Sygn. akt III Ca 663/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 listopada 2012 roku, wydanym w sprawie z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej (...) w W. przeciwko G. S. i A. S. o zapłatę kwoty 22.167,22 zł., sygn. akt I C 369/13, Sąd Rejonowy w Pabianicach: 1. oddalił powództwo; 2. zasądził od Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej (...) w W. na rzecz każdego z pozwanych- G. S. i A. S. kwoty po 2417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie powyższe oparte zostało na ustaleniu, że pomiędzy stroną powodową a pozwanym G. S. w dniu 30 kwietnia 2012 roku doszło do zawarcia umowy pożyczki konsumenckiej udzielonej w kwocie 20 000 zł. Spłata pożyczki miała następować w ratach miesięcznych bez wezwania, zgodnie z harmonogramem spłat. Na wypadek niezapłacenia w umówionym terminie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności powódka zastrzegła sobie prawo do wypowiedzenia umowy z 30 dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wykonalność, po uprzednim wezwaniu pożyczkodawcy do spłaty zaległych rat.

Umowa pożyczki przewidywała możliwość odstąpienia od niej przez pożyczkobiorcę bez podania przyczyny, w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia, przy czym dla zachowania terminu wystarczające było wysłanie przed upływem tego terminu oświadczenia złożonego według wzoru doręczonego wraz z umową.

Dla zabezpieczenia spłaty pożyczki przewidziano poręczenie, które zostało udzielone przez pozwaną A. S..

Pozwanemu G. S. powódka wypłaciła całość udzielonej pożyczki, przy czym część pieniędzy wypłacono w gotówce w dniu 30 kwietnia 2012 roku, zaś resztę przelewem na pokrycie innych zobowiązań pozwanych z tytułu skredytowanego zakupu towarów.

W dniu 8 maja 2012r. pozwany dokonał przelewu na rachunek powódki dwóch kwot, to jest kwoty 5.000 zł i 6.000 zł. Następnie w dniu 9 maja 2012r. pozwana wysłała do oddziału powódki w Ł. przesyłką priorytetową pisemne oświadczenie pozwanego o odstąpieniu od zawartej umowy z dnia 30 kwietnia 2012r. oraz o zobowiązaniu się do zwrotu powódce w dniu 14 maja 2012r. pożyczonej kwoty 20.000 zł. Oświadczenie to wpłynęło do powódki w dniu 11 maja 2012r. W dniu 14 maja 2012r. pozwany dokonał na rzecz powódki przelewu kwoty 9.000 zł. Oświadczeniem opatrzonym datą 11 maja 2012r. powódka reprezentowana przez J. W. i E. Ś. potwierdziła na piśmie przyjęcie od pozwanego oświadczenia o odstąpieniu przez pozwanego od umowy pożyczki i kserokopii dowodu jej wpłaty na konto powódki, z jednoczesnym potwierdzeniem dokonania wpłaty na to konto i „zamknięcia" pożyczki wobec tej wpłaty.

Pismem z dnia 13 września 2012r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty zadłużenia z tytułu umowy pożyczki wyliczonego na kwotę 606,15 zł, a ostatecznym wezwaniem - do zapłaty kwoty 2.077,24 zł

W piśmie z dnia 13 listopada 2012r. powódka złożyła pozwanemu oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, a pozwaną zawiadomiła o wypowiedzeniu umowy pożyczkobiorcy, wskazując jako podstawę oświadczeń zadłużenie w spłacie pożyczki.

Powódka dochodziła zapłaty solidarnie od obu pozwanych kwoty 22167,22 zł wraz z odsetkami. Twierdziła, że pożyczkobiorca zaprzestał spłaty rat pożyczki w terminie, doprowadzając do powstania zaległości za ponad dwa pełne okresy płatności, wobec czego wypowiedziała mu umowę, przez co z upływem okresu wypowiedzenia roszczenie o zwrot pożyczki stało się natychmiast wymagalne. Powódka roszczenie swoje skierowała także przeciwko poręczycielce na podstawie art. 880 i art. 881 k.c.

Pozwani nie uznali powództwa i wnieśli o jego oddalenie. Powołali się na odstąpienie od umowy pożyczki przez pożyczkobiorcę oraz zwrot pożyczkodawcy całej sumy pożyczki.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest nieuzasadnione i podlega oddaleniu w całości w stosunku do obojga pozwanych.

Sąd stwierdził, że przed wytoczeniem powództwa pozwany skutecznie odstąpił od umowy pożyczki i zwrócił pożyczkodawcy całą kwotę pożyczki, a zatem ani on, ani poręczycielka nie są zobowiązani do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem. Sąd zważył, że pozwany złożył pisemne oświadczenie o odstąpieniu od umowy na druku doręczonym wraz z umową. Oświadczenie to wysłał w dniu 9 maja 2012r. i dotarło ono do adresata w dniu 11 maja 2012r. co zostało odnotowane przez przedstawicieli powódki na egzemplarzu otrzymanego oświadczenia oraz na potwierdzeniu przyjęcia tego oświadczenia. Zdaniem Sądu I instancji odstąpienie od umowy nastąpiło w terminie, a jego skutkiem był zwrot świadczenia uzyskanego przez pozwanego w postaci wypłaconej kwoty pożyczki. Sąd zważył, że w myśl postanowień umowy pożyczki pożyczkobiorca był obowiązany do zwrotu udostępnionej kwoty wraz z odsetkami za okres od dnia wypłaty pożyczki do dnia jej spłaty oraz kosztami Kasy - niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu, a Kasa miała dokonać stosownego rozliczenia. Pozwany zwrócił powodowej Kasie całą kwotę 20.000 zł w trzech częściach, z których ostatnia miała miejsce w dniu 14 maja 2012r., a zatem z zachowaniem 30 dniowego terminu od dnia odstąpienia. Oświadczenie potwierdzające ten fakt złożyły w imieniu powódki te same osoby, które w jej imieniu zawarły umowę z pozwanym, przyznając nadto, że nastąpiła wpłata kwoty pożyczki na konto powódki oraz że ,,pożyczka zostaje zamknięta". Oświadczenie to należy traktować jako rozliczenie umowy pożyczki z pozwanym i ostateczne przyznanie braku roszczeń powodowej Kasy w stosunku do pozwanych wobec wygaśnięcia zobowiązania. Sąd podkreślił, że powódka nie złożyła żadnych wniosków dowodowych zmierzających do weryfikacji twierdzeń pozwanych oraz okoliczności wystawienia oświadczenia zawartego w piśmie sporządzonym przez jej przedstawicieli.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy powództwo oddalił i orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od powódki na rzecz każdego z pozwanych kwoty po 2.400 zł z tytułu zwrotu kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika oraz kwoty po 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyła powódka zaskarżając je w całości i zarzucając:

1.  naruszenie art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. poprzez niewłaściwą interpretację i błędne przyjęcie, że pozwany skutecznie odstąpił od umowy,

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i błędne przyjęcie, iż dokument polecenia przelewu kwoty, wpłata gotówkowa jest jednoznaczny z wpłaceniem kwoty w nim wskazanej,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych, poprzez przyjęcie, iż na konto powoda wpłynęły kwoty opisane w dokumentach przedstawionych przez pozwanego, a tym samym, że pożyczkobiorca zwrócił całą kwotę pożyczki,

a w konsekwencji;

4. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 53 w zw. z art. 54 ust. 2 i 3 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez błędne zastosowanie i przyjęcie skuteczności odstąpienia od umowy.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca podniosła, że Sąd Rejonowy błędnie zinterpretował oświadczenie, pod którym podpisy złożyły pracownice (...). Jego treść stanowi bowiem jedynie potwierdzenie przyjęcia oświadczenia o odstąpieniu i jednocześnie potwierdzenie przyjęcia w poczet dokumentów sprawy dowodu wpłaty kwoty wskazanej na poleceniach przelewu, wpłaty gotówkowej. Okoliczności te miały miejsce w dniu 11 maja 2013 roku a zatem przed dokonaniem przed pożyczkobiorcę zlecenia wpłaty kwoty 9000 zł. Zatem oświadczenie podpisane przez pracownice (...) nie tylko nie były zgodne z rzeczywistością, ale i nie miały waloru kształtującego w kontekście skuteczności odstąpienia od umowy. Nadto, skarżąca podniosła, że zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu pozwanych obciążał dowód wykazania okoliczności niweczących prawo powódki. Skoro powódka zaprzeczyła otrzymaniu kwoty 20 000 zł, to na pozwanych ciążył dowód przeciwny, tym bardziej, iż jako dowód dokonania wpłaty przedstawiono jedynie dokument zawierający dyspozycję jej dokonania.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o:

- zmianę wyroku w całości i zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwoty 22 167,22 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I instancję zgodnie z żądaniem powódki oraz zasądzenie kosztów zastępstwa postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję

ewentualnie o:

uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych.

Pozwani reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika wnieśli o oddalenie apelacji, a także o odrzucenie zażalenia na koszty oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego i kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności rozważeniu podlegają zarzuty prawa procesowego, ponieważ ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku zostały dokonane zgodnie z przepisami prawa procesowego.

Jako niezasadny należy ocenić zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten wyznacza ramy dla sądu w zakresie oceny wiarygodności i mocy dowodów, która winna być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważania całego zebranego materiału dowodowego, zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

W rozpatrywanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał trafnych ustaleń faktycznych, które Sąd odwoławczy w całości podziela i przyjmuje za własne. Wbrew twierdzeniom skarżącej Sąd nie stwierdził, że polecenie przelewu jest jednoznaczne z wpłaceniem kwoty w nim wskazanej. Sąd bowiem ustalenie dotyczące zwrócenia przez pozwanego kwoty pożyczki oparł na dokumencie w postaci oświadczenia podpisanego przez przedstawicieli powódki, a nie na dokumentach w postaci poleceń przelewu, co jasno wynika z motywów rozstrzygnięcia zawartych na stronie 5 uzasadnienia. Sąd wskazał, że pozwany zwrócił Kasie całą kwotę 20 000 zł w trzech częściach, z których ostatnia została dokonana w dniu 14 maja 2012 roku. Oświadczenie potwierdzające ten fakt złożyły w imieniu powódki te same osoby, które w jej imieniu zawarły umowę z pozwanym. Skoro osoby te były umocowane do zawarcia z pozwanym umowy pożyczki to tym samym uznać należy, że były uprawnione do przyjęcia od pozwanego oświadczenia o odstąpieniu od tejże umowy i potwierdzenia, że nastąpiła wpłata kwoty pożyczki na konto powódki. Nie sposób podzielić stanowiska apelującej, że podpisane przez pracownice powódki oświadczenie nie mogło przesądzać o skutecznym odstąpieniu przez pozwanego od umowy pożyczki, gdyż stanowiło jedynie potwierdzenie przyjęcia oświadczenia i potwierdzenie przyjęcia w poczet dokumentów sprawy dowodu wpłaty kwoty wskazanej na poleceniach przelewu. Zauważyć należy, że w końcowej części tego dokumentu wyraźnie zaznaczono, że,, pożyczka zostaje zamknięta”. Sformułowanie to należy wykładać w powiązaniu z wcześniejszymi zapisami dokumentu traktującymi o odstąpieniu pożyczkobiorcy od umowy oraz o wpłatach pożyczki do Oddziału powódki w Ł. na sumę 20 000 zł. Autentyczności tego dokumentu skarżąca nie podważała ani też nie kwestionowała faktu, że oświadczenie to zostało podpisane przez jej przedstawicieli, w granicach udzielonego im umocowania do działania w imieniu powódki. Jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy, oświadczenie to sporządzono na druku doręczonym pozwanemu wraz z umową. Oświadczenie to zostało wypełnione, opatrzone datą ,,9 maja 2012 roku ” , podpisane przez pozwanego, a następnie przesłane na adres powódki, gdzie dotarło dnia 11 maja 2012 roku, co zostało potwierdzone przez pracowników (...) zarówno na egzemplarzu otrzymanego oświadczenia, jak i na potwierdzeniu przyjęcia tego oświadczenia ( k 80 i 81 ).

Chybiony jest także zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Sąd Rejonowy prawidłowo rozłożył ciężar dowodzenia i słusznie przyjął, że pozwani sprostali obowiązkowi wykazania, iż doszło do skutecznego odstąpienia od umowy pożyczki. Spełnione zostały bowiem oba warunki przewidziane w ust. 29 umowy pożyczki, a mianowicie w terminie 14 dni od zawarcia umowy pozwany złożył pisemne oświadczenie o odstąpieniu od niej oraz zwrócił pożyczkodawcy całą kwotę pożyczki, co jak już wyżej nadmieniono zostało potwierdzone przez przedstawicieli powódki w pisemnym oświadczeniu. Skoro powódka nie złożyła żadnych wniosków dowodowych zmierzających do weryfikacji tegoż oświadczenia, to Sąd Rejonowy był uprawniony do oceny tego dowodu i dokonania jego wykładni w sposób zaprezentowany w motywach rozstrzygnięcia. Tym samym nieskuteczny jest zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego dotyczących reguł dowodzenia.

W konsekwencji bezzasadny jest również zarzut dotyczący naruszenia prawa materialnego, a to art. 53 w zw. z art. 54 ust. 2 i 3 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez przyjęcie skuteczności odstąpienia od umowy.

Z tych względów apelacja powódki co do punktu 1. zaskarżonego wyroku podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. W pozostałej części, to jest co do punktu 2. apelacja podlegała odrzuceniu na podstawie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c. Zauważyć należy, że od rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2. powódka złożyła dwa środki odwoławcze, a mianowicie zażalenie oraz apelację, przy czym zażalenie zostało nadane w urzędzie pocztowym dnia 23 grudnia 2013 roku i wpłynęło do akt dnia 31 grudnia 2014 r., zaś apelacja została nadana dnia 30 grudnia 2013 roku i wpłynęła do akt dnia 3 stycznia 2014 roku. Zażalenie, któremu wcześniej nadano bieg, podlegało odrębnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W tej sytuacji, apelacja w części odnoszącej się do rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2 wyroku podlegała odrzuceniu jako niedopuszczalna.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 6 pkt 5 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461). Zważywszy, że pozwani byli współuczestnikami sporu i byli reprezentowani w postępowaniu odwoławczym przez tego samego zawodowego pełnomocnika, to przysługuje im obu razem zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości minimalnej stawki wynagrodzenia określonego w w/w rozporządzeniu, czyli każdemu z nich połowa tej stawki.