Sygn. akt I Ca 151/16

POSTANOWIENIE

Dnia 19 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca:	SSO Joanna Rawa
Sędziowie:	SSO Andrzej Kordowski (spr) SSR del. Tomasz Makaruk
Protokolant:	Anna Sobieska

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 r. w Łomży na rozprawie

sprawy z wniosku D. Z. i B. M. L.

z udziałem P. J. (1)

o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem wspólnym

na skutek apelacji wnioskodawców od postanowienia Sądu (...)z dnia 26 stycznia 2016 r., sygn. akt I Ns (...)

postanawia:

I.  apelację oddalić;

II.  zasądzić od D. Z. i B. M. L. na rzecz adw. A. A. kwotę 295,20 złotych brutto tytułem wynagrodzenia za reprezentowanie P. J. (1) w charakterze kuratora.

(...) J. T. M.

Sygn. akt I Ca 151/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawczynie D. Z. i B. L. wniosły o wyrażenie zgody na sprzedaż udziałów we współwłasności nieruchomości rolnej zabudowanej położonej w N., dla której urządzona jest Księga Wieczysta o nr (...).

W uzasadnieniu wskazały, że nieruchomość objęta wnioskiem wchodzi w skład spadku po W. J. i Z. J., po których następstwo prawne zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu o stwierdzenie nabyci spadku. Na skutek dziedziczenia spadek po ww. spadkodawcach nabyły wnioskodawczynie oraz uczestnik postępowania P. J. (2). Podniosły, że utrzymanie nieruchomości wchodzącej w skład majątku spadkowe generuje koszty, które łącznie opiewają na kwotę 7.212,08 zł, do których to kosztów uczestnik postępowania nie dokłada się. Podały, że poniesione przez wnioskodawczynie koszty utrzymania nieruchomości będą podlegały rozliczeniu z kwoty uzyskanej z jej sprzedaży. Oświadczyły, że nie jest im znane miejsce pobytu uczestnika postępowania, prawdopodobnie przebywa w (...).

Kurator ustanowiony dla nieznanego z miejsca pobytu uczestnika postępowania P. J. (1) wniósł o oddalenie wniosku.

Sąd Rejonowy w Łomży postanowieniem z dnia 26 stycznia 2016 r. w sprawie I Ns 696/15 oddalił wniosek oraz ustalił, że wnioskodawcy ponoszą koszty postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że nieruchomość objęta wnioskiem, dla której prowadzona jest Księga Wieczysta o nr (...), stanowiła majątek wspólny W. i Z. małżonków J., tj. poprzedników prawnych uczestników niniejszego postępowania. Sąd (...)postanowieniem z dnia 13 sierpnia 2004 r. w sprawie I Ns (...)ustalił krąg spadkobierców dziedziczących po W. J. i po Z. J.. Na skutek dziedziczenia po ww. współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości w częściach równych stały się B. L. i D. Z. oraz uczestnik postępowania P. J. (1), każde w 1/3 części. P. J. (1) do chwili wyjazdu zagranicę, tj. do sierpnia 2004 r. zajmował się nieruchomością, ponosił na nią nakłady, dbał o nią. Po jego wyjeździe nieruchomością zajmowały się wnioskodawczynie, ponosiły opłaty związane z należnościami publicznoprawnymi, dokonywały czynności zwykłego zarządu. Z uwagi na zamieszkiwanie w znacznej odległości od miejsca położenia nieruchomości, przejeżdżały na nią około 2 razy w roku. Wnioskodawczynie nawiązały kontakt z synem P. D. J.. Kontakt był pisemny. Po wymianie kilku pism związanych z kwestią wyjścia ze współwłasności, D. J. również wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Sąd Rejonowy ponadto wskazał, że między współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości zgłaszane były roszczenia w zakresie rozliczenia poczynionych na nią nakładów i kosztów jej utrzymania. Wnioskodawczynie zgłaszały także, żądanie rozliczenia z P. J. (1) postawienia nagrobka dla zmarłych rodziców. Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Rejonowy uznał, że uwzględnienie wniosku prowadziłoby w istocie do obejścia przepisów dotyczących działu spadku, w stosunku do którego mają zastosowanie przepisy dotyczące podziału majątku wspólnego. Sąd Rejonowy wskazał, że współwłaściciele nieruchomości zgłaszali w stosunku do siebie roszczenia związane z nakładami poczynionymi na nieruchomość wspólną, kosztami jej utrzymania oraz długami spadkowymi, które to rozliczenie zdaniem Sądu Rejonowego winno być dokonane w sprawie o podział majątku wspólnego i dział spadku po rodzicach zainteresowanych. Udzielenie zgody na sprzedaż udziału należącego do uczestnika postępowania powodowałoby, że wnioskodawczynie ustalałby wartość, cenę za jaką dokonają sprzedaży przedmiotowej nieruchomości. Zważywszy na przyznanie, iż uczestnik postępowania poczynił nakłady na nieruchomość wspólną, czyniłoby w chwili sprzedaży tej nieruchomości nader utrudnionym, a wręcz niemożliwym w przyszłości ewentualne dochodzenie tych roszczeń przez P. J. (1). Zdaniem Sądu Rejonowego tylko postępowanie w zakresie podziału majątku wspólnego i dział spadku, będzie chroniło interes uczestnika postępowania P. J. (1), który jest nieznany z miejsca pobytu, i zabezpieczy jego ewentualne roszczenia, bądź też da możliwość rozliczenia wzajemnych roszczeń pomiędzy stronami i doprowadzi do wyjścia ze współwłasności. Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy oddalił wniosek. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowił art. 199 k.c. O kosztach postepowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenie wniosły D. Z. i B. L., zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wydanego postanowienia, tj. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie jednostronnej oceny dowodów w sposób nie wszechstronny, a także sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania, polegający na przyjęciu, iż działania wnioskodawczyń poprzez uzyskanie wnioskowanego postanowienia doprowadzą do działań sprzecznych z celem zamierzonej czynności oraz interesów wszystkich współwłaścicieli;

2.  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wydanego postanowienia, tj. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, iż wnioskodawczynie dokonają sprzedaży po cenie niższej od ceny rynkowej dokonując pokrzywdzenia uczestnika postępowania oraz samych siebie;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia, polegający na uznaniu, że kurator wyznaczony w sprawie nie zabezpieczy interesów uczestnika postępowania nieznanego z miejsca pobytu;

4.  naruszenie art. 199 k.c. poprzez mylne przyjęcie, iż wydanie postanowienia zgodnie z wnioskiem nie będzie miało na względzie interesów współwłaścicieli i celów zamierzonej czynności.

Wskazując na powyższe wniosły o zmianę zaskarżonego postanowienia, poprzez uwzględnienie w całości wniosku wraz z zasądzeniem kosztów postępowania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy dokonał w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy prawidłowych ustaleń faktycznych i wyciągnął z tych ustaleń słuszne wnioski, bez naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów określonej przepisem art. 233 § 1 k.p.c. oraz wyjaśnił wszystkie okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie. Dokonane w ten sposób ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy aprobuje, przyjmując za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Z materiału dowodowego wynika, że nieruchomość rolna będąca przedmiotem postępowania, wchodzi w skład majątku wspólnego zmarłych W. J. i Z. J., wchodzi ona zatem w skład masy spadkowej Prawa do spadku po ww. zostały stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu (...)z dnia 13 sierpnia 2004 r. w sprawie I Ns (...)na rzecz zainteresowanych. Źródłem powstania współwłasności nieruchomości, której dotyczył wniosek było zatem dziedziczenie. Powyższe miało dla wyników sprawy istotne znacznie. Należy bowiem podkreślić, że spadek - inaczej niż współwłasność rzeczy - to masa majątkowa skupiająca wiele praw różnego rodzaju (obok prawa własności, także np. prawa rzeczowe ograniczone, posiadanie samoistne, wierzytelności itd.), toteż jej podział regulowany jest odrębnymi przepisami prawa materialnego (art. 1035 i nast.) oraz procesowego (art. 680 i nast. k.p.c.). W szczególności w postępowaniu działowym zgodnie z art. 686 k.p.c. sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych. Jak trafnie ustalił Sąd I instancji, z materiału dowodowego wynika, że uczestnik postępowania poczynił na przedmiotową nieruchomość nakłady, podobnie jak wnioskodawczynie, których rozliczenie niewątpliwie leży w jego interesie. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że sprzedaż nieruchomości utrudniłaby, a nawet uniemożliwiłaby ewentualne dochodzenie roszczeń przez uczestnika postępowania z tego tytułu. Nadto pozbawiłaby go możliwości wpływu na prawidłowy podział majątku spadkowego. W świetle powyższego usprawiedliwiona jest w okolicznościach niniejszej sprawy ocena, że udzielenie wnioskodawczyniom D. Z. oraz B. L. zezwolenia na sprzedaż tejże nieruchomości, nastąpiłoby z naruszeniem interesów wszystkich współwłaścicieli, a więc z naruszeniem warunków przewidzianych w art. 199 k.c. Przytoczone okoliczności prowadzą do wniosku, że współwłaściciele nie mogą skutecznie domagać się udzielenia im przez Sąd na podstawie art. 199 k.c. zezwolenia na sprzedaż przedmiotu należącego do majątku spadkowego, jeżeli w okolicznościach konkretnej sprawy, w szczególności ze względu na charakter przedmiotu zamierzonej czynności, wskazane zezwolenie prowadziłoby w istocie do obejścia przepisów o dziale spadku. Dlatego w sprawie nie doszło do naruszenia przepisu art. 199 k.c., który stosowany a contrario stanowił podstawę oddalenia wniosku o wyrażenie zgody na sprzedaż nieruchomości.

Trafnie też Sąd I instancji wskazał, że w zaistniałej sytuacji właściwym sposobem wyjścia ze współwłasności nieruchomości jest dokonanie działu spadku i podziału majątku wspólnego, który pozwoli na osiągnięcie zamierzonego przez wnioskodawczynie celu, a jednocześnie zabezpieczy interes uczestnika postępowania P. J. (3), gdyż da ono możliwość dokonania wzajemnych rozliczeń między spadkobiercami. Przeprowadzeniu postępowania działowego nie utrudni okoliczność, iż w chwili obecnej miejsce pobytu P. J. (1) nie jest znane. Podobnie jak w niniejszej sprawie istnieje bowiem możliwość ustanowienia dla reprezentowania jego interesów kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.

Dlatego Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. apelację oddalił (punkt I postanowienia).

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekła na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z § 8 pkt 7 i § 2 ust. 3 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461) (punkt II postanowienia).