Sygn. akt III Ca 1024/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Hupa-Dębska (spr.)

Sędzia SO Danuta Morys-Woźniak

Sędzia SO Andrzej Dyrda

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa E. K.

przeciwko B. K. i R. K.

o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 22 kwietnia 2013 r., sygn. akt IV RC 645/12

1  oddala apelację;

2  przyznaje adwokatowi M. P. od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Rybniku) kwotę 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt groszy), w tym kwotę 13,80 zł (trzynaście złotych osiemdziesiąt groszy) podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu powódce w postępowaniu odwoławczym.

SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Hupa-Dębska SSO Danuta Morys-Woźniak

UZASADNIENIE

Pozwami z dnia 22 czerwca 2012 r. E. K. domagała się uchylenia w całości obowiązku alimentacyjnego wobec swych wnuków B. K. oraz R. K., orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 7 maja 2009 r. sygn. akt IV RC 1268/08. W uzasadnieniu podała, że B. jest pełnoletni, zdrowy, podjął studia i ma możliwości utrzymania się, poprawiła się sytuacja materialna matki pozwanych, natomiast sytuacja zdrowotna i finansowa powódki uległa pogorszeniu.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa wskazując, że alimenty od powódki zostały zasądzone w związku z niewywiązywaniem się z obowiązku łożenia na ich rzecz ojca, którego zadłużenie z tego tytułu wynosi ponad 121.000 zł. Podnieśli, że ostatnie rozstrzygnięcie w przedmiocie licznych pozwów o uchylenie obowiązku alimentacyjnego zapadło 28 marca 2012 r., przytoczyli okoliczności sprzedaży mieszkania przez powódkę, przyjęcia darowizny od syna, wzrostu emerytury powódki przy niezmiennej kwocie alimentów.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2013r. Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo i odstąpił od obciążania powódki kosztami postępowania.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że małżeństwo rodziców pozwanych zostało rozwiązane wyrokiem Sadu Okręgowego w Katowicach z dnia 2 lipca 2002 r., sygn. akt XXIII C 827/00, mocą którego ojciec pozwanych A. K. został zobowiązany do łożenia na rzecz synów alimentów w miesięcznych kwotach po 300 zł na rzecz B. i 250 zł na rzecz R.. Wyrokiem z dnia 28 maja 2009 r. alimenty na rzecz B. zostały podwyższone do kwoty po 500 zł miesięcznie. Egzekucja zasądzonych świadczeń w znacznej mierze okazała się bezskuteczna, a zadłużenie A. K. wedle stanu na grudzień 2012 r. wynosi 128.213,92 zł. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 7 maja 2009 r., sygn. akt IV RC 1268/08 zasądzono od E. K. na rzecz B. K. alimenty po 150 zł miesięcznie, a na rzecz R. K. alimenty po 100 zł miesięcznie, począwszy od dnia 1 maja 2009 r. Sąd Rejonowy ustalił, że w dacie orzekania o obowiązku alimentacyjnym B. K. miał 17 lat i był uczniem I klasy liceum ogólnokształcącego, natomiast R. K. liczył 12 lat i uczęszczał do szóstej klasy szkoły podstawowej. Chłopcy mieszkali z matką, babcią i trójką małoletniego rodzeństwa. Jedynym żywicielem rodziny był ojczym pozwanych, który pracował w Niemczech. Powódka liczyła 68 lat i utrzymywała się z emerytury w kwocie 1.195,27 zł miesięcznie. Mieszkała wraz z synem A. K. w mieszkaniu stanowiącym jej wyłączną własność, który to lokal otrzymała w darowiźnie od syna w 2007 r. uprzednio sprzedając swoje mieszkanie; uzyskane z tego tytułu środku finansowe przeznaczyła na bieżące potrzeby i podzieliła pomiędzy dzieci i wnuki z wyłączeniem pozwanych. Powódka ponosiła wówczas miesięczne koszty związane z bieżącym utrzymaniem rzędu 679 zł (w tym 100 zł na leki).

Dalej ustalił Sąd, że obecnie powódka ma 71 lat, nadal utrzymuje się z emerytury, która wynosi 1.394 zł miesięcznie, mieszka sama w tym samym mieszkaniu, nie posiada innego majątku i oszczędności. Miesięcznie na leki przeznacza około 300 zł, ponosi dalsze stałe koszty utrzymania rzędu 720 zł. Środki na alimenty zasądzone od powódki na rzecz pozwanych, powódka w rzeczywistości uzyskuje od syna A. K.. Matka pozwanych posiada pięcioro dzieci w wieku 3, 5, 9, 15 i 20 lat, nie pracuje, jej mąż pracuje

w Niemczech, przesyłając na utrzymanie swojej rodziny (troje najmłodszych dzieci) 600 euro miesięcznie. Rodzina mieszka z babcią macierzystą, która ją wspiera. W jednym z mieszkań matki pozwanych zamieszkuje jej koleżanka, za odstępnym 150 zł, a w weekendy również pozwany. Koszt utrzymania R. wynosi około 1.400 zł, a B. około 1.250 zł. B. podjął studia dzienne na Politechnice (...), od matki otrzymuje 100 zł miesięcznie, pomaga mu dalsza rodzina.

Ustalenia te doprowadziły Sąd Rejonowy do przekonania o bezzasadności powództwa. Stwierdził Sąd, że powódka nie wykazała znacznego pogorszenia jej sytuacji majątkowej lub innych okoliczności uzasadniających uchylenie lub zmianę zakresu obciążającego ją obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanych. Po stronie pozwanych zauważył natomiast wzrost potrzeb, przy dalszym uchylaniu się ich ojca od realizacji ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Wskazał, że pobierane przez pozwanych świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie mają wpływu na zakres obowiązku alimentacyjnego zobowiązanych do świadczenia alimentów.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka, zaskarżając go całości i wnosząc o jego zmianę przez uchylenie obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanych. Zarzuciła błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że nadal istnieją podstawy do obciążania jej obowiązkiem alimentacyjnym, w sytuacji gdy zobowiązany w pierwszej kolejności A. K. należne alimenty reguluje częściowo, alimenty na rzecz B. opłaca fundusz alimentacyjny, zaś sytuacja powódki jako osoby samotnej i schorowanej jest bardzo trudna. Wskazała na możliwości zarobkowe matki pozwanych, jej majątek, czego Sąd Rejonowy nie uwzględnił. Powoływała się na okoliczności ustalone w postępowaniu administracyjnym toczącym się w 2003 roku oraz wskazywała na inne okoliczności, które miały miejsce przed ustaleniem jej obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanych. Kwestionowała ugodę zawartą między pozwanym B. K. a jego matką. Zarzuciła błąd w ustaleniu, że obaj pozwani otrzymują świadczenia z funduszu alimentacyjnego, podczas gdy otrzymuje je tylko B. w kwocie 500 zł, co zaspokaja jego potrzeby na poziomie ustalonym przez Sąd zasądzający alimenty od jego ojca. Wskazała na niewłaściwy obieg pisma zawierającego informację komornika, co przedłużyło postępowanie.

W uzupełnieniu apelacji wniosła o zwrócenie się do Urzędu Skarbowego w R. o udzielenie informacji o dochodzie osiąganym przez matkę pozwanych z wynajmu nieruchomości oraz o tym, czy jest prowadzone postępowanie sprawdzające w tym zakresie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w znakomitej części, istotnej dla rozstrzygnięcia, podziela i uznaje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, gdyż znajdują one oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, który został przez Sąd oceniony w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 kpc. Omyłki w ustaleniach co do otrzymywania przez obu pozwanych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, podczas gdy faktycznie otrzymuje je tylko B. w kwocie 500 zł, czy też miejsca zamieszkania pozwanych, nie zaważyły na treści rozstrzygnięcia. Orzekając Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego. Wnioski Sądu pierwszej instancji, co do istotnych faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie.

Stosownie do art. 138 kro, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków należy przy tym rozumieć istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego albo istotne zwiększenie się uprawnionych potrzeb uprawnionego. Sąd Rejonowy trafnie ocenił, iż w niniejszej sprawie nie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Status majątkowy powódki nie uległ pogorszeniu, nadal otrzymuje ona świadczenie emerytalne wyższe o około 200 zł, w porównaniu z otrzymywanym w dacie orzekania o obowiązku alimentacyjnym. Podniesiona w apelacji okoliczność, że ojciec pozwanego nie zamieszkuje już z powódką, wobec czego ponosi ona samodzielnie koszty mieszkania, nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż okoliczność ta nie wpływa w sposób znaczący na stan majątkowy powódki. Podkreślenia wymaga, że od chwili wyrokowania w poprzednim postępowaniu w przedmiocie alimentów należnych B. K., co miało miejsce 28 marca 2012 r. (sprawa IV RC 274/11 Sądu Rejonowego w Rybniku), do wytoczenia niniejszego powództwa minęło niespełna 3 miesiące, w trakcie których, jak i w toku postępowania, nie doszło do istotnych zmian po stronie powódki, zwłaszcza że już w toku sprawy IV RC 1268/08 Sądu Rejonowego w Rybniku powódka zeznała, iż wyłącznie na niej spoczywa ciężar utrzymania mieszkania. Wzrost świadczenia rentowego rekompensuje powódce wzrost kosztów leków. Na ocenę sytuacji finansowej powódki wpływa też podnoszona przez nią okoliczność faktycznego zabezpieczania środków pokrywających zasądzone od niej alimenty, przez jej syna, a ojca pozwanych. Natomiast świadczenia pozwanych, pomimo wzrostu ich potrzeb związanych z edukacją, pozostają wciąż na niezmiennym poziomie, nie sposób się zatem dopatrzyć zmniejszenia ich usprawiedliwionych potrzeb uzasadniających uchylenie ciążącego na powódce obowiązku. Nadto stosownie do art.135 § 3 kro świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 oraz z 2008 r. Nr 134, poz. 850) podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji oraz świadczenia dla rodziny zastępczej nie wpływają na zakres obowiązku alimentacyjnego. Dlatego chybiona jest argumentacja powódki, że wobec otrzymywania przez pozwanego B. K. świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jej obowiązek alimentacyjny wobec wnuka powinien zostać uchylony. Sytuacja rodzinna matki pozwanych nadal ogranicza jej możliwości zarobkowe, a wobec braku pełnych świadczeń ze strony ich ojca, usprawiedliwione potrzeby pozwanych nadal pozostają niezaspokojone.

Znaczna część okoliczności powoływanych przez apelującą miała miejsce już w dacie poprzedniego orzekania o alimentach i nie mają one wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, podobnie jak zarzucane w apelacji przedłużenie postępowania. Wielokrotnie powódka wskazywała na majątek matki pozwanych w postaci nieruchomości, co jednak nie zostało wykazane. Uzyskana na wniosek powódki informacja Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. nie potwierdziła osiągania przez matkę pozwanych dochodów z wynajmu nieruchomości.

Nie mogło być rozpoznane w niniejszym postępowaniu, toczącym się między określonymi stronami, żądanie powódki zaliczenia uiszczanych przez nią alimentów na poczet zadłużenia alimentacyjnego A. K..

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy, toteż na podstawie art. 385 kpc apelację pozwanej jako bezzasadną oddalił. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w związku z § 7 ust. 1 pkt 11, § 13 ust. 1 pkt 1, § 2 ust. 3 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Hupa – Dębska SSO Danuta Morys - Woźniak