Sygn. akt IACz 2188/15

POSTANOWIENIE

Dnia 7 grudnia 2015 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny w składzie następującym:Przewodniczący:SSA Paweł Rygiel

Sędziowie:SA Andrzej Struzik

SA Robert Jurga (spr.)po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2015 roku w Krakowie na posiedzeniu niejawnymsprawy z powództwa Z. T. przeciwko G. H.

0  zapłatę

na skutek zażalenia powoda od postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział

1  Cywilny z dnia 10 września 2015r. sygn. akt I C 1214/15 o zabezpieczeniepostanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że udzielić Z. T. zabezpieczenia roszczenia przeciwko G. M. H. o zapłatę kwoty 125.125 zł (stu dwudziestu pięciu tysięcy studwudziestu pięciu złotych) tytułem zachowku, poprzez ustanowienie na rzecz Z. T. hipoteki przymusowej do wysokości 150.000 zł (stupięćdziesięciu tysięcy złotych) na nieruchomości stanowiącej samodzielny lokal mieszkalny nr (...) położony w K. przy ulicy (...), dlaktórej Sąd Rejonowy dla (...)wK.prowadzi księgę wieczystą numer (...).

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił wniosek o udzieleniezabezpieczenia roszczenia o zachowek. W uzasadnieniu wskazał, że okoliczności powołane w pozwie uprawdopodabniają dostatecznie dochodzone roszczenie. Powód jest synemspadkodawcy pominiętym w testamencie, który nie został wydziedziczony z czego możewynikać jego roszczenie o zapłatę kwoty objętej żądaniem. Za uprawdopodobniony uznałrównież interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia wskazując, że pełnomocnik pozwanejpowołał się w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty zachowku na fakt, że pozwana utrzymuje się tylko z emerytury, z której znaczną część przeznacza na leczenie, co przemawia za twierdzeniem, że w braku wnioskowanego zabezpieczenia wykonanie ewentualnegoorzeczenia uwzględniającego powództwo może być niemożliwe lub znacznie utrudnione. Wocenie Sądu Okręgowego wniosek nie mógł być jednak uwzględniony skoro w chwili obecnej pozwana nie jest jeszcze ujawniona jako właściciel nieruchomości mającej być obciążoną hipoteką. Zaznaczył przy tym, że w księdze wieczystej jako jedyny właściciel figuruje aktualnie spadkodawca J. T., a następstwo prawne po nim potwierdzononieprawomocnym jeszcze postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku. Sąd Okręgowyodwołując się do treści art. 925 Kc wskazał, że o ile kwestia następstwa prawnegoprzedstawia się tak jak to opisuje we wniosku powód i to pozwana byłaby właścicielkąnieruchomości od chwili śmierci J. T., to fakt, że nie jest ona wpisana w księdzestanowi przeszkodę do dokonania wpisu, a w konsekwencji wniosek o ustanowienie hipotekiprzymusowej podlegać musiał oddaleniu.

Zażalenie na postanowienie złożył powód i zaskarżając go w całości wniósł o jego zmianęprzez ustanowienie hipoteki przymusowej w wysokości 150.000 zł (sto pięćdziesiąt tysięcyzłotych) na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) położony przy ul. (...) (...)w K. obj. księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez SądRejonowy dla(...)w K., na czas trwania postępowania orazzasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego.

Zarzucił mu:

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwana byłaby właścicielkąlokalu w sytuacji gdy zgodnie z art. 925 k.c. jest właścicielką;

naruszenie prawa materialnego, a to art. 65 i art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. oksięgach wieczystych i hipotece, poprzez przyjęcie, że nie można ustanowić hipotekiprzymusowej na rzecz powoda, w sytuacji gdy pozwana nie jest wpisana do księgi wieczystej jako właściciel, a wspomniane przepisy nie wymagają by właściciel był ujawniony w księdze wieczystej.

Odpowiedź na zażalenie złożyła pozwana domagając się jego oddalenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy błędnie ocenia kwestie kluczową dla rozstrzygnięcia wniosku o udzieleniezabezpieczenia tj. dopuszczalność jego zastosowania w sytuacji gdy pozwana nie zostaławpisana jako właściciel nieruchomości. Skoro bowiem bezsporne w zasadzie są twierdzeniaobydwu stron, co do tego, że jedyną osobą powołaną do spadku jest pozwana, która uzyskałajuż nieprawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, to zasadnym jest by woparciu o art. 925 Kc przyjąć, że jest ona aktualnie właścicielką nieruchomości. W świetlewskazanego przepisu nabycie praw i obowiązków wchodzących w skład spadku (sukcesjauniwersalna) następuje z chwilą otwarcia spadku, a więc w momencie śmierci spadkodawcy.Nabycie to następuje z mocy prawa (ex lege), nie wymaga więc wiedzy i woli uprawnionegoani też zaistnienia jakichkolwiek innych zdarzeń, w szczególności zaś złożenia oświadczenia

przez spadkobiercę lub wydania orzeczenia przez sąd. Zaznaczenia wymaga, że sam brakujawnienia w treści księgi wieczystej pozwanej jako aktualnej właścicielki nieruchomości, nie stoi na przeszkodzie w rozporządzaniu nią. Wpis taki ma bowiem jedynie charakterdeklaratoryjny i nie wpływa na możliwość rozporządzenia nieruchomością przez jejrzeczywistego właściciela. W konsekwencji, jeżeli pozwana zbyłaby przedmiotowąnieruchomość, nie będąc ujawnioną, jako jej właścicielka, to umowa taka byłaby ważna iskuteczna. Żadna ze stron przedmiotowego postępowania, nie kwestionuje tego, że pozwanastała się właścicielką nieruchomości, o czym świadczy z jednej strony to, że powód wystąpił z przedmiotowym roszczeniem o zachowek na drogę sądową, z drugiej zaś pozwanauczestnicząca w postępowaniu o stwierdzeniu nabycia spadku uzyskała korzystne dla siebiechoć nieprawomocne jeszcze postanowienie stwierdzające nabycie przez nią spadku.Postanowienie to nie jest prawomocne jedynie z tego względu, że powód dla ochronywłasnego roszczenia w przedmiotowej sprawie podjął w tamtej sprawie czynności m.in.składając wniosek o sporządzenie uzasadnienia. W tym stanie rzeczy fakt niezgodności wpisu w dziale II ze stanem prawnym nie był też przeszkodą do wykonania zabezpieczenia. W akceptowanym przez obecny skład orzecznictwie podkreśla się, że wierzyciel jestlegitymowany do złożenia wniosku o wpis w księdze, pomimo tego, że wpis w dziale drugimnie odpowiada stanowi prawnemu (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie zdnia 7 maja 2014r. sygn.. akt I ACz 473/14 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20października 2011r. sygn. akt IV CSK 653/10 Lex nr 1129163). Podzielić również należystanowisko Sądu I instancji, że roszczenie powoda o zachowek zostało na tym etapiewystarczająco uprawdopodobnione, skoro powód jest synem spadkodawcy, zaś pozwanabędąca osobą obcą otrzymała cały spadek w testamencie. Nie mogły przy tym odnieść skutkutwierdzenia pozwanej, że wartość jedynego składnika spadku, do którego jest kierowanezabezpieczenie jest niższa niż 250.000 zł bowiem twierdzenia takiego pozwana w żadensposób nie poparła. Biorąc pod uwagę położenie i powierzchnię nieruchomości, jak równieżpotencjalny czas trwania przedmiotowego postępowania można przyjąć, że zabezpieczenie wkwocie 150.000 zł odpowiada aktualnemu roszczeniu powoda biorąc również pod uwagęodsetki oraz koszty procesu. Jednocześnie na obecnym etapie brak było podstaw do przyjęcia, że oświadczenie o potrąceniu złożone przez pozwaną podważa wiarygodność roszczenia, bowiem nie na zawiera ono żadnych szczegółowych informacji na temat sposobu wyliczenia potrącanej kwot, a zatem nie sposób uznać go za uprawdopodobnione w zakresie wysokości.Podzielić również należy ocenę wystąpienia przesłanki w postaci interesu prawnego wudzieleniu zabezpieczenia, opartego na twierdzeniu o tym, że z uwagi na wiek orazograniczone możliwości majątkowe, jak również wobec faktu, że jedynym wartościowymskładnikiem majątku pozwanej jest przedmiotowy lokal mieszkalny, interes ten jestuprawdopodobniony. Niewątpliwie zbycie lokalu mogłoby w sposób znaczący utrudnićrealizację roszczeń powoda w przyszłości. Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawywynika, że pozwana była sąsiadką spadkodawcy mieszkającą w lokalu nr (...), jednak nie jestna obecną chwilę znana okoliczność, czy nieruchomość ta stanowi przedmiot jej własności.Fakt, że przedmiotowy lokal nie jest miejscem zamieszkania powódki, w sytuacji gdy jejdochody nie są znaczne może dawać podstawę do przyjęcia, że istnieje ryzyko rozporządzenia przez nią przedmiotowym lokalem. Nie mógł również odnieść skutku argument pozwanej o tym, że w ramach przedmiotowego wniosku na etapie postępowania zażaleniowego został wskazany nowy sposób zabezpieczenia, bowiem przedmiotem rozpoznania Sądu Okręgowego był wniosek z dnia 13 sierpnia 2015r. zawierający tożsame żądanie(k.44.Niemarównieżracji pozwana, że powód wskazał na błędny sposób zabezpieczenia wnosząc o ustanowienie hipoteki przymusowej kaucyjnej, co w jej ocenie winno skutkować oddaleniem wniosku. Jakkolwiek racje ma skarżąca, że pierwotny wniosek jaki został zawarty w pozwie został tak sformułowany, to jednak już będący przedmiotem niniejszychrozważańwniosekzdnia13sierpnia 2015r. (k. 44) zawierał prawidłowe żądanie i został odrębnie opłacony.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżone postanowienie działając napodstawie art. 386 §1 Kpc w zw. z art. 397 §2 Kpc