Sygn. akt III Ca 1227/13

UZASADNIENIE

A. R. i M. K. pozwem skierowanym przeciwko pozwanemu (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W. wnosili o zasądzenie na ich rzecz solidarnie kwoty 38.288,26 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za uszkodzony w wyniku kolizji drogowej samochód, a także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

W dniu 14 marca 2012 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi wydał w przedmiotowej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie dochodzoną wierzytelność wraz z kosztami procesu.

Nakaz ten zaskarżył w części, tj. w zakresie kwoty 17.888,26 zł pozwany. (...) Spółka Akcyjna V. (...) w W. wnosił o oddalenie powództwa ponad zaskarżoną kwotę oraz zasądzenie solidarnie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

W piśmie procesowym z dnia 7 listopada 2012 roku strona powodowa rozszerzyła powództwo o kwotę 3.621,29 zł wraz z ustawowymi odsetkami jak w pozwie oraz wniosła o umorzenie postępowania w zakresie kwoty 20.400 zł zapłaconej na jej rzecz przez pozwanego w dniu 18 kwietnia 2012 roku, podtrzymując żądanie zasądzenia odsetek od w/w kwoty za okres od dnia 15 sierpnia 2011 roku do dnia 18 kwietnia 2012 roku.

Wyrokiem z dnia 24 czerwca 2013 roku, w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt III C 424/12, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 17.888,26 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 sierpnia 2011 do dnia zapłaty (punkt 1a), kwotę 3.621,29 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty (punkt 1b), kwotę 1.801,91 zł (punkt 1 c), oddalił powództwo w pozostałej części (punkt 2) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 5.439 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 3)

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 4 lipca 2011 roku doszło do zdarzenia drogowego, w którym uszkodzony został należący do powodów samochód osobowy marki T. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Sprawca kolizji posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...). Tego samego dnia powodowie zgłosili szkodę pozwanemu. Pismem z dnia 27 lipca 2011 roku pozwany poinformował powoda o odmowie wypłaty odszkodowania. W dniu 18 kwietnia 2012 roku pozwany wypłacił powodom odszkodowanie w kwocie 20.400 zł. Według opinii biegłego do spraw techniki samochodowej, wartość pojazdu przed zdarzeniem wynosiła 53.200 zł, zaś wartość pozostałości 21.100 zł. Koszt naprawy pojazdu w warsztacie autoryzowanym wyrażał się kwotą 50.993,27 zł, zaś w warsztacie nieautoryzowanym kwotą 47.549,27 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy przyjął, że w przedmiotowej sprawie podstawę odpowiedzialności pozwanego stanowią przepisy art. 9 i 15 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 436 k.c.. Sąd I instancji ustalił, że poza sporem pozostawała między stronami kwestia odpowiedzialności pozwanego. Osią sporu był zakres świadczenia odszkodowawczego.

W ocenie Sądu powodowie mogli skutecznie domagać się zapłaty odszkodowania stanowiącego zwrot kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, zgodnie bowiem z poglądami obowiązującymi w orzecznictwie i piśmiennictwie, dopuszczalność dochodzenia tego rodzaju odszkodowań wyłączona jest li tylko wówczas, gdy koszt naprawy pojazdu przenosi jego wartość przed zdarzeniem. W przedmiotowej sprawie wartość pojazdu przed zdarzeniem wynosiła 53.200 zł, zaś wartość pozostałości 21.100 zł. Koszty naprawy pojazdu w warsztacie autoryzowanym wyrażały się natomiast kwotą 50.993,27 zł, zaś w warsztacie nieautoryzowanym kwotą 47.549,27 zł, przy czym zdaniem Sądu I instancji, z uwagi na wiek pojazdu brak było podstaw do przyjęcia, że samochód powodów winien być naprawiany w autoryzowanym punkcie napraw. Skoro zatem koszt naprawy pojazdu wyrażał się kwotą 47.649,27, zaś pozwany zapłacił powodom kwotę 20.400 zł, powodowie mogli skutecznie domagać się dopłaty w kwocie 27.149,27 zł. Kwota ta była wyższa, aniżeli żądanie pozwu, wskutek czego, żądanie to podlegało uwzględnieniu w całości. O odsetkach ustawowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 k.c., ustalając termin wymagalności świadczenia na podstawie art. 14 wskazanej wyżej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych… .

W ocenie Sądu Rejonowego zasadnym było także zasądzenie na rzecz powodów odszkodowania w kwocie 3.621,29 zł, które to roszczenie zostało przez powodów sformułowane w piśmie z dnia 7 listopada 2012 roku. Pozwany zapoznał się z tym pismem dopiero w dniu 11 grudnia 2012 roku, wskutek czego, odsetki od w/w kwoty Sąd zasądził, zgodnie z treścią art. 455 k.c., od dnia 12 grudnia 2012 roku, oddalając powództwo w zakresie żądania zapłaty odsetek od tej kwoty od dnia 15 sierpnia 2011 roku do dnia 11 grudnia 2012 roku jako nieuzasadnione.

Zdaniem Sądu I instancji powodom należały się ponadto odsetki od wypłaconej im przez pozwanego kwoty 20.400 zł za okres od daty wymagalności tej kwoty (15 sierpnia 2011 roku) do daty jej płatności (18 kwietnia 2012 roku). Skapitalizowana wartość odsetek, o których mowa, wyniosła 1.801,91 zł, którą to kwotę, na podstawie art. 481 k.c. i art. 366 k.c., Sąd zasądził na rzecz powodów.

Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do umorzenia postępowania w zakresie kwoty 20.400 zł, wobec faktu, że cofnięcie powództwa co do tej kwoty nastąpiło już po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty w tym zakresie, a zatem cofnięcie powództwa w omawianej części było niedopuszczalne.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 100 zd. 2 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację złożył pozwany zaskarżając go w części, tj.

- w zakresie pkt 1 a i 1 b, ponad kwotę 18.257,94 zł;

- w zakresie pkt 1 c, ponad kwotę 21,80 zł.

Zaskarżonemu orzeczeniu strona pozwana zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 361 § 1 k.c. poprzez zawyżenie zasądzonego odszkodowania w wyniku dokonania wyliczeń według wartości brutto, mimo że powodowie mieli możliwość odliczenia podatku VAT i zarówno strona powodowa w pozwie oraz dalszych pismach procesowych, jak i pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty i dalszych pismach procesowych, przedstawiając własne wyliczenia odnośnie szkody powodów, posługiwali się wartościami netto, która to kwestia nie była sporna między stronami;

- art. 354 § 1 k.p.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. poprzez zasądzenie kwoty skapitalizowanych odsetek ustawowych od wypłaconego z opóźnieniem świadczenia odszkodowawczego, mimo częściowego spełnienia tego świadczenia przez pozwanego, zgodnie z treścią zobowiązania.

W związku z podniesionymi zarzutami apelujący wniósł o zmianę wyroku w zakresie zaskarżenia poprzez:

- obniżenie zasądzonego odszkodowania do łącznej kwoty 18.257,94 zł, poprzez obniżenie kwoty zasądzonej w pkt 1 wyroku do sumy 369,68 zł,

- obniżenie zasądzonej kwoty z tytułu skapitalizowanych odsetek do kwoty 21,80 zł (pkt 1 c wyroku),

- zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu (pkt 3 wyroku), poprzez ich stosunkowe rozdzielenie między strony, stosownie do wyniku sprawy,

oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za postępowanie przed Sądem II instancji, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że w przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawała kwestia, że żądanie pozwu dotyczyło zapłaty kwoty netto. Tymczasem Sąd Rejonowy zasądzając na rzecz powodów tytułem uzupełniającego odszkodowania łączną kwotę 21.509,55 zł przyjął za podstawę wyliczeń koszt naprawy pojazdu ustalony przez biegłego w kwocie brutto (zawierającej podatek VAT w stawce 23%), tj. w kwocie 47.549,27 zł. Skoro pozwani domagali się zapłaty kwoty netto, uzupełniające odszkodowanie winno być wyliczone od kwoty 38.657,94 zł, a więc wynieść 18.257,94 zł (38.657,94 zł – 20.400 zł). W konsekwencji kwota zasądzona przez Sąd I instancji w pkt 1 b wyroku winna zostać obniżona do kwoty 369,68 zł (17.888,26 zł z pkt 1 a + 369,68 zł z pkt 1 b = 18.257,94 zł). W sposób nieprawidłowo zdaniem apelującego, Sąd Rejonowy wyliczył także skapitalizowane odsetki od zapłaconej przez pozwanego kwoty. Pozwany spełnił bowiem świadczenie w części, tj. w kwocie 20.400 zł, którą to kwotę wypłacił wraz ze skapitalizowanymi odsetkami w wysokości 1.780,11 zł (łącznie 22.180,11 zł). Omyłkowo jednak pozwany naliczył odsetki na dzień 16 kwietnia 2012 roku, a nie na dzień wypłaty odszkodowania, która miała miejsce w dniu 18 kwietnia 2012 roku. Tym samym kwota skapitalizowanych odsetek od kwoty 20.400 zł należnych powodom winna wyrażać się kwotą 21,80 zł, a nie kwotą 1.801,91 zł jak przyjął Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przed przystąpieniem do oceny zasadności złożonej apelacji podnieść należy, że wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 24 czerwca 2013 roku podlega sprostowaniu. Sąd Rejonowy omyłkowo w wyroku wskazał, że pozwana nazywa się K. i takim nazwiskiem stosownie odmienionym posługiwał się w jego treści. Z akt sprawy, a w szczególności pełnomocnictwa udzielonego przez powódkę reprezentującemu ją zawodowemu pełnomocnikowi, wynika jednoznacznie, że powódka nazywa się K..

Z uwagi na powyższe na podstawie art. 350 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. sprostowano wyrok Sądu Rejonowego w zakresie, o którym mowa powyżej.

Apelacja pozwanego jest zasadna.

W pierwszej kolejności koniecznym jest podkreślenie, że Sąd drugiej instancji jest nie tylko Sądem odwoławczym, ale także merytorycznym. Nie może zatem poprzestać jedynie na zbadaniu zarzutów apelacyjnych, lecz winien poczynić własne ustalenia i samodzielnie je ocenić z punktu widzenia prawa materialnego. Z tego też względu, Sąd II instancji jako Sąd apelacyjny, ma obowiązek rozważenia na nowo całokształtu okoliczności istniejących w chwili zamknięcia rozprawy apelacyjnej oraz własnej ich swobodnej i samodzielnej oceny. Podstawowym celem postępowania apelacyjnego jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, zaś od obowiązku wydania w sprawie orzeczenia kończącego postępowanie, co do meritum Sąd odwoławczy może jedynie wyjątkowo się uchylić.

Sąd Okręgowy dokonał dodatkowych ustaleń faktycznych w zakresie kosztów naprawy pojazdu w warsztacie nieautoryzowanym ustalając je na kwotę 38.657,94 zł netto. Sąd Okręgowy podzielił w pełni argumentację wywiedzioną przez pozwanego w apelacji, że strona powodowa objęła żądaniem pozwu zapłatę kwoty „netto”. Powodowie żądali zapłaty kwoty 38.288,36 zł opierając swoje wyliczenie na prywatnej ekspertyzie sporządzonej przez firmę (...) w Ł., w której należne powodom odszkodowanie zostało określone na kwotę 38.288,67 zł netto, a 47.094,56 zł brutto (po uwzględnieniu 23% stawki VAT). Kwotami netto powodowie posługiwali się konsekwentnie w dalszym toku procesu, o czym świadczy chociażby pismo procesowe z dnia 9 sierpnia 2012 roku, w którym strona powodowa przytacza koszt napraw poszczególnych części pojazdu w kwotach netto, czy też pismo procesowe z dnia 7 listopada 2012 roku, w którym strona powodowa rozszerzyła powództwo o kwotę 3.621,29 zł, przyjmując za podstawę rozszerzenia kwotę netto odszkodowania (44.632,61 zł) jaką ustalił w pisemnej opinii biegły z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego A. S.. Także strona pozwana w złożonych pismach procesowych (sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, pismo z dnia 18 lipca 2012 roku) nie kwestionowała okoliczności, że powodom należy się odszkodowanie w kwocie netto. Skoro zatem Sądem I instancji uznał, że stronie powodowej należy się zwrot kosztów naprawy pojazdu w nieautoryzowanym warsztacie, który to koszt został ustalony przez biegłego A. S. w ustnej opinii uzupełniającej na kwotę 47.549,27 zł brutto (okoliczność bezsporna), winien – stosownie do żądania pozwu – pomniejszyć tą kwotę o podatek VAT w stawce 23%, czego jednak nie uczynił. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy przyjął, że koszt naprawy pojazdu w warsztacie nieautoryzowanym netto wynosi 38.657,94 zł, w konsekwencji należne powodom odszkodowanie, stanowiące zwrot kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu winno wyrażać się kwotą 38.257,94 zł netto.

Opisany powyżej stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu w pierwszej instancji, w szczególności w oparciu o opinie (pisemne i ustną uzupełniającą) biegłego A. S.. Oceniając opinie, o których mowa wyżej, Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania zawartych w ich treści wniosków, opinie te były bowiem rzetelne, jasne, logiczne oraz w sposób wyczerpujący objaśniające budzące wątpliwości kwestie. Po wydaniu ustnej opinii uzupełniającej przez biegłego sądowego, żadna ze stron nie kwestionowała jej treści oraz nie wnosiła do niej jakichkolwiek zarzutów.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji dokonał w omawianej części prawidłowych ustaleń faktycznych, jak również prawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w tym również jego oceny prawnej. Ujawnione dowody zostały ocenione z uszanowaniem granic swobody przyznanej organowi orzekającemu, bez jakiegokolwiek naruszenia zasad logiki, czy doświadczenia życiowego. Taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c..

Apelacja okazała się zasadna w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1 c zaskarżonego wyroku o tyle, że skutkowała uchyleniem zaskarżonego rozstrzygnięcia z uwagi na fakt, że było ono dotknięte nieważnością postępowania, którą Sąd odwoławczy w granicach zaskarżenia bierze pod uwagę z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.). W konsekwencji Sąd odstąpił od oceny podniesionych przez skarżącego w apelacji zarzutów. Jak wynika z lektury uzasadnienia wyroku, kwota zasądzona na rzecz powodów w punkcie 1 c wyroku, stanowiła skapitalizowane odsetki naliczone przez Sąd Rejonowy od kwoty 20.400 zł, którą to kwotę pozwany zapłacił powodom w dniu 18 kwietnia 2012 roku, a więc już po wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie. Kapitalizacji odsetek Sąd pierwszej instancji dokonał za okres od dnia 15 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty wskazanej kwoty. Rozstrzygnięcie to było jednak wadliwe, bowiem Sądowi Rejonowemu umknął fakt, że w przedmiotowej sprawie został wydany w dniu 14 marca 2012 roku nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 38.288,26 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty, i który to nakaz strona pozwana zaskarżyła wyłącznie w części, tj. ponad kwotę 20.400 zł. Powyższe implikuje jednoznaczną konstatacją, że w pozostałej części nakaz ten korzysta z atrybutu powagi rzeczy osądzonej, zarówno w zakresie kwoty głównej (20.400 zł), jak i zasądzonych od tej kwoty odsetek ustawowych. Zasądzając skapitalizowane odsetki od kwoty 20.400 zł za okres od dnia 15 sierpnia 2011 roku do dnia 18 kwietnia 2012 roku Sąd I instancji orzekł zatem powtórnie o roszczeniu, co do którego zapadło już prawomocne rozstrzygnięcie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok w pkt 1 c ponad kwotę 21,80 zł, orzekając jak w punkcie 2 wyroku. Zgodnie bowiem z treścią art. 378 § 1 k.p.c., Sąd drugiej instancji bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania wyłącznie w granicach zaskarżenia, pozwany zaś zaskarżył omawiane rozstrzygnięcie wyłącznie ponad kwotę 21,80 zł.

Jak ustalił Sąd Rejonowy, pozwany nie tylko wypłacił stronie powodowej w dniu 18 kwietnia 2012 roku częściowe odszkodowanie w kwocie 20.400 zł, ale kwoty tej w ogóle nie zaskarżył w złożonym od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym sprzeciwie. W konsekwencji należy uznać, że należna powodom dopłata reszty przysługującego im odszkodowania wyraża się kwotą 18.257,94 zł (38.657,94 zł – 20.400 zł), nie zaś kwotą 21.509,55 zł jak przyjął Sąd Rejonowy.

Mając na względzie powyższe rozważania, należało za w pełni zasadny uznać zgłoszony przez apelującego zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 361 § 1 k.c.. W konsekwencji Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądzoną od pozwanego na rzecz powodów w punkcie 1 b kwotę zmniejszył do kwoty 369,68 zł, orzekając jak w punkcie 3 wyroku.

O kosztach postępowania przed Sądem I instancji Sąd Okręgowym orzekł w oparciu o przepis art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c.

Powodowie wygrali sprawę w około 92 % i dlatego w takim stopniu należy się im zwrot kosztów procesu. Ogólne koszty prowadzenia sprawy wyniosły 6.939 zł, w tym koszty strony powodowej w kwocie 4.539 zł (opłata sądowa od pozwu oraz wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika) oraz strony pozwanej w kwocie 2.400 zł. Mając na uwadze powyższe, należało zasądzoną od pozwanego solidarnie na rzecz powodów w punkcie 3 zaskarżonego wyroku kwotę zmniejszyć do kwoty 3.983,88 zł. Strona powodowa wygrała bowiem spór w 92%, a przegrała w 8 %, winna zatem ponieść z tytułu kosztów procesu kwotę 555,12 zł (8% kwoty ogólnej), zaś pozwany 6.383,88 zł (92% tejże). Zasądzona od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwota 3.983,88 zł stanowi różnicę pomiędzy kosztami faktycznie poniesionymi a kosztami, które strona powodowa powinna ponieść.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 852 zł, obejmującą: koszty zastępstwa radcy prawnego pozwanego – 600 zł (§ 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490 j.t.) oraz opłatę sądową od apelacji pozwanego – 252 zł.