Sygn . akt VII Ua 70/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 marca 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 9 listopada 2015 roku nr (...) w części i przyznał A. B. (1) prawo do odsetek ustawowych od zasiłku macierzyńskiego za poszczególne miesiące od sierpnia 2013 roku do lipca 2014 roku liczonych od 11-ego każdego następnego miesiąca (pkt 1 ), zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na wnioskodawczyni kwotę 360,00 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2) oraz oddalił odwołanie w zakresie żądania prawa do odsetek ustawowych od zasiłku macierzyńskiego przyznanego za okres od dnia 01 sierpnia 2013r do dnia 30 lipca 2014r naliczanych począwszy od dnia 26 maja 2015r do dnia zapłaty, tj. do dnia 30 czerwca 2015r (pkt 4).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

W okresie od dnia 01 sierpnia 2013r do dnia 30 lipca 2014r wnioskodawczyni przysługiwało prawo do zasiłku macierzyńskiego, dodatkowego zasiłku macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego za okres zasiłku rodzicielskiego.

W dniu 25 lipca 2013r wnioskodawczyni złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za w/w okres oraz wymagane dokumenty ( ZUS nie wzywał jej do uzupełniania braków w tym zakresie, nie przedstawił takich zarzutów i dowodów).

Zasiłek macierzyński za każdy z w/w miesięcy winien być wypłacany do końca każdego miesiąca za dany miesiąc.

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2013r ZUS I Oddział w Ł. ustalił, że wnioskodawczyni nie podlega ubezpieczeniom społecznym od 13 czerwca 2013r w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni odwołała się od w/w decyzji a Sąd Okręgowy, VIII Wydział pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 26 marca 2014r w sprawie VIIIU 5825/13 oddalił odwołanie wnioskodawczyni. Rozstrzygnięcie oparł na dowodzie z przesłuchania wnioskodawczyni oraz świadków: męża wnioskodawczyni i księgowego prowadzącego rachunkowość wnioskodawczyni. W pozostałym zakresie dowody stanowiły dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego. A. B. nie zgodziła się z treścią w/w wyroku, a Sąd Apelacyjny podzielił jej stanowisko i wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2015r w sprawie IIIAUa 885/14 zmienił wyrok Sądu Okręgowego ustalając, że wnioskodawczyni od dnia 13 czerwca 2013r podlegała, m.in. dobrowolnemu ubezpieczeniu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Decyzją z dnia 28 sierpnia 2013r ZUS I Oddział w Ł. odmówił wnioskodawczyni prawa do w/w zasiłków za wskazany powyżej okres z uwagi na treść w/w decyzji z dnia 27 sierpnia 2013r , a wnioskodawczyni odwołała się od tej decyzji i postępowanie toczyło się w tutejszym Sądzie pod sygn. akt XIU 1340/13. Postępowanie w tej sprawie umorzono postanowieniem z dnia 09 czerwca 2015r z uwagi na wydanie przez organ rentowy w dniu 03 czerwca 2015r (po wyroku Sądu Apelacyjnego w sprawie IIIAUa 885/14 potwierdzającego okresy ubezpieczenia wnioskodawczyni) decyzji przyznającej prawo do spornego zasiłku macierzyńskiego.

W dniu 30 czerwca 2015r ZUS naliczył i wypłacił na rzecz wnioskodawczyni zasiłek macierzyński wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od całej kwoty zasiłku za wskazany powyżej okres od dnia 26 maja 2015r do dnia 30 czerwca 2015r. ZUS nie naliczał i nie wypłacał dla A. B. odsetek ustawowych za poszczególne miesiące zasiłku naliczanych od dnia wymagalności do dnia 25 maja 2016r.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie wnioskodawczyni podlegało uwzględnieniu w precyzowanym zakresie. Wnioskodawczyni domagała się odsetek ustawowych od kwot zasiłku za poszczególne miesiące, naliczanych od 11 dnia każdego kolejnego miesiąca za dany miesiąc do dnia zapłaty (co nastąpiło zbiorczo w dniu 30 czerwca 2015r i nie było kwestionowane). Żądanie to było uzasadnione, bowiem ZUS w istocie winien spełnić zobowiązania za dane miesiące do końca każdego miesiąca, a nie wywiązał się z tego. ZUS nie wykazywał, aby zaszły jakieś okoliczności obciążające wnioskodawczynię, które uniemożliwiałyby wypłatę zasiłku macierzyńskiego do końca każdego miesiąca, w tym za sierpień 2013r (tutaj żądanie odsetek od dnia 11 września 2013r także było uzasadnione, a ZUS miał ponad 30 dni na wypłatę świadczenia).

Ocena materiału zebranego w aktach sprawy VIII U 5825/13 oraz w aktach ZUS zdaniem Sądu wskazuje, że organ rentowy już w dniu wydawania decyzji z dnia 27 sierpnia 2013r stwierdzającej, że wnioskodawczyni nie podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia 13 czerwca 2013r., winien dokonać prawidłowej interpretacji obowiązujących przepisów prawa. Dowody przeprowadzone przez Sąd Okręgowy znajdowały się w zasięgu możliwości ZUS i nie były nowymi, a Sąd Apelacyjny nie prowadził własnego postępowania dowodowego. Wyrok zmieniający decyzję z dnia 27 sierpnia 2013r wiązał się z odmienną i prawidłową interpretacją obowiązujących przepisów. Trudno więc byłoby przyjmować za ZUS-em, że dopiero w w/w postępowaniu ujawniono i ustalono okoliczności nie znane dotąd organowi rentowemu, których nie mógłby wcześniej wziąć pod uwagę i wydać prawidłowej decyzji, tak aby nie znaleźć się w opóźnieniu z wypłatą zasiłków. Obowiązujące przepisy oraz fakty istotne dla sprawy były organowi rentowemu znane już w chwili podejmowania decyzji o odmowie wypłaty zasiłków, a linia orzecznicza była w tym zakresie ustalona. W tej sytuacji ZUS w pełni odpowiada za opóźnienie w wypłacie zasiłków. Winien więc wypłacić je z odsetkami od dnia wymagalności (tutaj od dnia żądania, aby nie orzekać ponad żądanie) do dnia wypłaty (za okres od dnia 26 maja 2015r zostały wypłacone, więc do dnia 25 maja 2015r).

ZUS w postępowaniu przed Sądem Okręgowym nie przedstawił żadnych dowodów dotyczących prowadzonego postępowania wyjaśniającego w zakresie ustalenia okresów podlegania ubezpieczeniu przez wnioskodawczynię. Nie wykluczone więc, że większość, a może nawet wszystkie fakty powoływane w uzasadnieniu wyroku przez Sąd Okręgowy, były znane i ustalone już w postępowaniu przed organem rentowym. ZUS nie podjął w tym zakresie inicjatywy dowodowej i nie wykazał, czy i jakie fakty nie były mu znane przed procesem w ww sprawie. Nawet, gdyby większość okoliczności decydujących o pozytywnym dla wnioskodawczyni wyniku w/w procesu nie była ZUS znana przed postępowaniem w sprawie , to miał on szerokie możliwości pozyskania dowodów, na podstawie których ustaliłby z łatwością te same okoliczności, co Sąd Okręgowy i Apelacyjny. Należy bowiem pamiętać, że Sąd ten nie dopuszczał takich dowodów, które nie byłyby znane i dostępne dla organu rentowego. Sądy nie przyjęły żadnych nowych okoliczności, jako podstawy zmiany decyzji ustalającej okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez wnioskodawczynię, których ZUS nie mógłby ustalić.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego poza tym nie było sporne, odmówiono jego przyznania wyłącznie z uwagi na omawianą wyżej decyzję ZUS i błędne przyjęcie nie podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym.

Sąd Rejonowy podkreślił, że odsetki wypłaca się na zasadach oraz w wysokości określonej w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.). Zgodnie z art. 85 ust. 1 zdanie 1 u.s.u.s., jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności (art. 85 ust. 1 zdanie 2 u.s.u.s.).

W sprawie niniejszej, w ocenie Sądu I instancji, ZUS nie wykazał takich okoliczności, które uzasadniałyby ocenę, że nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie należnych wnioskodawczyni świadczeń.

Prezentowany przez organ ubezpieczeń społecznych pogląd, że prawo do odsetek zwłoki powstaje po uprawomocnieniu się wyroku ustalającego prawo do należności głównej, a wyrok traktowany jest jako ostatnia z okoliczności koniecznych do ustalenia prawa utrwalił się w judykaturze Sądu Najwyższego na gruncie art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.; por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1991 r., II PZP 1/91, OSP 1992 nr 11-12, poz. 256 z glosą A. Szpunara).

Zgodnie z tym przepisem, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie ustalenia prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Związany jest 30-dniowym terminem od daty dokonania tego ustalenia lub od daty końcowej wyznaczonego przez organ rentowy dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów lub od daty przedstawienia tych dowodów. Od dnia 1 lipca 2004 r., w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również z mocy prawa dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego (ust. 1a dodany do art. 118 ustawą zmieniającą z dnia 20 kwietnia 2004 r., Dz.U. Nr 121, poz. 1264).

Przepisy te nie mogą być uwzględnione w okolicznościach sprawy, gdyż ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (obecnie w jednolitym tekście: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267) nie zawiera podobnej regulacji ani nie odsyła w omawianym zakresie do postanowień ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Stanowi, że wypłata zasiłku chorobowego następuje, zgodnie z jej art. 64 ust. 1, nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień. Dokumentami tymi są dowody stwierdzające czasową niezdolność do pracy z powodu choroby czy też wniosek o przyznanie zasiłku macierzyńskiego wraz z zaświadczeniem o dacie porodu i w przedmiocie osób korzystających z urlopów macierzyńskich i rodzicielskich.

W sprawie ZUS nie podnosił i nie dowiódł, aby zaniechał wypłaty zasiłku z uwagi na brak w.w dowodów bądź braki, które ich dotyczyły. Skoro tak, to przedstawienie przez ubezpieczonego takiego dokumentów wraz z wnioskiem o zasiłek, stwarza obowiązek wydania decyzji przez organ ubezpieczeń społecznych nie później niż przed upływem 30 dni od jego uzyskania.

Ustawa nie uwzględnia czasu na wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do wydania decyzji. Opóźnienie w ustaleniu prawa lub w jego wypłacie wywołuje przewidziany w art. 64 ust. 2 ustawy obowiązek zapłaty przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych odsetek w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym.

Odwołanie do zasad określonych w ustawie systemowej obejmuje przewidziane w jej art. 85 ust. 1 wyłączenie odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu uchybienia terminom przewidzianym w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych w przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Sąd Rejonowy podkreślił, że przesłanki egzoneracji były przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W judykaturze przyjmowano jej możliwość, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczeń było skutkiem przyczyn niezależnych od organu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03, OSNP 2005 nr 10, poz. 147 i z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 159/04, OSNP 2005 nr 19, poz. 308). Jednocześnie jako błąd obciążający organ ubezpieczeń społecznych kwalifikowano niepodjęcie z urzędu czynności zmierzających do ustalenia prawa i pozostawienie bez rozpoznania wniosku strony (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 1998 r., II UKN 171/98, OSNAPiUS 1999 nr 16, poz. 521 i z dnia 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, OSNAPiUS 2002 nr 20, poz. 501).

Organ ubezpieczeń społecznych nie wykazał w sprawie okoliczności uzasadniających zaniechanie wypłaty świadczeń w stosownym terminie. ZUS dużo wcześniej niż 30 czerwca 2015r był obowiązany do ustalenia prawa do zasiłku i jego wypłaty. Z pewnością w tym czasie mógł zgromadzić te same dowody, co Sąd Okręgowy i dokonać prawidłowych ustaleń w zakresie okresów podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym. Organ rentowy nie wykazał, aby istniały jakieś przeszkody w gromadzeniu danych, które uzasadniałyby konieczność wydłużenia w/w 30 dniowego terminu.

Zgodnie z § 18a rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 2 kwietnia 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 444), dowodami stanowiącymi podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, w razie gdy zasiłek macierzyński za okres bezpośrednio poprzedzający okres objęty wnioskiem o udzielenie tego urlopu był pobierany przez tego ubezpieczonego, są:

1) oświadczenie ubezpieczonego o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka w okresie wskazanym we wniosku z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego albo oświadczenie ubezpieczonego o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu, w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopie takich oświadczeń - w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

2) zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego urlopu rodzicielskiego oraz zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego - w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

3) wniosek ubezpieczonego złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego - w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem.

Sąd podkreślił, że wnioskodawczyni w dniu 25 lipca 2013r złożyła wniosek o zasiłek macierzyński podstawowy i dodatkowy oraz rodzicielski, załączając oświadczenie o nie korzystaniu przez ojca dziecka z urlopu ojcowskiego (ZUS nie wykazał, aby było inaczej i nawet tego nie podnosił). Odwołanie podlegało więc uwzględnieniu w zakresie precyzowanym przez odwołującą się.

W tej sytuacji na podstawie art. 477 14 § 1 i 2 kpc Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku i przyznał wnioskodawczyni prawo do odsetek ustawowych.

Oddaleniu podlegała jedynie część odwołania dotycząca odsetek za okres od dnia 26 maja do 30 czerwca 2015r (żądanie formułowano „ do dnia zapłaty”), bowiem wprawdzie wypłata zasiłku nastąpiła w dniu 30 czerwca 2015r, ale poza sporem pozostawało, że od dnia 26 maja 2015r naliczono i wypłacono odsetki. W tym zakresie ZUS wywiązał się z obowiązku wypłaty odsetek i odwołanie należało oddalić.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 100 kpc i par. 9 ust. 2 rozporządzenia MS z 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności adwokackie/…/ przyznając wnioskodawczyni minimalną stawkę kosztów zastępstwa procesowego w wysokości obowiązującej po dniu 01 stycznia 2016 r.

Apelację od powyższego wyroku w pkt 1, w zakresie obowiązku wypłaty odsetek od 11 dnia każdego kolejnego miesiąca, zamiast od dnia przypadającego po upływie 30 dni od końca miesiąca, za który zasiłek przysługuje, wniósł organ rentowy.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art. 64 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t. jedn. Dz. U. z 2014r., poz. 159 ze zm.) poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i błędne ustalenie dat, od których zostały naliczone odsetki.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez przyznanie prawa do odsetek od zasiłku macierzyńskiego:

- za okres 01 - 31.08.2013r. liczonych od 01.10.2013r. do 25.05.2015r.

-za okres 01 - 30.09.2013r. liczonych od 31.10.2013r. do 25.05.2015r.

-za okres 01 - 31.10.2013r. liczonych od 02.12.2013r. do 25.05.2015r.

- za okres 01 - 30.11.2013r. liczonych od 31.12.2013r. do 25.05.2015r.

- za okres 01 - 31.12.2013r. liczonych od 31.01.2014r. do 25.05.2015r.

- za okres 01 - 31.01.2014r. liczonych od 04.03.2014r. do 25.05.2015r.

- za okres 01 - 28.02.2014r. liczonych od 01.04.2014r. do 25.05.2015r.

- za okres 01 - 31.03.2014r. liczonych od 01.05.2014r. do 25.05.2015r.

-za okres 01 - 30.04.2014r. liczonych od 03.06.2014r. do 25.05.2015r.

- za okres 01 -31.05.2014r. liczonych od 01.07.2014r. do 25.05.2015r.

- za okres 01 -30.06.2014r. liczonych od 31.07.2014r. do 25.05.2015r.

-za okres 01 - 30.07.2014r. liczonych od 02.09.2014r. do 25.05.2015r.

albo o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o oddalenie apelacji organu rentowego w całości i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i w obowiązujących przepisach prawa.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je jako własne. Podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2015 poz. 121 ze zm.), jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia, w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Przesłanką powstania obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek jest więc opóźnienie tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia pieniężnego lub wypłaty tego świadczenia. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011 r. II UK 22/11).

Błędy organu rentowego rodzące jego odpowiedzialność w postaci zapłaty odsetek można zakwalifikować jako błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego oraz po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji, w przedmiotowym stanie faktycznym. W takiej sytuacji sąd nie uzupełnia ustaleń faktycznych dokonanych przez organ rentowy. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu, liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożoną jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w takiej sytuacji, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 maja 2014 r. III AUa 2071/13 LEX nr 1483723).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy na etapie apelacji skarżący organ rentowy nie kwestionuje już faktu, iż w ramach swych kompetencji – mógł doprowadzić do wyjaśnienia wszystkich niezbędnych okoliczności pozwalających na wydanie prawidłowej decyzji w sprawie, a co za tym idzie żądanie zasądzenia odsetek w przedmiotowej sprawie jest uzasadnione. Niemniej jednak podnosi, iż Sąd Rejonowy w sposób nieprawidłowy z naruszeniem art. 64 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t. jedn. Dz. U. z 2014r., poz. 159 ze zm.) naliczył należne odsetki od 11 dnia każdego kolejnego miesiąca, zamiast od dnia przypadającego po upływie 30 dni od końca miesiąca, za który zasiłek przysługuje.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż zgodnie z art. 64 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.

Stosownie do brzmienia art. 64 ust 2 ustawy, jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepis ten ustala termin wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez podmioty do tego zobowiązane (płatników składek i ZUS). Ci płatnicy składek, którzy są uprawnieni ustawowo do wypłaty zasiłków osobom ubezpieczonym, dokonują wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w tych terminach, które są u nich przyjęte dla wypłaty wynagrodzeń (najczęściej jest to jeden z ostatnich dni danego miesiąca kalendarzowego). Natomiast ZUS wypłaca świadczenia ubezpieczeniowe "na bieżąco" po stwierdzeniu nabycia do nich uprawnień, a więc niezwłocznie po ustaleniu prawa do tych świadczeń. W każdym razie wypłata świadczeń zarówno przez płatnika składek, jak i przez ZUS, nie powinna nastąpić później, niż w ciągu 30 dni od daty złożenia kompletu dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień. Tym samym skoro wypłata świadczeń, w tym związanych z macierzyństwem, ma następować przez ZUS na bieżąco, to wbrew zapatrywaniom apelacji, brak podstaw do uznania by każdorazowo termin na wypłatę zasiłku macierzyńskiego za dany miesiąc kalendarzowy wynosił 30 dni od końca miesiąca, za który zasiłek przysługuje. Termin 30 dniowy dotyczy tylko i wyłącznie zdarzenia jednorazowego, jakim jest złożenie kompletu dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień - dotyczy ustalenia prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy- wobec tego odniesienie go każdorazowo do okresu za jaki określone świadczenia przysługują, nie znajduje żadnego prawnego uzasadnienia w treści powołanego przepisu.

Dokumenty konieczne do stwierdzenia uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego zostały m.in. określone w przepisach Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 2 kwietnia 2012 r. Dz.U. z 2012 r. poz. 444 wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w art. 59 ust. 15 i art. 61 ust. 3 powoływanej ustawy. Zgodnie z tymi przepisami art. 18 a dowodami stanowiącymi podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, w razie gdy zasiłek macierzyński za okres bezpośrednio poprzedzający okres objęty wnioskiem o udzielenie tego urlopu był pobierany przez tego ubezpieczonego, są:

1) oświadczenie ubezpieczonego o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka w okresie wskazanym we wniosku z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego albo oświadczenie ubezpieczonego o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu, w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopie takich oświadczeń - w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

2) zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego urlopu rodzicielskiego oraz zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego - w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

3) wniosek ubezpieczonego złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed terminem rozpoczęcia korzystania z tego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego - w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy wnioskodawczyni w dniu 25 lipca 2013r złożyła wniosek o zasiłek macierzyński podstawowy i dodatkowy oraz rodzicielski, załączając oświadczenie o nie korzystaniu przez ojca dziecka z urlopu ojcowskiego tj. -czego ZUS nie kwestionuje - komplet dokumentów niezbędnych dla stwierdzenia jej prawa do zasiłku macierzyńskiego. Tym samym skoro termin 30 dniowy przypadający od chwili złożenia tych dokumentów upływał 25 sierpnia 2013 r., a świadczenia funduszu chorobowego mają być wypłacane na bieżąco, nie istnieje żadna podstawa by uznać, że zasiłek macierzyński za pierwszy i każdy kolejny miesiąc winien być wypłacony później niż z pierwszym dniem kolejnego miesiąca.

Natomiast fakt, iż Sąd Rejonowy przyznał wnioskodawczyni dochodzone odsetki od 11 dnia każdego następnego miesiąca, nie był konsekwencją naruszenia art. 64 ust. 1 zd 2 ustawy zasiłkowej i zastosowania terminu wymagalności tych świadczeń jak dla wypłaty wynagrodzeń, zamiast terminu wymagalności zakreślonego dla ZUS, lecz efektem zakresu zgłoszonego w sprawie żądania. Wnioskodawczyni wnosiła bowiem o zasądzenie na jej rzecz należnych odsetek ustawowych od kwot zasiłków za poszczególne miesiące, naliczanych od dnia 11 dnia każdego kolejnego miesiąca za dany miesiąc do dnia zapłaty. Tym samym zasądzenie wskazanych odsetek od faktycznego dnia wymagalności określonego art. 64 ust 1 zd 2 ustawy zasiłkowej do dnia wypłaty, oznaczałoby wyjście ponad żądanie i było niedopuszczalne.

Reasumując zarzuty apelacji pozwanego, jako nie oparte na ustawowej podstawie, nie mogły zostać uwzględnione.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

O kosztach zastępstwa procesowego za II instancje orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c., w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).