Sygn. akt I ACz 1692/14

POSTANOWIENIE

Dnia 9 października 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilnyw składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Kremer

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2014 roku w Krakowiena posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank spółki akcyjnej w W. przeciwko(...)w K. spółce zograniczoną odpowiedzialnością w K. o zapłatę

na skutek zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego wKrakowie z dnia 25 czerwca 2014 roku, sygn. akt I Nc 50/14

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zwolnićstronę pozwaną od kosztów sądowych w 4/5 częściach a wpozostałym zakresie wniosek oddalić.

2.  oddalić zażalenie w pozostałym zakresie.

Sygn. akt I ACz 1692/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 25 czerwca r. Sąd Okręgowy wKrakowie oddalił wniosek strony pozwanej (...)w K. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. o zwolnienie od kosztów sądowych.

Jak wynika z pisemnego uzasadnienia wydanego orzeczenia, stronapozwana we wniosku o zwolnienie od kosztów wskazała, że: 1/ jej majątekogranicza się do prawa własności nieruchomości stanowiącychzabezpieczenie kredytu hipotecznego, 2/ na rachunku bankowym posiadaśrodki finansowe w kwocie 3.640 zł, 3/ do rachunku bankowego skierowanesą liczne egzekucje komornicze, 4/ wystąpiła do strony powodowej zwnioskiem o zawarcie porozumienia mającego na celu umożliwieniedysponowania prawem od nieruchomości, co pozwoliłoby w stopniuwyższym, niż przy sprzedaży wymuszonej doprowadzić do zaspokojeniadochodzonych pozwem roszczeń. Do wniosku zostały dołączone wyciągi zrachunku bankowego strony pozwanej prowadzonym w Banku (...) SA oraz zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 103ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ipodkreślił, że zgodnie z tym przepisem to na wnioskodawcy będącej osobąprawną spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu, celem wykazania, że niema dostatecznych środków na pokrycie kosztów sądowych. Strona winnaprzedłożyć określone środki dowodowe - stosowne dokumenty obrazujące jejaktualną sytuację finansową, w tym możliwości płatnicze. Tymczasem wniniejszej przedłożone przez stronę pozwaną dokumenty są niewystarczającedla spełnienia przesłanki z art. 103 u.k.s.c. Celem wykazania że nie madostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych strona powinnaprzedłożyć dowody w postaci bilansu, rachunku zysków i strat,sprawozdania finansowego, zeznań podatkowych. Sąd Okręgowy podkreślił,

że złożenie tych dokumentów było konieczne, gdyż w piśmie z dnia 3 stycznia2014 r. strona pozwana zadeklarowała spłatę na rzecz strony powodowejkwoty 4.500.000 zł w sześciu miesięcznych ratach. Zdaniem SąduOkręgowego powyższe może świadczyć, że strona pozwana ma olbrzymiedotychczas nieujawnione zasoby (lub łatwą możliwość ich pozyskania).

W zażaleniu na powyższe postanowienie strona pozwana wniosła ozmianę zaskarżonego postanowienia i zwolnienie jej od kosztów sądowych, wszczególności od obowiązku uzupełnienia opłaty sądowej. Nadto wniosła odopuszczenie dowodów z dokumentów załączonych do zażalenia tj.postanowienia Sadu Okręgowego w Krakowie z dnia 10 lipca 2014 r. sygn.akt I Co 269/14, wniosku o udzielenie zabezpieczenia oraz uzasadnieniewyroku z dnia 28 kwietnia 2014 r. sygn. akt II K 100/14/S, zeznania CIT-8za rok obrotowy 2013, wydruku korespondencji elektronicznej na tematstanu zadłużenia spółki.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie przepisówpostępowania - art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny materiałudowodowego oraz dowolną ocenę dowodów także poprzez logicznąsprzeczność wniosków Sądu ze zgromadzonym materiałem dowodowympoprzez uznanie, że załączone do wniosku dokumenty nie dowodzą, żeaktywa spółki nie wystarczają na pokrycie kosztów sądowych oraz uznanie,że deklaracja spłaty kwoty 4.500.000 zł stanowi dowód na posiadanie przezstronę pozwaną wolnych środków, podczas gdy strona pozwana deklarowałapozyskanie inwestora, który jedynie w przypadku polubownego zakończeniasporu ze stroną powodową gotowy jest do zainwestowania środków w tejkwocie celem zaspokojenia zobowiązań względem banku.

W uzasadnieniu skarżąca podała w szczególności, że na rachunkubankowym posiada środki pieniężne w kwocie 4.000 zł, która jednak zostałazajęta w toku postępowania egzekucyjnego. Nie dysponuje innymi środkami,Ze względu na trudną sytuację finansową, nie zostało sporządzonesprawozdanie finansowe za 2013 r. oraz rachunek zysków i strat. Jedynymwarunkiem poprawy sytuacji finansowej strony pozwanej będzieuregulowanie kwestii spornych ze stroną powodową i doinwestowanie spółkiprzez inwestora.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na częściowe uwzględnienie

W pierwszej kolejności warto przypomnieć, że przesłankąrozstrzygnięcia w przedmiocie zwolnienia osoby prawnej od kosztówsądowych jest wykazanie przez wnioskodawcę, że nie ma dostatecznychśrodków na ich poniesienie - art. 103 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztachsądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 157, poz. 1398 ze zm.). A zatemna wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, iż z uwagi na sytuacjęmajątkową nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych. Wskazać należy, żeart. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wprzeciwieństwie do art. 102 tej ustawy nie uznaje nieudokumentowania lubnienależytego udokumentowania wniosku przez osobę prawną za brakformalny podlegający rygorowi z art. 130 k.p.c. Wystarczające(niewystarczające) udokumentowanie wniosku o zwolnienie od kosztówsądowych przez osobę prawną odnosi się do sfery dowodowej regulowanejprzepisami o postępowaniu dowodowym, dlatego skutkiem zaniechaniawnioskodawcy w tym zakresie jest oddalenie wniosku, nie jego zwrot (por. A.Górski, L.Walentynowicz „Komentarz do art. 103 ustawy o kosztachsądowych w sprawach cywilnych”, Lex). Zaznaczyć jednak należy, że ustawao kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie zawiera chociażbyprzykładowego wyliczenia dokumentów, które mogą służyć jako dowodowy wincydentalnym postępowaniu dotyczącym zwolnienia od kosztów. Oznaczato, że wnioskodawca może przedstawić dowolnie wybrane przez siebiedokumenty, o ile tylko w dostateczny sposób obrazują one jego sytuacjęmajątkową.

Sąd Apelacyjny uznał, że przedstawiona przez stronę pozwaną wzażaleniu argumentacja dotycząca sytuacji finansowej uzasadnianiazwolnienie spółki od kosztów sądowych w przeważającej części.

Trzeba uwzględnić, że strona pozwana nie może dysponować nawetniewielkimi środkami zgromadzonymi na rachunkach bankowych a to wobecskutków zajęcia tych wierzytelności. Brak jest jakichkolwiek dowodówobalających wiarygodność dokumentów przedstawionych przez pozwaną dlauzasadnienia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, w szczególności

korespondencji z biurem księgowym na okoliczność, że sprawozdaniefinansowe za 2013 r. oraz bilans zysków i strat nie zostało sporządzone,wobec braku środków finansowych na wypłatę wynagrodzenia biuraksięgowego na ten cel. O trudnej sytuacji spółki świadczy także fakt, żeposiada nadto kilkudziesięciotysięczne zaległości z tytułu podatku VAT orazpodatku od nieruchomości oraz w roku 2013 r. osiągnęła stratę zdziałalności gospodarczej wysokości ponad 127.000 zł (CIT- 8).

Nie sposób pominąć i tej okoliczności, że choć strona pozwana posiadamajątek nieruchomy w postaci udziału we współwłasności nieruchomościwynoszącego 1377/1600 części nieruchomości położonej w K., przy ulicy (...) objętej księgą wieczystą nr (...),którego wartość wynosi ok. 8.394.000 zł (zgodnie z operatem szacunkowym zdnia 23 marca 2013 r. wzmiankowanym w uzasadnieniu postanowieniaprokuraotra o umorzeniu śledztwa 4 Ds. 301/12 - na k. 124 niniejszychakt), a więc znacznie przekracza dochodzoną pozwem kwotę, to obecnie tenjedyny wartościowy składnik majątkowy strony pozwanej, nie może stanowićprzedmiotu rozporządzeń majątkowych, w szczególności obciążenia w celuzabezpieczenia kredytu lub pożyczki z przeznaczeniem na opłacenie kosztówsądowych w niniejszej sprawie. Sądowi Apelacyjnemu wiadomym jest zurzędu, że na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10lipca 2014 r., sygn. akt I Co 269/14 wydanym przed wszczęciempostępowania w sprawie, zabezpieczono roszczenie E. G. przeciwko (...) sp. z o.o. o stwierdzenie nieważnościumowy z dnia 10 stycznia 2012 r. przenoszącej własność udziałuwynoszącego 1377/1600 części w nieruchomości położonej w K., przy ul (...) z M. C. na rzecz spółki (...) (...) sp. z o.o. z siedzibą w K., poprzez zakazanieobowiązanej Spółce zbywania w całości, jak i w częściach (w tym na skutekwyodrębnienia lokali) oraz obciążania udziału we współwłasnościnieruchomości wynoszącego 1377/1600 części nieruchomości położonej w K., zabudowanej budynkiem nr (...) przy ulicy (...) objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Podgórza w Krakowie Wydział IV Ksiąg Wieczystych i dokonanie

wpisu tego zakazu w dziale trzecim tej księgi wieczystej. Postanowienie to jestprawomocne, gdyż zażalenie obowiązanej spółki (...) (...) sp. z o.o. zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny wKrakowie postanowieniem z dnia 6 października 2014 r. sygn. akt I ACz 1666/14.

Zła sytuacja finansowa nie zwalnia jednak osoby prawnej z obowiązkuplanowania wydatków i uwzględniania w tych planach koniecznościponoszenia kosztów sądowych, stąd Sąd uznał, powód winien ponieść kosztysądowe w 1/5 części, a zgromadzenie kwoty 15.000 złotych na ten cel byłodla pozwanej spółki możliwe, zwłasza, że jak wynika z deklaracji podatkowejCIT - 8 za orkes od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. spółka nadalprowadzi działalność gospodarczą, osiąganąc przychody w kwocie ponad

199.0  zł oraz ponosząc koszty prowadzonej działalności w kwocie ponad

326.0  zł, miała więc dostęp do środków finansowych i mogła zgromadzićczęść potrzebnej kwoty na poniesienie kosztów sądowych. W orzecznictwie idoktrynie przyjmuje się, iż brak środków w rozumieniu art. 103 ustawy zdnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nieoznacza braku tylko takich środków, których przeznaczenie na jakikolwiekcel jest zbędne (tzn. wolnych). Podkreślić należy, że strona pozwana jużwcześniej powinna się liczyć z kosztami z tym związanymi i odpowiednio dotego procesu przygotować - również pod względem finansowym(postanowienie Sądu Najwyższego z 31 marca 1987 r. I CZ 26/87,postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 1980 r., I CZ 99/80;postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984 r., II CZ 104/84).W realiach niniejszej sprawy strona pozwana co najmniej już od dnia 27lipca 2013 tj. dnia otrzymania przedsądowego wezwania do zapłatydochodzonej pozwem kwoty miała świadomość i czas na gromadzenie zwłasnego majątku środków potrzebnych na należności sądowe. W tym stanierzeczy pozwana spółka ma możliwość wywiązania się z ciążącego na niejobowiązku fiskalnego względem Skarbu Państwa.

Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione kryteria Sąd Apelacyjnyzmienił zaskarżone postanowienie jak w sentencji na podstawie art. 385k.p.c. i art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.