Sygn. akt V. 2 Ka 47/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju wyrokiem z dnia 25 listopada 2015r., sygn. akt II K 704/14, na podstawie art. 66 §1 i §2 kk w zw. z art. 67 §1 kk warunkowo umorzył postępowania karne wobec K. C. oskarżonego o to, że w dniu 15 listopada 2011r. w J. nabył od G. Ł. (1) i A. S. za łączną kwotę 500 zł narzędzia w postaci młotowiertarki B. oraz pilarki łańcuchowej H. o rzeczywistej wartości łącznej nie mniejszej niż 800 zł mając świadomość i godząc się na to, że zostały one uzyskane za pomocą czynu zabronionego tj. o czyn z art. 291 §1 kk na okres jednego roku tytułem próby.

Na podstawie art. 629 kpk w zw. z art. 7 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty postępowania obejmujące wydatki w kwocie 120 zł oraz opłatę w kwocie 100 zł.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego i zarzucił:

I.  Obrazę przepisów prawa materialnego:

1)  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 291 §1 kk poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że oskarżony nabył narzędzia – młotowiertarkę B. oraz pilarkę łańcuchową H. – „mając świadomość i godząc się na to, że zostały one uzyskane za pomocą czynu zabronionego”, podczas gdy powyższe w żaden sposób nie wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co więcej, sąd przyjmując powyższą tezę nie wskazał w treści uzasadnienia wyroku jakiegokolwiek dowodu, który miałby świadczyć o tym, iż oskarżony miał świadomość i godził się na to, że nabyte przez niego narzędzia zostały pozyskane za pomocą czynu zabronionego,

2)  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 115 §2 kk poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie w treści uzasadnienia wyroku (ST. 6 - 7), że przypisanie sprawcy przestępstwa z art. 291 §1 kk ma miejsce równnież wówczas, gdy sprawca uzyskał świadomość pochodzenia rzeczy z czynu zabronionego także po ich nabyciu, jeśli nie przedsięwziął starań mających na celu oddanie rzeczy prawowitemu właścicielowi, podczas gdy okoliczności sprawy oraz zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazują, że oskarżony niezwłocznie po tym jak dowiedział się, iż zakupione przez niego przedmioty pochodzą z kradzieży stawił się dobrowolnie na komisariacie policji i wydał te przedmioty organom prowadzącym postępowanie, a tym samym w kontekście przywołanego wyżej fragmentu uzasadnienia wyroku, zastosowanie art. 291 §1 kk nie mogło mieć miejsca;

3)  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 115 §2 kk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i całkowicie pominięcie przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu, iż: szkoda wyrządzona poszkodowanym w sprawie została w całości naprawiona (i), szkoda ta została w całości naprawiona osobiści i dzięki staraniom oskarżonego (ii), że oskarżony niezwłocznie i dobrowolnie stawił się na policję i wydał policji przedmioty pochodzące z czynu zabronionego ( (...)), jak również tego, że oskarżony nie zabiegał o zakup tych przedmiotów, ich nabycie nastąpiło w sposób „przypadkowy” (nie było planowane, zamierzone), a jedyne kryterium jakim kierował się sąd przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu to okoliczność, iż oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (str. 7 uzasadnienia wyroku), wskutek czego sąd ustalił, że społeczna szkodliwość czynu „nie była znaczna, ale większa niż znikoma”, podczas gdy powyższe okoliczności świadczą o znikomej społecznej szkodliwości czynu,

II.  obrazę przepisów prawa procesowego:

4)  rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk, co miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez niezgodne z zasadami logiki, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego przyjęcie, że oskarżony nabył przedmioty pochodzące z kradzieży „po rażąco zaniżonej cenie”, co w ocenie Sądu mogło wzbudzić w oskarżonym podejrzenie, że narzędzia pochodzą z kradzieży, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynikało, że oskarżony nabył narzędzia za kwotę 500 zł, a Sąd ustalił ich wartość na kwotę około 800 – 1000 PLN, co w żaden sposób nie pozwala przyjąć, że ich zakup nastąpił po rażąco zaniżonej cenie,

5)  rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 193 §1 kpk co miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez przyjęcie przez Sąd, że cena zakupu narzędzi przez oskarżonego była rażąco zniżona, co w ocenie Sądu świadczyło o tym, że oskarżony miał świadomość pochodzenia narzędzi z kradzieży, podczas gdy ustalenie tego, czy cena była rażąco zaniżona, zaniżona lub adekwatna wymagało uprzednio zweryfikowania przez Sąd stanu technicznego narzędzi (stopnia ich zużycia, zniszczenia, uszkodzeń, etc.), co wymagało wiadomości specjalnych,

6)  rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk w zw. z art. 4 kpk co miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez całkowicie bezpodstawne i nie mające jakiegokolwiek oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, przyjęcie że „oskarżony jako osoba ściśle związana z branżą budowlaną miał świadomość powszechności przestępstw związanych z kradzieżami sprzętu budowlanego, w tym narzędzi” co w ocenie sądu stanowiło jedną okoliczności przemawiających za tym, że wina oskarżonego nie budziła wątpliwości (str. 7 uzasadnienia wyroku), a co w żaden sposób nie wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, wykracza poza granice swobodnej oceny dowodów i świadczy o braku obiektywizmu sądu I instancji, bowiem wina oskarżonego nie może być kształtowana na podstawie przypuszczeń sądu czy też stereotypów i wyobrażeń,

7)  obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 4 kpk, co miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez całkowite pominięcie przy wydaniu wyroku okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, w szczególności tego, że oskarżony nie zabiegał o zakup przedmiotów pochodzących z kradzieży (nie zlecał ich kradzieży, nie planował ich zakupu), a to że zostały mu one sprzedane było wynikiem przypadku (był kierownikiem budowy w bloku, w którym często przebywali zbywcy przedmiotów pochodzących z kradzieży A. S. i G. Ł. (1)), szkoda wyrządzona poszkodowanym w sprawie została w całości naprawiona, szkoda ta została w całości naprawiona osobiście i dzięki staraniom oskarżonego, tego że oskarżony niezwłocznie i dobrowolnie stawił się na policję i wydał policji przedmioty pochodzące z czynu zabronionego,

8)  rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 2 §2 kpk co miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez przyjęcie, że oskarżony w chwili nabycia miał świadomość i godził się na to, że przedmioty pochodzą z kradzieży, co w ocenie Sądu wynikać ma w sposób nie budzący wątpliwości z „okoliczności towarzyszących transakcji”, podczas gdy Sąd I instancji w żaden sposób nie wskazał w treści wyroku jakie to okoliczności towarzyszyły transakcji, wreszcie w jaki sposób owe okoliczności przemawiały za świadomością oskarżonego na temat tego, że przedmioty pochodzą z kradzieży, a podstawą wszelkich rozstrzygnięć mogą być prawdziwe ustalenia faktyczne,

9)  obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 424 §1 pkt 1 kpk, co miało wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez niewskazanie w treści uzasadnienia wyroku jakie to okoliczności towarzyszące transakcji w sposób nie budzący wątpliwości dowodziły tego, że oskarżony w chwili nabycia narzędzi miał świadomość i godził się na to, że przedmioty pochodzą z kradzieży wskutek czego należy przyjąć, że Sąd nie wykazał w treści uzasadniania wyroku przesłanek odpowiedzialności oskarżonego za czyn określony w art. 291 §1 kk,

10)  obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk w zw. z art. 4 kpk co miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez całkowicie bezpodstawne uznanie przez Sąd za niewiarygodne zeznań oskarżonego w zakresie w jakim wskazał on, że zakup narzędzi dokonany został w jednym z mieszkań przy ul. (...) w konsekwencji czego Sąd uznał zeznania oskarżonego za częściowo niewiarygodne, podczas gdy zeznania te korespondują z zeznaniami świadka G. S. złożonymi na rozprawie z dnia 3 marca 2015r., w czasie których stwierdził on, że mieszka przy ul. (...), a klucze do jego mieszkania posiadał również A. S.,

11)  obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk w zw. z art. 4 kpk, co miało wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez uznanie części zeznań oskarżonego za niewiarygodne na tej tylko podstawie, że oskarżony w toku sprawy twierdził, że widywał A. S. i/lub G. Ł. (1) na ulicy (...) w J. z dziećmi, a jak ustalił Sąd A. S. jak i G. Ł. (1) nie mieli wówczas dzieci, podczas gdy oskarżony nie twierdził, że były to dzieci A. S. lub G. Ł. (1), a jedynie to, że widywał ich w towarzystwie dzieci,

III.  Błąd w ustaleniach faktycznych

12)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez przyjęcie, że oskarżony został zatrzymany w dniu 16listopada 2011r. przy ul. (...) w J., podczas gdy oskarżony dobrowolnie, własnym samochodem osobowym udał się na komisariat policji w J. i wydał policji zakupiony od G. Ł. (1) i A. S. sprzęt pochodzący (jak się później okazało) z kradzieży, co miało istotny wpływ na treść orzeczenia, bowiem taka postawa oskarżonego powinna była mieć wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu, jak również wskazuje na to, że oskarżony nabywając narzędzia nie miał świadomości, że pochodzą one z kradzieży,

13)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez przyjęcie, że oskarżony w toku postępowania przygotowawczego przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu, a następnie przed Sądem wskazał, że „ przyznał się w całości do zarzuconego mu czynu ponieważ był przemęczony w chwili przesłuchania”, podczas gdy oskarżony w toku postępowania sądowego wyjaśniał powyższe w całkowicie odmienny sposób, a mianowicie, że w czasie przesłuchania na policji przyznał się do zakupu narzędzi (co jest bezsporne), ale nie przyznał się do popełnienia czynu zabronionego, bowiem nie wiedział, że zakupione przedmioty pochodzą z kradzieży, co miało istotny wpływ na treść orzeczenia, bowiem powyższe błędne ustalenie stało się to podstawą ustaleń faktycznych w sprawie, na których oparto wyrok (str. 2 uzasadnienia wyroku), natomiast czym innym jest przyznanie się do popełnienia czynu zabronionego, a czym innym jest przyznanie się do zakupu narzędzi, a co mogło mieć wpływ na przyjętą przez Sąd kwalifikację prawną czynu oraz na zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od stawianego mu zarzutu popełnienia czynu zabronionego z art. 291 §1 kk lub uniewinnienie oskarżonego i umorzenie postępowania na podstawie art. 17 §1 pkt 3 kpk z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu,

ewentualnie

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

ponadto wniósł o:

3.  zwolnienie oskarżonego od obowiązku poniesienia kosztów sądowych związanych z wniesieniem niniejszej apelacji oraz za postępowanie przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

apelacja obrońcy oskarżonego na uwzględnienie nie zasługiwała.

Na wstępie wskazać należy na pewną niepoprawność redakcyjną apelacji polegającą na łącznym podniesieniu zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych oraz naruszenia prawa materialnego.

Należy jednoznacznie wskazać, iż z punktu widzenia logiki obydwa zarzuty nawzajem się wykluczają. Tylko bowiem przy niekwestionowanych ustaleniach faktycznych możliwe jest skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia prawa materialnego. Analizując zatem treść apelacji należy dojść do wniosku, że jej autor de facto kwestionuje dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne. Należy jednak wskazać, iż powyższy zarzut byłby słuszny tylko wtedy gdyby Sąd I instancji oparł swój wyrok na faktach, które nie znajdują potwierdzenia w wynikach postępowania dowodowego albo też z faktów tych wysnuł wnioski niezgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Takich uchybień Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie się nie dopuścił albowiem Sąd ten wskazał dowody na których oparł swoje ustalenia faktyczne, a jednocześnie wskazał przesłanki którymi kierował się odmawiając wiary dowodom przeciwnym.

W istocie Sąd Rejonowy dokonał oceny dowodów w sposób bezstronny, nie przekroczył granic oceny swobodnej, a przy tym uwzględnił zasady wiedzy i doświadczenia życiowego zaś swój pogląd na ostateczne wyniki przewodu sądowego przekonująco uzasadnił w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku.

Polemizując z ustaleniami faktycznymi autor apelacji usiłował wykazać, że Sąd I instancji bezpodstawnie odmówił wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego zaprzeczającego aby dopuścił się przypisanego mu przestępstwa i ustalenia oparł na zeznaniach świadków G. Ł. (2) i A. S. od których oskarżony nabył przedmioty pochodzące z przestępstwa. Należy podkreślić, iż twierdzenia oskarżonego zaprzeczającego aby z pełną świadomością przestępczego pochodzenia nabył oferowane mu elektronarzędzia jest nie tylko nieprzekonywujące, ale w wielu fragmentach wręcz naiwne. Należy zwrócić uwagę, iż oskarżony pełnił funkcję kierownika budowy i z racji tej profesji musiał znać się na używanych w pracach budowlanych narzędziach i ich wartości, tym bardziej że oferowany mu sprzęt był profesjonalnymi narzędziami między innymi do prac budowlanych a nie sprzętem muzycznym, na którym to mógłby się nie znać jako kierownik budowy. Cena nowej młotowiertarki wynosiła kwotę 2987 zł (karta 118), zaś pilarki H. około 900 zł. Zresztą sam oskarżony ten sprzęt wyceniał na kwotę około 1000 zł. Świadczy to dobitnie o tym, iż znał on realną wartość nabywanego sprzętu. Jako wręcz infantylne należy traktować te wyjaśnienia oskarżonego, w których tłumaczy on nabycie tych przedmiotów jako chęć przyjścia z pomocą finansową dla sprzedających. Pomijając, iż w sytuacji ubóstwa sprzedający stara się osiągnąć jak najwyższą cenę, osoby te jak wynika z ich zeznań, nie znały wcześniej oskarżonego i nie mógł on znać ich sytuacji materialnej. Zresztą sam oskarżony o ich sytuacji materialnej miał wnioskować z faktu, iż jeden z nich prowadził przed blokiem wózek z dzieckiem ( sic!).

Z punktu widzenia logiki jeżeli nawet osoba uboga wyzbywa się drogiego specjalistycznie profesjonalnego sprzętu, nie może tego czynić za przysłowiową złotówkę, czy też cenę w żaden sposób nie przystającą do realnej wartości tego sprzętu. Jeżeli jednak tak czyni, to zasadnie wnioskować można iż nie jest właścicielem tego sprzętu, zaś on sam z uwagi na nieracjonalność i nieadekwatność transakcji pochodzi z przestępstwa,. Przy czym nie jest dla możliwości przypisania przestępstwa paserstwa konieczna wiedza co do okoliczności danego przestępstwa. Wystarczy świadomość przestępczego pochodzenia.

Co do okoliczności naprawienia szkody przez oskarżonego to okoliczność ta była wzięta przez Sąd pod uwagę przy ferowaniu wyroku i w konsekwencji warunkowego umorzenia postępowania. Niejako na marginesie należy wskazać, iż oskarżony nie znając jeszcze przyczyn ani powodu zainteresowania jego osobą organów ścigania od razu wydał nabyte przedmioty. Świadczy to jednoznacznie iż miał on świadomość przestępczego ich pochodzenia i nawet nie nagabywany przez organy ścigania widział potrzebę ich zwrotu.

Generalnie zarzuty i argumenty apelacji miały charakter czysto polemiczny i sprowadziły się do negowania ocen i ustaleń sądowych i zastępowania ich ocenami i wnioskami własnymi. W świetle zebranego i prawidłowo ocenionego przez Sąd Rejonowy materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, że oskarżony dopuścił się przypisanego mu przestępstwa.

Nie budzi żadnych zastrzeżeń przyjęta kwalifikacja prawna czynu jak i ocena jego społecznej szkodliwości, a w efekcie warunkowe umorzenie postępowania.

Z tych powodów Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej.

SSO Jacek Myśliwiec (spr.)

SSO Katarzyna Gozdawa-Grajewska SSO Olga Nocoń