Sygn. akt II Ca 1690/13

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2013 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z wniosku K. P. i M. P.

przy uczestnictwie (...)

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawczyni K. P.

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie

z dnia 18 lipca 2012 r., sygnatura akt I Ns 169/09/P

postanawia:

1.sprostować w zaskarżonym postanowieniu :

- oczywistą omyłkę w ten sposób, że w punkcie I w miejsce słowa „pomarańczowym” wpisać słowo „zielonym”;

- oczywistą niedokładność w ten sposób, że w punkcie I po słowach (...) dodać słowa „z dnia 31.07.2009 r. L.ks.robót 104/09, k. 206”;

2.zmienić zaskarżone postanowienie w punktach II i III w ten sposób, że nadać im brzmienie:

„ II. ustanowić na rzecz spółki pod firmą (...) na czas nieokreślony służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania, utrzymania i konserwacji oraz swobodnego dostępu (dojścia) do urządzeń elektroenergetycznych posadowionych na działce nr (...) obręb (...) P., powstałych w wyniku podziału działki (...), obr. (...) (...), objętych księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy (...), w postaci przebiegających przez tę działkę linii wysokiego napięcia 110 Kv, która to służebność zaznaczona jest na mapie, dołączonej do opinii inż. J. H. (1) z dnia 31.07.2009 r. (...)), kolorem żółtym - za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 28.809,00 zł (dwadzieścia osiem tysięcy osiemset dziewięć) płatnym solidarnie do rąk wnioskodawców wraz z odsetkami ustawowymi na wypadek opóźnienia w zapłacie,

III. ściągnąć od uczestników (...) oraz spółki pod firmą (...)kwoty po 1.659,40 zł ( tysiąc sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych 40/100 ) na rzecz Skarbu Państwa – (...)tytułem pokrycia wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa”,

3.zasądzić od uczestnika (...) na rzecz wnioskodawczyni K. P. kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy K. P. i M. P. wnieśli o ustanowienie na rzecz spółki pod firmą(...)oraz na rzecz (...) służebności przesyłu polegającej na tym, że spółka ta jako właściciel urządzeń elektroenergetycznych posadowionych na działce nr (...), obręb (...), o powierzchni (...) , objętej księgą wieczystą nr (...) ( (...)) i przebiegających przez tę działkę linii wysokiego napięcia, dla właściwego korzystania z tych urządzeń, ich utrzymania i konserwacji oraz swobodnego dostępu (dojścia) do nich, może korzystać z całej działki nr (...), obręb(...), za zapłatą 4 392 zł netto miesięcznie (tj. 2 zł/m ( 2)).

Uczestnik - (...)(wówczas jeszcze jako (...).) wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że spółka zasiedziała na przedmiotowej nieruchomości służebność gruntową polegającą na prawie przeprowadzenia linii energetycznej.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa –(...)ustanowił w pkt I na rzecz spółki (...) na czas nieokreślony służebność przesyłu, a w pozostałym zakresie wniosek oddalił (pkt II).

Jako bezsporne okoliczności w sprawie Sąd Rejonowy przyjął, iż wnioskodawcy K. P. i M. P. są właścicielami nieruchomości położonej w (...) w sąsiedztwie ul. (...), objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla (...). Według księgi wieczystej nieruchomość ta nadal składa się z działki nr (...), obręb (...), jednostka ewidencyjna(...), o powierzchni 0,2196 ha, jednak w rzeczywistości działka ta została podzielona na działki ewidencyjne o numerach (...) (o powierzchni 0,0004 ha), (...) (o powierzchni 0,0004 ha) i(...)(o powierzchni 0,2188 ha) zmianą nr (...)na podstawie operatu (...), przyjętego do zasobu geodezyjnego w dniu 21 stycznia 1992 r., zatwierdzonego decyzją Urzędu (...) nr (...) z dnia 2 grudnia 1991 r. Każdemu z właścicieli przysługuje udział we współwłasności w wysokości 1/2.

Przez nieruchomość przebiegają dwie napowietrzne linie energetyczne wysokiego napięcia. Przez działki o numerach (...) przebiega linia 110 kV relacji (...), (...) stanowiąca własność (...). Ponadto na działce nr (...), w jej północno - wschodniej części, znajduje się należący do(...) stalowy słup nośny, podtrzymujący przewody linii 110 kV. Z kolei przez działki o numerach (...) przebiega linia 220 kV relacji (...), (...)stanowiąca własność (...)

W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy ustalił, iż dwutorowa linia wysokiego napięcia 110 kV relacji (...), (...)została wybudowana na podstawie decyzji administracyjnej Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego nr (...) (tzw. decyzji lokalizacyjnej) z dnia 21 września 1956 r. i oddana do eksploatacji w dniu 30 grudnia 1958 r. Na działce nr (...) (wówczas (...)), obręb (...), jednostka ewidencyjna (...), został wtedy postawiony stalowy słup nośny nr (...). Od tego czasu przebieg linii nie uległ żadnym zmianom, niezmienne jest także miejsce posadowienia słupa nośnego nr (...).

Pracownicy (...). raz w roku przeprowadzają oględziny linii energetycznej 110 kV, które polegają na wzrokowej ocenie stanu technicznego linii. Podczas oględzin kontrolowane są betonowe fundamenty, konstrukcja stalowa, przewody odgromowe i robocze oraz izolatory. Raz na 5 lat odbywa się szczegółowy przegląd linii, podczas którego dokonuje się pomiarów i usuwa zauważone usterki. W bliżej niesprecyzowanym okresie przeprowadzono również wymianę izolacji porcelanowej na kompozytową. Wykonanie przeglądu i wymiany izolacji wymaga wejścia na nieruchomość. W okresie eksploatacji linii energetycznej pracownicy (...). (a wcześniej jej poprzedników prawnych) dokonywali okresowych kontroli, nie mając żadnych problemów z dostępem do nieruchomości, gdyż nie jest ona ogrodzona. Właściciele nieruchomości nigdy nie byli informowani o planowanych wejściach na jej teren i nigdy tych wejść nie utrudniali.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił głównie w oparciu o wyjaśnienia wnioskodawców K. P. i M. P. oraz zeznania świadków B. K. (1) i K. L. (1). Ustalając wysokość wynagrodzenia należnego właścicielom nieruchomości z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na rzecz uczestnika (...) S. A., Sąd oparł się na opinii biegłego W. E. (1). Ustalając przebieg linii energetycznych 110 kV i 220 kV, Sąd kierował się opinią biegłego J. H. (1) sporządzonej na potrzeby postępowania I Ns 1962/08/P.

O ile w stosunku do uczestnika (...) wniosek o ustanowienie służebności zasługiwał na uwzględnienie, o tyle Sąd zważył, iż w zakresie dotyczącym (...), wniosek o ustanowienie służebności należało oddalić, gdyż skuteczny okazał się podniesiony przez tego uczestnika zarzut zasiedzenia służebności. Przebiegająca przez działkę wnioskodawców linia energetyczna 110 kV została wybudowana na podstawie decyzji administracyjnej (...) nr (...) (tzw. decyzji lokalizacyjnej) z dnia 21 września 1956r. i oddana do eksploatacji w dniu 30 grudnia 1958 r. (protokół odbioru technicznego). Od tego czasu jest ona nieprzerwanie i w niezmienionym zakresie wykorzystywana kolejno przez Skarb Państwa (działający przez swoją jednostkę organizacyjną - (...) (...) (...)i wreszcie (...). Korzystanie zaś przez przedsiębiorstwo państwowe z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej, prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej przed dniem 1 lutego 1989 r.. stanowiło podstawę do nabycia tej służebności przez Skarb Państwa. Istota służebności przesyłu sprowadza się do faktycznego władztwa podmiotów eksploatujących różnego typu urządzenia przesyłowe, charakterystycznego dla służebności gruntowej nad cudzą nieruchomością. Władztwo to polega na korzystaniu przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą określonego typu z cudzej nieruchomości (nieruchomości obciążonej) w oznaczonym zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych. Zdaniem Sądu wykonywane przez (...) (a wcześniej przez poprzedników prawnych spółki) władztwo na nieruchomości wnioskodawców polegało na takiej właśnie aktywności, tj. na umieszczeniu na nieruchomości i uruchomieniu (jeszcze w latach 50-tych) urządzeń używanych do przesyłu energii elektrycznej, a następnie na dokonywaniu ich okresowych przeglądów i konserwacji, co wiązało się z wchodzeniem pracowników uczestnika na grunt i korzystaniem z niego w zakresie koniecznym do zapewnienia prawidłowej pracy tych urządzeń. Takie działanie uczestnika mogło prowadzić do zasiedzenia służebności przesyłu jeszcze przed jej ustawowym uregulowaniem, gdyż dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu w ruchu przedsiębiorstwa. Trwałym i widocznym urządzeniem w rozumieniu art. 292 k.c. może być, w ocenie Sądu, ustawiony przez tego przedsiębiorcę słup przesyłowy, na którym rozpięto przewody wysokiego napięcia. Ponadto upłynął wymagany prawem czas do zasiedzenia - posiadanie samoistne od 1958 r. było nieprzerwane, wykazane zostało również następstwo prawne kolejnych posiadających tę nieruchomość podmiotów (ostatecznie (...)

Stosownie do art. XLI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 94 z późn. zm.) jeżeli przed dniem wejścia w życie Kodeksu cywilnego istniał stan prowadzący do zasiedzenia, które jeszcze się nie zakończyło, okres zasiedzenia rozpoczynał się z chwilą wejścia w życie Kodeksu cywilnego i biegł od początku według nowych przepisów albo biegł dalej (według przepisów dotychczasowych) w zależności od tego, który okres zasiedzenia zakończy się wcześniej. Jeżeli zatem okres zasiedzenia służebności „przesyłu” w przedmiotowej sprawie rozpoczął się w dniu 30 grudnia 1958 r., a w ocenie Sądu, posiadanie służebności sprawowane przez Skarb Państwa było posiadaniem w złej wierze 20 - letni okres zasiedzenia rozpoczął bieg z dniem 1 stycznia 1965 r. i zakończył z dniem 1 stycznia 1985 r. Zasiedzenie to nastąpiło na rzecz Skarbu Państwa, a służebność ta stała się składnikiem jego majątku, który następnie został wniesiony do majątku (...) Podstawą prawną tego transferu było zarządzenie Ministra Przemysłu nr 77/ORG/89 z dnia 16 stycznia 1989 r. wydane na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych w brzmieniu ówcześnie obowiązującym. Po przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę Skarbu Państwa cały jego dotychczasowy majątek, w tym również zasiedziana już służebność, stał się własnością spółki działającej pod firmą (...). Aktualny zatem właściciel linii energetycznej ma tytuł prawny do korzystania z nieruchomości w postaci trwałego uprawnienia odpowiadającego w istocie służebności gruntowej.

Apelację od powyższego postanowienia złożyła wnioskodawczyni K. P. zaskarżając je w części tj. co do punktu II oraz punktu III wnosząc o jego zmianę w zaskarżonym zakresie poprzez ustanowienie na rzecz spółki (...) służebności przesyłu zgodnie z treścią wniosku z dnia 29.01.2009 oraz w zakresie zgodnie z treścią opinii biegłego powołanego w sprawie za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości zgodnej z opinią biegłego, a także poprzez zasądzenie ściągnięcia pełnych kosztów opisanych w punkcie 3 postanowienia od uczestników postępowania, z pominięciem wnioskodawcy. Ponadto skarżąca domagała się obciążenia uczestnika (...) kosztami sądowymi według norm przepisanych; a także zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych; ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia co do punktów II oraz III i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

Wnioskodawczyni zarzuciła: naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu; sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym także powoływanie się na nieistniejące w aktach sprawy dokumenty; naruszenie prawa materialnego, poprzez jego błędną wykładnię; naruszenie przepisu postępowania, a to art. 232 k.p.c. poprzez zaniechanie wyjaśnienia wszystkich okoliczności zgodnie z prawdą obiektywną; wadliwość podstawy faktycznej będącej wynikiem naruszenia przepisów postępowania, a to art. 3 k.p.c., art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c., m.in. poprzez wydanie postanowienia bez rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny twierdzeń oraz dowodów przedstawianych w toku postępowania przez wnioskodawcę; braku kontynuacji widocznego zamysłu rozstrzygnięcia postępowania po poprzedniej Sędzi Przewodniczącej po zmianie (wymóg kontynuacji postępowania, a nie prowadzenia go „na nowo").

Uczestnik (...)wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie prowadząc do zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu względem uczestnika (...)

Na skutek błędnych ustaleń faktycznych w sprawie doszło do naruszenia przepisu art. 172 k. c. w zw. z art. 292 k. c., co Sąd zobowiązany jest brać pod uwagę z urzędu. Zgodzić się trzeba ze skarżącą, iż uczestnik, pomimo że to na nim spoczywał ciężar dowodowy z mocy art. 6 k.c., nie wykazał od kiedy jest posiadaczem w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu, co uniemożliwia przyjęcie za zasadne, iż wymagany ustawą termin niezbędny do zasiedzenia służebności, minął. Rozważając poszczególne zarzuty zgłoszone w apelacji należy podzielić stanowisko apelującej, iż ustalenie przez Sąd Rejonowy, iż urządzenia przesyłowe zostały posadowione na gruncie należącym do wnioskodawczymi w latach 50 nie jest uprawnione i w świetle zgromadzonych dowodów jawi się jako dowolne. Co prawda uczestnik wskazuje w piśmie z dnia 04.10.2007 r. (k. 36), iż przedmiotowa linia elektroenergetyczna została posadowiona w oparciu o decyzję lokalizacyjną wydaną przez (...)Nr (...) z dnia 21.09.1956 r. oraz została przekazana do eksploatacji w dniu 30.12.1958r., jednak wobec zeznań słuchanych w niniejszej sprawie świadków będących pracownikami uczestnika - B. K. i E. L., a także zarzutów podnoszonych od początku postępowania przez wnioskodawców, stwierdzić trzeba, że pismo uczestnika stanowi wyłącznie jego twierdzenie nie poparte żadnymi dowodami. Zeznania wskazanych świadków nie pozwalają na poczynienie jednoznacznych ustaleń w tej kwestii, skoro świadkowie odwołują się do wiedzy czerpanej z dokumentacji, której uczestnik zobowiązany do tego dowodowo nie przedkłada. Wobec zaprzeczenia okoliczności podnoszonej przez uczestnika związanej ze wskazaniem daty posadowienia przedmiotowych urządzeń na gruncie wnioskodawców stanowiącym ich własność od 1989 r., ciężar dowodowy tej koniecznej przesłanki zasiedzenia spoczywał na uczestniku. Świadkowie – jakkolwiek podnosili, iż linia 110 kV została wybudowana w latach 50 – tych, jednocześnie wskazywali na lata 70 – te, kiedy to mieli mieć bezpośredni kontakt z modernizacją i kontrolą słupa nr 70, który wchodził w zakres przedmiotowych urządzeń przesyłowych. Ponieważ wnioskodawcy twierdzili, że umiejscowienie i uruchomienie linii napięcia mogło nastąpić nie wcześniej niż po roku 1977 – należy uznać, że okoliczność, od kiedy należy liczyć termin niezbędny do stwierdzenia po stronie uczestnika zasiedzenia jest wątpliwa i nie została wykazana jednoznacznie poprzez przedłożenie stosownej dokumentacji. O ile rozważać w niniejszej sprawie zainstalowanie linii w ramach powszechnej elektryfikacji, to po pierwsze brak jest przedstawienia zarządzenia przewodniczącego prezydium powiatowej rady narodowej o powszechnej elektryfikacji na wskazanym terenie, co winno było mieć miejsce zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 28 czerwca 1950r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (DZ.U. z 1954r. nr 32, poz.135) w sposób przyjęty dla ogłoszeń urzędowych. Po drugie i najważniejsze, brak w niniejszej sprawie decyzji naczelnika gminy wydanej w oparciu o art. 35 ust.1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. Tekst DZ. U. z 1974 r. nr 10, poz. 64 ze zm.). Dalszą bowiem konsekwencją takiej decyzji było powstanie z mocy prawa swoistej służebności przesyłu, a tym samym działanie posiadacza służebności było legalne, mające swe źródło w ostatecznej nie podważonej decyzji administracyjnej (por. pogląd Sądu Najwyższego w postanowieniu z dnia 8 stycznia 2009r. I CSK 265/08, Lex nr 523632). Tymczasem w ustalonym stanie faktycznym mowa jest o wejściu na grunt i zbudowaniu urządzeń, natomiast pozwany żadną decyzją administracyjną się nie legitymuje. Dlatego słuszny i w pełni uzasadniony jest pogląd apelującej, iż nie wiadomo od kiedy można liczyć termin zasiedzenia dla uczestnika. Niewątpliwe przy tym jest, iż uczestnik był posiadaczem w złej wierze, albowiem nie wykazał, iż w momencie wybudowania urządzeń jego działanie było zalegalizowane (poprzez decyzję lub też poprzez umowę z właścicielem). Ustalenie w tym zakresie, poczynione przez Sąd Rejonowy, nie było zresztą kwestionowane.

Natomiast rację trzeba przyznać Sądowi I instancji , gdy wyraża pogląd prawny dotyczący, co do zasady, możliwości doliczenia czasu posiadania poprzednika prawnego uczestnika (...) będącego przedsiębiorstwem państwowym, na jego korzyść wcześniej aniżeli przed dniem 1 lutego 1989r. (wejście w życie zmiany do kodeksu cywilnego uchylającej przepis art. 128 k.c.). Prawdą jest, że zaraz po zmianie ustrojowej Sąd Najwyższy prezentował wykładnię, iż możliwość doliczenia okresu posiadania przez poprzednika prawnego na korzyść tego przedsiębiorstwa państwowego istniała dopiero od dnia 1 lutego 1989 r. (wejście w życie zmiany do kodeksu cywilnego uchylającej przepis art. 128 k.c.). Jednakże stanowisko Sądu Najwyższego w tej kwestii uległo doprecyzowaniu i w konsekwencji zmianie. Stało się tak zwłaszcza w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych. W uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008r. I CSK 171/08 OSNC 2010/1/15, Biul.SN 2009/4/15, M.Prawn. 2010/8/460-463 wyrażono pogląd, że dostarczanie przez przedsiębiorstwa energetyczne energii elektrycznej oraz budowa i konserwacja urządzeń do tego służących było wykonywane w ramach działalności gospodarczej państwa, a więc w ramach dominium, a nie w ramach władczych uprawnień (imperium). Z poglądem tym Sąd Odwoławczy w pełni się zgadza i zauważa, że rozróżnienia w sferze imperium i dominium i określenia konsekwencji działania Skarbu Państwa z odmiennym skutkiem w tych obszarach dokonywał Sąd Najwyższy w licznych wcześniejszych orzeczeniach. Przykładowo, w wyroku z dnia 31 maja 2006r. IV CSK 149/05 LEX nr 258681, Sąd Najwyższy stwierdzał: „W ocenie Sądu Najwyższego, okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy nie dają podstaw do przypisania Skarbowi Państwa działań w zakresie władztwa imperialnego. Przystąpienie do korzystania przez (...)z nieruchomości będącej obecnie własnością powodów nastąpiło bowiem nie na podstawie decyzji administracyjnej, lecz w drodze czynności faktycznych, tj. wzniesienia na gruncie trwałych i widocznych urządzeń. Objęcie we władanie nieruchomości nastąpiło zatem w sferze dominium, czyli wykonywania przez państwo zadań gospodarczych. Zostało ono wyraźnie przeciwstawione w uzasadnieniu uchwały 7 SN z dnia 21.09.1993 r. III CZP 72/93 OSNC 1994/2/49 władztwu imperialnemu, umożliwiając tym samym ocenę charakteru władania jako posiadania samoistnego w rozumieniu prawa cywilnego, co nie wyklucza przypisaniu mu cechy samowoli w rozumieniu art. 344 § 1 k.c. i w konsekwencji złej wiary posiadacza”. Ostatecznie, we wskazywanym postanowieniu I CSK 171/08 Sąd Najwyższy wyraźnie i jednoznacznie powiedział, że objęcie w posiadanie służebności przesyłu przez poprzednika prawnego aktualnego posiadacza odbywało się w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa działającego w ramach dominium, a nie imperium i można wobec tego doliczyć na podstawie art. 176 § 1 k.c. w zw. z art. 292 k. c. do okresu posiadania służebności przez przedsiębiorstwo energetyczne czas posiadania poprzednika prawnego przed dniem 31 stycznia 1989r. Powyższe stanowisko znalazło swoje odzwierciedlenie także w orzecznictwie sądowym, w którym wyraźnie wskazano, iż osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 r. mając status państwowej osoby prawnej nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. zaliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty, jeżeli nastąpiło przeniesienie posiadania (post. SN z dnia 25 stycznia 2006 r. I CSK 11/05, LEX nr 181257, wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 28 października 2009 r. I ACa 540/09, LEX nr 628203). Uwzględniając zaś okoliczność następstwa prawnego pod tytułem ogólnym między uczestnikiem (...) a jego poprzednikami prawnym, koncepcja ta winna znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie. Następstwo prawne wynika z dołączonych do akt dokumentów, w tym zarządzenia Nr 77/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...), który utworzono z dniem 1 stycznia 1989 r. (wcześniej stacje transformatorowe były objęte w samoistne posiadanie przez Skarb Państwa) oraz zarządzenia Nr 190/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 20 lipca 1993 r. w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) i przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Spółka ta następnie zmieniła swoje oznaczenie na (...). z dniem 1 lipca 2004 r. Z kolei (...). został przejęty w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh przez spółkę (...), która zmieniła swoją nazwę na (...) (k. 304-314). Należy jednocześnie pamiętać, że niemożność dochodzenia roszczeń w okresie przed 1989 r. z przyczyn politycznych powinna być wykazana w sposób zindywidualizowany, a nie ograniczać się do ogólnikowych twierdzeń, gdyż w konsekwencji prowadziłoby to do nadmiernej, a tym samym niedopuszczalnej subiektywizacji w pojmowaniu siły wyższej, jako argumentu dla zawieszenia biegu zasiedzenia w oparciu o art. 121 pkt 4 k.c. w zw. z art. 175 k.c. W tej sytuacji należy mieć na uwadze, że posiadanie przez poprzednika prawnego linii transformatowej na takich zasadach jak posiadanie służebności przesyłu nie jest bez znaczenia dla biegu terminu koniecznego dla zasiedzenia służebności przez uczestnika, przy czym konstatacja ta nie zmienia faktu, iż konieczne jest równoczesne wykazanie przez uczestnika, od którego momentu należy liczyć bieg tego terminu, który jest wyznaczony chwilą, w której poprzednicy prawni uczestnika wznieśli na gruncie trwałe i widoczne urządzenie do przesyłu energii elektrycznej i korzystali z niego w tym celu oraz w celu konserwacji i naprawy, co stanowiło przedmiot działalności przedsiębiorstwa, a było wykonywane w zakresie i w sposób odpowiadający służebności gruntowej przesyłu. Tymczasem pisma uczestnika wskazują, iż nie jest on konsekwentny w swoich twierdzeniach, gdyż raz wskazuje na rok 1954, innym razem na 1956 r., a poza gołosłownym powołaniem się na decyzję administracyjną z 1956 r. nie popiera swoich twierdzeń jakimikolwiek dowodami w tym zakresie. Należy mieć na uwadze, że świadkowie będący pracownikami uczestnika opierają swoje twierdzenia również na dokumentacji, której jednak w aktach niniejszej sprawy brak i trudno w tym zakresie zweryfikować ich wiarygodność. Zeznania świadków nie są zresztą jednoznaczne, jeśli chodzi o ustalenie, czy przebieg linii nie ulegał zmianie, co rodzi wątpliwości w obliczu jednoczesnych twierdzeń, iż przebieg linii „zmieniał się trochę w rejonie autostrad” (zeznania św. K. L. k. 146). Biorąc pod uwagę, że świadek K. L.i B. K. nie są nawet pewni, czy byli w ogóle na przedmiotowej działce, trudno uznać, aby zeznania te były wystarczające dla uznania, iż twierdzenia uczestnika są pełne i zostały udowodnione w sposób nie budzący żadnych wątpliwości. Pomimo, że św. B. K. stwierdził, iż słup nr 70 był wybudowany w latach 50 – tych, to zarazem nie potrafił wskazać, od kiedy dokładnie dokonywał przeglądu tych słupów, a zatem nie da się w oparciu o te zeznania ustalić, iż faktycznie w latach 50 - tych przedmiotowe linie zostały wybudowane i uruchomione oraz że od tego czasu nie zmieniały swego przebiegu. Uczestnik nie przedstawił natomiast żadnej dokumentacji ewidencyjnej, inwentaryzacyjnej czy katastralnej przebiegu linii energetycznej 110 kV nad przedmiotową nieruchomością. To na uczestniku, wywodzącym z tych twierdzeń korzystne dla siebie skutki prawne, spoczywał obowiązek przedstawienia dowodów w sprawie. Poza tym w oparciu o zeznania słuchanych w sprawie świadków nie można przyjąć, iż przebieg linii był zawsze taki sam i dokładnie w tym miejscu, w którym się obecnie znajduje, co także wyklucza możliwość nabycia służebności przez zasiedzenie. Apelacja zatem słusznie wskazuje, iż ciężar udowodnienia, że linia 110 kV znajdowała się przez określony ustawą okres czasu (30 lat przy złej wierze) nad określoną częścią nieruchomości wnioskodawców, spoczywał na uczestniku. To uczestnik zgłaszający zarzut zasiedzenia powinien udowodnić, że przez okres wymagany ustawą korzystał w zakresie służebności z nieruchomości wnioskodawców oraz w jakiej części, jeżeli to korzystanie było ograniczone do części (art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. i art. 292 k.c. w zw. z art. 172 k.c.). Uczestnik nie przedstawił jednak żadnych dowodów (poza ogólnikowymi i nieprecyzyjnymi zeznaniami świadków) na fakt, że począwszy od 1954 lub 1956 roku linia 110 kV przebiegała w tym samym miejscu i od tego czasu była eksploatowana przez uczestnika w sposób odpowiadający treści służebności przesyłu. Podnoszone w tej kwestii zarzuty ze strony wnioskodawców oraz bezczynność uczestnika w zakresie inicjatywy dowodowej spowodowały, iż przez zastosowanie reguły z art. 6 k.c. należało uznać zarzut zasiedzenia za niezasadny i tym samym uwzględnić wniosek o ustanowienie służebności, której przebieg został ustalony przez biegłego J. H. w sprawie do sygn. I Ns 1962/08/P, zaś wysokość wynagrodzenia należnego właścicielom nieruchomości obciążonej wynika z opinii biegłego W. E..

W konsekwencji nawet przy przyjęciu, że spełnione zostały pozostałe przesłanki zasiedzenia, z uwagi na brak możliwości ustalenia, czy uczestnik i jego poprzednicy prawni byli posiadaczami służebności w rozumieniu art. 292 k.c. przez okres wymagany przepisem art. 172 k.c., wniosek należało w całości uwzględnić, o czym Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o powyższe przepisy oraz art. 305 2 § 2 k.c. i art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Nie ulega bowiem również wątpliwości, iż uczestnik odmawiał uregulowania niniejszej sprawy, co wynika wprost z wniosku (nie zaprzeczone), przez co należy rozumieć, iż uczestnik odmawiał zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, co stanowi przesłankę z art. 305 2 § 2 k.c. Stanowisko uczestnika znajduje wyraz w piśmie kierowanym do wnioskodawczyni z dnia 09.09.2008 r. (k. 7), przez co wnioskodawczyni musiała wystąpić na drogę sądową celem poszukiwania ochrony prawnej.

W niniejszej sprawie interesy uczestników postępowania w sprawie były sprzeczne, albowiem wnioskodawcy wnosili o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem, co było równoznaczne z nieuznawaniem zarzutu zasiedzenia tej służebności przez każdego z uczestników, ci zaś wnosili o oddalenie przedmiotowego wniosku przy stwierdzeniu przesłanek zasiedzenia. Zatem w sprawie do rozstrzygnięcia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu należało w zakresie kosztów postępowania zastosować ar. 520§3 k.p.c. Wobec tego wydatek w postaci kosztów wynagrodzenia biegłego winien obciążać uczestników, których wnioski nie zostały uwzględnione, z wyłączeniem wnioskodawców, o czym orzeczono jak w pkt I. 2 na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Na podstawie art. 350 k.p.c. Sąd Okręgowy sprostował z urzędu oczywistą omyłkę w zaskarżonym postanowieniu dotyczącą błędnego wskazania kolory jakim oznaczone są poszczególne służebności. Jak wynika z opinii biegłego H., kolor żółty (który Sąd Rejonowy przypisał linii przesyłowej należącej do (...)) oznacza linię przesyłową należącą do (...) Sprostowaniu uległa też oczywista niedokładność poprzez szczegółowe opisanie opinii biegłego H. odnoszącej się do przebiegu obu służebności.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 3 zd. 1 k.p.c. uwzględniając opłatę od apelacji, jaką poniosła wnioskodawczyni, której apelacja w całości odniosła skutek.

ref.SSRM.Szczepaniec-Czech