Sygn. akt V Ka 1327/15

UZASADNIENIE

J. J. (1) został oskarżony o to, że w dniu 2 czerwca 2012 r. w Ł., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził w błąd co do faktu zaistnienia przesłanek uzasadniających wypłatę odszkodowania poprzez niewskazanie, iż w czasie zdarzenia będącego podstawą wypłaty odszkodowania znajdował się w stanie nietrzeźwości wynoszącym 2,46 promila, a przez to doprowadził (...) oddział w Ł. do niekorzystnego rozporządzania mieniem w kwocie 19.355,00 zł, to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 23 września 2015 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt V K 287/13, oskarżonego J. J. (1) uznano za winnego tego, że w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w dniu 2 czerwca 2012 roku w Ł. poprzez wprowadzenie w błąd (...) S.A. Oddział w Ł. polegające na telefonicznym zgłoszeniu zaistnienia przesłanek uzasadniających wypłatę odszkodowania z umowy ubezpieczenia auto casco pojazdu marki T. (...) o numerze rejestracyjnym (...), powtórzonym następnie w pisemnym zgłoszeniu szkody w dniu 15 czerwca 2012 roku, z tytułu zdarzenia drogowego z dnia 29 maja 2012 roku, poprzez niewskazanie, iż w czasie zdarzenia oskarżony jako kierujący pojazdem znajdował się w stanie nietrzeźwości wyrażającym się zawartością alkoholu 2,46 promila we krwi, doprowadził pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wypłatę mu odszkodowania w dniu 18 czerwca 2012 roku w kwocie 19.355 złotych, czym wypełnił dyspozycję art. 286 § 1 k.k. i wymierzono mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawieszono na okres 2 lat próby. Sąd na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. Oddział w Ł. kwoty 19.335 złotych, a także zasądził na rzecz obrońcy z urzędu kwotę 1.416,96 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej wraz z podatkiem VAT oraz obciążył oskarżonego kosztami sądowymi w łącznej kwocie 1.200 złotych, w pozostałej części zwalniając go od ich ponoszenia.

Apelację od powyższego wyroku złożyli oskarżony i jego obrońca.

Obrońca oskarżonego na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k. zaskarżył zapadły wyrok w całości i na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. zarzucił:

1.  obrazę przepisów prawa procesowego, mającą wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności art. 4 k.p.k., art. 5 § l i 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 i 424 k.p.k. przez dowolną ocenę materiału dowodowego polegającą na:

⚫

uznaniu za niewiarygodne wyjaśnień oskarżonego J. J. (1), co do faktu nie przyznania się przez niego do dokonania zarzucanego mu czynu, podczas gdy oskarżony konsekwentnie zarówno ubezpieczycielowi jak i w postępowaniu sądowym podawał, że przebiegu zdarzenia wywołującego szkodę nie pamięta, a kwestia jego trzeźwości w postępowaniu likwidacyjnym przedmiotem zainteresowania ubezpieczyciela nie była;

⚫

pominięciu zeznań świadka B. Z. w tej części, w której opisuje okoliczności zawarcia z oskarżonym umowy ubezpieczenia samochodu tj. braku zaznajomienia się przez oskarżonego z ogólnymi warunkami zawartego przez niego ubezpieczenia AC.

i w konsekwencji:

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia a mający wpływ na jego treść, polegający na dowolnym, nie znajdującym odzwierciedlenia w materiale dowodowym uznaniu, iż oskarżony J. J. (1) swoim zachowaniem wypełnił znamiona czynu przypisanego mu w zaskarżonym wyroku, tj. świadomie wprowadził w błąd (...) S.A. Oddział w Ł., co do istnienia przesłanek do wypłaty odszkodowania, pomijając okoliczność wyłączającą taką wypłatę (stan nietrzeźwości), co doprowadziło ubezpieczyciela do niekorzystnego rozporządzenia mieniem polegającym na wypłacie oskarżonemu odszkodowania w kwocie 19.355 zł.

Obrońca oskarżonego na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 2 k.p.k. wniósł o zmianę skarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego J. J. (1) od zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie kosztów udzielonej oskarżonemu pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym według norm prawem przepisanych.

Oskarżony we wniesionej przez siebie na podstawie art. 425 § 1 k.p.k. i art. 444 k.p.k. apelacji zaskarżył wyrok w całości i na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. zarzucił:

1.  obrazę przepisów prawa procesowego, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k. przejawiającą się w:

⚫

nieuzasadnionej odmowie wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, co do przebiegu zdarzenia z dnia 29 maja 2012 r. kiedy to został napadnięty przez nieznanych sprawców i nie przyznał się do zarzuconego czynu i złożył obszerne wyjaśnienia;

⚫

bezzasadnym uznaniu jako całkowicie niewiarygodnych zeznań złożonych w sprawie o sygnaturze akt VI K 1840/12 w przedmiocie przebiegu zdarzenia w dniu 29 maja 2012 r. przez świadków K. G. i Z. B., którzy spontanicznie odpowiedzieli na ogłoszenie prasowe oskarżonego i zrelacjonowali przed Sądem zaobserwowane przez siebie zdarzenie z udziałem „bijącej go grupy mężczyzn”;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na uznaniu iż oskarżony dopuścił się przypisanego mu czynu, w sytuacji, gdy przeczą temu jego wyjaśnienia i zeznania zgłoszonych przez niego świadków.

W konkluzji oskarżony wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie go, względnie uchylenie zapadłego wyroku i przekazanie Sądowi pierwszej instancji celem ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje oskarżonego i jego obrońcy okazały w znacznej części zasadne, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd I instancji ocena materiału dowodowego i wyciągnięte wnioski budzą poważne zastrzeżenia.

Skazanie J. J. (1) za zarzucane mu przestępstwo byłoby możliwe w dwóch wypadkach - gdyby prowadzone postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że oskarżony:

- przed zgłoszeniem szkody z polisy AC znał ogólne warunki umowy, wyłączające odpowiedzialność ubezpieczyciela w przypadku, gdy kierujący – sprawca kolizji znajduje się pod wpływem alkoholu, ewentualnie

- zgłaszając szkodę złożył nieprawdziwe oświadczenie, że w czasie kolizji nie znajdował się pod wpływem alkoholu.

Analiza zgromadzonych dowodów nie pozwala na przyjęcie, że którykolwiek z powyższych warunków został spełniony.

Po pierwsze, Sąd I instancji nie wykazał, że J. J. (1) wiedział o braku odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia AC w przypadku, gdy ubezpieczony kierowca spowodował szkodę znajdując się pod wpływem alkoholu. Na podzielenie zasługuje zarzut sformułowany przez obrońcę, dotyczący zeznań świadka B. Z.. Zeznania w/w świadka wprawdzie zostały trafnie ocenione przez Sąd Rejonowy jako wiarygodne, jednak Sąd meriti nie dostrzegł, że na ich podstawie nie można przyjąć, że oskarżony J. J. (1) znał treść postanowień ogólnych warunków umowy. O ile oczywistym jest, że złożenie podpisu pod umową ubezpieczeniową wraz z potwierdzeniem przyjęcia do wiadomości postanowień ogólnych warunków umowy wiąże podpisującego w rozumieniu przepisów prawa cywilnego, o tyle nie można stwierdzić, że oznacza to automatycznie, iż podpisujący posiada faktyczną wiedzę odnośnie treści tych postanowień. Z uznanych za wiarygodne co do okoliczności zawarcia umowy zeznań B. Z. nie wynika, aby oskarżony został przed zawarciem umowy poinformowany o treści ogólnych warunków umowy. Z treści aneksu do umowy wynika jedynie, że pokwitował ich otrzymanie na piśmie. Jest zaś wysoce prawdopodobne, że tak jak większość kierowców, J. J. (1) nie zapoznał się z nimi także już po zawarciu umowy. Nie ma w tym zakresie dowodu przeciwnego, zaś sytuacja taka jest jak najbardziej prawdopodobna z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego, zgodnie z którymi większość osób zawierających umowy z towarzystwami ubezpieczeń podpisuje je bez zapoznawania się z treścią ogólnych warunków umowy, które przeważnie liczą wiele stron. Oskarżony w swoich wyjaśnieniach powoływał się na przy tym na nieświadomość faktu, że nie przysługuje mu prawo do dochodzenia odszkodowania z polisy autocasco, a ocena tych wyjaśnień jako niewiarygodnych, zdaniem Sądu Okręgowego, poczyniona została nazbyt pochopnie. Sąd meriti nadmiernie skupił się na świadomości oskarżonego, iż prowadził on pojazd w stanie nietrzeźwości (która to świadomość w świetle dowodów zabranych w sprawie nie może być skutecznie kwestionowana), natomiast nie zwrócił uwagi na to, że wyjaśnienia J. J. korespondują z treścią zeznań B. Z. tworząc spójny i logiczny obraz sytuacji wskazujący na wysoce prawdopodobny brak wiedzy oskarżonego o treści ogólnych postanowień umownych. W podpisanym przez J. J. (1) aneksie do polisy ubezpieczeniowej jest adnotacja, że ubezpieczającego „obowiązują ogólne warunki ubezpieczenia”, nie ma tam zaś stwierdzenia, że ubezpieczający został zapoznany z treścią tych warunków.

Prawidłowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego powinna była więc doprowadzić Sąd meriti do wynikającej z zasady in dubio pro reo konkluzji, iż oskarżonemu nie udowodniono, że zgłaszając wniosek o wypłatę odszkodowania, wiedział, iż doprowadzenie do kolizji pod wpływem alkoholu wyłącza odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczyciela. Z wiarygodnych zeznań E. W. wynika również, że w przypadku szkód z polisy autocasco okoliczności powstania szkody nie mają istotnego znaczenia.

Po drugie, Sąd I instancji nie zwrócił uwagi na fakt, że podczas zgłaszania szkody oskarżony nie był w ogóle pytany o swoją trzeźwość w trakcie kolizji i sam na ten temat również się nie wypowiadał. W aktach szkodowych, w kwestionariuszu przyjęcia zgłoszenia szkody, rubryka dotycząca trzeźwości kierującego nie została w ogóle wypełniona, tak więc brak jest podstaw do przypisania, że oskarżony wprowadził kogokolwiek w błąd lub wyzyskał pozostawanie w takim błędzie. Kwestionariusz ten nie został w ogóle podpisany przez oskarżonego, a zatem brak jest podstaw do przyjęcia, że w ogóle wiedział on, iż takie pytanie w kwestionariuszu się znajduje. W aktach tych nie znajduje się też żaden inny dokument, z którego wynikałoby, że oskarżony złożył dla potrzeb postępowania o odszkodowanie jakiekolwiek oświadczenie, że kierując samochodem z dniu zdarzenia był trzeźwy ani nawet że nie wie czy był po spożyciu alkoholu.

Powyższe dowodzi powierzchowności dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodów, skutkującej błędem w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść zapadłego wyroku w rozumieniu przepisu art. 438 pkt. 2 k.p.k.

Reasumując, w świetle zebranych dowodów nie jest możliwe przypisanie J. J. (1) działania z powziętym z góry zamiarem wprowadzenia w błąd pokrzywdzonego i doprowadzenia go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, co stanowi znamiona zarzuconego mu występku z art. 286 § 1 k.k.

Obowiązująca w polskim prawie karnym zasada domniemania niewinności wymaga wykazania winy oskarżonego ponad wszelką wątpliwość, a tymczasem w przedmiotowej sprawie nie można uznać, aby w wyniku postępowania dowodowego do przełamania tego domniemania doszło.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k., art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok i uniewinnił J. J. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu uznając, że zebrany w sposób kompletny i prawidłowo oceniony materiał materiału dowodowego nie daje podstaw do przypisania oskarżonemu winy.

Ponieważ oskarżony korzystał w toku postępowania przed Sądem II instancji z pomocy obrońcy ustanowionego z urzędu, Sąd na podstawie § 2 i § 14 ust. 2 pkt. 4 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.) zasądził na rzecz adw. I. T. kwotę 619,92 złotych.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k.