Sygn. akt: I C 203/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2015 roku w Bielsku Podlaskim

na rozprawie

sprawy z powództwa P. O.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo.

2.  Zasądza od powoda P. O. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwotę 197 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

S ę d z i a

Sygn. akt I C 203/15

UZASADNIENIE

Powód P. O.wystąpił przeciwko (...) Spółki Akcyjnejz siedzibą w L.z powództwem, w którym domagał się zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kwoty 1.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Podnosił, że jest właścicielem nieruchomości położonej w obrębie A.gm. B., składającej się z działek o numerach (...), dla których Sąd Rejonowy w B.prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Na nieruchomości tej przebiegają linie napowietrzne (...)relacji B. – (...)oraz (...) relacji B.– B., które wchodzą w skład przedsiębiorstwa przesyłowego pozwanego i są przez niego wykorzystywane. Linie elektroenergetyczne ograniczają korzystanie przez powoda z nieruchomości. Wartość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości obliczono jako iloczyn zajętej powierzchni gruntu oraz ceny jednostkowej metra kwadratowego w kwocie 1,00 złotych w okresie od 2005 roku do 2014 roku.

Pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. Oddział B. z siedzibą w B. wnosiła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego. Podnosiła, że korzysta z nieruchomości powoda w zakresie linii napowietrznych na podstawie przysługującego jej prawa służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu, którą to służebność nabył w drodze zasiedzenia jej poprzednik prawny Skarb Państwa co do linii napowietrznej 15kV B. - B. w dniu 1 kwietnia 1991 roku, ewentualnie 1 kwietnia 2001 roku, a odnośnie linii średniego napięcia 15kV B. - (...) z dniem 11 grudnia 2011 roku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomości stanowiące własność powoda są oznaczone numerami geodezyjnymi (...)są położone we wsi A.gmina B.i posiadają urządzoną księgę wieczystą o nr (...). Bezsporne było, że na nieruchomościach tych znajdują się urządzenia elektroenergetyczne w postaci fragmentu dwóch linii napowietrznych: linii SN 15kV relacji B.– B.i linii SN 15kV relacji B. (...)(Państwowe Zakłady (...)). Na nieruchomości powoda znajdują się słupy i linie napowietrzne.

Linia napowietrzna średniego napięcia 15 kV relacji B.– B.została wybudowana na podstawie decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w B.z dnia 2 września 1969 roku znak (...)o lokalizacji szczegółowej, której treścią było wyrażenie zgody na lokalizację szczegółową linii WN 15 KV dla zasilania wsi S., B.i B.– D.i została uruchomiona na podstawie protokołu odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji z dnia 31 marca 1971 roku ( decyzja Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w B.z dnia 2 września 1969 roku znak (...)o lokalizacji szczegółowej – k. 47-49, wykaz właścicieli lub osób władających gruntem na trasie projektowanej linii 15kV B.– D.– k. 50-52, projekt linii 15 kV B.– D.z mapami– k. 46,48, 53-60, notatka służbowa – k. 49, protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji z dnia 31 marca 1971 roku – k.44, protokół zdawczo-odbiorczy – k. 45). W chwili wybudowania linii jej właścicielem był Zakład (...), od 1989 roku Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...)w B., następnie od 1993 roku Zakład (...) Spółka Akcyjnaz siedzibą w B., później (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a obecnie od 2008 roku pozwana ( protokół sprostowania aktu przekształcenia przedsiębiorstw państwowych - k. 72-73, zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu – k. 74-75, wykaz składników majątkowych przekazywanych przez Zakład (...)– k. 76, akt przekształcenia przedsiębiorstwa w spółkę akcyjną – k. 77-89, umowa aportowego zbycia przedsiębiorstwa – k.90-99, postanowienie Sądu Rejonowego w B. (1)– k. 100-101 protokół zdawczo odbiorczy przejęcia linii i stacji – k. 103-114).

Od czasu odebrania napowietrznej średniego napięcia 15 kV relacji B. – B. poprzednicy prawni pozwanej korzystali z nieruchomości oznaczonych numerami (...) i (...), położonymi we wsi A. gmina B. Pod geodezyjnymi w zakresie niezbędnym dla sprawnego działania tej linii.

Tymczasem stan prawny nieruchomość będących obecnie własnością powoda ulegał zmianie. W czasie kiedy na nieruchomościach tych była budowana linia napowietrzna średniego napięcia 15 kV relacji B.– B., nie miały one ustalonego właściciela. Posiadaczami samoistnymi tych nieruchomości byli dziadkowie powoda A. S.i D. S.. Dziadek powoda D. S.figuruje wykazie właścicieli lub osób władających gruntem na trasie projektowanej linii 15kV B.– D.( k. 50-52). Dopiero w dniu 4 listopada 1971 roku, na podstawie art. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 50) własność tych nieruchomości nabyli A. S.i D. S., co potwierdziły dwie decyzje administracyjne: akt własności ziemi nr (...)wydany przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w dniu 11 czerwca 1973 roku i akt własności ziemi nr (...)wydany przez naczelnika Powiatu w B.w dniu 28 lutego 1975 roku ( akty własności ziemi i wypis z rejestru gruntów – k 1-5 akt i dokumentów księgi wieczystej nr (...) ). W dniu 19 marca 1986 roku dziadkowie powoda D. S.i A. S.zawarli z rodzicami powoda W. O. (1)i G. O.umowę przekazania gospodarstwa rolnego na podstawie której własność przedmiotowych działek nabyli rodzice powoda ( umowa przekazania gospodarstwa rolnego – k. 6-7 akt i dokumentów księgi wieczystej nr (...) ). W dniu 18 czerwca 2003 roku rodzice powoda darowali mu własność przedmiotowych działek ( umowa darowizny – k. 10-11 akt i dokumentów księgi wieczystej nr (...)). Ani poprzednicy prawni powoda, ani on sam nie sprzeciwiali się korzystaniu przez pozwaną i jej poprzedników prawnych z przedmiotowych nieruchomości w zakresie w jakim było to konieczne dla prawidłowego funkcjonowania urządzeń energetycznych.

Linia napowietrzna SN 15kV relacji B. (...) ( Państwowe Zakłady (...)) została wybudowana na podstawie decyzji Urzędu Wojewódzkiego w B. z dnia 19 stycznia 1990 roku w przedmiocie zatwierdzenia planu realizacyjnego i wydania pozwolenia na budowę i oddana do użytku na podstawie protokołu ze sprawdzenia zgłoszonych do przyłączenia do sieci urządzeń elektrycznych z dnia 30 grudnia 1991 roku (k. 61-66). W tamtym czasie właścicielem urządzeń elektrycznych było Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w B., a właścicielami nieruchomości o numerach (...) i (...) rodzice powoda. Przedstawiciele przedsiębiorstwa uzyskali zgodę matki powoda na wybudowanie tychże urządzeń. Od czasu odebrania tejże linii poprzednicy prawni pozwanej korzystali z nieruchomości oznaczonych numerami (...) i (...), położonymi we wsi A. gmina B. Pod geodezyjnymi w zakresie niezbędnym dla sprawnego działania tej linii, a poprzednicy prawni powoda i sam powód nie czynili żadnych przeszkód, zwłaszcza, iż byli przekonani, iż linia przebiega po granicy ich działki z sąsiednią nieruchomością. Dopiero kilka lat temu, przy okazji postępowania wszczętego z inicjatywy właściciela sąsiednich nieruchomości powód dowiedział się, że linia ta znajduje się na jego nieruchomości.

Powyższy stan faktyczny Sad ustalił na podstawie wyżej wymienionych dokumentów oraz zeznań świadków: W. P. (k. 130-131) i W. O. (1) (k. 141v-142v). Zgromadzone w toku procesu dokumenty zasługują na wiarę i mogą być podstawą prawidłowych ustaleń faktycznych. Część tych dokumentów pochodzi z akt i dokumentów księgi wieczystej o nr (...) prowadzonej dla nieruchomości powoda, obrazuje stan prawny tej nieruchomości. Dokumenty te mają charakter dokumentów urzędowych nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Na wiarę zasługują także dokumenty złożone przez stronę pozwaną i to zarówno te, które dokumentują proces budowy linii napowietrznych, jak i przekształcenia jakim podlegały osoby prawne będące ich właścicielami. Po przedstawieniu na rozprawie oryginałów tych dokumentów, strona powodowa oświadczyła, iż nie kwestionuje ich prawdziwości i autentyczności, a Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności podważających ich wiarygodność. Z dokumentów tych wynika, że linie napowietrzna relacji B. - B., która przebiega przez nieruchomości powoda została wybudowane w latach 1969-1971, odebrane w dniu 31 marca 1971 roku i najpóźniej od tej daty znajdują się we władaniu pozwanej spółki, a linia relacji B. – Państwowe Zakłady (...) wybudowana w latach 1990-1991 i oddana do użytku w dniu 10 grudnia 1991 roku. Zeznania świadków zasługują na wiarę i mogą być podstawą prawidłowych ustaleń faktycznych, gdyż były spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniały. Świadkowie ci wyraźnie wskazywali jakie okoliczności sprawy znają z własnych obserwacji, a jakie pochodzą z dokumentów z którymi zapoznali się w toku swojego zatrudnienie w pozwanej spółce. Świadek W. P. jest zatrudniony w pozwanej firmie od 1983 roku, a w zakresie obowiązków ma nadzór nad liniami napowietrznymi, których fragmenty znajdują się na nieruchomościach powoda. Z jego zeznań wynika, że w okresie w którym był zatrudnieni w pozwanej spółce, spółka ta korzysta bez żadnych przeszkód z urządzeń energetycznych tworzących linie przebiegające przez działki powódki. Zeznania świadka W. O. (1) także zasługują na wiarę, gdyż znajdują potwierdzenie w zgromadzonych dokumentach. Świadek zeznała, że po kilku latach od przejęcia gospodarstwa, przyjechał do niej ktoś po zgodę na wybudowanie linii wysokiego napięcia. Mimo, że świadek nie pamiętała, czy wyraziła taką zgodę, to fakt, iż doszło do budowy linii relacji B. – Państwowe Zakłady (...), wskazuje, że zaakceptowała tę budowę. Z treści decyzji Urzędu Wojewódzkiego w B. z dnia 19 stycznia 1990 roku w przedmiocie zatwierdzenia planu realizacyjnego i wydania pozwolenia na budowę linii SN 15kV relacji B. (...) ( Państwowe Zakłady (...)), wynika, że wnioskujące o budowę tej linii (...) Przedsiębiorstwo (...) w B. przedstawiło wszystkie dowody dysponowania terenem w postaci ugód i decyzji Naczelnika Miasta i Gminy B..

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest bezzasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Poza sporem pozostawało, że powód wywodzi swoje roszczenie z przepisów dotyczących ochrony własności. Zgodnie z przepisem art. 224 § 2 kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w złej wierze jest między innymi zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. W myśl art. 230 kodeksu cywilnego przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku miedzy właścicielem rzeczy, a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 352 § 1i 2 kodeksu cywilnego kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności, przy czym do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.

W świetle powyższych regulacji prawnych jest niewątpliwym, iż właściciel nieruchomości jest uprawniony na podstawie art. 224 §2 kodeksu cywilnego i art. 225 kodeksu cywilnego w zw. z art. 230 kodeksu cywilnego i art. 352 §2 kodeksu cywilnego do domagania się od posiadacza służebności wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości.

Zgromadzony materiał dowodowy potwierdził jednakże zarzut pozwanej, iż jest ona uprawniona do korzystania z nieruchomości powoda, albowiem wskutek zasiedzenia nabyła służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu. W doktrynie i orzecznictwie utrwalony jest pogląd o dopuszczalności nabycia przez zasiedzenie tego rodzaju służebności przed wprowadzeniem konstrukcji prawnej służebności przesyłu uregulowanej w art.305 1 -305 4 k.c., to jest przed dniem 3 sierpnia 2008 roku. Wskazuje się również, że osobie, której nieruchomość została obciążona służebnością o treści odpowiadającej służebności przesyłu wskutek jej zasiedzenia od chwili zasiedzenia nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie przez inną osobę ze służebności przesyłu. ( por. m.inn. wyrok Sądu Apelacyjnego w B. (1)z dnia 9 stycznia 2014 roku, IACa 620/13, LEX Nr.(...), wyrok Sądu Apelacyjnego w B. (1)z dnia 10 stycznia 2014 roku, IACa 627/13, LEX Nr.(...), uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 roku (...), LEX Nr.(...)).

Zgodnie z art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym znajdują tu odpowiednie zastosowanie przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że poprzednicy prawnej pozwanej spółki objęli w posiadanie nieruchomości stanowiące obecnie własność powoda w zakresie linii napowietrznej relacji B.- B.najpóźniej w dniu 31 marca 1971 roku, to jest w chwili sporządzania protokołów: odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji oraz zdawczo – odbiorczego tejże linii. Czynności te oznaczały, że budowa linii, których fragmenty przebiegają przez działki powoda i została zakończona, a linia została włączona do eksploatacji. Zdaniem Sądu poprzednicy prawni pozwanej spółki działali w dobrej wierze, gdyż wywodzili swe prawa z decyzji administracyjnej Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w B.z dnia 2 września 1969 roku znak (...)o lokalizacji szczegółowej linii WN 15 KV oraz z ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji miast i osiedli (tekst jedn.: Dz. U. z 1954 r. Nr 32, poz. 135). Nieruchomości stanowiące obecnie własność powoda, nie miały w czasie budowy i uruchomienia tej linii napowietrznej ustalonego właściciela, co dodatkowo przekonuje o dobrej wierze poprzedników prawnych pozwanej spółki. Poprzednicy prawni pozwanego budując linie na nieruchomościach, które nie miały właściciela, nie mieli możliwości uzyskania tytułu prawnego do nieruchomości. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I CNP 15/13 stwierdził, że dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza liczy się chwila objęcia nieruchomości w posiadanie, zwłaszcza wtedy, gdy ubiega się on o zasiedzenie nieruchomości, a późniejsza zła wiara posiadacza, jeśliby nawet były ku niej podstawy nie ma już znaczenia ( LEX nr 1411305). W uzasadnieniu tego wyroku obszernie wyjaśnił zagadnienie dobrej wiary państwowego przedsiębiorstwa energetycznego. Stwierdził, że przy rozpoznaniu sprawy w realiach drugiej dekady XXI wieku nie można zapominać o stronie prawnej i gospodarczo-politycznej tego okresu, w którym powszechnie instalowane były różne media, zwłaszcza linie energetyczne na gruntach państwowych przez przedsiębiorstwa państwowe. Trudno oczekiwać, aby w warunkach obowiązywania do 1989 r. na gruncie Konstytucji z 1952 r. oraz ówczesnego art. 128 k.c. zasady jedności własności państwowej, w ramach podmiotów tej własności musiały być, dla skuteczności wykonywania uprawnień wydawane decyzje administracyjne, upoważniające do korzystania przez państwowe podmioty z własności państwowej. Nie można zachowania ówczesnych organów administracji państwowej oceniać według dzisiejszych standardów demokratycznego państwa prawa i zasad Konstytucji III Rzeczpospolitej z 1997 r. Nawet komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych, rozpoczęta od ustawy z 1990 r. oraz zniesienie w 1989 r. zasady jedności własności państwowej nie mogły spowodować inicjatywy powszechnego nadawania tytułów prawnych podmiotom państwowym przez organy administracji państwowej do korzystania z gruntów państwowych. Wskazywał, że brak dokumentów wskazujących na posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości wprawdzie ułatwia przypisanie złej wiary posiadaczowi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2009 r., II CSK 594/08), ale sam przez się nie może decydować o jego złej wierze, jeżeli nie przemawiają za tym dodatkowe okoliczności, w szczególności, jeśli nieruchomość na której były umieszczane urządzenia elektroenergetyczne (słupy, linie trakcyjne), była w tamtym czasie własnością państwową i własność państwową reprezentował także podmiot, który te urządzenia instalował. (...). Wymaganie decyzji administracyjnych lub umów i uzależnianie od tego posiadania tytułu prawnego do nieruchomości mogłoby dotyczyć okresu znacznie późniejszego, zwłaszcza po konstytucyjnym i ustawowym zniesieniu zasady jedności własności państwowej. Podzielając stanowisko Sądu Najwyższego należało uznać, że poprzednik prawny pozwanego objął nieruchomości powoda w samoistne posiadanie w zakresie odpowiadającym dzisiejszej służebności przesyłu w dobrej wierze. Mając na względzie, iż przepisy Kodeksu cywilnego, który wszedł w życie z dniem 01 stycznia 1965 roku przewidywały zgodnie z art. 172 kodeksu cywilnego dziesięcioletni termin zasiedzenia przy dobrej wierze, należało przyjąć, iż w rozpatrywanym przypadku doszło do zasiedzenia służebności po upływie okresu dziesięciu lat jej posiadania przez Skarb Państwa. ( art. 292 k.c. w zw. z art.172 §1 i 2 k.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny) to jest z dniem 1 kwietnia 1981 roku.

Uwzględnić należy także zarzut zasiedzenia służebności przesyłu w zakresie linii napowietrznej 15kV relacji B. – Państwowe Zakłady (...), która została wybudowana na podstawie decyzji Urzędu Wojewódzkiego w B. z dnia 19 stycznia 1990 roku w przedmiocie zatwierdzenia planu realizacyjnego i wydania pozwolenia na budowę i oddana do użytku na podstawie protokołu ze sprawdzenia zgłoszonych do przyłączenia do sieci urządzeń elektrycznych z dnia 30 grudnia 1991 roku. Poprzednik prawny pozwanej wywodząc swoje prawo z decyzji administracyjnej, tkwił w usprawiedliwionym przekonaniu, iż przysługuje mu prawo do korzystania z nieruchomości powoda w zakresie niezbędnym dla korzystania z linii. Przepis art. 172 kc przewiduje 20- letni termin zasiedzenia przy dobrej wierze, co prowadzi do wniosku, iż nabył w drodze zasiedzenia służebność przesyłu w dniu 31 grudnia 2011 roku. Mniej więcej w tym czasie powód zorientował się, że urządzenia stanowiące fragment tejże linii znajdują się na jego nieruchomościach, co czyni bezzasadnym jego żądanie o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości za wcześniejszy okres. Jak wynika bowiem z zeznań świadka W. O. (2) wcześniej ona sama i powód byli przekonani, że słupy stanowiące część tej linii znajdują się na granicy nieruchomości, a część za tymi słupami była uprawiana przez właściciela sąsiedniej nieruchomości.

Mając na względzie powyższe okoliczności na podstawie art. 224 § 2 kodeksu cywilnego, art. 292 kodeksu cywilnego w zw. z art.172 §1 i 2 kodeksu cywilnego, należało orzec jak w sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c., stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu obciążono pozwanego w całości obowiązkiem ich poniesienia. O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie § 6 pkt.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2002, nr 163, poz.1349 z póź. zm.).

S ę d z i a