Sygn. akt III Ca 165/14

III Cz 1041/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 listopada 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 722/12 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w punkcie 1 ustalił wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu położonego w Ł. przy ulicy (...) o powierzchni 762 m 2 oznaczonego jako działka numer (...) w obrębie S 8, stanowiącego własność Gminy Ł., dla którego Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) od dnia 1 stycznia 2012 r. na kwotę 12 360 zł; w punkcie 2 wyroku oddalił powództwo w pozostałej części.

Postanowieniem z 5 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy uzupełnił wyrok z dnia 20 listopada 2013 r. w ten sposób, że dodał punkt 3 wyroku o treści: „zasądza od powoda A. M. na rzecz pozwanej Gminy M. Ł. kwotę 4 157,82 zł tytułem zwrotu kosztów procesu”.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód A. M., zaskarżając w części wyrok Sądu Rejonowego w zakresie wartości roszczenia głównego w kwocie 2 835 zł. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 77 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw – poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uznanie, iż powód powinien ustaloną w zaskarżonym wyroku wysokość opłaty z tytułu użytkowania wieczystego uiszczać od dnia 1 stycznia 2012 r. w sytuacji gdy winna ona zostać pomniejszona w sposób wskazany w/w przepisie.

Powód zaskarżył również rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów zawarte w wyroku, a dodane do niego postanowieniem z dnia 5 grudnia 2013 r. zarzucając mu naruszenie:

1.  art. 100 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że powód wygrał sprawę jedynie w 32 %, gdy w rzeczywistości jego wygrana wynosiła 50 %;

2.  art. 80 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez jego pominięcie i zastosowanie jako podstawy rozstrzygnięcia o kosztach wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego ustalonej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w postanowieniu z 13 kwietnia 2012 r. mimo że orzeczenie to utraciło moc prawną z chwilą wniesienia sprzeciwu przez użytkownika.

Powołując się na powyższe podstawy, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku zgodnie z żądaniem i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje w tym kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości, sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia i zasądzenie od powoda kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych. Pozwany podniósł, iż powód w istocie skarży cały wyrok, a zatem winien wnieść opłatę od realnej wartości przedmiotu zaskarżenia. Nadto wskazał, iż powód zaniechał wykazania w toku postępowania, iż Sąd miał obowiązek ustalania wysokości opłaty w związku z jej dwukrotnym powiększeniem, co zwolniło Sąd ze wskazanego obowiązku. Nadto pozwany podniósł, iż wadliwość w postaci wskazania wysokości zapłaty opłaty w poszczególnych latach wobec prawidłowego ustalenia jej wysokości podlega usunięciu w drodze wykładni.

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach:

Nieruchomość położona w Ł. na ulicy (...) stanowiąca działkę numer (...), obręb S-8 o powierzchni 762 m 2, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Ł. prowadzi księgę wieczystą numer (...) jest własności Gminy Ł. i pozostaje w użytkowaniu wieczystym powoda. Decyzją z dnia 22 lipca 2011 r. Prezydent Miasta Ł. wypowiedział wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste wskazanego gruntu z kwoty 5 235 zł – począwszy od 1 stycznia 2012 r. na kwotę 19 579,59 zł. Powód wniósł odwołanie od powyższego wypowiedzenia. Orzeczeniem z 13 kwietnia 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. ustaliło, iż wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowego gruntu wynosi 15 752,80 zł. Wartość rynkowa prawa własności gruntu położonego w Ł. przy ulicy (...) według stanu i poziomu cen na dzień dokonywania aktualizacji wynosiła 412 000 zł.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, iż dla nieruchomości położonej na ulicy (...) bezspornie stawka procentowa wysokości opłaty rocznej wynosi 3 %. Zgodnie z opinią biegłego wartość rynkowa nieruchomości gruntowej wynosiła na dzień aktualizacji opłaty 412 000 zł. Tym samym zmieniana od dnia 1 stycznia 2012 r. (data obowiązywania wypowiedzenia) opłata roczna za użytkowanie wieczyste wynosić winna 3 % od tej ceny. W związku z powyższym opłata roczna dla nieruchomości położonej przy ulicy (...) wynosi od stycznia 2012 r. – 12 360 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, co skutkowało zmianą skarżonego orzeczenia.

Na wstępie należy odnieść się do kwestii zakresu zaskarżenia. Powód zaskarżył rozstrzygnięcie w przedmiocie sposobu płatności opłaty rocznej jak i rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów. Sąd Rejonowy orzekł o kosztach postępowania w postanowieniu z dnia 5 grudnia 2013 r., uzupełniając wyrok z 20 listopada 2013 r. W tym miejscu należy wskazać, iż postanowienie uzupełniające nie stanowi części wyroku, a odrębne rozstrzygnięcie i jego zaskarżenie następuje w drodze zażalenia. Powód odebrał odpis w/w postanowienia w dniu 9 grudnia 2013 r. (k. 197). Zażalenie zostało wniesione 23 grudnia 2013r., wobec czego, na podstawie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c., podlegało odrzuceniu jako wniesione po terminie.

Przechodząc na grunt rozważań dotyczących zakresu zaskarżenia sformułowanego w apelacji, należy wskazać, iż powód prawidłowo wskazał wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 2 835 zł stanowiącą różnicę, o jaką zdaniem powoda należy pomniejszyć ustaloną opłatę roczną, uwzględniając zarzuty apelacyjne. Sama wysokość ustalonej przez Sąd Rejonowy wysokości opłaty rocznej nie była bowiem przedmiotem zaskarżenia stron. Powód wskazał natomiast na uchybienie Sądu Rejonowego polegające na niezastosowaniu w niniejszej sprawie przepisu art. 77 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw – i w konsekwencji uznanie, iż powód powinien ustaloną w zaskarżonym wyroku wysokość opłaty z tytułu użytkowania wieczystego uiszczać od dnia 1 stycznia 2012 r. w sytuacji gdy winna ona zostać pomniejszona w sposób wskazany w/w przepisie. Kwota wynikając z zastosowania w/w przepisu tj. kwota 2.835 zł stanowi wartość przedmiotu zaskarżenia, bo o taką kwotę byłoby wyższe świadczenie powoda, które musiałby uiścić na podstawie wyroku Sądu I instancji.

Jak stanowi art. 77 ust. 2a ustawy z dnia 21 sierpnia (...). o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.), w przypadku gdy zaktualizowana wysokość opłaty rocznej przewyższa co najmniej dwukrotnie wysokość dotychczasowej opłaty rocznej, użytkownik wieczysty wnosi opłatę roczną w wysokości odpowiadającej dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej. Pozostałą kwotę ponad dwukrotność dotychczasowej opłaty (nadwyżka) rozkłada się na dwie równe części, które powiększają opłatę roczną w następnych dwóch latach. Opłata roczna w trzecim roku od aktualizacji jest równa kwocie wynikającej z tej aktualizacji.

W niniejszej sprawie zastosowanie znajduje przytoczony przepis art. 77 ust. 2a z uwagi na treść art. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 187, poz. 1110 ze zm.), zgodnie z którym w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tj. 9 października 2011 roku, stosuje się przepisy nowe.

Sąd Rejonowy ustalił sposób płatności opłaty rocznej z pominięciem wyżej wskazanego przepisu. Pozwany podniósł przy tym, iż omawiane uchybienie Sądu Rejonowego podlega usunięciu w drodze wykładni. Sąd Okręgowy nie podziela tego stanowiska. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że sprawa przekazana sądowi na podstawie art. 80 ust. 2 u.g.n. jest sprawą o ukształtowanie prawa, a orzeczenie sądu ustalające wysokość opłaty rocznej, należnej po dokonaniu wypowiedzenia, ma charakter konstytutywny. Oznacza to, że wskutek wydania orzeczenia sądu dochodzi do ukształtowania sytuacji podmiotów stosunku prawnego, nawiązanego przez zawarcie umowy użytkowania wieczystego. Sąd powinien zatem w orzeczeniu kształtującym obowiązek użytkownika wieczystego z tytułu opłaty rocznej określić wysokość jego świadczeń w poszczególnych okresach z uwzględnieniem regulacji zawartej w art. 77 ust. 2a u.g.n. (wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2013 r., V CSK 5/13, LEX nr 1415130, zob. też uchwałę z dnia 23 czerwca 2005 r., III CZP 37/05, OSNC 2006, Nr 5, poz. 82, wyroki z dnia 18 września 2003 r., I CK 66/02, OSNC 2004, Nr 11, poz. 177 i z dnia 21 lutego 2013 r., IV CSK 430/12, nie publ. oraz postanowienia z dnia 30 marca 2011 r., III CZP 3/11, OSNC 2011, Nr 12, poz. 138 i z dnia 27 czerwca 2013 r., III CZ 29/13, nie publ.).

Wobec powyższego, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustalił wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł., na ulicy (...), począwszy od dnia 1 stycznia 2012 r. na kwotę 12 360 zł, z tym że w 2012 r. użytkownik wieczysty został zobowiązany do wniesienia opłaty rocznej w kwocie 10 470 zł (tj. dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej w kwocie 5 325 zł), w 2013 r. – w kwocie 11 415 zł [10 470 zł + 945 zł, przy czym kwota 945 zł = (12 360 zł – 10 470 zł) /2]; a w 2014 r. – 12 360 zł (11 415 + 945 zł), stosownie do art. 77 ust. 2a u.g.n.

Wobec uwzględnienia apelacji w całości, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., zasądził na rzecz powoda kwotę 442 zł, w tym 142 zł opłaty sądowej od apelacji i 300 zł kosztów zastępstwa procesowego. O wysokości wynagrodzenia pełnomocnika orzeczono na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).