Sygn. akt IV Ca 24/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Mariusz Struski

Sędziowie SO: Andrzej Jastrzębski, Mariola Watemborska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Dorota Zakrzewska-Dykty

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2013 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa S. D.

przeciwko G. D.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Chojnicach z dnia 15 listopada 2012r., sygn. akt III RC 336/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a/ w pkt 1 w ten sposób, że ustaloną w nim kwotę 500zł obniża do kwoty 400(czterysta) złotych miesięcznie poczynając od dnia 18.09.2012r i oddalając powództwo w pozostałym zakresie;

b/ w pkt 4 w ten sposób, że ustaloną w nim kwotę 275zł obniża do kwoty 240(dwieście czterdzieści) złotych;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 24/13

UZASADNIENIE

Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda S. D., jego matka J. D. wniosła pozew przeciwko pozwanemu G. D., domagając się tytułem alimentów zapłaty kwoty 600 zł miesięcznie. W uzasadnieniu pozwu podała m.in., że matka powoda i pozwany, będący ojcem powoda, mieszkają w jednym domu, ale prowadzą osobne gospodarstwa domowe, matka powoda płaci rachunki, spłaca połowę miesięcznej raty kredytu za dom, choć dom nie jest jej własnością, pozwany nie interesuje się dzieckiem. Wskazała, że zarabia około 1800 zł netto miesięcznie, a pozwany zarabia od 2100 zł do 2500 zł miesięcznie.

Na rozprawie w dniu 11 października 2012 r. pozwany G. D. uznał powództwo do wysokości 300 zł miesięcznie, nie zgadzając się z roszczeniem w części przekraczającej uznaną kwotę, według pozwanego koszty utrzymania syna, razem z opłatą za przedszkole, to 600-700 zł miesięcznie.

Z ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy wynika, że małoletni powód S. D., ur. (...), jest synem J. D. i G. D., którzy w dniu 2 lipca 2011 r. zawarli związek małżeński. We wrześniu 2012r. pozwany wyprowadził się z domu, w którym mieszkał dotychczas z dzieckiem, żoną i jej matką. Od tej pory J. D. i G. D. osobno ponoszą opłaty związane z utrzymaniem domu, w tym miesięcznych rat kredytu hipotecznego. Dom, w którym obecnie mieszkają powód i jego matka, jest własnością pozwanego.

Ustalił także Sąd I instancji, że S. D. od września 2012 r. uczęszcza do przedszkola, za wrzesień 2012 r. jego matka J. D. zapłaciła za przedszkole 430 zł, a za październik 2012 r. - 270 zł, ponieważ w tym miesiącu małoletni chorował i nie chodził we wszystkie dni robocze do przedszkola. Dodatkowo matka powoda zapłaciła we wrześniu 2012 r. w przedszkolu tytułem wpisowego 100 zł oraz wydała 90 zł na tzw. wyprawkę. W związku z utrzymaniem małoletniego powoda J. D. wydaje około 300 zł miesięcznie na wyżywienie, do tego kupuje dziecku m.in. witaminy oraz odzież, przy czym na jesień br. kupiła kurtkę za 60 zł i buty za 40 zł. We wrześniu i październiku br. J. D. na bieżące potrzeby syna wydała nie mniej niż 800,99 zł.

Pozwany, co najmniej od września 2012 r. nie łoży na utrzymanie swojego małoletniego syna, jedynie w październiku 2012 r. kupił leki za 104 zł.

Z dalszych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że J. D. pracuje w Urzędzie Gminy w C. na stanowisku podinspektora za wynagrodzeniem średnio około 1540 zł netto miesięcznie. Matka powoda nie ma innych dochodów poza wynagrodzeniem za pracę.

Natomiast pozwany G. D. pracuje w firmie (...) w C. na stanowisku stolarza za wynagrodzeniem średnio około 2170 zł miesięcznie. Pozwany nie ma innych dochodów poza wynagrodzeniem za pracę. Od września 2012 r., pozwany mieszka ze swoimi rodzicami.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo wniesione na rzecz małoletniego powoda S. D. jest generalnie zasadne i wyrokiem z dnia 15 listopada 2012r. zasądził od pozwanego na rzecz małoletniego powoda alimenty w wysokości po 500 złotych miesięcznie poczynając od września 2012r., oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Powołał się przy tym Sąd na przepis art. 133§1 i art. 135§1 k.r.o.

Zauważył Sąd Rejonowy, że małoletni powód, ojcem którego jest pozwany G. D., niewątpliwie nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. W oparciu o ustalone okoliczności faktyczne Sąd przyjął, że miesięczne usprawiedliwione i udokumentowane potrzeby małoletniego powoda wyrażają się w kwocie około 650 zł. Na tę kwotę składa się suma następujących wydatków: opłata za przedszkole – średnio około 350 zł oraz wyżywienie – około 300 zł.

Prócz tych wydatków do kosztów niezbędnego utrzymania małoletniego powoda, Sąd dodał inne nieudokumentowane wydatki, takie np. jak ubrania, środki czystości, środki higieny osobistej, kosmetyki, leki (we wrześniu i październiku łącznie ponad 200 zł) oraz inne wydatki niezbędne dla prawidłowego rozwoju intelektualnego dziecka w wieku przedszkolnym.

Uznawszy, iż usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda na kwotę około 850 zł miesięcznie sąd przyjął, że sprawiedliwym będzie przyznanie, że obowiązek alimentacyjny pozwanego, który we wrześniu 2012 r. opuścił rodzinę i odtąd nie bierze udziału w procesie wychowawczym syna, nie łoży na jego utrzymanie, powinien być adekwatny do 70% części wydatków, jakie ponosi matka dziecka w związku z jego utrzymaniem, co daje kwotę 500 zł. Zasądzona kwota alimentów, zdaniem Sądu Rejonowego z pewnością mieści się w granicach możliwości zarobkowych pozwanego, zarabiającego w miesiącu średnio około 630 zł więcej niż matka powoda. Należy zwrócić uwagę, że przy uwzględnieniu alimentów w wysokości 500 zł, średni miesięczny dochód na powoda i jego matkę będzie wynosił po 1020 zł na osobę, zaś dochód pozwanego to 1670 zł. W pozostałym zakresie Sąd powództwo, jako nadmierne, oddalił.

Z takim rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego nie zgodził się pozwany wnosząc apelację, w której zaskarżając wyrok w punkcie 1 i 4 domagał się zmiany wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego G. D. na rzecz małoletniego powoda S. D. tytułem alimentów kwoty po 300 złotych miesięcznie począwszy od listopada 2012r. oraz poprzez nieobciążanie pozwanego kosztami sądowymi ponieważ pozwany uznał powództwo do kwoty 300 złotych już przy pierwszej czynności tj. na pierwszym terminie rozprawy.

Apelujący domagał się także zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za II instancję. W apelacji pozwany dodatkowo zgłosił wnioski dowodowe na okoliczność możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego oraz ponoszonych przez niego wydatków.

Pozwany zarzucił wyrokowi Sądu I instancji naruszenie art. 321 kpc poprzez zasądzenie alimentów na rzecz powoda od września 2012r. mimo tego, że pozew został w niniejszej sprawie złożony dopiero w dniu 18 września 2012r. a powód nigdy nie domagał się alimentów od dnia wytoczenia powództwa. Ponadto apelujący zarzucił wyrokowi naruszenie art. 217 § 1 i 2 kpc poprzez bezzasadne pominięcie dokumentów przedłożonych na rozprawie przez pozwanego oraz art. 233 kpc poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób nie wszechstronny z naruszeniem z art. 229 kpc w związku z przyznaniem faktów przez powoda odnośnie rzeczywistych dochodów netto matki powoda. Apelujący zarzucił ponadto wyrokowi naruszenie art. 233 kpc poprzez dowolne ustalenie, że miesięczne potrzeby 5-latka wynoszą aż 850 zł miesięcznie. Pozwany zarzucił także Sądowi naruszenia prawa materialnego tj. art. 135 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzez bezpodstawne przyjęcie, że pozwany powinien przyczyniać się do zaspakajania potrzeb małoletniego powoda w 70 %, a matka winna te potrzeby zaspakajać jedynie w 30%.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelację pozwanego należy w części uznać za zasadną.

Wbrew stanowisku Sądu I instancji pozwany, w obecnej sytuacji materialnej i życiowej, nie jest w stanie łożyć na rzecz małoletniego powoda alimenty w kwocie po 500 złotych miesięcznie.

Jednym z podstawowych założeń prawa rodzinnego jest obowiązek wzajemnego wspierania się członków rodziny, skonkretyzowany w przepisach regulujących obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka. Sam zaś obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w razie potrzeby także wychowania. O jego zakresie decydują w każdym przypadku usprawiedliwione potrzeby uprawnionych, w tym przypadku małoletniego powoda oraz możliwości finansowe i zarobkowe zobowiązanego, tj. pozwanego. Zakres tych potrzeb, które winny być przez rodziców zaspakajane, wyznacza treść art. 96 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie - odpowiednio do jego uzdolnień - do życia w społeczeństwie. Stosownie do tej dyrektywy, rodzice obowiązani są zapewnić dziecku nie tylko środki na zakup żywności, czy odzieży, ale także na zaspokojenie jego potrzeb kulturalnych i wypoczynku.

Bez wątpienia, sytuacja materialna pozwanego nie jest na tyle dobra, aby mógł on obecnie łożyć na potrzeby swojego 5-letniego syna alimenty w wysokości 500 złotych miesięcznie. Słuszny jest przy tym zarzut apelującego, dotyczący niewłaściwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego przez Sąd I instancji odnośnie rzeczywistych dochodów matki powoda. Już bowiem z zaświadczenia dołączonego do pozwu, dotyczącego otrzymywanego przez J. D. wynagrodzenia (w sierpniu 2012r.) wynika, że wynosi ono brutto 2574,58 zł, netto jest to kwota 1865,66 zł . Sąd natomiast w swoich ustaleniach przyjął, że matka powoda pracując na stanowisku podinspektora w Urzędzie Gminy w C. zarabia średnio 1540 złotych netto i taką też kwotę brał pod uwagę oceniając sytuację materialną matki powoda. Sąd Rejonowy nie wyjaśnił przy tym przyczyn różnic dotyczących wynagrodzenia netto matki powoda wynikających z zaświadczeń wystawionych przez tę samą osobę tj. z-cę Skarbnika Gminy L. R. z dnia 14.09.2012r. i z dnia 1.10.2012r. W pierwszym zaświadczeniu jako kwotę netto wynagrodzenia J. D. za miesiąc sierpień 2012r. wskazano 1865,66 zł zaś w drugim zaświadczeniu wskazano, że J. D. w sierpniu 2012r. otrzymała wynagrodzenie netto w kwocie 1542,06 zł. Dopiero dopuszczony przez Sąd Okręgowy dowód z wyciągów dotyczących pobieranego przez matkę powoda wynagrodzenia, w których szczegółowo wskazano pozycje składające się na wynagrodzenie brutto J. D. oraz potrącenia dokonywane przez pracodawcę, pozwala stanowczo przyjąć, że matka małoletniego powoda otrzymuje wynagrodzenie netto w kwocie 1865,66 zł.

Kwota ta jest zaledwie o 300 złotych niższa od średniego wynagrodzenia netto pozwanego (średnie wynagrodzenie netto pozwanego za okres od 1 lipca 2012r. do 30 września 2012r. wynosiło 2.168,93 zł).

Nie sposób przy tym nie zauważyć i nie brać pod uwagę ustalając możliwości majątkowe pozwanego, że z otrzymywanego wynagrodzenia za pracę pozwany regularnie spłaca raty związane z zaciągnięciem dwóch kredytów w łącznej wysokości około 1200 zł miesięcznie. Jak zauważa matka powoda w uzasadnieniu pozwu, kredyt został zaciągnięty na dom, stanowiący własność pozwanego, jednak słuchana w charakterze strony zeznała, że choć dom jest własnością męża, we dwójkę zaciągnęli kredyt jeszcze przed ślubem. Matka powoda nie spłaca tego kredytu, obecnie ciężar jego spłaty obciąża jedynie pozwanego, choć nie mieszka on w domu, a mieszka w nim powód z matką. Mając to na uwadze zauważyć należy, że wysokość spłacanego kredytu rzutuje niewątpliwie na sytuację majątkową pozwanego i należy to mieć na uwadze ustalając jego możliwości majątkowe.

Małoletni powód ma obecnie 5 lat, chodzi do przedszkola, w ocenie Sądu Okręgowego obowiązek alimentacyjny ojca wobec dziecka winien zamknąć się kwotą 400 złotych tj. kwotą wystarczającą na opłacenie stałych i dodatkowych kosztów związanych z uczęszczaniem dziecka do przedszkola. Pozostałe koszty utrzymania dziecka winny obciążać matkę dziecka, która z uwagi na uczęszczanie syna do przedszkola nie musi sprawować całodziennej bezpośredniej opieki nad dzieckiem a po otrzymaniu alimentów na dziecko (mając na uwadze jej obciążenia związane ze spłatą pożyczki i składką ubezpieczenia w (...)) będzie dysponowała miesięcznie kwotą 1542,06 zł + 400 zł alimentów tj. 1942,06 zł. Tymczasem pozwany po potrąceniu rat kredytu i raty alimentacyjnej dysponował będzie kwotą 570 złotych średnio miesięcznie.

Mając powyższe na uwadze zaskarżone orzeczenie należało na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienić obniżając ustaloną kwotę alimentów z 500 zł na 400 złotych miesięcznie, zmieniając jednocześnie datę, od której w/w alimenty obciążają pozwanego wskazując, że jest to data złożenia pozwu tj. 18.09.2012r. Rację ma bowiem apelujący pozwany, że zasądzając alimenty za cały miesiąc wrzesień 2012r. Sąd I instancji orzekł ponad żądanie pozwu, gdyż powód nie domagał się zasądzenia alimentów sprzed daty wytoczenia pozwu. Nie można jednak zgodzić się z apelującym, że alimenty winny być zasądzone dopiero od dnia wyrokowania. Powód występując z żądanie alimentacyjnym w dniu 18 września 2012r. miał prawo oczekiwać zasądzenia ich od daty złożenia pozwu.

W związku ze zmianą wysokości ustalonych alimentów zmieniono także pkt 4 zaskarżonego wyroku obniżając kwotę opłaty sądowej, którą winien pozwany uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Chojnicach

W pozostały zakresie apelację pozwanego jako bezzasadna na podstawie art. 385 kpc oddalono.

Natomiast na zasadzie art. 102 kpc, uwzględniając alimentacyjny charakter sprawy, Sąd II instancji, postanowił nie obciążać małoletniego powoda kosztami postępowania apelacyjnego.