Sygn. akt III Ca 1492/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawie z powództwa A. A., T. A. i B. W. (1) przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W., zapłatę:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki A. A. kwotę 38.240 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 marca 2011r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.967,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz T. A. kwotę 58.485 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 marca 2011r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  zasądził od pozwanego na rzecz B. W. (1) kwotę 56.150 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 marca 2011r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  zasądził od pozwanego na rzecz B. W. (1) rentę na zwiększoną potrzeby płatną w terminie do dziesiątego dnia każdego miesiąca wraz z odsetkami ustawowymi w razie uchybienia terminowi płatności w wysokości:

a.) od 1 maja 2011r. do 31 marca 2013r. 300,00 zł miesięcznie,

b.) od 1 kwietnia 2013r. i na przyszłość w wysokości 500,00 zł miesięcznie;

5.  ustalił, że pozwany będzie ponosił odpowiedzialność za wszelkie mogące się ujawnić w przyszłości skutki zdarzenia z dnia 22 listopada 2010r. będącego źródłem sporu w sprawie niniejszej;

6.  oddalił powództwo w pozostałej części;

7.  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 5.426,44 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżyła apelacją strona pozwana w części, tj. w zakresie zasądzającym na rzecz:

- powódki A. A. ustawowe odsetki od kwoty 38.240 zł zasądzonej tytułem

zadośćuczynienia począwszy od dnia 14 marca 2011 roku do 4 lipca 2013 roku oraz koszty procesu,

- powoda T. A. ustawowe odsetki od kwoty 58.485 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia począwszy od dnia 14 marca 2011 roku do 4 lipca 2013 roku oraz koszty procesu,

- powódki B. W. (2) ustawowe odsetki od kwoty 56.150 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia począwszy od dnia 14 marca 2011 roku do 4 lipca 2013 roku, rentę na zwiększone potrzeby oraz koszty procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

I.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.  art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 817§ 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, iż pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia od dnia 14 marca 2011 roku, podczas gdy dopiero zebranie w sprawie całego materiału dowodowego, w szczególności w postaci opinii biegłych, pozwoliło na ustalenie zakresu odpowiedzialności pozwanego oraz określenie doznanej przez powodów szkody,

2.  art. 444 §2 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przyjęciu, iż zasadnym jest przyznanie powódce B. W. (2) renty z tytułu zwiększonych potrzeb, w sytuacji gdy powódka nie wykazała zasadności ponoszenia jakichkolwiek stałych kosztów, rokowania na przyszłość w zakresie ortopedycznym są dobre, a zdaniem biegłego chirurga z zakresu chirurgii plastycznej powódka B. W. (2) winna jedynie przez 2 lata stosować maści witaminowe;

II. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

1. art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 278 §1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz dowolną a nie swobodną ocenę dowodów pozostającą w sprzeczności z doświadczeniem życiowym, polegającą na wadliwej ocenie stanu faktycznego sprawy, błędnej interpretacji materiału dowodowego w postaci opinii biegłych odnośnie zwiększonych potrzeb powódki B. W. (2) i przyznaniu powódce renty tytułem zwiększonych potrzeb, w sytuacji gdy biegli stwierdzili, że ścisłe określenie koniecznej pomocy osób trzecich w tym zakresie nie jest możliwe, rokowania na przyszłość w zakresie ortopedycznym są dobre, a zdaniem biegłego chirurga z zakresu chirurgii plastycznej powódka B. W. (2) winna jedynie przez dwa lata stosować maści witaminowe,

2. art. 322 k.p.c. poprzez jego zastosowanie pomimo nie wyczerpania wszystkich środków dowodowych zmierzających do ustalenia wysokości roszczenia i przyznanie powódce B. W. (2) renty na zwiększone potrzeby w sytuacji, gdy powódka nie wykazała zasadności ponoszenia jakichkolwiek stałych kosztów, rokowania na przyszłość w zakresie ortopedycznym są dobre, a zdaniem biegłego chirurga z zakresu chirurgii plastycznej powódka B. W. (2) winna jedynie przez dwa lata stosować maści witaminowe.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od niego:

1. na rzecz powódki A. A. ustawowych odsetek od kwoty 38.240 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia od dnia 4 lipca 2013r. do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie,

2. na rzecz powoda T. A. ustawowych odsetek od kwoty 58.485 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia od dnia 4 lipca 2013r. do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie,

3. na rzecz powódki B. W. (1) ustawowych odsetek od kwoty 56.150 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia od dnia 4 lipca 2013r. do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie.

Skarżący sformułował również wniosek ewentualny o uwzględnienie apelacji i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Nadto skarżący wniósł o zasądzenie na jego rzecz od strony przeciwnej kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwanego strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu apelacyjnym.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 11 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowił sprawdzić wartość przedmiotu zaskarżenia i ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia w stosunku do powodów:

a)  A. A. na kwotę 11.481,43 zł,

b)  T. A. na kwotę 17.559,92 zł,

c)  B. W. (1) na kwotę 22.858,85 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Na wstępie należy wskazać, że granice kognicji Sądu Odwoławczego, zgodnie z zasadą skargowości, wyznaczone są wskazanym w apelacji zakresem zaskarżenia orzeczenia Sądu I instancji. W przedmiotowej sprawie zakresem zaskarżenia została objęta jedynie część wyroku Sądu Rejonowego - część, w jakiej Sąd ten zasądził na rzecz każdego z powodów odsetki ustawowe od należności głównych zasądzonych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za okres od dnia 14 marca 2011 r. do dnia 4 lipca 2013 r., a także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, natomiast w odniesieniu do powódki B. W. (1) również rozstrzygnięcie obejmujące zasądzenie na jej rzecz renty na zwiększone potrzeby.

W pozostałym zakresie, tj. co do zasądzonych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania należności głównych wraz z odsetkami za okres od dnia 5 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, wyrok Sądu Rejonowego z dnia 17 czerwca 2015 r., wobec niezaskarżenia, jest prawomocny.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. Powyższe ustalenia Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne, uznając za zbędne powielanie ich w dalszej części uzasadnienia.

Przystępując do rozpoznania apelacji w pierwszej kolejności koniecznym jest odniesienie się do zarzutów naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania, mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Odnosząc się do zawartego w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. należy wskazać, że w myśl powołanego przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga więc określenia jakich to konkretnie uchybień dopuścił się sąd orzekający, naruszając tym samym zasady logicznego rozumowania bądź wskazania doświadczenia życiowego w toku wyprowadzania wniosków w oparciu o przeprowadzone dowody. Formułujący taki zarzut powinien zatem określić, jaki konkretnie dowód i z naruszeniem jakich dokładnie wskazanych kryteriów sąd ocenił niewłaściwie. Nie może to być natomiast zarzut wynikający z samego niezadowolenia strony z treści orzeczenia, przy jednoczesnym braku argumentacji jurydycznej.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że – wbrew twierdzeniom apelującego – w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesione w tym zakresie w apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi błędami ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Sąd ten poczynił swoje ustalenia faktyczne na podstawie całokształtu zgromadzonych w toku postępowania dowodów, tj. przedłożonych dokumentów, których wiarygodność i moc dowodowa nie była kwestionowana oraz opinii biegłych sądowychz zakresu ortopedii, neurologii, psychologii, chirurgii plastycznej i pulmunologii, których wiarygodność, rzetelność i prawdziwość została przez Sąd pierwszej instancji oceniona w sposób prawidłowy. W szczególności wskazać należy, że leżące u podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia ustalenie wielkości doznanego przez powodów procentowego trwałego uszczerbku na zdrowiu znajduje swoje potwierdzenie w treści opinii biegłych sądowych. Treść apelacji uzasadnia natomiast wniosek, że skarżący – pomimo sformułowania w petitum apelacji zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. – w istocie nie kwestionuje prawidłowości poczynionych przez Sąd I Instancji ustaleń faktycznych, a jedynie nie aprobuje ich oceny prawnej. Tego rodzaju zastrzeżenia oceniane być jednak muszą przez pryzmat dyspozycji przepisów prawa materialnego i tak właśnie ocenił je Sąd Odwoławczy.

Całkowicie chybiony, w ocenie Sądu Odwoławczego, jest również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 278 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów w odniesieniu do oceny dowodu z opinii biegłych sądowych odnośnie zwiększonych potrzeb powódki B. W. (1). Z treści tych opinii wynika wprost – co uwzględnił w swojej ocenie Sąd Rejonowy – że powódka B. W. (1) musi korzystać z zabiegów rehabilitacyjnych (co wobec ograniczonej dostępności świadczeń refundowanych przez NFZ może powodować konieczność ponoszenia związanych z tym kosztów), zażywać leki przeciwbólowe, korzystać w ograniczonym zakresie ze stałej pomocy osób trzecich, jak również poddać się leczeniu farmakologicznemu związanemu w celu zniwelowania blizn pooperacyjnych.

Sąd Okręgowy podziela również ocenę prawną dochodzonego roszczenia dokonaną przez Sąd Rejonowy, zarówno co do przyjętej podstawy prawnej oceny jego zasadności, jak i wyników tej oceny.

Jak już wskazano na wstępie Sąd Rejonowy prawomocnie przesądził, że co do zasady powodom należą się odsetki ustawowe od dochodzonych pozwem roszczeń z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania. Podstawą prawną ich zasądzenia jest art. 481 k.c., zgodnie z którym (§ 1) jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Przepis ten każe dłużnikowi płacić odsetki bez względu na przyczyny uchybienia terminowi płatności sumy głównej; jedynie sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki niejako automatycznie. Obowiązek zapłaty odsetek przez dłużnika jest więc niezależny od tego, czy dopuścił się on zwłoki w rozumieniu art. 476 k.c. i niezależny od tego, czy wierzyciel poniósł jakąkolwiek szkodę. Odsetki za opóźnienie przysługują, zarówno gdy dłużnik dopuści się zwłoki (opóźnienia kwalifikowanego), jak i opóźnienia zwykłego.

Okolicznością mającą kluczowe znaczenie dla zastosowania w konkretnym stanie faktycznym dyspozycji art. 481 k.c. jest zatem ustalenie czy po stronie dłużnika zobowiązania pieniężnego (bo tylko do tego rodzaju zobowiązań odnosi się obowiązek zapłaty odsetek) doszło do opóźnienia w jego wykonaniu, co wymaga uprzedniego ustalenia daty wymagalności tego zobowiązania, czyli terminu, w którym powinno ono zostać wykonane przez zobowiązanego (dłużnika). W tym miejscu należy wskazać, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy dłużnikiem zobowiązania pieniężnego, którego przedmiotem jest zapłata odszkodowania (zadośćuczynienia), jest pozwany, a ta jego rola wynika z treści przepisów art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392 – j.t. ze zm.). i z art. 822 § 1 k.c. Termin spełnienia świadczenia głównego określany jest zgodnie z art. 455 k.c. Dłużnik opóźnia się więc z wykonaniem zobowiązania, gdy nie spełnia świadczenia w terminie oznaczonym lub wynikającym z właściwości zobowiązania, a w przypadku gdy termin nie zostanie w taki sposób oznaczony, jeśli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Świadczenie główne staje się więc wymagalne z chwilą upływu terminu lub niezwłocznie po wezwaniu ze strony wierzyciela. Wymagalność roszczenia głównego nie może być jednak utożsamiana z wymagalnością roszczenia o odsetki za opóźnienie. Roszczenie o odsetki za opóźnienie staje się wymagalne zawsze dopiero po bezskutecznym upływie czasu, w którym należało wykonać świadczenie główne.

Zgodnie z art. 14 powołanej wyżej ustawy z dnia 22 maja 2003 r. zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie a w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Sądowi Okręgowemu znany jest fakt istnienia na tle problematyki wymagalności roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę dwóch nurtów w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Zgodnie z pierwszym (chronologicznie wcześniejszym), początkowym terminem naliczania odsetek od roszczeń odszkodowawczych powinna być data wyrokowania (por. wyrok SN z dnia 4 lutego 2005 r., I CK 569/04, LEX nr 284141; wyrok SN z dnia 15 stycznia 2004 r., II CK 352/02, M. Praw. 2006, nr 2, s. 91; wyrok SN z dnia 21 listopada 2003 r., II CK 239/02, LEX nr 479364; wyrok SN z dnia 25 lipca 2002 r., III CKN 1331/00, LEX nr 56059; wyrok SN z dnia 24 stycznia 2001 r., II UKN 197/00, OSNP 2002, nr 18, poz. 443; wyrok SN z dnia 19 października 2000 r., III CKN 251/00, LEX nr 533917; wyrok SN z dnia 29 stycznia 1997 r., I CKU 60/96, LEX nr 28798; uchwała SN z dnia 6 września 1994 r., III CZP 105/94, OSNC 1995, nr 2, poz. 26; uchwała SN z dnia 8 lipca 1993 r., III CZP 80/93, OSP 1994, z. 3, poz. 50, wyrok SN z dnia 20 marca 1998 r., II CKN 650/97, LEX nr 477665; wyrok SN z dnia 8 grudnia 1997 r., I CKN 361/97, LEX nr 477638; wyrok SN z dnia 30 października 2003 r., IV CK 130/02, LEX nr 82273). W myśl drugiego nurtu, pomimo iż ostateczne określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę stanowi uprawnienie sądu, który w tym zakresie dysponuje pewną swobodą decyzyjną, to jednak zadośćuczynienie w rozmiarze, w jakim należy się ono wierzycielowi w dniu, w którym dłużnik ma je zapłacić (art. 455 k.c.), powinno być oprocentowane z tytułu opóźnienia od tego dnia, a nie dopiero od daty zasądzenia odszkodowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2011 roku, I PK 145/10, LEX nr 794777, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 roku, I CSK 243/10, LEX nr 848109, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 stycznia 2014 r., I ACa 459/13, LEX nr 1416415). W konsekwencji powyższego wyrokowi sądowemu zasądzającemu zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przypisuje się charakter deklaratywny, a nie konstytutywny. Opowiadając się za słusznością drugiego z zaprezentowanych nurtów Sąd Odwoławczy w pełni aprobuje stanowisko Sądu Rejonowego przyjęte za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia w zakresie daty początkowej naliczania zasądzonych odsetek ustawowych za opóźnienie. W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy powodowie w piśmie doręczonym pozwanemu w dniu 9 lutego 2011 r. zgłosili pozwanemu w ramach postępowania likwidacyjnego żądanie wypłaty kwot tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania. Postępowanie sądowe w przedmiotowej sprawie wykazało, że zadośćuczynienie w rozmiarze odpowiadającym zasądzonym kwotom w dacie zgłoszenia powyższego żądania rzeczywiście się powodom należało.

W świetle powyższego dla pozwanego termin do całkowitego zaspokojenia zgłoszonych przez powodów roszczeń z tytułu zadośćuczynienia upłynął ostatecznie w dniu 9 marca 2011 r. Mimo to powodowie w pozwie jako datę początkową naliczania żądanych odsetek ustawowych za opóźnienie wskazali jednak dzień 14 marca 2011 r., co zgodnie z art. 321 k.p.c. było dla Sądu Rejonowego wiążące. W zakresie niezaspokojonym roszczenie powodów stało się po tej dacie wymagalne, a to w konsekwencji – uwzględniając zakres żądania pozwu - uzasadniało zasądzenie od pozwanego odsetek ustawowych za okres poprzedzający datę wyrokowania, tj. od dnia 14 marca 2011 r. do dnia zapłaty. Pozwany nie wykazał przy tym istnienia żadnych szczególnych okoliczności o charakterze obiektywnym uzasadniających ustalenie późniejszej daty początkowej naliczania odsetek ustawowych przed dniem wyrokowania. W szczególności nie zasługuje w tym zakresie na uwzględnienie zawarta w apelacji argumentacja, że w chwili zgłaszania szkody przez powodów – pomimo podjęcia wszelkich czynności - pozwany nie znał i nie mógł znać w pełni stanu ich zdrowia. Z treści akt postępowania dotyczącego likwidacji szkody wynika, że ocena stanu zdrowia powodów przez pozwanego ograniczyła się do, wydanego w trybie zaocznym (bez badania podmiotowego), orzeczenia lekarza specjalisty z zakresu chirurgii urazowo-ortopedycznej / ortopedy, pomimo że w zgłoszeniu szkody powodowie wnosili o powołanie dla oceny stanu ich zdrowia komisji lekarskiej, w skład której wchodziłby również lekarz neurolog. Wynik postępowania dowodowego przeprowadzonego w toku postępowania rozpoznawczego potwierdził natomiast, że zdarzenie szkodzące wywołało negatywny wpływ na stan zdrowia powoda T. A. w postaci trwałego uszczerbku na zdrowiu. Pozwany zaniechał również dokonania oceny stanu zdrowia powodów przez lekarzy innej specjalności, jak chirurg plastyczny, czy psycholog, mimo iż doznane przez powodów obrażenia, czyniły wydanie takiej opinii zasadnym.

W dalszej kolejności konieczne jest odniesienie się do podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego.

Chybiony, w ocenie Sądu Okręgowego, jest zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 444 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, które zdaniem skarżącego polega na uznaniu, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy uzasadnione jest przyznanie powódce B. W. (1) renty z tytułu zwiększonych potrzeb. Unikając zbędnych powtórzeń wskazać należy, że powyższą ocenę uzasadniają argumenty przywołane wcześniej przy ocenie zasadności podnoszonego przez skarżącą zarzutu naruszenia art. 278 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. W tym miejscu zaś Sąd Odwoławczy ograniczy się do stwierdzenia, że Sąd I instancji prawidłowo zastosował powołany przepis zasądzając na jego podstawie na rzecz powódki B. W. (1) rentę na zwiększone potrzeby.

W uzasadnieniu powyższego wskazać należy, że renta przewidziana w art. 444 § 2 k.c. ma charakter odszkodowawczy (kompensacyjny - jest formą naprawienia szkody) a nie alimentacyjny, przez co przesłanką konieczną jej orzeczenia jest wystąpienie szkody oraz udowodnienie w toku postępowania jej rzeczywistej wysokości i adekwatnego związku przyczynowego ze zdarzeniem szkodzącym.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy powódka B. W. (1) wykazała wydanymi w toku postępowania dowodowego opiniami biegłych sądowych, że na skutek zdarzenia szkodzącego objętego odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanego nastąpiło zwiększenie jej potrzeb wyrażające się koniecznością uzyskiwania stałej pomocy ze strony osób trzecich, jak również koniecznością ponoszenia wydatków finansowych związanych z leczeniem doznanych urazów i ich pozostałości. W szczególności z opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu chirurgii plastycznej (k. 307 – 310) jednoznacznie wynika, że do pielęgnacji blizn pooperacyjnych lewego uda celowe byłoby systematyczne – minimum przez okres dwuletni - stosowanie przez powódkę B. W. (1) maści witaminowych (naprzemiennie linomag i dermosan), maści leczniczych (ze wskazaniem na dermatix) oraz maści peelingujących, których miesięczny koszt biegły określił na kwotę ok. 200 zł. Powyższa opinia nie była kwestionowana przez stronę pozwaną (reprezentowaną w toku postępowania przez profesjonalnego pełnomocnika) ani w toku postępowania rozpoznawczego, ani w apelacji, w związku z czym Sąd Okręgowy nie miał podstaw do poczynienia odmiennych od Sądu I instancji ustaleń faktycznych w tym zakresie.

Zdaniem Sądu Odwoławczego, nie zasługuje również na uwzględnienie podniesiony w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 322 k.p.c. poprzez jego zastosowanie przy ustaleniu wysokości zasądzonej na rzecz powódki B. W. (2) renty wyrównawczej. Zgodnie z treścią powołanego przepisu, jeżeli m.in. w sprawie o naprawienie szkody sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela wyrażony w judykaturze pogląd, że z uprawnienia zawartego w art. 322 k.p.c. sąd może skorzystać dopiero wówczas, gdy po wyczerpaniu wszystkich dostępnych dowodów okaże się, że ścisłe udowodnienie żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione (wyrok SN z dnia 26 stycznia 1976 r., I CR 954/75, LEX nr 7795). Stosowanie art. 322 k.p.c. możliwe jest zatem dopiero wtedy, jeżeli powód wyczerpał wszelkie możliwe (dostępne i znane mu) środki dowodowe, a mimo to w dalszym ciągu ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione (zob. m.in. wyrok SN z dnia 26 stycznia 1976 r., I CR 954/75, Lex nr 7795). Taka właśnie sytuacja – wbrew stanowisku skarżącego - miała miejsce w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy. Wystąpienie przesłanek zasądzenia renty wyrównawczej zostało udowodnione dowodem z opinii biegłych sądowych. Z treści tych opinii, w szczególności z opinii biegłego z zakresu ortopedii, wynika, że w odniesieniu do powódki B. W. (2) precyzyjne określenie rozmiaru zwiększenia jej potrzeb na skutek zdarzenia szkodzącego (obejmujących zarówno konieczną pomoc osób trzecich, jak i koszty związane z kontynuacją procesu rehabilitacji) jest niemożliwy do dokładnego wykazania. Wynika to z faktu, że zwiększenie potrzeb powódki uzależnione będzie od poddania się w przyszłości kolejnemu zabiegowi operacyjnemu zmierzającemu do usunięcia zrostów mięśni lewego uda z kością udową (co powinno zwiększyć zakres ruchomości lewego stawu kolanowego powódki) oraz wyników dalszej rehabilitacji.

Reasumując wskazać należy, że wobec tego, iż w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy ścisłe udowodnienie wysokości żądania w zakresie renty wyrównawczej było co najmniej nader utrudnione, zachodziły podstawy do zastosowania przez Sąd I instancji przepisu art. 322 k.p.c. Trafnie zatem na tej podstawie Sąd Rejonowy, jako odpowiednią, zasądził na rzecz powódki B. W. (1) rentę wyrównawczą w wysokości 300 zł miesięcznie w okresie od dnia 1 maja 2011 r. do dnia 31 marca 2013 r., a po wydaniu opinii przez biegłego sądowego z zakresu chirurgii plastycznej (k. 307 – 310) podwyższył ją o kwotę 200 zł do wysokości 500 zł miesięcznie w okresie od dnia1 kwietnia 2013 r. na przyszłość.

Mając zatem na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, w oparciu o art. 385 k.p.c., oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, zasądzając od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz każdego z powodów kwotę po 1.200 zł. Na kwotę tę złożyło się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych w postępowaniu odwoławczym. Sąd Okręgowy podzielił przy tym pogląd Sądu Apelacyjnego w Poznaniu wyrażony postanowieniem z dnia 8 stycznia 2013r. w sprawie sygn. akt I ACa 565/12, że zarówno w przypadku występowania po stronie wygrywającej proces współuczestnictwa materialnego, jaki i formalnego, obowiązek strony przegrywającej zwrotu stronie pozwanej poniesionych przez nią kosztów procesu obejmuje pełny zwrot kosztów odrębnego ustanowienia przez każdy podmiot znajdujący się po stronie wygrywającej proces, profesjonalnego pełnomocnika, i to nawet, jeśli odrębnie ustanowionym przez poszczególne podmioty pełnomocnikiem jest w istocie ta sama osoba (podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 października 2014r. I ACa 427/14). Sądowi Okręgowemu znany jest pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12 lipca 2012r. (II Cz 79/80, OSNCP 1981/2-3/37), czy w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2007r. (III CZP 130/06, OSN 2008, Nr1, poz. 1), jednakże poglądu tego nie podziela. Przyznanie bowiem wynagrodzenia jednego tylko pełnomocnika mogłoby istotnie naruszyć prawo strony do swobodnego wyboru pełnomocnika oraz prowadzić do nieuzasadnionego jurydycznie zwolnienia strony przegrywającej od obowiązku zwrotu wygrywającym współuczestnikom rzeczywiście poniesionych przez nich kosztów obrony ich praw (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 października 2014r. I ACa 427/14).

Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanych w postępowaniu odwoławczym ustalone zostało w oparciu o § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 – j.t. ze zm.) i w zw. z § 22 i § 23 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).