Sygn. akt III AUa 199/13

POSTANOWIENIE

Dnia 26 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Agata Pyjas - Luty (spr.)

Sędziowie: SSA Maria Szaroma

SSA Grażyna Wiśniewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Renata Tyrka

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2013 r. na rozprawie

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową

na skutek zażalenia wnioskodawcy J. K.

na postanowienie zawarte w pkt. II wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 grudnia 2012 r., sygn. VIII U 2193/11

p o s t a n a w i a:

I.  z m i e n i ć zaskarżone postanowienie w części dotyczącej przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową za okres od 1 listopada 2009r. do 31 grudnia 2011r., i w tym zakresie odwołanie odrzucić,

II.  u c h y l i ć zaskarżone postanowienie w pozostałej części dotyczącej przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową za okres od 1 stycznia 2012r. i w tym zakresie przekazać sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Krakowie.

Sygn. akt III AUa 199/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, po rozpoznaniu odwołania J. K.od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 7 października 2011r., którym przyznano J. K. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia od 1 listopada 2009r. do 30 czerwca 2012r., zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten tylko sposób, że przyznał J. K. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia do 30 czerwca 2014 r. , a w punkcie II wyroku umorzył postępowanie w pozostałym zakresie, w jakim wnioskodawca domagał się przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

Sąd Okręgowy ustalił, że wyrokiem z dnia 20 grudnia 2011 r., sygn. Akt III AUa 1333/11, Sąd Apelacyjny w Krakowie oddalił apelację J. K. od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2011r. oddalającego odwołanie od decyzji z 14 grudnia 2007r. odmawiającej wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

W aktualnie toczącym się postępowaniu Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych specjalistów : psychiatry , neurologa i kardiologa, którzy rozpoznając u wnioskodawcy: przebyty zawał mięśnia serca, miażdżycę tętnic dolnych, toczeń leczony sterydami w wywiadzie, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z ograniczeniem ruchomości i zespołem bólowym, bóle i zawroty głowy naczyniopochodne z cechami niewydolności kręgowo- podstawnej, organiczne zaburzenia emocjonalne o obrazie depresyjnym wraz z cechami nieprawidłowej osobowości, oceniając stan zaawansowania tych schorzeń stwierdzili, że J. K. jest całkowicie niezdolny do pracy z ogólnego stanu zdrowia – na okres do czerwca 2014 r. U opiniowanego stwierdzono cały szereg schorzeń somatycznych oraz zaburzenia natury psychicznej, które oceniane łącznie w sposób istotny prowadzą do ograniczenia ogólnej sprawności ustrojowej i głębokiego inwalidztwa, dlatego orzeczono dłuższy okres niezdolności niż to uczynił organ rentowy. Sąd Okręgowy uznał powyższą opinię za wiarygodny dowód w sprawie, uznając ją za rzetelną, obiektywną i w pełni profesjonalną.

Ponadto Sąd Okręgowy uznał, że kwestia prawa do renty w związku ze służbą wojskową została prawomocnie rozstrzygnięta w sprawie VIII U 1311/08 oddaleniem odwołania J. K. od decyzji ZUS z dnia 14 grudnia 2007 r., od którego apelację oddalono w sprawie o sygn. akt III AUa 1333/11, w związku z czym zdaniem tego Sądu zaistniała ujemna przesłanka procesowa do orzekania w tej sprawie. W tym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie w zakresie czasokresu renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że J. K. jest całkowicie niezdolny do pracy z ogólnego stanu zdrowia do czerwca 2014. W tym zakresie nastąpiło na zasadzie art. 477 14 § 2 k.p.c. przedłużenie prawa do świadczenia uprzednio przyznanego do 31grudnia 2011 r.

Uzasadniając rozstrzygnięcie zawarte w punkcie II wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że kwestia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową nie podlega rozstrzygnięciu w związku z prawomocnym wyrokiem tym zakresie, zatem na mocy art. 355 § 1 k.p.c. w związku z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. wydanie w tym przedmiocie wyroku jest niedopuszczalne z uwagi na stan sprawy prawomocnie osądzonej ( res iudicata ).

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie II wyroku zaskarżył wnioskodawca, wnosząc środek zaskarżenia nazwany „apelacją”.

Skarżący zarzucił pozbawienie go prawa do renty oraz tuszowanie błędów lekarskich. W ocenie skarżącego w sprawie odwołania od decyzji z dnia 2 października 2011 r. nie było prowadzone żadne postępowanie przed Sądem Apelacyjnym, a sprawa nie dotyczy tego samego przedmiotu sporu z uwagi na fakt, iż renta z ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin została przyznana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. oraz Sąd Apelacyjny w Krakowie do sygn. akt III AUa 857/07, a orzeczenia te są prawomocne, korzystają z powagi rzeczy osądzonej i są wiążące dla Sądu. Powołując się na art. 51 ust.2, 51 ust.1 oraz art. 52 ustawy z dn. 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin skarżący podniósł, iż sprawa renty inwalidy woskowego została umorzona bez ustalenia prawa do renty, mimo, iż przepisy powyższej ustawy nie przewidują takiej możliwości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Na początku rozważań zauważyć należy, że wnosząc w niniejszej sprawie środek zaskarżenia zwany apelacją, wnioskodawca jednoznacznie wskazał, że zaskarża jedynie punkt II wyroku, tj. rozstrzygniecie o umorzeniu postępowania w części , w jakiej domagał się on przyznania mu renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. W świetle art. 316 k.p.c. oraz art. 354 k.p.c., orzeczenia wydawane w postępowaniu procesowym zostały podzielone na wyroki i postanowienia, przy czym ta pierwsza forma orzeczeń przewidziana jest dla rozstrzygnięć o istocie sporu, a druga - dla wszystkich innych rozstrzygnięć, zaś w sentencji wyroku zasadniczo można zamieszczać postanowienia tylko w przedmiocie kosztów postępowania i nadania rygoru natychmiastowej wykonalności. Wszelkie inne postanowienia, a więc na przykład w kwestii odrzucenia pozwu, czy częściowego umorzenia postępowania, choćby wydane w tej samej dacie co wyrok, powinny przybrać formę odrębnych postanowień (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1995 r., III CZP 138/95, OSNC 1996 nr 2, poz. 20). Do takiego też podziału orzeczeń wydawanych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym ustawodawca dostosował w art. 367 § 1 k.p.c. i art. 394 k.p.c. system środków odwoławczych, zaś w przypadku orzeczeń wydanych w postępowaniu drugoinstancyjnym odmiennie uregulował ich zaskarżalność w art. 398 ( 1) k.p.c. i art. 394 ( 1) k.p.c. Jak wynika z utrwalonego w orzecznictwie stanowiska, o rodzaju przysługującego stronie środka zaskarżenia decyduje nie forma wydanego orzeczenia lecz jego treść, stąd też nawet gdy rozstrzygnięcie o umorzeniu postępowania przybrało formę wyroku, w rzeczywistości jest ono postanowieniem zaskarżalnym w drodze zażalenia. Dotyczy to także sytuacji, gdy tego rodzaju rozstrzygnięcie zamieszczono w wyroku obok rozstrzygnięcia co do istoty sporu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010r., II PZ 37/10, Lex nr 687033, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2013r., III CZP 103/12, Lex nr 1311762, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1966 r., III CR 213/66, OSPiKA 1967 nr 9, poz. 236; uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 26 lutego 1968 r., II CZP 44/67, OSNC 1968 nr 8 - 9, poz. 130; uchwały z dnia 15 maja 1070 r., III CZP 9/70, OSNC 1970 nr 10, poz. 184 i z dnia 11 października 1995 r., III CZP 138/05). Jeśli strona dostosuje środek zaskarżenia do zastosowanej przez sąd formy orzeczenia i zamiast zażalenia na zawarte w wyroku postanowienie złoży apelację, środek ten powinien być traktowany jako zażalenie i nie podlega on odrzuceniu z uwagi na niezachowanie terminu z art. 394 § 2 k.p.c. (uchwała połączonych Izb: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1972 r., III CZP 27/71, OSNC 1073 nr 1, poz. 1; wyrok z dnia 19 września 2002 r., II CKN 1090/00, OSNC 2003 nr 12, poz. 166 i postanowienie z dnia 8 marca 2004 r., I PZ 8/04, OSNP 2005 nr 1, poz. 9). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy postępowanie strony skarżącej jest konsekwencją mylnego pouczenia co do sposobu i terminu zaskarżenia orzeczenia, udzielonego przez sąd.

Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę niniejszego sporu należy stwierdzić, że chociaż wnioskodawca wniósł formalnie środek zaskarżenia zwany apelacją, to wobec objęcia zakresem zaskarżenia jedynie punktu II wyroku, tj. orzeczenia w przedmiocie częściowego umorzenia postępowania, mającego w istocie, jako orzeczenie nie rozstrzygające o istocie sporu, charakter postanowienia, wniesiony przez wnioskodawcę środek zaskarżenia należało zakwalifikować i rozpoznać jako wniesione w terminie zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania w części odmawiającej przyznania wnioskodawcy prawa do renty inwalidy wojskowego. W świetle bowiem niekwestionowanego, przytoczonego wyżej stanowiska doktryny oraz judykatury, o rodzaju i dopuszczalności środka odwoławczego decyduje przedmiot rozstrzygnięcia, a nie forma orzeczenia, a środkiem odwoławczym od postanowienia w przedmiocie częściowego umorzenia postępowania zawartego w wyroku jest zażalenie.

Rozpoznając zatem zażalenie wnioskodawcy na częściowe umorzenie postępowania przez Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny uznał zażalenie za skuteczne i prowadzące do zmiany postanowienia i odrzucenia odwołania w części dotyczącej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową za okres od 1 listopada 2009r. do 31 grudnia 2011r. oraz do uchylenia postanowienia w części dotyczącej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową za okres od dnia 1 stycznia 2012r. i przekazania w tej części sprawy do ponownego rozpoznania.

Jak bowiem wynika z treści zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji organu rentowego, decyzją tą organ rentowy wykonał nieprawomocny w dacie wydawania decyzji wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2011r., sygn. akt VIII U 38/11, którym przyznano J. K. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia od dnia 1 listopada 2009r. do 31 grudnia 2011r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia od daty wskazanej w wyroku Sądu Okręgowego na okres do 30 czerwca 2012r. Powyższy wyrok w części, w jakiej odmówiono wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową został przez wnioskodawcę zaskarżony apelacją, zatem postępowania w przedmiocie prawa J. K. do renty inwalidy wojskowego w dacie wydania zaskarżonej decyzji i wniesienia odwołania toczyło się przed Sądem Apelacyjnym w Krakowie pod sygn. III AUa 1365/11 i zakończyło wyrokiem tego Sądu z dnia 14 grudnia 2011r., którym oddalono apelację wnioskodawcy jak również apelację organu rentowego, skarżącego wyrok z dnia 28 czerwca 2011 w zakresie stwierdzenia odpowiedzialności tego organu na podstawie art. 118 ust1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. nr 153 poz. 1227). Trafnie zatem Sąd Okręgowy wskazał na istnienie w niniejszej sprawie negatywnej przesłanki procesowej, błędnie natomiast uznał ją za następczą od chwili wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Krakowie i prowadzącą do umorzenia postępowania , podczas gdy stan sprawy w toku uzasadniał odrzucenie odwołania już w chwili jego wniesienia na podstawie art. 199§ pkt 2 k.p.c. w części dotyczącej okresu objętego zaskarżonym, a od 14 grudnia 2011r. już prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie VIII U 38/11., tj. za okres od 1 listopada 2009r. do 31 grudnia 2011r.

Natomiast inaczej przedstawia się sytuacja dotycząca żądania wnioskodawcy przyznania mu renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową za okres od 1 stycznia 2012r., który to okres nie był objęty orzekaniem ani w wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2011r., sygn. akt VIII U 38/11, ani w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 grudnia 2011r., sygn. akt III AUa 1365/11. Zauważyć należy, że J. K. rentę inwalidy wojskowego bez związku ze służbą wojskową pobierał do dnia 31 grudnia 2007r., ostatnio przyznaną wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 kwietnia 2008r., sygn. akt III AUa 857/07. Następnie trzykrotnie prawomocnie odmówiono mu renty inwalidy wojskowego w postępowaniach o sygnaturach VIII U 2623/06, VIII U 1311/08 oraz VIII U 38/11 Sądu Okręgowego w Krakowie), każdorazowo po ustaleniu, że aktualnie całkowita niezdolność wnioskodawcy do pracy nie pozostaje w związku ze służbą wojskową ani nie powstała w czasie służby wojskowej. W toku ostatniego z wymienionych postępowań, w dniu 7 marca 2011r. wnioskodawca złożył w organie rentowym kolejny wniosek o ponowne ustalenie praw do renty (k. 443 akt rentowy, tom VII), wskazując we wniosku numer dotychczas pobieranego świadczenia I (...) i (...)/(...), po rozpoznaniu którego organ rentowy, decyzją z dnia 3 sierpnia 2011r. przyznał wnioskodawcy rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia od 1 kwietnia 2011r. do 30 czerwca 2012r. Decyzja ta została następnie skonsumowana zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją organu rentowego z dnia 7 października 2011r., wykonującą wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2011r., którą także przyznano wnioskodawcy rentę z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia do 30 czerwca 2012r., przy czym podkreślić należy, że objęty decyzją okres od dnia 1 stycznia 2012r. do 30 czerwca 2012r. był okresem, na jaki renta została przyznana przez organ rentowy, nie był on natomiast objęty wykonywanym wyrokiem. Stąd też brak jest podstaw do przyjęcia, że także w tym zakresie sprawa została już prawomocnie osądzona w rozumieniu art. 199§ pkt 2 k.p.c., natomiast z uwagi na fakt, że Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu, którego przedmiot wyznaczała treść decyzji organu rentowego, przyznającej rentę z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia, obejmującej także okres po dniu 1 stycznia 2011r. oraz zgłoszone w odwołaniu i piśmie wnioskodawcy z dnia 17 grudnia 2012r.(k.55 akt sprawy) żądanie przyznania renty inwalidy wojskowego, nie rozstrzygnął tej kwestii, gdyż nie ocenił spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku lub bez związku ze służbą wojskową, w tym zakresie zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu i przekazaniu sprawy do merytorycznego rozpoznania.

Jakkolwiek po dniu 31 grudnia 2007r. w kolejnych postępowaniach konsekwentnie stwierdzano u wnioskodawcy brak związku pomiędzy schorzeniami powodującymi jego niezdolności pracy ze służbą wojskową, jednak związanie sądu prawomocnymi wyrokami w myśl art. 365 k.p.c. nie uniemożliwia wnioskodawcy nabycia ponownie prawa do renty inwalidy wojskowego bez związku ze służbą wojskową w razie ponownego powstania niezdolności do pracy wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w związku z kalectwem lub chorobą, które uzasadniały poprzednio prawo do tej renty na podstawie art. 52 w związku z art. 35, art. 30 ust.1 i art. 33 ustawy z dnia 29 maja 1974r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U z 2010r. nr 101 poz. 648). Stąd też dla rozstrzygnięcia sprawy koniecznym będzie dokonanie przez sąd pierwszej instancji stosownych ustaleń, czy od dnia 1 stycznia 2012r. wnioskodawca stał się niezdolny do pracy wskutek pogorszenia stanu zdrowia na skutek schorzeń, powodujących do dnia 31 grudnia 2007r. niezdolność do pracy bez związku ze służbą wojskową i w konsekwencji oceny, czy wnioskodawca spełniał od tej daty określone w cytowanych przepisach przesłanki prawa do renty inwalidy wojskowego bez związku ze służbą wojskową.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie art. 386§1 k.p.c. i art.199§ pkt 2 k.p.c. oraz art. 386§4 k.p.c. w związku z art. 397§2 k.p.c.