Piątek, 29 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5877
Piątek, 29 marca 2024
Sygnatura akt: III Ca 881/15

Tytuł: Sąd Okręgowy w Łodzi z 2015-10-13
Data orzeczenia: 13 października 2015
Data publikacji: 10 sierpnia 2018
Data uprawomocnienia: 13 października 2015
Sąd: Sąd Okręgowy w Łodzi
Wydział: III Wydział Cywilny Odwoławczy
Przewodniczący:
Sędziowie:
Protokolant:
Hasła tematyczne: Pożyczka
Podstawa prawna: 720 kc

Sygn. akt III Ca 881/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 16 stycznia 2014 roku, skierowanym przeciwko M. K., powód J. K. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądzenie na jego rzecz kwoty 17.000 zł wraz z odsetkami w wysokości 20 % w skali roku od dnia 1 października 2012 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Jako podstawę faktyczną żądań powód wskazał umowę pożyczki zawartą w dniu 18 czerwca 2012 roku.

Zarządzeniem z dnia 24 lutego 2014 roku referendarz sądowy stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2014 roku pełnomocnik powoda zmodyfikował powództwo, w ten sposób, że wniósł o zasądzenie kwoty 17.000 zł wraz z odsetkami umownymi 20 % w skali roku, z tym zastrzeżeniem, że nie wyższymi niż czterokrotność stopy lombardowej NBP za okres dochodzony pozwem. W pozostałej części cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia.

W dniu 26 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi wydał wyrok zaoczny, którym w pkt 1 zasądził kwotę 17.000 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 20 % w stosunku rocznym, ale nie wyższymi niż czterokrotność stopy lombardowej NBP od dnia 1 października 2012 roku do dnia zapłaty, w pkt 2 umorzył postępowanie w pozostałej części, w pkt 3 orzekł o kosztach postępowania a w pkt 4 nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 18 września 2014 roku pozwany wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego, wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości. Wniósł także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów sądowych według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2015r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi utrzymał w mocy wyrok zaoczny z dnia 26 sierpnia 2014r.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygniecie na następujących ustaleniach stanu faktycznego :

W dniu 18 czerwca 2012 roku J. K. i M. K. zawarli umowę pożyczki. Pożyczkodawca – J. K. udzielił M. K. pożyczki w wysokości 17.000 zł. Powyższa kwota została przekazana pożyczkobiorcy 17 czerwca 2012 roku. Pożyczka była nieoprocentowana. W § 3 strony ustaliły, że pożyczka udzielona jest do dnia 30 września 2012 roku. Pożyczkobiorca zobowiązał się zwrócić kwotę 17.000 zł jednorazowo przelewem na rachunek bankowy pożyczkodawcy nie później niż do dnia 30 września 2012 roku. W razie uchybienia terminowi zwrotu pożyczki, pożyczkobiorca zobowiązany został do zapłaty odsetek za opóźnienie w wysokości 20% w stosunku rocznym. W pkt 3 i 4 § 3 strony zawarły rozstrzygnięcia dotyczące zobowiązania do ustanowienia na nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), służebności gruntowej oraz hipoteki umownej.

W dniu 3 grudnia 2012 roku strony zawarły kolejną umowę pożyczki na kwotę 200.000 zł, oprocentowaną 2,5 % w skali miesiąca, z terminem zwrotu oznaczonym na 31 grudnia 2012 roku. Pożyczkobiorca zobowiązał się zwrócić pożyczkodawcy pożyczoną kwotę przelewem na rachunek bankowy nie później niż do dnia 31 grudnia 2012 roku.

W dniu 24 grudnia 2012 roku pozwany M. K. zawarł z powodem J. K., w formie aktu notarialnego, przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) o obszarze 1.361 metrów kwadratowych – szczegółowo opisaną w § 1 aktu notarialnego. W § 1 pkt 3 strony umowy oświadczyły, że w dniu 29 maja 2012 roku zawarły umowę pożyczki, na podstawie której J. K. pożyczył M. K. kwotę 150.000,00 zł, dnia 18 czerwca 2012 roku zawarli umowę pożyczki, na podstawie której J. K. pożyczył M. K. kwotę 17.000,00 zł, dnia 3 grudnia 2012 roku zawarli umowę pożyczki, na podstawie której J. K. pożyczył M. K. kwotę 200.000,00 zł. W § 2 umowy strony zobowiązały się zawrzeć umowę, na podstawie której M. K. sprzeda na rzecz J. K. wskazaną nieruchomość za cenę 1.500.000,00 zł. Umowa sprzedaży miała zostać zawarta najpóźniej do dnia 28 grudnia 2012 roku. w § 3 umowy przedwstępnej strony ustaliły, że cena sprzedaży w kwocie 1.500.000,00 zł zostanie zapłacona w następujący sposób:

- kwota w wysokości 367.000,00 zł zostanie zapłacona przez stronę kupującą stronie sprzedającej w ten sposób, że strony dokonają umownego potrącenia wzajemnych wierzytelności tj. wierzytelności wynikającej z tytułu zapłaty niniejszej ceny sprzedaży oraz wierzytelności J. K. względem M. K. z tytułu ww. umów pożyczek na łączną kwotę 367.000,00 zł;

- kwota 500.000,00 zł zostanie zapłacona przelewem na konto bankowe strony sprzedającej w terminie do dnia 28 grudnia 2012 roku;

- pozostała część ceny w wysokości 633.000,00 zł zostanie zapłacona przelewem na konto bankowe strony sprzedającej w terminie do dnia 28 stycznia 2013 roku.

Umową sprzedaży zawartą w formie aktu notarialnego w dniu 27 grudnia 2012 roku pozwany M. K. sprzedał powodowi J. K. nieruchomość położoną w Ł. przy ul. (...) o obszarze 1.361 metrów kwadratowych – szczegółowo opisaną w § 1 aktu notarialnego – za kwotę 1.500.000,00 zł. W § 3 umowy strony ustaliły, że cena sprzedaży w kwocie 1.500.000,00 zł (jeden milion pięćset tysięcy złotych) płatna jest w następujący sposób:

- kwota w wysokości 367.000,00 zł (trzysta sześćdziesiąt siedem tysięcy złotych) została zapłacona przed podpisaniem tego aktu, co strona sprzedająca potwierdza;

- kwota w wysokości 300.000,00 zł (trzysta tysięcy złotych) została zapłacona gotówką przed podpisaniem tego aktu, co strona sprzedająca potwierdza,

- część ceny w kwocie 150.000,00 zł (sto pięćdziesiąt tysięcy złotych) zostanie zapłacona przelewem na konto bankowe (...) z siedzibą w W. na wskazany w umowie rachunek najpóźniej do dnia 31 grudnia 2012 roku;

- pozostała część ceny w kwocie 683.000,00 zł (sześćset osiemdziesiąt trzy tysiące złotych) zostanie zapłacona do dnia 28 stycznia 2013 roku, w ten sposób, że część stanowiąca pozostałą do zapłaty kwotę zadłużenia wobec (...) z siedzibą w W. zostanie opłacona na rachunek bankowy, a pozostała część – gotówką na rzecz sprzedającego.

W dniu 17 września 2014 roku pozwany sporządził oświadczenie o potrąceniu wierzytelności, wskazując, że potrąca przysługującą sobie wierzytelność z umowy sprzedaży w wysokości 367.000,00 zł z przysługującą J. K. wierzytelnością z tytułu umów pożyczek z dnia 18 grudnia 2012 roku i 3 grudnia 2012 roku na kwotę 367.000,00 zł. (o

Sąd I instancji oddalił wnioski dowodowe na podstawie art. 247 k.p.c. W ocenie Sądu I instancji z brzmienia aktu notarialnego umowy sprzedaży jednoznacznie wynika, że kwota 367.000,00 zł tytułem części ceny nieruchomości została na rzecz pozwanego zapłacona przed podpisaniem aktu, co strona sprzedająca potwierdza. Zdaniem Sądu I instancji brak było podstaw do przesłuchania świadków na okoliczność zawartego w akcie notarialnym oświadczenia sprzedającego o potwierdzeniu przyjęcia kwoty 367.000,00 zł. Zdaniem Sądu I instancji treść powyższego oświadczenia jest jednoznaczna i nie zachodzą żadne podstawy do dokonywania wykładni oświadczenia woli zawartego w dokumencie obejmującym czynność prawną. Nie zachodzą bowiem żadne wątpliwości, które uzasadniałyby dopuszczenie dowodu z zeznań świadków.

Przy takich ustaleniach stanu faktycznego Sąd I instancji wywiódł , iż jest okolicznością bezsporną, że między stronami była zawarta umowy pożyczki z dnia 18 czerwca 2012 roku na kwotę 17.000 zł. Powyższa kwota została przekazana pożyczkobiorcy 17 czerwca 2012 roku. Pożyczka była nieoprocentowana. W § 3 strony ustaliły, że pożyczka udzielona jest do dnia 30 września 2012 roku. Pożyczkobiorca M. K. zobowiązał się zwrócić kwotę 17.000 zł jednorazowo przelewem na rachunek bankowy pożyczkodawcy nie później niż do dnia 30 września 2012 roku. W razie uchybienia terminowi zwrotu pożyczki, pożyczkobiorca zobowiązany został do zapłaty odsetek za opóźnienie w wysokości 20% w stosunku rocznym. Ponieważ pozwany w niniejszym postępowaniu nie wykazał, że zwrócił pożyczkę - czy to zgodnie z treścią umowy jednorazowo przelewem na rachunek bankowy pożyczkodawcy nie później niż do dnia 30 września 2012 roku, czy to w drodze potrącenia – Sąd I instancji na podstawie art. 720 k.c. zasądził na rzecz powoda kwotę 17.000 zł.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył pozwany.

Skarżący zarzucił rozstrzygnięciu :

1.naruszenie art. 65 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące tłumaczeniem oświadczenia woli stron umowy sprzedaży z dnia 27 grudnia 2012r. , zawartego w § 3 umowy o treści „kwota 367.000 złotych została zapłacona przed podpisaniem tego aktu „ bez uwzględnienia okoliczności , w których powyższe oświadczenie zostało złożone i uznanie, że powyższe oświadczenie potwierdza przyjęcie przez pozwanego kwoty 367.000 złotych , podczas gdy rozróżnienie w treści aktu notarialnego sposobu zapłaty kwoty 367.000 złotych oraz 300.000 złotych, która została zapłacona gotówką , jednoznacznie w skazuje , że zapłata kwoty 367.000 złotych nastąpiła w inny sposób tj. poprzez dojście do skutku zawartej między stronami 3 dni wcześniej , tj. 24 grudnia 2012r. umowy potrącenia wierzytelności;

2.naruszenie przepisów postępowania tj. art. 247 k.p.c. poprzez oddalenie przez Sąd wniosków dowodowych w postaci przesłuchania stron oraz zeznań świadków , z uwagi na fakt , że zdaniem Sądu I instancji byłby to dowody przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu, podczas gdy te dowody nie zmierzają do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności , a jedynie mają na celu dokonanie wykładni oświadczenia woli ” kwota 367.000 złotych została zapłacona przed podpisaniem tego aktu „ , w szczególności ustalenia w jaki sposób została dokonana zapłata tj. czy dokonano jej poprzez umowne potrącenie , na co jednoznacznie wskazuje rozróżnienie dwóch niezależnych sposobów zapłaty w treści aktu notarialnego , nadto w sprawie zachodzą szczególne okoliczności wskazujące na konieczność przeprowadzenie tych dowodów tj. tożsamość kwoty , która zgodnie z umową z dnia 24 grudnia 2012r. miała być potrącona z kwotą , która rzekomo miała być przekazana pozwanemu przez powoda w dniu 27 grudnia 2012r. oraz rozróżnienie w treści aktu sposobu zapłaty jako „zapłaty” oraz „zapłaty w gotówce”;

3.naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego , skutkujący jego ocena dokonaną z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów , polegającą na błędnym ustaleniu , iż zapłata kwoty 367.000 złotych nie nastąpiła poprzez umowne potrącenie wierzytelności między stronami .

W konkluzji skarżący wniósł o :

Dopuszczenie dowodu z zeznań :

-A. P. , J. P. i B. M. na okoliczność sposobu zapłaty kwoty 367.000 złotych , w tym kwoty 17.000 złotych oraz zawarcia umowy o potrąceniu wierzytelności,

- zeznań pozwanego na okoliczność sporządzenia ponownego oświadczenia o potrąceniu z dnia 17 września 2014r. oraz powodu przedłożenia go w postępowaniu pierwszoinstancyjnym;

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów sądowych w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych Ewentualnie skarżący wniósł o uchylnie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym . Z daleko idącej ostrożności procesowej powód wniósł o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków :

- notariusza Ł. D. na okoliczność sporządzenia w dniu 27 grudnia 2012r. aktu notarialnego Rep. A nr (...) oraz na okoliczność wręczenia przed aktem notarialnym przez powoda kwoty 367.000 złotych , jako zapłaty części ceny na poczet zawartej umowy sprzedaży nieruchomości;

-Z. B. – na okoliczność wręczenia pozwanemu teczki z pieniędzmi w dniu 27 grudnia 2012r.;

- W. G. na okoliczność rozmów toczących się między stronami w zakresie wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego , na poczet którego kwota 367.000 złotych stanowiąca przedmiot umów pożyczek udzielonych pozwanemu przez powoda miała zostać zaliczona jako wkład powoda,

- z przesłuchani a powoda na okoliczność wręczenia przed aktem notarialnym kwoty 367.000 złotych jako zapłaty części ceny .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.

Zgodzić należy się ze skarżącym , że Sąd I instancji naruszył przepis art. 247 k.p.c. Powołany przepis wprowadza ograniczenie w zakresie wykorzystania przez strony czynności prawnej środków dowodowych w postaci zeznań świadków lub przesłuchani stron przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu. Rację ma także skarżący, że ograniczenia wynikające z tej regulacji nie znajdują zastosowania w kwestii badania zgodności z prawdą oświadczenia ujętego w dokumencie, jak też autentyczności takiego dokumentu. Ponadto dyspozycja art. 247 k.p.c. nie wyklucza dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania stron zmierzających do wykładni oświadczenia woli zawartego w dokumencie obejmującym czynność prawną.

W ocenie Sądu Okręgowego, oddalenie przez Sąd I instancji wszystkich wniosków dowodowych i to zarówno w dowodów z zeznań świadków jak też dowodu z przesłuchania stron, nie znajdowało oparcia w dyspozycji art. 247 k.p.c. Przeprowadzenie tych dowodów nie zmierzało do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności .Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków zgłoszonych przez obie strony jak też przesłuchania stron miało za zadanie przeprowadzenie wykładni oświadczenia woli „ kwota 367.000 złotych została zapłacona przed podpisaniem tego aktu”. Rację ma skarżący , iż w wyniku wprowadzenia do treści umowy zapisu niejasnego i nieprecyzyjnego, przy ponownym rozpoznaniu sprawy konieczne jest prawidłowe dokonanie jego wykładni , a w szczególności ustalenie w jaki sposób dokonana została zapłata kwoty 3567.000 złotych , tj. czy dokonano jej przez umowne potrącenie, na co wskazywało by rozróżnienie dwóch niezależnych sposobów zapłaty w treści aktu notarialnego , czy też – jak podnosi to powód – została wręczona pozwanemu gotówka przed podpisaniem umowy sprzedaży. Niewyjaśnienie przez Sąd I Instancji w jaki sposób doszło do zapłaty kwoty 367.000 złotych ma istotne znaczenie , z uwagi na fakt, że potrącenie wierzytelności przez pozwanego czyni roszczenie powoda bezprzedmiotowym.

Z uwagi na to, że Sąd I instancji oddalił wszystkie wnioski o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków jak i przesłuchania stron, w ocenie Sądu Okręgowego zachodzi potrzeba przeprowadzenia przez Sąd I instancji postępowania dowodowego w całości.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 §4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznani i rozstrzygnięcia.

Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy pozostawił Sądowi I instancji rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij