Sygn. akt III Ca 268/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt III C 307/13 z powództwa J. O. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. Oddziałowi w Ł. o zapłatę kwoty 33.772,00 złotych:

1.  zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 31.500,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  ustalił, wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu powoda J. O. adw. J. P. na kwotę 2.952,00 złote brutto;

4.  zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2952,00 złotych brutto tytułem wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu;

5.  nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.689,00 złotych tytułem nieziszczonych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że powód ma 56 lat, otrzymał od (...) ofertę wypłaty świadczenia z polisy, którego jednak nie przyjął. Powód od 30 lat jest na rencie chorobowej przyznanej mu wskutek nerwicy po służbie wojskowej w stanie wojennym. Renta powoda wynosi 561 zł, innych dochodów powód nie ma. Powód leczy się u psychiatry, gastrologa, okulisty i stomatologa. Pieniądze z polisy zamierza przeznaczyć na usunięcie błędów stomatologa – powód ma obecnie w zasadzie ucięte zęby Polisę powód traktował jako wsparcie finansowe na starość. Obecnie powód opiekuję się starszą, 87 letnią matą która choruje na chorobę A.. (...) Spółka Akcyjna został utworzony w 1991 roku z przekształcenia Państwowego Zakładu (...) i stał się jego następcą prawnym. W dniu 18 grudnia 1991 roku powołany został do życia (...) Zakład (...) na (...) Spółka Akcyjna, którego jednym z założycieli był (...) Spółka Akcyjna. (...) Na (...) przejął prawa i obowiązki poprzednika z tytułu m.in. polis posagowych. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w 1986 roku wynosiło 24.095 zł zaś średnie wynagrodzenie miesięczne ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w kwartale poprzedzającym dzień wyrokowania wynosiło netto 2.583 zł.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że w świetle art. 358 1 § 3 k.c. powództwo zasługuje na uwzględnienie niemal w całości. Zgodnie z treścią łączącej strony umowy ubezpieczenia, powód mógł spodziewać się, po upływie okresu ubezpieczenia wskazanego w umowie, uwzględniając oprocentowanie roczne 7% zaś w 1988 25%, iż otrzyma świadczenie pieniężne w nominalnej kwocie 393.000,00 złotych [100.000,00 złotych +(1000.000,00 złotych +(100.000,00 złotych x7% x 24)] +[100.000,00 złotych +(100.000,00 złotych x25%)] i tak obliczoną kwotę poddał waloryzacji. Za przyjęciem zreferowanego stanowiska przemawiał w ocenie Sądu I instancji fakt, iż po powstaniu zobowiązania w roku 1986 niewątpliwie wystąpiło zjawisko istotnego spadku siły nabywczej pieniądza. Uznając, że najbardziej obiektywnym i miarodajnym pomocniczym wskaźnikiem waloryzacji będzie odniesienie do średniego wynagrodzenia miesięcznego Sąd Rejonowy przyrównał otrzymaną kwotę 393.000,00 złotych do średniego wynagrodzenia w roku zawarcia umowy otrzymując wskaźnik 16,3, a następnie wskaźnik ten pomnożył przez kwotę przeciętnego wynagrodzenia z chwili wyrokowania uzyskując w ten sposób sumę 42.102,00 zł. Oceniając obciążenie stron skutkami inflacji w aspekcie zasad współżycia społecznego Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda z żądanej kwoty 45.116,00 złotych sumę 31.500,00 złotych stanowiącą 75 % zwaloryzowanego świadczenia stwierdzając, że przy oprocentowaniu corocznym sumy ubezpieczenia taki rozkład ryzyka inflacji między stronami umowy stanowi właściwy wynik wypośrodkowania sprzecznych interesów, a przyznana powodowi kwota stanowi realną i wymierną wartość ekonomiczną przy zważeniu również na interesy pozwanego ubezpieczyciela. W ocenie Sądu Rejonowego, taki rozkład ciężaru nieprzewidywalnych zmian gospodarczych należycie uwzględnia okres zawarcia przedmiotowej umowy, sytuację powoda, który od wielu laty utrzymuje się z renty inwalidzkiej z uwagi na nerwicę spowodowaną przeżyciami z 1981 roku i pełnieniem służby wojskowej w tym okresie sytuującej go na granicy ubóstwa, stan zdrowia powoda, który nie pozwala mu na podjęcie pracy oraz konieczność sprawowania przez powoda opieki nad chorą na A. matką, ale także stanowisko strony pozwanej, która oświadczyła, że przyjmuje na siebie w 75% skutki inflacji. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w części w zakresie uwzględniającym powództwo ponad kwotę 23.560,00 złotych. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżąca zarzuciła naruszenie:

- art. 358 1 § 3 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty stanowiącej pełną waloryzację świadczenia;

- art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie kwoty 23.560,00 złotych zamiast kwoty 31.500,00 złotych, zmianę kosztów procesowych zasądzonych w pkt. 4 i 5 wyroku Sądu I instancji oraz zasądzenie kosztów procesu za II instancję.

/apelacja wraz z załącznikiem– k. 121-123/

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały pokryte ani w całości ani w części.

/protokół rozprawy apelacyjnej- k. 141/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny. Nawet bowiem wtedy, gdy apelująca przypisuje Sądowi I Instancji zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. w kontekście wniosków wypowiedzianych w przedmiocie zasadności żądania pozwu, w istocie nie kwestionuje ona prawidłowości poczynionych ustaleń. Ustalenia te zaś znajdują pełne oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym i jako takie muszą się ostać.

Rację ma natomiast skarżąca, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest nieprawidłowe w kontekście art. 233 § 1 k.p.c. i art. 358 1 § 3 k.c. z tego względu, że dokonując wyliczenia kwoty świadczenia jakiego mógł spodziewać się powód zawierając umowę z pozwaną, Sąd Rejonowy w swoich kalkulacjach niezasadnie dwukrotnie uwzględnił kwotę sumy ubezpieczenia. Zważyć należy, że kwotę tę wyliczyć należało poprzez powiększenie sumy ubezpieczenia o przewidziane umową stron coroczne jej podwyższenie w okresie 25 lat, które wynosić miało 7%, a w roku 1988 25%. Nominalne świadczenie jakiego spodziewać się mógł powód, zawierając z pozwanym umowę winno zatem wynosić 293.000,00 złotych [100.00,00 złotych + (100.000,00 x7%x24) + (100.000,00 złotych x25% ), a nie 393.000,00 złote jak błędnie wyliczył Sąd Rejonowy. Przedmiotowa kwota w dacie zawarcia umowy przez strony stanowiła zatem 12,16 przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń (293.000,00 złotych/24.095 złotych). Odnosząc zatem wyliczony w przedstawiony sposób wskaźnik do przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w kwartale poprzedzającym wyrokowanie w tej sprawie, a wynoszącego netto 2.583,00 złote stwierdzić trzeba, że kwota pełnej waloryzacji w niniejszej sprawie wynosi 31.409,28 złotych.

Rację ma Sąd Rejonowy, iż, przy uwzględnieniu trafnie już przez ten Sąd zaakcentowanych okoliczności niniejszej sprawy, rozkład ryzyka inflacji między stronami umowy winien wynosić 25%-75% na korzyść powoda. Należy zatem przychylić się do stanowiska apelacji, iż zasądzeniu na rzecz powoda podlegać winna kwota 23.560,00 złotych, nie zaś kwota 31.500,00 złotych, jak błędnie przyjął Sąd Rejonowy.

Powyższa konstatacja prowadzić musiała od zmiany zaskarżonego wyroku poprzez odpowiednie obniżenie kwoty zasądzonego na rzecz powoda świadczenia wraz z odpowiednią zmianą obciążających pozwaną kosztów procesu i kosztów sądowych.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy w punkcie I wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punktach 1. 4. i 5 w sposób szczegółowo opisany w sentencji.

Zważywszy, że powód wygrał niniejszy proces w 70% zasądzoną od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.952,00 złotych z tytułu kosztów pomocy prawnej udzielonej mu przez adwokata ustanowionego z urzędu należało obniżyć do kwoty 2.066,00 złotych (2.952,00 złotych x70%). W pozostałym zakresie o wynagrodzeniu pełnomocnika powoda z urzędu orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku prawo o adwokaturze (Dz.U.2014.635 j.t.) w zw. z § 19 i 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013.461).

Uwzględniając wynik postępowania, kwotę określoną w punkcie 5. wyroku obciążającą pozwaną z tytułu nieuiszczonych przez powoda kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa należało natomiast obniżyć do kwoty 1.182,00 złotych (1689,00 złotych x 70%).

Mając na względzie fakt, iż apelacja pozwanej podlegała uwzględnieniu w całości, o kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. Na koszty poniesione przez pozwaną w tym postępowaniu złożyły się: opłata od apelacji w kwocie 397,00 złotych oraz wynagrodzenie jego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t. ze zm.). Zważyć bowiem trzeba, że, wedle art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t ze zm.), zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi, jak też, że na rzecz powoda została w tym postępowaniu zasądzona stosunkowo wysoka kwota.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu apelacyjnym przez adwokata ustanowionego z urzędu, orzeczono w punkcie III wyroku na podstawie art. 29 ust. 1 przywołanej powyżej ustawy prawo o adwokaturze. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu ustalono na podstawie § 2 ust.3, § 19 ust. 1, § 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013.461).