Sygn. akt III Ca 1468/14

Sygn. akt III Ca 1469/14

POSTANOWIENIE

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik

Sędziowie: SO Danuta Pacześniowska

SR del. Roman Troll (spr.)

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. S. (1) (S.)

z udziałem G. S. (S.)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 18 kwietnia 2014 r., sygn. akt I Ns 62/10

postanawia:

oddalić obie apelacje.

SSR del. Roman Troll SSO Tomasz Pawlik SSO Danuta Pacześniowska

Sygn. akt: III Ca 1468/14

III Ca 1469/14

UZASADNIENIE

A. S. (1) wniosła o podział majątku wspólnego jej i byłego męża G. S. wskazując, że w skład majątku wspólnego wchodzi dom jednorodzinny wraz z działką i wyposażeniem, bo nieruchomość ta była darowana w czasie małżeństwa uczestnikowi.

Uczestnik postępowania poparł wniosek o podział majątku wspólnego w postaci nakładów na działkę, podniósł, że działka jest jego majątkiem odrębnym ponieważ darowali mu ją jego rodzice, a od rozwodu spłaca kredyt i zgłosił do podziału jego nakład na majątek wspólny połowę spłaty tego kredytu .

Sąd Rejonowy w Rybniku ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. S. (1) i G. S. zawarli związek małżeński 9 stycznia 1993 roku. R. się 27 października 2009 roku mocą prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 15 września 2009 r. w sprawie II RC 756/09.

W czasie małżeństwa G. S. nabył w drodze darowizny od swoich rodziców nieruchomość położoną w S., na której wybudował wraz z A. S. (1) dom jednorodzinny. Dom zaczęli budować od 2003 roku, a w trakcie budowy wzięli kredyt 80 000 zł, który wykorzystali w kwocie 45 000 zł.

A. S. (1) pracowała na początku małżeństwa osiągając zarobki około 1 500 zł miesięcznie. Po urodzeniu dwójki dzieci wróciła do pracy. Pracowała w hurtowni drobiu zarabiając 5 zł za godzinę, a potem ponownie przyjęła się do firmy cateringowej, cały czas wychowywała dzieci, opiekowała się nimi i prowadziła wspólny dom. Wnioskodawczyni, jej rodzice oraz rodzice uczestnika jego brat i sam uczestnik pracowali przy budowie domu w S.. Rodzice uczestnika i rodzice wnioskodawczyni przekazywali pewne sumy na wykończenie domu. Rodzice uczestnika przekazali około 20 000 zł, a matka wnioskodawczyni dała około 12 000 zł m. in. na okna w domu. Wartość domu według stanu na dzień prawomocności wyroku rozwodowego tj. 27 października 2009 roku, a według cen aktualnych wynosiła 256 000 zł.

W czasie małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnik kupili ruchomości: samochód S. (...) o wartości 900 zł, F. (...) o wartości 2 000 zł, karnisze metalowe o wartości 385 zł, firany o wartości 140 zł, dwa żyrandole i dwie boczne lampy o wartości 231 zł, meblościankę o wartości 750 zł, meble do sypialni: łoże, szafa dwa stoliczki nocne komoda o wartości 750 zł, dwie sztuki tapczanów o wartości 880 zł, stolik do RTV o wartości 90 zł, telewizor o wartości 87 zł, odtwarzacz DVD o wartości 100 zł, odtwarzacz (...) o wartości 61 zł, automat o wartości 558 zł, lodówko - zamrażarkę o wartości 244 zł, mikrofalówkę o wartości 158 zł, mikser firmy (...) o wartości 18 zł, nóż elektryczny do mięsa o wartości 54 zł, maszynkę do mielenia mięsa o wartości 120 zł, piec elektryczny z płytą grzewczą o wartości 621 zł, czajnik bezprzewodowy metalowy o wartości 79 zł, komplet garnków metalowych o wartości 120 zł, komplet garnków zwykłych o wartości 60 zł, basen ze stelażem i pompą o wartości 494 zł, kosiarkę spalinową o wartości 559 zł, porcelanę i kryształy o wartości 600 zł, betoniarkę z silnikiem o wartości 466 zł, wiertarkę o wartości 118 zł, lutownicę o wartości 36 zł, meble kuchenne o wartości 350 zł. Samochody zostały zezłomowane po ustaniu wspólności majątkowej. F. (...) został przez wnioskodawczynię rozbity po rozwodzie. Wnioskodawczyni jeździła F. (...) po ustaniu wspólności, miała go w dyspozycji.

Uczestnik spłacił wspólnie zaciągnięty z wnioskodawczynią kredyt, łącznie od 27 października 2009 roku do chwili zamknięcia rozprawy uczestnik spłacił 19 330,44 zł.

Uczestnik zgromadził w trakcie małżeństwa na rachunku otwartego funduszu emerytalnego środki o wartości 33 934,01 zł według stanu na dzień 27 października 2009 r., a wnioskodawczyni zgromadziła w czasie małżeństwa na otwartym funduszu emerytalnym środki o wartości 2 795,71 zł.

Wnioskodawczyni mieszka w domu swojej matki. Osiąga dochód 844 zł pracując w firmie, która zajmuje się sprzątaniem szpitala, podejmuje także prace dorywcze. Zaciągnęła kredyt w kwocie 3 000 zł, który spłaca w ratach po 142 zł.

Uczestnik mieszka w domu w S. wraz z synem, na którego płaci alimenty w kwocie po 200 zł miesięcznie, ale do jego rąk, bo syn jest pełnoletni. Syn wnioskodawczyni i uczestnika ma pokój w domu, w którym również mieszka uczestnik z córką, ale czasami spędza czas i nocuje w domu babci z wnioskodawczynią i tam również ma pewne swoje rzeczy.

Córka wnioskodawczyni i uczestnika uczy się na studiach we W. i utrzymuje się z alimentów od uczestnika w wysokości 600 zł miesięcznie i zasiłku socjalnego razem około 1 500 zł, mieszka w domu z uczestnikiem, tam ma swoje rzeczy i gdy przyjeżdża ze studiów tam spędza czas.

Uczestnik pracuje na Kopalni (...), jako górnik, i osiąga dochód miesięcznie 4500 zł, opłaca miesięcznie prąd po 100 zł i wodę po 70 zł, a rocznie płaci podatek od nieruchomości w wysokości 800 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy w Rybniku dnia 18 kwietnia 2014 r. postanowił:

I. ustalić, że w skład majątku wspólnego A. S. (1) (S.) (PESEL (...)) i G. S. (S.) (PESEL (...)), pomiędzy którymi wspólność majątkowa małżeńska powstała 9 stycznia 1993 roku a ustała 27 października 2009 roku na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 15 września 2009 roku o orzeczeniu rozwodu w sprawie II RC 756/09 wchodzą:

1) nakłady w postaci budowy budynku mieszkalnego przy ul. (...), na nieruchomości stanowiącej własność uczestnika G. S., położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą (...), o wartości 256 000 zł,

2) samochód S. (...) o wartości 900 zł,

3) F. (...) o wartości 2000 zł,

4) karnisze metalowe o wartości 385 zł,

5) firany o wartości 140 zł,

6) dwa żyrandole i dwie boczne lampy o wartości 231 zł,

7) meblościanka o wartości 750 zł,

8) meble do sypialni: łoże, szafa dwa stoliczki nocne komoda o wartości 750 zł,

9) dwie sztuki tapczanów o wartości 880 zł,

10) stolik do RTV o wartości 90 zł,

11) telewizor o wartości 87 zł,

12) odtwarzacz DVD o wartości 100 zł,

13) odtwarzacz (...) o wartości 61 zł,

14) automat o wartości 558 zł,

15) lodówko - zamrażarka o wartości 244 zł,

16) mikrofalówka o wartości 158 zł,

17) mikser firmy (...) o wartości 18 zł,

18) nóż elektryczny do mięsa o wartości 54 zł,

19) maszynka do mielenia mięsa o wartości 120 zł,

20) piec elektryczny z płytą grzewczą o wartości 621 zł,

21) czajnik bezprzewodowy metalowy o wartości 79 zł,

22) komplet garnków metalowych o wartości 120 zł,

23) komplet garnków zwykłych o wartości 60 zł,

24) basen ze stelażem i pompą o wartości 494 zł,

25) kosiarka spalinowa o wartości 559 zł,

26) porcelana i kryształy o wartości 600 zł,

27) betoniarka z silnikiem o wartości 466 zł,

28) wiertarka o wartości 118 zł,

29) lutownica o wartości 36 zł,

30) meble kuchenne o wartości 350 zł,

31) środki zgromadzone na Otwartym Funduszu Emerytalnym przez wnioskodawczynię A. S. (1) w wysokości 2 795,71 zł,

32) środki zgromadzone na Otwartym Funduszu Emerytalnym przez uczestnika G. S. w wysokości 33 934,01 zł;

II. ustalić wartość nakładów poniesionych przez uczestnika G. S. z jego majątku odrębnego na majątek wspólny w postaci połowy spłaty kredytu dokonanej przez uczestnika w okresie od 27 października 2009 r. o wartości 9 665,22 zł;

III. dokonać podziału majątku wspólnego A. S. (2) i G. S. i w wyniku tego przyznać:

1) uczestnikowi G. S. na wyłączną własność nakłady na nieruchomość opisane w punkcie 1, ruchomości opisane w punkcie 2 i punktach od 4-30, środki zgromadzone na OFE, opisane w punkcie 32 postanowienia o łącznej wartości tych składników majątkowych 298 963,01 zł,

2) wnioskodawczyni A. S. (1) na wyłączną własność ruchomość opisaną w punkcie 3 postanowienia oraz środki zgromadzona na Otwartym Funduszu Emerytalnym opisane w punkcie 31 postanowienia o łącznej wartości tych składników majątkowych 4 795,71 zł,

3) zasądzić od uczestnika G. S. na rzecz wnioskodawczyni A. S. (2) kwotę 137 418,43 zł tytułem dopłaty;

IV. nakazać pobrać od uczestnika G. S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Rybniku kwotę 1 675,82 zł tytułem połowy nie uiszczonych kosztów sądowych;

V. ustalić, że każdy zainteresowany ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

W swoich rozważaniach Sąd Rejonowy wskazał, że wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, za wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (art. 31 § 1 kro i art. 33 pkt 2 kro), dlatego też przyjął, że nieruchomość darowana uczestnikowi przez jego rodziców stanowiła jego majątek odrębny. Słuszny był zarzut uczestnika, że piec centralnego ogrzewania, ogrzewanie podłogowe, wbudowany w ścianę pisuar, kafelki, umywalka, muszla klozetowa, kabina prysznicowa i brodzik stanowią części składowe domu i dlatego nie mogą być wycenianie oddzielnie, bo składają się na wartość domu. Z tych powodów nie dokonano ich podziału oddzielnie, ale w ramach nakładu na majątek odrębny z majątku wspólnego w postaci domu na działce przy ul. (...) w S.. Tylko karnisze do firanek są elementami, które można wymontować i nie są częściami składowymi.

Sąd Rejonowy uwzględnił także dokonane przez uczestnika spłaty wspólnie zaciągniętego z wnioskodawczynią kredytu, ale przyznał uczestnikowi połowę tych spłat, bo także on był dłużnikiem solidarnym banku (9 665,22 zł). Ponadto ustalił wartość środków zgromadzonych na OFE jako składników majątku wspólnego (art. 31 §2 pkt 3 kro).

Przyznano wnioskodawczyni jej środki na OFE i samochód marki I. o wartości 2000 zł, który rozbiła dopiero po rozwodzie, wszystko o łącznej wartości 4 795,71 zł. Uczestnikowi przyznano nakład z majątku wspólnego na jego majątek odrębny w postaci domu przy ul. (...), środki zgromadzona na OFE, wszystkie ruchomości oprócz samochodu marki I. o łącznej wartości tych środków 298 963,01zł. Każdy zainteresowany powinien otrzymać środki o wartości 151 879,36zł, jednak wnioskodawczyni otrzymała środki o wartości mniejszej o 147 083,65 zł od należnej jej części majątku i taką dopłatę powinna otrzymać wnioskodawczyni od uczestnika, ale pomniejszono ją o nakład uczestnika w postaci połowy dokonanej przez niego spłaty kredytu, czyli o 9 665,22 zł i dlatego zasądzono na rzecz wnioskodawczyni ostatecznie 137 418,43 zł tytułem dopłaty.

Wnioskodawczyni była zwolniona od kosztów, więc od uczestnika pobrano połowę kosztów poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, a składały się na nie: połowa opłaty od wniosku 500 zł, połowa wynagrodzenia biegłej z zakresu wyceny ruchomości 1 404,92 zł, połowa wynagrodzenia biegłej z zakresu wyceny nieruchomości 1 020,90 zł, łącznie 2 925,81 zł. Uczestnik uiścił dwie zaliczki po 1 000 zł i 250 zł, dlatego nakazano pobrać od niego ostatecznie na rzecz Skarb Państwa kwotę 1 675,82 zł na zasadzie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 520 §1 kpc.

Apelację od tego postanowienia złożyła wnioskodawczyni uznając je za niekorzystne i wskazując, że podział powinien nastąpić w naturze i do podziału powinna wchodzić nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą (...). W obszernej apelacji podnosiła okoliczności wskazujące na to, że uczestnik proponował jej kwotę 75 000 zł pomniejszoną o spłatę kredytu, odebrał jej syna M., nie ustanowiła pełnomocnika, bo jest to związane z kosztami, a Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę dzieci wnioskodawczyni i uczestnika dokonując podziału majątku wspólnego. Jej zdaniem w sposób nieprawidłowy dokonano podziału, gdyż nie objęto nim nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą (...). Do apelacji wnioskodawczyni dołączyła wezwania na rozprawę, odpowiedź na wniosek, akty stanu cywilnego, pełnomocnictwo i opłaty, zdjęcia, świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego, dowód osobisty i dowody nadania przesyłek poleconych na okoliczności podniesione w apelacji.

Uczestnik również złożył apelację zaskarżając postanowienie w części dotyczącej kredytu jaki został zaciągnięty na budowę domu i wskazał, że Sąd Rejonowy błędnie przyjął, iż dokonane przez niego wpłaty na rzecz wspólnie zaciągniętego kredytu należy podzielić po połowie, a przecież spłata kredytu następowała z jego majątku odrębnego. Dlatego też wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez rozliczenie całego kredytu spłaconego z majątku odrębnego, a nie jego połowy.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni uczestnik wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej.

Wnioskodawczyni wniosła o oddalenie apelacji uczestnika.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je jako własne. Prowadzą one do wniosku, iż obie apelacje pozostają bezzasadne.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe wnioskodawczyni wskazane w apelacji, albowiem okoliczności, które wnioskodawczyni podnosiła w apelacji nie miały żadnego istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i nie było potrzeby ich wykazywania (art. 227 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc).

Jedyną okolicznością istotną dla rozstrzygnięcia sprawy ze strony wnioskodawczyni było ustalenie czy dokonana darowizna nieruchomości prowadzi do wejścia tej rzeczy do składników majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika, czy też osobistego uczestnika. Jednak na tą okoliczność nie zostały powołane żadne dowody, a z akt sprawy wynika, że nieruchomość została darowana w trakcie trwania małżeństwa (darowizna była w formie aktu notarialnego), ale do majątku osobistego uczestnika. Słusznie w tym zakresie Sąd Rejonowy wskazał na brzmienie art. 33 pkt 2 kro wskazującego, że przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa poprzez darowiznę należą do majątku osobistego, za wyjątkiem tych, które zostały wyraźnie darowane do majątku wspólnego. W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni nie wykazała (art. 6 kc), że nieruchomość została darowana obojgu małżonkom do majątku wspólnego, co więcej nawet dołączona przez nią kserokopia tej umowy darowizny /k. 243 – 244/ wskazuje, że darowizny dokonano bez zastrzeżenia, iż jej przedmiot wchodzi do majątku wspólnego. Dlatego też nieruchomość ta nie wchodzi w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika, a co za tym idzie nie może być przedmiotem podziału. Co innego jeżeli chodzi o nakłady na tą nieruchomość, ale te zostały rozliczone w sposób prawidłowy.

Ponadto w sprawie o podział majątku wspólnego należącego do dwojga osób nie ma znaczenia sytuacja innych osób niebędących współwłaścicielami dzielonego majątku.

Przyznane wnioskodawczyni przez Sąd Rejonowy samochód osobowy i środki na OFE są w jej posiadaniu, nie ma więc także potrzeby orzekania w przedmiocie wydania tych praw majątkowych. Należy tu podkreślić, że na podstawie art. 126 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 989 ze zm.) środki przypadające byłemu małżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego są przekazywane w ramach wypłaty transferowej, nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku należy dzielić każde ze środków w otwartych funduszach emerytalnych, zdaniem Sądu Okręgowego, możliwe jest również dokonanie podziału majątku poprzez przyznanie środków tam zgromadzonych każdemu z małżonków w zakresie środków przez nich osobiście zgromadzonych, a sam podział majątku może zostać sprowadzony do rozliczenia finansowego. Podstawową normą regulująca podział majątku jest art. 212 kc, zgodnie z którym zasadą jest podział rzeczy wspólnej, a dopiero niemożliwość jej podziału może powodować przyznanie jej na własność jednemu ze współwłaścicieli. Trzeba jednak także mieć na uwadze problemy związane z przekazaniem części środków z otwartych funduszy emerytalnych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co może w sposób zasadniczy utrudniać dokonanie fizycznego podziału tych środków, gdy nie są jeszcze zewidencjonowane, tym bardziej, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek zewidencjonować na subkoncie informację o wysokości przekazanych przez otwarty fundusz emerytalny środków do dnia 31 marca 2015 r. [por. art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz. U. poz. 1717)], a termin ten jeszcze nie nadszedł.

Z powyższych względów apelacja wnioskodawczyni jest bezzasadna.

Odnosząc się do zarzutów uczestnika należy wskazać, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił wysokość nakładów poczynionych z jego majątku osobistego na spłatę wspólnych długów. Uczestnik spłacił wspólny kredyt w wysokości 19 330,44 zł z majątku osobistego. Nie można jednak było całością tej spłaty obciążyć wnioskodawczyni, gdyż kredyt był zaciągnięty w trakcie trwania związku (dnia 12 marca 2007 r.) wspólnie przez wnioskodawczynię i uczestnika /k. 112, k. 146/. Ponadto nawet uczestnik w trakcie przesłuchania wskazywał, że kredyt należy podzielić po połowie /k. 145/. Należy także podkreślić, że zaciągnięte przez obydwoje małżonków zobowiązanie, które było spłacane przez jednego z nich po ustaniu wspólności dzieli się na tyle równych części ilu jest dłużników, w tym przypadku są to dwie części, gdyż zobowiązanie pieniężne jest podzielne, a z okoliczności nie wynika, aby małżonkowie byli zobowiązani w innym ułamku (por. art. 379 § 1 i 2 kc). Ponadto dłużnik solidarny, który spełnił świadczenie może żądać od pozostałych dłużników zwrotu w częściach równych, chyba, że co innego wynika, ze stosunku prawnego łączącego dłużników (por. art. 376 § 1 kc). Dokonane przez Sąd Rejonowy ustaleni, iż zobowiązanie wnioskodawczyni i uczestnika jest w tym zakresie solidarne nie było przez nikogo kwestionowane. Uczestnik jednak nie wykazał w żadnym zakresie, aby stosunek prawny łączący go z wnioskodawczynią umożliwiał mu żądanie od niej spłaty całego zobowiązania uiszczonego z majątku osobistego na uregulowanie zaciągniętego wspólnie kredytu (art. 6 kc). Dlatego też zasadnie Sąd Rejonowy obciążył wnioskodawczynię kwotą połowy spłaconego przez uczestnika kredytu, albowiem za zaciągnięte przez nich zobowiązanie odpowiadają solidarnie /k. 286 – 288/.

Z powyższych względów także apelacja uczestnika jest bezzasadna.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc, art. 33 pkt 2 kro, art. 31 kro, art. 376 § 1 kc, art. 45 kro i art. 6 kc, obie apelacje jako bezzasadne należało oddalić.

SSR (del.) Roman Troll SSO Tomasz Pawlik SSO Danuta Pacześniowska