Czwartek, 28 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5876
Czwartek, 28 marca 2024
Sygnatura akt: III Ca 355/14

Tytuł: Sąd Okręgowy w Gliwicach z 2014-06-12
Data orzeczenia: 12 czerwca 2014
Data publikacji: 14 września 2018
Data uprawomocnienia: 12 czerwca 2014
Sąd: Sąd Okręgowy w Gliwicach
Wydział: III Wydział Cywilny Odwoławczy
Przewodniczący: Teresa Kołeczko-Wacławik
Sędziowie: Jolanta Zarzycka
Leszek Dąbek

Protokolant: Justyna Chojecka
Hasła tematyczne: Podział Majątku Wspólnego
Podstawa prawna: art. 45 k.r.o.

Sygn. akt III Ca 355/14

POSTANOWIENIE

Dnia 12 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sędziowie: SO Leszek Dąbek (spr.)

SR (del.) Jolanta Zarzycka

Protokolant Justyna Chojecka

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku B. K.

z udziałem G. K.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 19 grudnia 2013 r., sygn. akt I Ns 719/11

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Zabrzu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Jolanta Zarzycka SSO Teresa Kołeczko - Wacławik SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 355/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Zabrzu w postanowieniu z dnia 19 12 2013r. ustalił,

że w skład majątku wspólnego B. K. i G. K. wchodzi prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Zabrzu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) o wartości 141.870 zł (pkt 1), dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że prawo własności składnika opisanego w punkcie 1 przyznał wnioskodawczyni B. K. (pkt 2), ustalił, że wnioskodawczyni dokonała nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 80.962,83 zł (pkt 3), ustalił, że uczestnik postępowania dokonał nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 69.374,43 zł (pkt 4), zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania tytułem spłaty kwotę 65.140,80 zł płatną w terminie 1 roku od uprawomocnienia się orzeczenia (pkt 5), oddalił wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (pkt 6), w pozostałym zakresie wniosek oddalił (pkt 7), w zakresie ograniczonego żądania wniosku postępowanie umorzył (pkt 8), nieopłaconymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa (pkt 9).

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia wskazał, że wnioskodawczyni i uczestnik postępowania dokonali pozasądowych ustaleń co do podziału motocykla

i w konsekwencji „wnieśli o ograniczenie postępowania w tym zakresie”. Cofnęli również wniosek w zakresie dotyczącym roszczeń związanych ze spłatą kredytu. Sąd wskazał, że cena nabycia lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Zabrzu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) pokryta została ze środków pochodzących z likwidacji książeczek mieszkaniowych stron oraz z likwidacji książeczek mieszkaniowych podarowanych im przez rodzeństwo. Środki uzyskane z likwidacji książeczek mieszkaniowych przewyższały cenę mieszkania i pozostałą kwotę strony przeznaczyły na jego remont, gdyż lokal był w złym stanie technicznym. Również kwoty uzyskane od rodziców strony przeznaczyły remont mieszkania. Obecnie wartość mieszkania wynosi 141.870 zł, która została ustalona w oparciu o zgodne stanowiska wnioskodawczyni i uczestnika postępowania. Sąd uznał, że brak było podstaw do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, gdyż w trakcie trwania małżeństwa strony w miarę swoich możliwości przyczyniały się do powstania majątku wspólnego – uczestnik postępowania pracując zarobkowo, a wnioskodawczyni zajmując się domem i córką. Strony poczyniły nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny, przeznaczając na zakup mieszkania środki zgromadzone na książeczkach mieszkaniowych zarówno własnych jak i podarowanych im przez rodzeństwo. Wartość tych środków nie była kwestionowana i wynosiła ona w przypadku wnioskodawczyni – 24.934,94 zł a w przypadku uczestnika postępowania: 23.849,82 zł. Oszczędności wnioskodawczyni zgromadzone w gotówce oraz na lokatach bankowych zostały przeznaczone na sfinansowanie remontu mieszkania. Sąd uznał, że skoro lokal mieszkalny znajduje się obecnie w bardzo złym stanie technicznym, to nakłady te nie zwiększyły wartości majątku w chwili ustania wspólności

i nie podlegają one rozliczeniu w ramach podziału majątku wspólnego. Wydatki poniesione przez wnioskodawczynię na pokrycie kosztów utrzymania mieszkania w kwocie 8.467,26 zł winny ulec rozliczeniu w ramach postępowania o podział majątku wspólnego, stanowiąc poniesione z majątku osobistego wnioskodawczyni konieczne koszty utrzymania nieruchomości wspólnej. Biorąc pod uwagę kwotę środków uzyskanych

z likwidacji książeczek mieszkaniowych każdego z byłych małżonków Sąd ustalił,

że wartość poczynionych nakładów wynosiła: 51,1 % w przypadku wnioskodawczyni

i 48,9 % w przypadku uczestnika postępowania. W tym samym stosunku (51,1 % i 48,9 %) strony przyczyniły się do pokrycia ceny lokalu. Uwzględniając dodatkowo okoliczność, że wnioskodawczyni po dacie ustania wspólności majątkowej ponosiła koszty utrzymania wspólnego mieszkania w kwocie 8.467,26 zł ustalić należało, że łącznie wartość jej nakładów wynosiła 80.962,83 zł (72.459,57 zł + 8.467,26 zł). Wartość nakładów uczestnika postępowania wyniosła natomiast 69.374,43 zł. Stosownie do zgodnych oświadczeń stron Sąd uznał, że w skład majątku wchodziła wyłącznie nabyta

w trakcie trwania małżeństwa odrębna własność lokalu mieszkalnego. Obligacje

na kwotę 3.000 zł zakupione w trakcie trwania związku małżeńskiego stanowią własność córki stron, w konsekwencji czego wniosek w tym zakresie oddalono. Uwzględniając sytuację życiową stron Sąd uznał, że podział majątku powinien polegać na przyznaniu prawa do lokalu mieszkalnego wnioskodawczyni z koniecznością spłaty na rzecz uczestnika postępowania, umożliwiając w ten sposób zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych wnioskodawczyni oraz interes obojga byłych małżonków. Kwota spłaty w wysokości 65.140,80 zł została wyliczona przy uwzględnieniu nakładów poczynionych przez strony. Okres 1 roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia będzie wystarczający na pozyskanie przez wnioskodawczynię środków na spłatę. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. oraz art. 102 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 07 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. nr 167, poz. 1398 ze zm.).

Orzeczenie zaskarżyła wnioskodawczyni B. K. w zakresie punktów 2, 3 i 7, 5, 6, domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Zarzuciła orzeczeniu:

1  naruszenie prawa materialnego tj. art. 212 § 2 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. i art. 1035 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na ustaleniu, iż w przypadku braku zgody uczestników postępowania na przyznanie im prawa własności składnika majątkowego składnik ten może zostać przyznany jednemu z nich wbrew jego woli, a w efekcie takiej wykładni niezastosowanie tegoż przepisu in fine tj. niedokonanie sprzedaży składnika majątkowego stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego;

2  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c., które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

a  poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób nie wszechstronny:

- przez pominięcie osobistego wykazu wnioskodawczyni załączonego do pisma z dnia 16 09 2012r. a także zeznań wnioskodawczyni złożonych w dniu 30 10 2012r. w części, w której wskazane zostały nakłady poniesione przez wnioskodawczynię z jej majątku osobistego na majątek wspólny w postaci kosztów pracy brata w kwocie 2.500 zł oraz lokaty oszczędnościowej w wysokości 13.500 zł podczas gdy materiał dowodowy potwierdza istnienie powyższych nakładów, których rozliczenia domaga się wnioskodawczyni,

- przez ustalenie, że nakłady poczynione przez wnioskodawczynię z majątku osobistego na majątek wspólny zostały zużyte na potrzeby ich rodziny a tym samym uznanie, iż wnioskodawczyni nie może żądać ich rozliczenia w sytuacji, gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wykazał, że nakłady wnioskodawczyni w postaci środków pieniężnych uzyskanych z likwidacji lokat oszczędnościowych na kwoty 10.263,84 zł i 13.000 zł oraz środków finansowych stanowiących oszczędności wnioskodawczyni w kwocie 5.000 zł przeznaczone zostały na remont mieszkania, który – mając na uwadze stan lokalu mieszkalnego w chwili jego zakupu oraz zakres przeprowadzonego remontu – zwiększał wartość lokalu w chwili ustania wspólności majątkowej,

- przez ustalenie, że nakłady poczynione przez wnioskodawczynię a stanowiące gotówkę przekazaną jej przez rodziców w kwocie 2.500 zł oraz kwoty stanowiące równowartość kosztów pracy ojca wnioskodawczyni w kwocie 9.515 zł oraz kosztów pracy brata w kwocie 2.500 zł stanowiły darowizny na rzecz stron, gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, iż kwoty te stanowiły darowizny na rzecz wnioskodawczyni;

b). w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania poprzez przyjęcie, że oszczędności zgromadzone przez wnioskodawczynię a stanowiące jej nakład z majątku osobistego na majątek wspólny stanowiły kwotę 3.000 zł, gdy z przedłożonego oświadczenia z dnia 14 11 2005r. skierowanego do US w Z. oraz zeznań wnioskodawczyni wynika, że zgromadzone oszczędności stanowiły kwotę 5.000 zł;

3. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 567 k.p.c. w zw. z art. 316 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. poprzez oddalenie w punkcie 6 zaskarżonego postanowienia wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, podczas gdy wniosek ten na rozprawie w dniu 17 09 2013r. został cofnięty przez oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni, iż nie domaga się ona rozliczenia nierównych udziałów a tym samym w chwili zamknięcia rozprawy brak było wniosku w tym zakresie.

Uczestnik postępowania G. K. domagał się oddalenia apelacji oraz zasądzenia na jego rzecz od wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował wniosek, lecz wadliwie rozpoznał sprawę.

Zgodnie bowiem z regulacją 212 § 2 k.c. rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Regulacja ta określa zatem kolejność sposobów zniesienia współwłasności, który jest dla Sądu wiążący ( w pierwszej kolejności przez fizyczny podział rzeczy, w drugiej przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, w kolejnej przez jej sprzedaż stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego).

Nie może tego dokonać jednak wbrew woli uczestników postępowania (por.

w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 14 11 2012r. w sprawie o sygnaturze akt II CSK 187/12, LEX nr 1267162, gdzie jednoznacznie stwierdzono, że w postępowaniu

o podział majątku wspólnego, sąd nie może wbrew woli uczestnika przyznać mu prawa majątkowego i zasądzić od niego na rzecz innego uczestnika spłatę lub dopłatę - art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 212 § 2 k.c.). Powody sprzeciwu uczestnika są przy tym prawnie irrelewantne. Również wzgląd na zasady współżycia społecznego i interesy uczestników nie uzasadnia orzekania w taki sposób o podziale).

W niniejszej sprawie umknęło uwadze Sądu Rejonowego, że zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnika postępowania sprzeciwiali się przyznania im prawa własności lokalu mieszkalnego, co obligowało go do dokonania w tym zakresie podziału ich majątku wspólnego w drodze sprzedaży licytacyjnej tego prawa.

Nie czyniąc tego Sąd pierwszej instancji naruszył prawo materialne i nie rozpoznał istoty sprawy, co już tylko z tego względu skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Niezależnie od powyższego Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo orzekł

o nakładach z majątków osobistych wnioskodawczyni i uczestnika postępowania na majątek wspólny.

Z materiału dowodowego wynika bowiem, że z powodu złego stanu technicznego nabytego przez uczestników postępowania lokalu mieszkalnego należało przeprowadzić w nim generalny remont, który co najmniej w części został sfinansowany

ze środków finansowych pochodzących z majątku osobistego wnioskodawczyni.

Jego charakter i zakres (wymiana okien, zbijanie tynków, wymiana instalacji itd.), świadczy o tym, iż poniesione w związku z tym nakłady nie mogły zostać w całości zużyte - nawet przy uwzględnieniu złego stanu technicznego lokalu – co obligowało Sąd pierwszej instancji do ustalenia ich aktualnej wartości i ich rozliczenia stosownie do zgłoszonych wniosków, czego nie uczyniono.

Powoduje to, że również w tej części istota sprawy nie została rozpoznana,

co dodatkowo prowadziło do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Umknęło również uwadze Sądu pierwszej instancji trafnie zarzuca skarżąca

w czasie posiedzenia rozprawy w dniu 17 09 2013r. ostatecznie cofnęła wniosek o ustalenie nierównych udziałów uczestników postępowania w ich majątku wspólnym (k - 261B akt).

Dlatego słusznie apelacja zarzuca, iż brak było formalno-procesowych podstaw do ferowania w tym zakresie orzeczenia i w tej części była ona również uzasadniona.

Reasumując zaskarżone postanowienie jest wadliwe i dlatego apelację wnioskodawczyni jako uzasadnioną uwzględniono orzekając jak w sentencji na mocy regulacji art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie sprawę uwzględni zawartą powyżej ocenę prawną i dokona podziału wchodzącego w skład ich dorobku prawa własności lokalu mieszkalnego poprzez jego sprzedaż.

Ponadto ustali jakie nakłady zostały poczynione na z majątków osobistych uczestników postępowania na to prawo, ustali ich wartość w zakresie w jakim nie zostały one dotychczas zużyte a następnie dokona ich rozliczenia stosownie do zgłoszonych przez nich wniosków o rozliczenia nakładów poniesionych z ich majątków osobistych na majątek wspólny.

Orzekając o kosztach postępowania wyrzeknie o zasadności zgłoszonych przez uczestników postępowania wniosków dotyczących zwrotu kosztów postępowania, biorąc pod uwagę,

iż zgodnie z utrwalonym poglądami prawnymi wyrażonym przez Sąd Najwyższy:

- „ W sprawach o podział majątku wspólnego nie występuje sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., niezależnie od stanowiska stron i zgłaszanych przez nie twierdzeń i wniosków w przedmiocie składu, wartości i sposobu podziału majątku wspólnego. W postępowaniu tym strony są także w równym stopniu zainteresowane rozstrzygnięciem i ich interesy są wspólne o tyle, że celem postępowania jest wyjście ze wspólności majątkowej i uregulowanie wzajemnych stosunków majątkowych” (np. postanowienia SN z dnia 23 10 2013r. w sprawie IV CZ 74/13 LEX nr 1388478, z dnia 26 07 2012r. w sprawie V Cz 30/12).

- „Uznanie przez sąd w postępowaniu nieprocesowym, że wniosek uczestnika o zasądzenie kosztów postępowania nie uzasadnia odstąpienia od reguły określonej w art. 520 § 1 k.p.c., powoduje oddalenie tego wniosku (por. post. SN z dn. dnia 9 grudnia 1999 r., III CKN 498/98, OSNC 2000, nr 6, poz. 116).

SSR (del.) Joanna Zarzycka SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Leszek Dąbek

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij