Sygn. akt VII Pz 27/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 3 lutego 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił wniosek pozwanej (...) Krajowej (...) w Ł. o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego tegoż Sądu z dnia 21 października 2015 r. w sprawie z powództwa M. Z. sygn. akt X P 395/15 (pkt I postanowienia), odrzucił sprzeciw pozwanej od wskazanego wyroku (pkt II) i oddalił wniosek pozwanej o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności (pkt III).

W uzasadnieniu Sąd podniósł, iż pozwana nie uprawdopodobniła, aby wystąpiła jakakolwiek obiektywna przeszkoda uniemożliwiająca jej złożenie w terminie sprzeciwu od wyroku zaocznego. Wskazał, że doręczenia zarówno odpisu pozwu, wezwania na rozprawę, jak i odpisu wyroku zaocznego, następowały w trybie awizo na adres (...)-954, ul. (...) wskazany przez powódkę i ujawniony w odpisie KRS

W dniu 12 listopada 2015r uznano wyrok zaoczny za doręczony.

We wniosku o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego pełnomocnik strony pozwanej podniósł, że wyrok zapadł wobec całkowitej nieświadomości strony pozwanej o sprawie. Stowarzyszenie zostało zarejestrowane z siedzibą pod adresem Ł., ul. (...), ale jest to adres bloku mieszkalnego z kilkudziesięcioma lokalami mieszkalnymi i gospodarczymi, a lokal Stowarzyszenia jest pomieszczeniem gospodarczym bez przydzielonego numeru. Stowarzyszenie wskazało w Rejestrze adres do korespondencji: (...)-(...) Ł.-4 skrytka 32. Faktycznie zaś cała działalność strony pozwanej koncentruje się przy ul. (...). Powódka zdaniem pozwanego o tych okolicznościach wiedziała, wykonywała swoje obowiązki przy ul. (...), gdzie mieszczą się biura Zarządu pozwanego, dowodem na to jest pismo powódki z propozycją ugody, adresowane na ten właśnie adres. Nadto sama powódka wyjaśniła na rozprawie, że był zakaz otwierania okien i wpuszczania kogokolwiek do siedziby pozwanego. Tak więc podanie przez powódkę adresu, pod którym korespondencja nie mogła być doręczona, ocenić należy jako próbę uzyskania prawomocnego wyroku bez wiedzy pozwanego. Pozwany wskazał, że doręczyciel nie miał możliwości pozostawienia informacji o przesyłce „w drzwiach“ adresata, wobec braku informacji, które to drzwi. Od kilku lat pomieszczenie przy ul. (...) wykorzystuje K. G., który co najmniej kilka razy w miesiącu bywa w nim i nigdy nie zastał żadnego zawiadomienia o przesyłce sądowej i dlatego nie przekazał takowego do Stowarzyszenia. O okolicznościach złożenia pozwu przeciwko stronie pozwanej pozwany dowiedział się 26 stycznia 2016 roku z notatki sporządzonej przez E. T.. Pozwany wskazał, że jego zdaniem termin do wniesienia sprzeciwu nie rozpoczął biegu, a na wypadek innej oceny wniósł o przywrócenie tego terminu.

We wniosku o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności strona pozwana dodatkowo wskazała, że Stowarzyszenie utrzymuje się wyłącznie z niewielkich bieżących składek członkowskich i nie ma zapasów finansowych. Wykonanie wyroku pozbawi pozwanego środków na pokrycie kosztów prowadzenia działalności polegającej na niesieniu pomocy zgodnie ze statutową działalnością, spowoduje zatrzymanie aktywnych łączy telefonicznych i zasilania energetycznego, uniemożliwiając ww. działalność.

W ocenie Sądu Rejonowego, w tych okolicznościach nie sposób uznać, iż pozwany nie ponosi winy za uchybienie terminowi do wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego w niniejszej sprawie, bowiem wszystkich doręczeń w sprawie dokonano na adres siedziby strony pozwanej ujawniony w KRS. Adres ten wynika zarówno z załączonego przez powódkę do pozwu odpisu KRS, jak i z odpisu załączonego przez pozwanego do sprzeciwu i wniosku o przywrócenie terminu do jego wniesienia - Ł., 90-954, ul. (...). Żadne inne dane, w szczególności nr lokalu, nie zostały ujawnione przez samą stronę pozwaną. Przesyłki – w tym wyrok zaoczny – były prawidłowo awizowane przez doręczyciela, stąd jako dzień doręczenia wyroku zaocznego Sąd przyjął 12 listopada 2015 roku. Zatem ustawowy termin do wniesienia sprzeciwu upłynął z dniem 26 listopada 2015 roku.

Strona pozwana nie ujawniła w rejestrze nr lokalu przy ul. (...), wskazując jednocześnie we wniosku o przywrócenie terminu, że jest to lokal gospodarczy. Z uzasadnienia wniosku wynika, że lokal ten nadal jest siedzibą strony pozwanej, której jednak działalność jest wykonywana pod innym adresem – (...) 238. Adres ten nie jest przez pozwanego ujawniony w rejestrze, zaś sama strona powołuje się na adres skrytki pocztowej, jako adres do doręczeń, składając kopię wniosku o jego wpisanie z 2002 roku. Sąd I instancji podkreślił, że żaden inny adres poza tym, na jaki dokonywał doręczeń nie jest ujawniony w rejestrze. Jest rzeczą niezrozumiałą, dlaczego strona pozwana powołuje się na skrytkę pocztową, skoro działalność i tak prowadzi, jak twierdzi, przy ul. (...). Fakt, iż powódka o tym adresie wiedziała nie zmienia rzeczy, że wskazała w pozwie prawidłowo adres siedziby strony pozwanej ujawniony w rejestrze – zgodnie z art. 133 § 2a kpc. Doręczenie nastąpiło po dwukrotnej awizacji, zgodnie z art. 139 § 1 kpc. W ocenie Sądu nie jest też zrozumiałe, dlaczego strona pozwana kwestionuje (w przesłanym do Sekretariatu tut. Wydziału e-mailu) nr kodu pocztowego dla swojej siedziby, skoro sama taki nr kodu ujawniła w rejestrze. Zdaniem Sądu Rejonowego wszystkie te okoliczności świadczą jedynie o braku należytej staranności co do ujawnienia danych adresowych, umożliwiających osobiste odbieranie przesyłek. Strona pozwana zaś wyłącznie na skutek braku tej staranności uchybiła terminowi do wniesienia sprzeciwu, próbując obecnie obciążyć odpowiedzialnością powódkę, jako umyślnie działającą w złej wierze.

Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy oddalił wniosek pozwanego o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego i na podstawie art. 344 § 3 kpc odrzucił sprzeciw, jako złożony po terminie. Wobec powyższych ustaleń Sąd Rejonowy nie znalazł też podstaw do stosowania art. 346 § 1 kpc i wniosek o wstrzymanie wykonania wyroku także oddalił.

Zażalenie na powyższe orzeczenie wniosła strona pozwana, wnosząc o jego uchylenie oraz na wypadek, gdyby Sąd uznał, że termin do wniesienia sprzeciwu od powołanego wyżej wyroku został uchybiony, o przywrócenie stronie pozwanej terminu do wniesienia tego sprzeciwu, wstrzymanie wykonania wyroku zaocznego z dnia 21 października 2015 roku wydanego w sprawie o sygn. akt XP 395/15, niedoręczonego pozwanemu, do czasu prawomocnego rozpatrzenia zażalenia, przyjęcie sprzeciwu od wyroku zaocznego, zawieszenie natychmiastowej wykonalności wyroku zaocznego.

W uzasadnieniu swego stanowiska skarżący podniósł, iż Stowarzyszenie nie ponosi odpowiedzialności za brak odbioru wysyłanej do niego korespondencji z Sądu. Wskazał, iż Sąd Rejonowy przesyłał całą korespondencje na adres wskazany przez powódkę (...)-(...) Ł. ul. (...), podczas gdy jest to adres niezgodny z rzeczywistym adresem organu Stowarzyszenia, któremu w myśl art. 133§ 2 kpc korespondencja winna być doręczana, ani z adresem wskazanym powódce przez pozwaną tj. (...)-(...) Ł. – 4 skrytka 32. Skarżący podniósł, iż z niewiadomych względów adres taki widnieje w KRS, bowiem dokonano zgłoszenia odmiennego. Ponadto powódka, jako aktywny członek Stowarzyszenia, doskonale wiedziała jaki jest rzeczywisty adres urzędowania Prezesa Zarządu Stowarzyszenia - ul. (...) i znała też prawidłowy pocztowy adres do doręczeń, czyli (...)-(...) Ł. – 4 skrytka 32, zatem w ocenie skarżącego świadomie wprowadziła Sąd Rejonowy w błąd w tej materii. O powyższym świadczy także ujawnienie prawidłowego adresu organu Stowarzyszenia uprawnionego do jego reprezentowania w załącznikach do pozwu k. 6 i 7.

Ponadto w ocenie skarżącego wysyłane przesyłki nie były prawidłowo awizowane. Doręczyciel nie pozostawiał zawiadomienia w drzwiach lokalu gospodarczego użytkowanego przez Stowarzyszenie (w którym nie prowadzi działalności ), nieoznaczonego żądnym numerem, lecz ewentualnie w drzwiach wejściowych 10- kondygnacyjnego budynku przy ul. (...). Wobec tego - na co miały wskazywać zeznania powoływanego przez stronę świadka – w drzwiach należącego do stowarzyszenia lokalu nigdy nie pozostawiono żadnego zawiadomienia. Wezwań i doręczeń nie sposób uznać więc za skuteczne.

Skarżący podniósł też, iż dołożył należytej staranności by odbierać przesyłaną do niego korespondencję, ustanawiając adres do doręczeń i odbierając przesyłki na ul. (...). Mylną informację wynikającą z odpisu KRS potwierdza natomiast zamieszczony kod pocztowy (...)-(...) Ł. właściwy dla Urzędu Pocztowego (...), a nie dla ul. (...) „90 -046” . Żalący wskazał też, iż prawidłowy adres do doręczeń został Sądowi Rejonowemu już na wstępie ujawniony a zatem obciążanie go konsekwencją doręczeń na błędny adres pocztowy nie znajduje usprawiedliwienia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie w tym znaczeniu, iż prowadzi do uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia.

W myśl art. 344 kpc pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może złożyć sprzeciw w ciągu tygodnia od doręczenia mu wyroku. W piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien przytoczyć zarzuty przeciwko żądaniu pozwu oraz fakty i dowody na ich uzasadnienie. Sprzeciw złożony po terminie oraz sprzeciw, którego braków strona w wyznaczonym terminie nie uzupełniła, a także sprzeciw nieopłacony, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.

Zgodnie zaś z art. 168 § 1 kpc jeżeli strona, nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu (art. 169 § 1 kpc). W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek (art. 169 § 2 kpc).

W ocenie Sądu Okręgowego w oparciu o okoliczności sprawy nie sposób rozstrzygnąć czy w istocie doręczeń pozwanemu dokonywano na adres prawidłowo wskazany, z zachowaniem ustawowo przewidzianego do tego trybu. Tym samym w konsekwencji niemożliwą jest ocena legalności zaskarżonego postanowienia.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku niesporną wydaje się być okoliczność, iż w odpisach KRS załączonym do sprzeciwu i wniosku o przywrócenie terminu do jego wniesienia, widnieje adres siedziby pozwanego: Ł., 90-954, ul. (...) i że na adres ten zgodnie ze wskazaniem powódki kierowana była korespondencja sądowa.

Zgodnie z art. 133 § 1 kpc jeżeli stroną jest osoba fizyczna, doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona zdolności procesowej - jej przedstawicielowi ustawowemu.

Pisma procesowe lub orzeczenia dla osoby prawnej, jak również dla organizacji, która nie ma osobowości prawnej, doręcza się organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed sądem lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism (§ 2).

Pisma procesowe dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. Jeżeli ostatni wpisany adres został wykreślony jako niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i nie zgłoszono wniosku o wpis nowego adresu, adres wykreślony jest uważany za adres podany w rejestrze (§ 2a).

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż przyjęte przez Sąd Rejonowy w oparciu o treść art. 133 § 2a kpc domniemanie, że doręczeń pozwanemu Stowarzyszeniu należy dokonywać na adres ujawniony w KRS, nie może zostać bezkrytycznie zaakceptowane.

Podkreślenia wymaga iż art. 133 § 2a kpc dotyczy przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów. Tymczasem doręczeń w przedmiotowej sprawie dokonywano pozwanemu Stowarzyszeniu, co do którego w świetle akt sprawy istnieje wątpliwość czy działalność gospodarczą w ogóle prowadzi. Ewentualny brak jej prowadzenia wyklucza zaś zastosowanie domniemania z wskazanego przepisu. Tym samym wątpliwym pozostaje, gdzie w sprawie należało dokonywać doręczeń.

Znamiennym jest również, iż w świetle art. 14 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U.2015.1142 j.t.) podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru (a zatem także Stowarzyszenie – art. 8 ust. 1 ustawy z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm. ), nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do Rejestru lub uległy wykreśleniu z Rejestru. Treść art. 14 ustawy o KRS jest związana z zasadą jawności Rejestru i pozwala pokładać ufność w uzyskanych z niego danych. W ten sposób przepis ten służy pewności obrotu. Z jednej strony zapewnia osobom trzecim gwarancję, że podmiot nie mógł powoływać się na zatajone dane. Z drugiej strony, jak zauważyła A. M., przepis stanowi czynnik mobilizujący podmiot podlegający wpisowi do rejestru do złożenia stosownego wniosku o wpis (A. Michnik, Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, Warszawa 2013 , s. 111). Należy jednak przy tym wskazać, iż powyższe opiera się o założenie „dobrej wiary”. Sięgając do jednolitych poglądów doktryny, przyjmuje się, że „w dobrej wierze jest ten, kto, powołując się na określone prawo lub stosunek prawny, jest przekonany o przysługiwaniu mu tego prawa lub istnieniu określonego stosunku prawnego, gdy w rzeczywistości jest on w błędzie co do istotnego stanu rzeczy" (S. Dmowski, w: Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, red. S. Dmowski, S. Rudnicki, Warszawa 2011, s. 67).

Wobec tego na zapisy zawarte w KRS mogą powoływać się jedynie osoby działające w dobrej wierze. Tymczasem w niniejszej sprawie niejasnym jest czy warunek ten, wskazując na adres strony pozwanej zawarty w KRS, spełniała powódka. Podnieść należy, iż już z treści załączonych do pozwu dokumentów k. 6 i 7 wynika, iż powódka znała inny adres do korespondencji pozwanej „(...)-(...) Ł. – 4 skrytka 32” tj. ten na który jako prawidłowy wskazuje żalący. Podkreślić również należy, iż propozycje zawarcia ugody ze stroną pozwaną powódka wysłała na adres (...) 238, to jest adres urzędowania organu Stowarzyszenia, uprawnionego do jego reprezentowania /k.66/ W tych okolicznościach przyjęcie ustalenia, iż strona powodowa mogła powoływać się na adres pozwanej ujawniony w KRS wymagało dodatkowego uzasadnienia, choćby w oparciu o wysłuchanie powódki, którego w niniejszej sprawie zabrakło. Założenie zatem, iż powódka miała prawo powoływać się na wskazany przez nią adres pozwanego, nie znajduje wystarczającego oparcia w materii sprawy, nie może więc zostać zweryfikowane jako prawidłowe bądź nie, w postępowaniu zażaleniowym.

W ocenie Sądu II instancji materiał dowodowy nie pozwala również na rozstrzygniecie czy awizacji na adres ujawniony w KRS dokonano zgodnie z przepisami procedury cywilnej. Żalący podnosi, iż pod adresem ul. (...) nie było prawidłowej możliwości pozostawienia awizo. Sąd I instancji wskazanych twierdzeń, przynajmniej przesłuchując pozwanego, w ogóle nie zweryfikował. W tym stanie rzeczy rozstrzygniecie w przedmiocie czy doręczenia dokonano w sposób prawidłowy, czy sprzeciw od wyroku zaocznego wniesiono po terminie, nadto czy zasadną jest argumentacja podniesiona przez stronę skarżącą we wniosku o przywrócenie terminu, jest niedopuszczalne.

Zaskarżone postanowienie nie nadaje się więc do kontroli instancyjnej. Sąd Rejonowy nie odnosząc się do wskazanych kwestii, istotnych dla rozstrzygnięcia, nie rozpoznał bowiem istoty przedmiotowego sporu. Określenie zaś adresu pozwanego właściwego do doręczeń w przedmiotowej sprawie, w oderwaniu od konkretnych przesłanek zawartych w powołanych przepisach prawa, nie pozwala na sprawdzenie poprawności rozumowania Sądu Rejonowego i prawidłowości wydanego orzeczenia.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Rozpoznając sprawę ponownie, Sąd I instancji winien szczegółowo zbadać czy doręczeń dokonywano na właściwie wskazany adres, przy uwzględnieniu brzmienia powołanych wyżej przepisów. W szczególności Sąd winien ustalić rzeczywiste motywy działania powódki w tym przedmiocie, jeżeli okaże się, że Stowarzyszenie nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej oraz ewentualnie ustalić prawidłowość trybu i sposobu awizacji przesyłek. Sąd Okręgowy nie traci przy tym z pola widzenia kontradyktoryjnego charakteru postępowania, a co za tym idzie konieczności podjęcia inicjatywy dowodowej przez strony. Sąd nie jest zobligowany do przeprowadzania postępowania z urzędu, dlatego powinien ewentualnie zakreślić stronom odpowiedni termin na złożenie stosownych wniosków dowodowych. Oczywistym jest, że dotychczas zgromadzony materiał także nie stracił walorów dowodowych i również powinien być wzięty pod uwagę przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Następnie po dokonaniu wskazanych ustaleń, Sąd Rejonowy winien ocenić czy sprzeciw wniesiono po terminie, nadto przeanalizować czy ewentualne uchybienie w tym przedmiocie było następstwem okoliczności, które obciążają pozwanego. Dopiero bowiem, dokonanie tych czynności przez Sąd Rejonowy pozwoli na wyjaśnienie istoty sprawy, zaś Sądowi II instancji pozwoli na kontrolę instancyjną wydanego postanowienia.

Przewodnicząca: Sędziowie:

Z. Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.