Sygn. akt III RC 402/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2015r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący SSR Jolanta Litwinowicz

Protokolant sekr. sądowy Agnieszka Nowicka

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2015r. w Kętrzynie na rozprawie

sprawy z powództwa W. C.

przeciwko S. C. (1)

o obniżenie alimentów

1.  Obniża alimenty zasądzone od powoda W. C. na rzecz S. C. (1) z kwoty 1100 zł ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 2.12.2010r. w sprawie VI RC 1501/10 do kwoty 800 (osiemset) zł miesięcznie płatne przy zachowaniu dotychczasowych warunków i terminów płatności poczynając od 2 czerwca 2015r.

2.  W pozostałej części powództwo oddala.

3.  Koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

UZASADNIENIE

Powód W. C. wniósł o obniżenie alimentów z kwoty 1100 zł miesięcznie, które łoży na rzecz byłej żony- pozwanej S. C. (1) do kwoty 500 zł miesięcznie. W uzasadnieniu podał, że ze względu na stan zdrowia zaprzestał prowadzenie działalności gospodarczej i nie jest w stanie podjąć żadnej pracy zarobkowej. Obecnie utrzymuje się z renty w wysokości 1852,87 zł i zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie 153 zł miesięcznie. Ponadto powód partycypuje w kosztach utrzymania małoletniego syna S. C. (2), pochodzącego z innego związku.

Pozwana S. C. (1) w odpowiedzi na pozew domagała się oddalenia powództwa. Podniosła, że jest niewidoma, nie może się samodzielnie poruszać, wymaga stałej opieki innych osób oraz cierpi na inne, liczne schorzenia, które wymagają leczenia specjalistycznego. Alimenty są jej konieczne do życia a ponadto mimo zaprzestania działalności gospodarczej powód nadal wykonuje usługi fryzjerskie w miejscu zamieszkania klientów lub w miejscu swego zamieszkania.

Sąd ustalił, co następuje:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 2 grudnia 2010r. w sprawie VI RC 1501/10 małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie. Wyrokiem tym został określony obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej na kwotę 1100 zł miesięcznie (wyrok w aktach VIRC 1501/10- k.61).

Następnie wyrokiem Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 13 stycznia 2012r. (w sprawie sygn.aktIIIRC253/11) oddalone zostało powództwo S. C. (1) o podwyższenie alimentów od W. C.. Kolejnym wyrokiem tutejszego Sądu z dnia 28 lutego 2013r. powództwo W. C. przeciwko S. C. (1) o uchylenie obowiązku alimentacyjnego zostało również oddalone (sygn. akt III RC 304/12).

Strony od lipca 2010r. nie mieszkają razem. Powód wyprowadził się ze wspólnego mieszkania stron.

Powód w dacie rozstrzygnięcia o obowiązku alimentacyjnym utrzymywał się z działalności gospodarczej –prowadził zakład fryzjerski, z którego jak deklarował osiągał dochód w kwocie ok.1600-1800 zł netto ( k.59 w aktach IVRC 1501/10).

Pozwana utrzymywała się wówczas z renty w kwocie 820 zł miesięcznie (k.59 odwrót w (...)).

W dacie wydania rozstrzygnięcia w ostatniej sprawie powód leczył się z powodu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, nadciśnienia tętniczego . Był hospitalizowany w Szpitalu (...) w K., w B., (...) Publicznym Zespole (...) w O. (kserokopie kart informacyjnych leczenia szpitalnego k. 66,67, 68,129 w aktach IIIRC 304/12). Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 17 lipca 2012r. powód został uznany za częściowo niezdolnego do pracy do dnia 31 lipca 2014r. (kserokopia orzeczenia lekarza orzecznika ZUS k.65 w aktach IIIRC 304/12). Natomiast orzeczeniem (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K. z dnia 5 września 2012r. powód został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności (kserokopia orzeczenia k.128 w aktach IIIRC 304/12).

Pozwana jest osobą niewidzącą z uwagi na całkowity zanik nerwów wzrokowych obu oczu (kserokopia zaświadczenia lekarskiego, kserokopie kart informacyjnych leczenia szpitalnego- k.80,95,102 w aktach IIIRC 304/12).Z powodu licznych schorzeń wielokrotnie przebywała na leczeniu szpitalnym w szpitalach: w G., W., K., B., G., W. (k.86-94 w aktach IIIRC 304/12). Pozwana przebyła udar mózgu, leczyła się z powodu problemów z tarczycą, kręgosłupem, sercem- pozwana cierpiała na niedomykalność zastawki dwudzielnej. Nadto leczyła się z powodu schorzeń przewlekłych w poradni kardiologicznej tj. nadciśnienia tętniczego i zaburzeń rytmu serca. U pozwanej rozpoznano przewlekły zespół bólowy dolnego odcinka kręgosłupa w przebiegu dyskopatii lędźwiowej oraz chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z dyskopatią, chorobę zwyrodnieniową barków, chorobę zwyrodnieniową kolan a także cukrzycę, zaburzenia lipidowe i depresję (k.79 w aktach IIIRC 304/12).

Pozwana ponosiła koszty utrzymania mieszkania należącego do stron w wysokości: 472 zł miesięcznie za czynsz, za energię elektryczną 60-70 zł miesięcznie, za wodę 18 zł miesięcznie a za telefon 27 zł miesięcznie (kserokopie dowodów opłat k.104-105 w aktach IIIRC 304/12). Na leki pozwana wydawała około 300-400 zł miesięcznie ( kserokopie faktur k.108-116 w aktach IIIRC 304/12). Pozwana jako niewidoma korzystała z usług (...) –u w K.. Ponosiła koszty związane z opłaceniem opiekunki w wysokości 8,04 zł za godzinę pracy opiekunki (k.106-107 w aktach IIIRC 304/12),co wynosiło około 500-560 zł miesięcznie. S. C. (1) otrzymywała emeryturę w kwocie 910,03 zł miesięcznie (zaświadczenie k. 69 w aktach IIIRC 304/12).

Nadal w skład majątku stron wchodzi mieszkanie o powierzchni 72m 2 położone w K., przy ul. (...) , w którym po wyprowadzce powoda pozwana mieszka sama. Strony posiadają także garaż. Powód jeździł samochodem S. rok produkcji 2003. Działkę w S. o powierzchni 9 arów strony podarowały synowi a córce lokal niemieszkalny, w którym jest zakład fryzjerski (kserokopie wypisu aktów notarialnych k.168-171,172-176 w aktach IIIRC 304/12). Zarówno syn jak i córka stron w T. gm. K. wybudowali domy jednorodzinne, na zakup których dzieci stron zaciągnęły kredyty bankowe (kserokopie wypisów aktów notarialnych k.185-186,187-190 w aktach IIIRC 304/12).

Pozwana ponosi koszty utrzymania mieszkania stron, wydatki z tym związane wzrosły w wyniku ogólnego wzrostu cen towarów i usług (k.61,62,63,64,65,66,67,68,84,85,96 akt).Nadal korzysta z pomocy opiekunki MOPS-u w K., której koszt wynosi około 400 zł miesięcznie.

W dacie złożenia pozwu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego powód starał się o rentę z tytułu niezdolności do pracy (kserokopia wniosku i załączników k.4- 9 w aktach IIIRC 304/12). W toku trwania ww. sprawy powód uzyskał rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy w kwocie 1587,98 zł brutto tj. (...),06 netto ( zaświadczenie ZUS k.154 w aktach IIIRC 304/12).

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 7 listopada 2014r. powód został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy (k.22 akt) a orzeczeniem (...) ds. orzekania o Niepełnosprawności z dnia 12 listopada 2014r.powód został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności ( k.23 akt). Aktualnie powód utrzymuje się z renty w wysokości brutto 2237,22 zł brutto tj. 1852,87 zł netto miesięcznie oraz zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie 153 zł miesięcznie ( k.112 akt).

Pozwana nadal sama zamieszkuje w dotychczasowym mieszkaniu stron i ponosi wszystkie koszty związane z jego utrzymaniem. Natomiast powód zamieszkuje razem z córką i jej rodziną w jej domu jednorodzinnym i nie partycypuje w kosztach związanych z utrzymaniem (k.105 akt).

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego żądanie powoda jest zasadne jedynie częściowo.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje dwie postaci obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami: zwykłą postać (art. 60 § 1 kro) oraz szerszą postać tego obowiązku (art. 60 § 2 kro).

Zgodnie z art.60 § 1 kro małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Artykuł 60 § 1 kro reguluje istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami po orzeczeniu rozwodu, w sytuacji gdy oboje małżonkowie zostali uznani za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego jak również ma zastosowanie w sytuacji, gdy żadnemu z małżonków nie została przypisana wina, a zatem gdy sąd rozwodowy na zgodne żądanie małżonków zaniechał orzeczenia o winie.

Przepis ten legł u podstaw obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej ustalonego wyrokiem Sądu Okręgowego w sprawie rozwodowej stron.

Przesłanką, od której zależy istnienie obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi, jest niedostatek po stronie małżonka uprawnionego.

W orzecznictwie przyjęto pogląd, zgodnie z którym pojęcie niedostatku z art. 60 § 1 kro oznacza tak brak jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuację, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb (zob. orzeczenie SN z dnia 29 września 1958 r., 2 Cr 817/57, OSPiKA 1959, z. 11, poz. 294; uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, LEX nr 3342; wyrok SN z dnia 5 lipca 2000 r., I CKN 226/00, LEX nr 51343; wyrok SN z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75, LEX nr 1935). Zdaniem Sądu Najwyższego "usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku" (wyrok SN z dnia 7 września 2000 r., I CKN 872/00, LEX nr 530682). Jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb, o których mowa w art. 60 § 1 kro, należą także lekarstwa (wyrok SN z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75, LEX nr 1935).

Zatem stanem niedostatku jest brak własnych środków (zarobków lub dochodów) oraz możliwości zaspokojenia potrzeb uprawnionego, które należy uznać za uzasadnione w jego konkretnej, rozpatrywanej indywidualnie sytuacji życiowej (społecznej, zdrowotnej, wiekowej). Przesłanki zwykłej postaci obowiązku alimentacyjnego polegają na wystąpieniu niedostatku oraz braku wyłącznej winy rozkładu pożycia po stronie małżonka uprawnionego, podczas gdy zobowiązany musi mieć możliwości zarobkowe i majątkowe do świadczenia w odpowiednim zakresie. Gdy zaistnieją łącznie te przesłanki, sąd zobowiązany jest orzec alimenty na podstawie art. 60 § 1 kro. Mając to na uwadze Sąd Okręgowy w sprawie rozwodowej rozstrzygnął o obowiązku alimentacyjnym powoda.

Tymczasem przedmiotem rozważań w niniejszej sprawie jest ustalenie czy od daty ostatniej sprawy (o uchylenie obowiązku alimentacyjnego w sygn.akt III RC 304/12) nastąpiła taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby obniżenie alimentów zasądzonych od powoda na rzecz pozwanej. Zgodnie, bowiem z treścią art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przy czym przez zmianę stosunków należy rozumieć istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania poprzez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Zmianę stosunków powoduje także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa(vide’ Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem pod redakcją Krzysztofa Pietrzykowskiego wyd.2 Wydawnictwo C.H. BECK Wa-wa 2010r).

Rzeczywiście po stronie powoda od daty orzeczenia w ostatniej sprawie nastąpiły zmiany, które uzasadniają obniżenie alimentów co do kwoty 800 zł miesięcznie. Powód nie prowadzi już działalności gospodarczej, jest całkowicie niezdolny do pracy i został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności, z powodu ww. schorzeń.

Mimo swoich schorzeń powód nie wymaga pomocy opiekunki, tymczasem jego była żona nie może funkcjonować bez takiej pomocy.W niniejszej sprawnie bezsporne jest, że pozwana oprócz wielu schorzeń przede wszystkim ze względu na ślepotę nie jest w stanie funkcjonować bez pomocy osób trzecich. Tymczasem powód mimo swoich schorzeń funkcjonuje samodzielnie. Powód po rozstaniu z pozwaną żył w związku konkubenckim. Z tego związku powód ma syna S. C. (2) urodzonego (...)( bezsporne).

Przesłanką obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej jest stan niedostatku. Sytuacja finansowa pozwanej jest trudna i absolutnie nieuzasadniająca uwzględnienia żądania powoda w całości. Emerytura pozwanej, wynosząca aktualnie 797,82 zł netto miesięcznie (k. 60 akt) , nie wystarcza na zaspokojenie jej podstawowych potrzeb. Pozwana jest osobą niepełnosprawną, wymaga długotrwałej opieki i pomocy. Ze względu na swój stan zdrowia pozwana nawet w najprostszych sprawach bytowych jest zdana na pomoc osób trzecich.

Zdaniem Sądu Rejonowego od ostatniego rozstrzygnięcia nastąpiła, taka zmiana stosunków, która uzasadnia uwzględnienie żądania powoda w części tj. obniżenia alimentów do kwoty 800 zł miesięcznie. Przyznać należy, że sytuacja związana z całkowitą niezdolnością do pracy zdaniem Sądu rzutuje na wysokość alimentów. Przy wniesieniu poprzedniej sprawy powód był częściowo niezdolny do pracy, miał spore oszczędności . Aktualnie powód jest całkowicie niezdolny do pracy i utrzymuje się tylko z renty.

Sytuacja finansowa pozwanej nadal jest trudna i absolutnie nieuzasadniająca obniżenie alimentów do kwoty dochodzonej pozwem. Skromna świadczenie pozwanej w kwocie tylko 887,39zł brutto, tj. 797,82 zł netto (k.90 akt) a łącznie z zasiłkiem pielęgnacyjnym tj. 989,96 zł netto miesięcznie (zaświadczenie k. 116) absolutnie nie wystarcza na zaspokojenie jej podstawowych potrzeb. Alimenty, które otrzyma od powoda mogą okazać się niewystarczające dla pozwanej, ale w sytuacji całkowitej niezdolności powoda do pracy absolutnie nie można przyjąć, że powód może i powinien dodatkowo dorobić aby starczyło na alimenty w kwocie 1100 zł dla pozwanej. Z zeznań przesłuchanego w sprawie świadka -B. P. wynika, że słyszała, że powód wykonywał usługi fryzjerskie, do niektórych przychodził nawet do domu, ale były to lata wstecz, absolutnie nie rok temu .Sąd dał wiarę zeznaniom świadka, nie znajdując żadnych podstaw do odmiennej ich oceny. Świadek do dnia rozprawy nie znała powoda, po raz pierwszy spotkała powoda na rozprawie w dniu 14 kwietnia 2015r. a informacje na temat pracy powoda posiadała tylko ze słyszenia (k.117 i 117 odwrót).

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd obniżył alimenty do kwoty 800 zł miesięcznie a w pozostałej części powództwo oddalił na podstawie art. 138 kro.

O kosztach procesu rozstrzygnięto po myśli art. 100 kpc.

Z uwagi na brak wniosku adwokata ustanowionego z urzędu o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego za reprezentowanie pozwanej Sąd nie rozstrzygał po myśli art.109 kpc i art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r. , poz. 635 z późn. zm.) w zw. z § 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t .).