projektowanym art. 41 b § 8 k.k., obowiązku przebywania w miejscu pobytu w czasie trwania imprezy masowej nie będzie się orzekało w sytuacji, gdy już w chwili orzekania sąd poweźmie informacje, że wykonanie obowiązku nie będzie możliwe, np. z uwagi na stan zdrowia skazanego, wykluczający możliwość stosowania wobec niego monitoringu elektronicznego lub brak warunków technicznych umożliwiających poddanie zachowania skazanego kontroli przy pomocy aparatury monitorującej lub uzna, że orzeczenie takiego obowiązku byłoby oczywiście niecelowe.
W obu tych wypadkach zamiast monitorowanego elektronicznie obowiązku przebywania, w czasie trwania imprezy masowej, w miejscu stałego pobytu, sąd nałoży na skazanego obowiązek stawiennictwa w tym samym czasie
w jednostce Policji lub innym miejscu wskazanym przez właściwego komendanta Policji.
Przy czym należy podkreślić, że sąd orzekający nie będzie obowiązany do badania faktycznych i technicznych możliwości zastosowania wobec skazanego monitoringu elektronicznego. Okoliczności te będą stanowić przedmiot czynności sądu penitencjarnego, będącego sądem wykonującym orzeczenie w zakresie nałożonego na skazanego, łącznie z zakazem wstępu na imprezę masową, obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu w czasie trwania wskazanych w wyroku imprez masowych.
Z projektowanych unormowań jednoznacznie wynika, że zakazowi wstępu na imprezy masowe, może – ale nie w każdym przypadku musi – towarzyszyć obowiązek przewidziany w art. 41 b § 3 k.k., który ma mieć charakter niezależny od zakazu.
Odrębność obowiązku w stosunku do zakazu wynika nie tylko z możliwości odrębnego określenia czasu trwania obowiązku, który zgodnie z art. 41 b § 9 k.k., w postaci polegającej na monitorowanym elektronicznie obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu w czasie trwania imprezy masowej będzie mógł być orzekany na okres od 6 miesięcy do 12 miesięcy, ale także z konieczności odrębnego ukształtowania treści orzeczenia w zakresie tego obowiązku, zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 41 b § 5 k.k.
Nakładając taki obowiązek sąd będzie wskazywał imprezy masowe w czasie trwania których skazany obowiązany jest przebywać w miejscu stałego pobytu, w szczególności określając nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny imprez, z którymi związany jest zakaz. Jednak obowiązek swoim zakresem nie będzie mógł wykraczać poza treść orzeczonego zakazu, natomiast będzie mógł mieć węższy zakres, jeżeli sąd uzna to za celowe, a wystarczające dla realizacji prewencyjnych celów orzekanego środka karnego. Dopuszczalna więc będzie sytuacja, w której kontrola zachowania skazanego przy zastosowaniu do tego celu aparatury monitorującej będzie dotyczyła tylko poszczególnych, wskazanych przez sąd imprez masowych, a mianowicie tych, co do których najbardziej prawdopodobne mogłoby być nierespektowanie przez skazanego orzeczonego zakazu wstępu, nie zaś wszelkich imprez masowych mieszczących się w zakresie orzeczonego środka karnego.
Projektowany art. 41b § 6 k.k. przewiduje możliwość, aby w szczególnie uzasadnionych wypadkach niezależnie od orzeczenia wobec skazanego monitorowanego elektronicznie obowiązku pozostawania w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu, sąd już w wyroku przesądził, że po upływie okresu tego obowiązku skazany będzie podlegał, na dalszy czas określony w wyroku, obowiązkowi stawiennictwa, w czasie trwania imprezy masowej, w jednostce Policji lub miejscu wskazanym przez właściwego komendanta Policji.
Rozwiązanie takie będzie mogło znajdować zastosowanie w szczególności
w stosunku do najbardziej niepoprawnych przedstawicieli subkultur kibicowskich, w odniesieniu do których celowe jest ich długotrwałe, skuteczne wyeliminowanie z udziału w imprezach masowych na okres dłuższy niż maksymalny, przewidziany projektowanymi przepisami okres stosowania monitorowanego elektronicznie obowiązku przebywania w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu.
Obowiązek przebywania w miejscu stałego pobytu, jak i obowiązek stawiennictwa w jednostce Policji lub innym miejscu wskazanym przez właściwego komendanta, będzie orzekany, zgodnie z proj. art. 41b § 9 k.k., w pierwszym wypadku w miesiącach, zaś w drugim – w miesiącach i latach.
Rozwiązanie takie pozwoli sądowi na maksymalnie elastyczne, uwzględniające zarówno względy prewencyjne, jak i ciężar czynu, którego popełnienie stanowi podstawę orzekanego środka karnego, wyznaczenie zakresu nakładanych na skazanego obowiązków, a tym samym przysłuży się realizacji zasady indywidualizacji kary.
Projekt obejmuje nowelizację art. 84 k.k. Obowiązujący § 1 tego artykułu przewiduje możliwość uznania za wykonane orzeczonych środków karnych przed upływem okresu, na jaki je orzeczono. Instytucja ta stanowi istotny czynnik motywujący skazanego do przestrzegania porządku prawnego w okresie wykonywania środka, podnosząc tym samym jego efektywność, z korzyścią dla porządku prawnego, którego ochrona stanowi motywację orzekania środków karnych o dominującym elemencie prewencyjnym.
Przesłanką formalną uznania środka karnego za wykonany jest upływ połowy okresu, na który środek orzeczono, nie krótszego jednak niż rok, natomiast przesłanką materialną jest przestrzeganie w tym czasie przez skazanego porządku prawnego.
W projekcie przewidziano, że możliwość ta, w obecnym stanie prawnym mająca zastosowanie wyłącznie do środków karnych, obejmie również obowiązek orzekany w celu kontroli przestrzegania nałożonego na skazanego zakazu wstępu na imprezę masową. Skoro bowiem ten środek karny może zostać uznany za wykonany po upływie połowy okresu, na który został orzeczony, byłoby niekonsekwencją ze strony ustawodawcy, aby pozbawiać skazanego szansy na wcześniejsze uznanie za wykonany również obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce Policji.
Podobnie jak w wypadku środka karnego, szansa taka powinna motywować skazanego do przestrzegania obowiązku, z korzyścią dla realizacji prewencyjnych celów stawianych zarówno przed środkiem karnym, jak i wzmacniającym jego oddziaływanie obowiązkiem przebywania lub obowiązkiem stawiennictwa.
W projekcie przyjęto rozwiązanie analogiczne jak w art. 84 § 1 k.k., a więc możliwość uznania obowiązku za wykonany po upływie połowy okresu, na który go orzeczono, ale nie wcześniej niż po roku. Cel orzekania obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce Policji, w czasie trwania imprezy masowej, ma charakter weryfikujący stosunek skazanego do nałożonego na niego zakazu wstępu na imprezę masową.
Jeżeli skazany przez co najmniej rok prawidłowo stosuje się do obowiązku, a co za tym idzie, również do zakazu, istnieją podstawy, by uznać go za wystarczająco odpowiedzialnego i wdrożonego do przestrzegania prawa.
Należy bowiem podkreślić, że uznanie za wykonany obowiązku przebywania
w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce Policji lub innym miejscu wskazanym przez właściwego komendanta Policji nie jest tożsame z uznaniem za wykonany środka karnego w postaci zakazu wstępu na imprezę masową.
Zakaz ten będzie w dalszym ciągu pozostawać w mocy, mimo zwolnienia z obowiązku. Uznanie obowiązku za wykonany oznacza jedynie, że w ocenie sądu nie ma potrzeby, aby w dalszym ciągu kontrolować za pomocą obowiązku przestrzeganie przez skazanego zakazu wstępu na imprezę masową, gdyż zachowanie skazanego wskazuje, że dalsze stosowanie obowiązku nie jest niezbędne dla spełnienia celów orzeczonego środka karnego.
Z drugiej strony, uznanie za wykonany środka karnego w postaci zakazu wstępu na imprezę masową musi oznaczać jednoczesne uznanie za wykonany obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce Policji. Obowiązek ten nie ma bowiem charakteru samoistnego, lecz stanowi jedynie dodatkowy element, orzekany wespół ze środkiem karnym, stanowiący instrument kontroli przestrzegania przez skazanego zakazu.
Gdy zakaz uznaje się za wykonany, obowiązek – siłą rzeczy – staje się bezprzedmiotowy.
Projekt przewiduje nowelizację art. 244 k.k. i art. 244a k.k., umiejscowionych w Rozdziale XXX Kodeksu karnego grupującym przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości.
Przedmiotem ochrony przepisu art. 244 k.k. jest wymiar sprawiedliwości,
a konkretnie — respektowanie orzeczeń sądowych, na mocy których sąd nałożył na określoną osobę wymienione w tym przepisie zakazy lub obowiązki, zarówno tytułem środka karnego, jak i na innej prawnej podstawie.
Skoro zatem art. 244 k.k. penalizuje nierespektowanie zakazów orzekanych tytułem środka karnego, logiczne jest, aby w tym właśnie przepisie penalizować również nierespektowanie środka karnego w postaci zakazu wstępu na imprezę masową. Środek ten został wprowadzony do Kodeksu karnego na mocy ustawy z 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, jednak ustawa ta nie przewidziała zmiany art. 244 k.k., toteż złamanie zakazu wstępu na imprezę masową pierwotnie nie było penalizowane. Z kolei ustawa z 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy
o bezpieczeństwie imprez masowych oraz ustawy - Kodeks karny wprowadziła do Kodeksu karnego nowy przepis karny – art. 244a, penalizujący zarówno naruszenie zakazu wstępu na imprezę masową, jak naruszenie obowiązku połączonego z tym zakazem. Przepis ten przewiduje za opisane w nim zachowanie sankcję w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W ten sposób powstała paradoksalna sytuacja, nie znajdująca uzasadnienia
ani w płaszczyźnie kryminalnopolitycznej, ani sprawiedliwościowej – złamanie zakazu wstępu na imprezę masową jest zagrożone nie tylko inną, ale w dodatku niższą sankcją karną niż złamanie pozostałych zakazów orzekanych tytułem środka karnego, pomimo że w każdym wypadku niezastosowania się przez skazanego do treści prawomocnie orzeczonego wobec niego zakazu dochodzi do identycznego ataku na dobro prawne, stanowiące przedmiot ochrony przepisu art. 244 k.k., którym jest autorytet orzeczenia sądowego oraz skuteczność prewencyjnego oddziaływania orzeczenia, opartego na założeniu, iż nałożony zakaz będzie przez skazanego przestrzegany.
Projekt usuwa tą niekonsekwencję obowiązującego prawa, poszerzając zakres kryminalizacji wynikającej z art. 244 k.k. o niezastosowanie się do zakazu wstępu na imprezę masową.
Konsekwencją powyższego jest zmiana art. 244a k.k. W aktualnym stanie prawnym przepis ten penalizuje zarówno naruszenie zakazu wstępu na imprezę masową, jak i obowiązku, orzeczonego na podstawie art. 41b Kodeksu karnego. Naruszenie zakazu wstępu na imprezę masową będzie penalizowane w art. 244 k.k., podczas gdy art. 244a k.k. będzie obejmował swym zakresem wyłącznie naruszenie obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku stawiennictwa w jednostce Policji lub innym miejscu wskazanym przez właściwego komendanta Policji, w czasie trwania imprezy masowej.
Projekt nie modyfikuje wysokości sankcji karnej przewidzianej aktualnie w tym przepisie, niższej niż przewidziana w art. 244 k.k., ponieważ wspomniane obowiązki mają w stosunku do zakazu wstępu na imprezę masową charakter dopełniający i kontrolny, a tym samym w pełni racjonalne jest zagrożenie naruszenia obowiązku karą nieco mniej surową niż naruszenie samego środka karnego.
Proponowany kształt art. 244a k.k. uwzględnia okoliczność,
że projektowana ustawa wprowadza daleko idące zmiany w art. 41b k.k. Co się z tym wiąże, znamiona art. 244a § 1 k.k. muszą objąć obie postacie obowiązku, przewidziane odpowiednio w art. 41b § 3 i § 6 oraz § 8 k.k. W proponowanym kształcie art. 244a § 1 k.k. penalizuje więc naruszenie obowiązku przebywania w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu oraz obowiązku stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej albo ukaranej, komendanta Policji.
Natomiast w art. 244a § 2 k.k. projekt określa nowy typ czynu zabronionego. Stanowi to konsekwencję wprowadzenia nowego rodzaju kontroli zachowania skazanego, sprawowanej przy użyciu elektronicznej aparatury monitorującej,
o której mowa w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego.
Skoro naruszenie obowiązku jako takiego uznawane jest za czyn zabroniony pod groźbą kary, sankcja karna powinna objąć również zachowania polegające na udaremnianiu lub utrudnianiu kontroli tego obowiązku. W obu wypadkach zachowanie sprawcy ma bowiem zasadniczo ten sam charakter, sprowadzając się do nierespektowania orzeczenia sądu nakładającego na skazanego obowiązek.
Podmiotem obu przestępstw przewidzianych w art. 244a k.k.,może być jedynie osoba, wobec której sąd orzekł środek karny w postaci zakazu wstępu na imprezę masową łącznie z obowiązkiem w jednej z dwóch postaci, o których mowa w art. 41b § 3 i § 6 oraz § 8 k.k.
Zmiany w Kodeksie karnym wykonawczym oraz ustawie
o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym
w systemie dozoru elektronicznego. Co do zasady, w myśl art. 3 § 1 k.k.w., sądem właściwym w zakresie wykonania orzeczenia zakazu wstępu na imprezę masową (w formie przewidzianej w art. 41b § 1 kk) jest sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji.
Jeżeli zakaz wstępu na imprezę masową jest połączony z obowiązkiem,
w jednej z form przewidzianych w art. 41b k.k., właściwość sądu w postępowaniu dotyczącym wykonania takiego orzeczenia ulega pewnym modyfikacjom. Obowiązek stawiennictwa (art. 41b § 6 i § 8 k.k.) wykonywany jest przez sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji (art. 3 § 1 k.k.w.), który zgodnie z art. 181b § 1 k.k.w. przesyła odpis wyroku komendantowi powiatowemu (rejonowemu, miejskiemu) Policji, właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego.
Natomiast w przypadku obowiązku przebywania skazanego w czasie trwania imprezy masowej w określonym miejscu stałego pobytu (art. 41b § 3 k.k.), zgodnie z ustawą o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, wyłącznie właściwy jest sąd penitencjarny, dlatego też w myśl projektowanego art. 181b § 2 k.k.w., sąd który wydał wyrok w pierwszej instancji, po stwierdzeniu prawomocności jego odpis, w celu wykonania orzeczenia w zakresie obowiązku, będzie przesyłał do sądu penitencjarnego właściwego dla miejsca stałego pobytu skazanego.
Warunki wykonania, organizowanie i kontrolowanie oraz nadzór nad wykonaniem obowiązku przebywania w czasie trwania imprezy masowej
w określonym miejscu stałego pobytu zostały określone w proponowanych przepisach nowelizujących ustawę o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Właściwym miejscowo do wykonania obowiązku przebywania będzie sąd penitencjarny, w okręgu którego skazany ma miejsce stałego pobytu (określone w wyroku), zgodnie z proponowanym art. 83b ustawy.
Niezwłocznie po otrzymaniu odpisu prawomocnego wyroku orzekającego obowiązek przebywania przez skazanego w miejscu stałego zamieszkania, w czasie trwania imprezy masowej, sąd penitencjarny ustali, czy na przeszkodzie kontrolowaniu obowiązku przebywania przy użyciu aparatury monitorującej nie stoją warunki techniczne. W tym celu sąd zażąda nadesłania informacji od upoważnionego podmiotu dozorującego (art. 83c ust. 2).
W przypadku uzyskania informacji pozytywnej sąd penitencjarny, zgodnie z proponowanym art. 83b ust. 1, niezwłocznie wyda postanowienie, w którym:
-określi miejsce wykonywania obowiązku przebywania, kontrolowanego przy użyciu aparatury monitorującej oraz rodzaj podlegających zainstalowaniu środków technicznych;
-wyznaczy termin i określi sposób zgłoszenia przez skazanego podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania gotowości do zainstalowania elektronicznego urządzenia rejestrującego lub założenia nadajnika;
-wskaże obowiązek przebywania skazanego w miejscu stałego pobytu
w czasie trwania imprez masowych, w terminach o których będzie informowany przez centralę monitorowania;
-określi datę zakończenia kontrolowania obowiązku przebywania przy użyciu aparatury monitorującej.
Sąd penitencjarny będzie miał obowiązek pouczyć skazanego
o przysługujących mu prawach i obowiązkach oraz o konsekwencjach naruszenia warunków wykonywania obowiązku przebywania, kontrolowanego przy użyciu aparatury monitorującej (art. 83c ust.3). Odpis wydanego postanowienia sąd penitencjarny niezwłocznie prześle upoważnionemu podmiotowi dozorującemu (art. 83c ust. 4).
W przypadku uzyskania od upoważnionego podmiotu dozorującego o braku warunków technicznych do kontrolowania obowiązku przebywania w określonym miejscu stałego pobytu za pomocą aparatury monitorującej, sąd penitencjarny, na podstawie proj. art. 83d ust. 1, niezwłocznie zamieni ten obowiązek na obowiązek stawiennictwa, w czasie trwania imprezy masowej, w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta Policji.
W postanowieniu o zamianie formy obowiązku łączonego z zakazem wstępu na imprezę masową sąd penitencjarny określi wymiar obowiązku stawiennictwa zgodnie z treścią wyroku, zaliczając na jego poczet okres, jaki upłynął pomiędzy datą uprawomocnienia się wyroku a datą wydania postanowienia zamieniającego formy wykonywania obowiązku (art. 83d ust. 2 i 3).
W czasie wykonywania obowiązku przebywania w określonym miejscu pobytu kontrolowanego przy użyciu aparatury monitorującej sąd penitencjarny będzie mógł dokonać szeregu modyfikacji w zakresie wykonania nałożonego na skazanego obowiązku, w szczególności:
- zamienić, na podstawie art. 83e, obowiązek przebywania na obowiązek stawiennictwa w sytuacji, gdy:
-skazany udaremnia lub utrudnia kontrolowanie przy użyciu aparatury monitorującej obowiązku przebywania;
-zaistniała okoliczność uniemożliwiająca kontrolowanie obowiązku przebywania przy użyciu aparatury monitorującej lub czyniąca takie kontrolowanie oczywiście niecelowym.
- zezwolić skazanemu, na podstawie art. 83f, na przebywanie poza określonym miejscem pobytu w czasie trwania imprezy masowej, której dotyczy zakaz, w przypadkach szczególnie ważnych dla skazanego, uzasadnionych jego warunkami zdrowotnymi, rodzinnymi lub osobistymi,
- zmienić, na podstawie art. 83g, miejsce, w którym obowiązek przebywania orzeczony wobec skazanego będzie kontrolowany przy użyciu aparatury monitorującej, w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami.
Postanowienia sądu penitencjarnego związane z wykonaniem obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu podlegać będą niezwłocznemu wykonaniu (art. 83h). W wypadku, gdy sąd penitencjarny dokona zamiany postaci obowiązku, niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowienia o takiej zamianie jego odpis przesyłany będzie sądowi miejscowo i rzeczowo właściwemu do wykonania zakazu wstępu na imprezę masową połączonego z obowiązkiem stawiennictwa w jednostce Policji lub miejscu wskazanym przez właściwego komendanta Policji.
Postanowienia sądu penitencjarnego dotyczące wykonania obowiązku przebywania w czasie trwania imprezy masowej w określonym miejscu stałego pobytu będą co do zasady zaskarżalne. W myśl proponowanego art. 83i, przysługiwać będzie na nie zażalenie, z tym że na postanowienie wydane na podstawie art. 83c ust. 1 zażalenie przysługiwać będzie jedynie w zakresie określenia daty zakończenia kontrolowania obowiązku przebywania przy użyciu aparatury monitorującej.
W proj. art. 83k wskazano, że do wykonywania, organizowania
i kontrolowania oraz nadzoru nad wykonywaniem obowiązku przebywania
w określonym miejscu stałego pobytu należy stosować enumeratywnie wymienione przepisy ustawy, z wyłączeniem jednak przepisów w zakresie regulującym zadania sądowego kuratora sądowego.
Projektodawca przyjął bowiem założenie, że w procedurze kontroli „obowiązku przebywania” kurator nie będzie uczestniczył.
Co do zasady wszelkie odmienne, od normujących wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, uregulowania związane z wykonywaniem obowiązku przebywania skazanego w miejscu stałego pobytu w czasie trwania imprezy masowej projektodawca zawarł w dodawanych przepisach Rozdziału 5a.
Jednak kwestie techniczne związane z kontrolą „obowiązku przebywania” są tożsame z dotychczasowym systemem, i dlatego odesłania, służące zwartości tekstu normatywnego, nie spowodują wątpliwości co do zakresu stosowania pozostałych przepisów ustawy w zakresie kontroli „obowiązku przebywania”, bowiem są one wymienione enumeratywnie. W sytuacji, gdy obecne przepisy ustawy nakładają alternatywny obowiązek na sąd penitencjarny i sądowego kuratora zawodowego (np. art. 73 ust. 2 ustawy), w odniesieniu do kontroli „obowiązku przebywania” będzie ten obowiązek realizowany jedynie przez sąd penitencjarny. Te zaś przepisy, które odnoszą się wyłącznie do czynności kuratora sądowego (np. art. 79) w ogóle nie będą znajdować zastosowania do wykonywania tego obowiązku.
Zmiany w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych
W celu zapewnienia efektywnej kontroli obowiązku przebywania skazanego
w czasie trwania określonej imprezy masowej w miejscu stałego pobytu, kontrolowanego przy pomocy aparatury monitorującej, niezbędne są niewielkie zmiany w zakresie zadań Komendanta Głównego, określonych w ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504, z późn. zm.). Uzupełnienia w tym zakresie zagwarantować muszą efektywną procedurę uzyskiwania wiedzy przez podmiot prowadzący centralę monitorowania, o terminach i rodzajach imprez masowych, których dotyczą orzeczone wobec poszczególnych osób, w związku z zakazem wstępu na imprezę masową, obowiązki.
Zgodnie z art. 36 ust.1 i 2 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych Komendant Główny Policji, jako organ administracji rządowej, właściwy jest do gromadzenia i przetwarzania informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych. Zakres informacji obejmujący masowe imprezy sportowe został określony w art. 40. W szczególności w art. 40 pkt 6 zobowiązano Komendanta do gromadzenia i przetwarzania informacji o terminarzu rozgrywek.
W celu umożliwienia stosowania monitoringu elektronicznego do kontroli obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu, obejmującego również inne imprezy masowe niż jedynie sportowe, konieczne jest rozszerzenie obowiązku gromadzenia i przetwarzania informacji o terminach takich imprez. Z uwagi na powyższe proponuje się uzupełnienie art. 36 ust. 2 poprzez wskazanie, iż Komendant Główny Policji gromadzi i przetwarza informacje dotyczące imprez masowych innych niż masowe imprezy sportowe, w zakresie obejmującym również terminarz tych imprez.
W chwili obecnej zasadniczy mechanizm przekazywania informacji
z zasobów, o których mowa w art. 36, 37 i 40 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, polega na udzielaniu przez Komendanta stosownych odpowiedzi na kartach, po złożeniu przez podmioty uprawnione, określone w art. 38 (Policja, prokuratura, sądy), zapytań wraz z uzasadnieniem na sformalizowanych kartach zapytania. Mechanizm ten jest dalece niewystarczający w celu realizacji bieżącej kontroli obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu przy pomocy aparatury monitorującej. W ustawie o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego niezbędny jest zapis zobowiązujący podmiot prowadzący centralę monitorowania do niezwłocznego informowania skazanego o terminach imprez masowych, w czasie trwania których ma on obowiązek przebywać w miejscu stałego pobytu