Czwartek, 28 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5876
Czwartek, 28 marca 2024
Sygnatura akt: V ACa 535/14

Tytuł: Sąd Apelacyjny w Katowicach z 2016-05-20
Data orzeczenia: 20 maja 2016
Data publikacji: 14 września 2018
Data uprawomocnienia: 20 maja 2016
Sąd: Sąd Apelacyjny w Katowicach
Wydział: V Wydział Cywilny
Przewodniczący: Iwona Wilk
Sędziowie: Olga Gornowicz-Owczarek
Dariusz Chrapoński

Protokolant: Mirosław Kruk
Hasła tematyczne: Bezumowne Korzystanie ,  Własność
Podstawa prawna: art. 49 i art. 224 oraz art. 225 kc

Sygn. akt V ACa 535/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Iwona Wilk

Sędziowie:

SA Olga Gornowicz-Owczarek

SO del. Dariusz Chrapoński (spr.)

Protokolant: Mirosław Kruk

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K.

przeciwko M. Ł.

o ustalenie ewentualnie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

oraz sprawy z powództwa M. Ł.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli i zapłatę

na skutek apelacji powódki i pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 10 marca 2014r., sygn. akt X GC 114/09

prostując w zaskarżonym wyroku oznaczenie strony powodowej i pozwanej, którą jest (...) Spółka Akcyjna w K.,

I.  w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K. przeciwko M. Ł. – oddala apelację i zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

II.  w sprawie z powództwa M. Ł. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K. – zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie II.1. w zakresie przyznanego powodowi wynagrodzenia o tyle, że obniża je z kwoty 335.231,73 złotych do kwoty 240.639,36 (dwieście czterdzieści tysięcy sześćset trzydzieści dziewięć i 36/100) złotych, a poza tym powództwo w tej części oddala;

2.  w punkcie II.2. litera a o tyle, że obniża zasądzoną tam kwotę z 8.184,40 złotych do kwoty 973 (dziewięćset siedemdziesiąt trzy) złote, a w pozostałej części powództwo oddala;

3.  w punkcie II.4. w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 24.992,92 (dwadzieścia cztery tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt dwa i 92/100) złote tytułem kosztów procesu;

4.  w punkcie II.5. w ten sposób, że nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Gliwicach) kwotę 4.040,11 (cztery tysiące czterdzieści i 11/100) złotych tytułem należności czasowo pokrytych z sum budżetowych i pozostałej części kosztów sądowych;

5.  w punkcie II.6. w ten sposób, że nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Gliwicach) kwotę 6.591,75 (sześć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt jeden i 75/100) złotych tytułem należności czasowo pokrytych z sum budżetowych i pozostałej części kosztów sądowych;

III.  w pozostałym zakresie oddala apelację;

IV.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 5.416,85 (pięć tysięcy czterysta szesnaści i 85/100) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO (del.) Dariusz Chrapoński

SSA Iwona Wilk

SSA Olga Gornowicz-Owczarek

Sygn. akt V ACa 535/14

UZASADNIENIE

Powódka (...) S.A. w G. (dalej (...)) w pozwie skierowanym przeciwko pozwanemu M. Ł., prowadzącemu działalność gospodarczą w ramach Przedsiębiorstwa (...) (dalej M. Ł.), domagała się ustalenia, że przysługuje jej prawo własności stacji transformatorowej nr (...) typ (...), znajdującej się na działce nr (...), o powierzchni 56 m ( 2 ), wchodzącej w skład nieruchomości położonej w K.przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz ustalenia, że przysługuje jej własność związanych z tą stacją transformatorową urządzeń elektroenergetycznych szczegółowo określonych w petitum pozwu. Powódka sformułowała również żądanie ewentualne na wypadek oddalenia powództwa w zakresie roszczenia głównego, wnosząc o nakazanie pozwanemu, stosownie do art. 49 § 2 k.c., złożenia oświadczenia woli w przedmiocie nieodpłatnego przeniesienia na powódkę własności opisanej powyżej stacji transformatorowej oraz związanych z nią urządzeń elektroenergetycznych. Ponadto (...) domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu.

Pozwany M. Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości, tak w zakresie roszczenia głównego, jak i ewentualnego oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powódki kosztów procesu.

Jednocześnie M. Ł. wniósł pozew wzajemny domagając się nakazania spółce, aby złożyła oświadczenie woli o nabyciu przez siebie prawa własności stacji transformatorowej (...) znajdującej się na działce nr (...) o powierzchni 56 m ( 2), dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...), położnej przy ulicy (...) w K. oraz nabyciu prawa własności związanych z tą stacją urządzeń elektroenergetycznych, wymienionych w pozwie głównym za wynagrodzeniem w kwocie 284.864,67 zł w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku. Ponadto M. Ł. domagał się nakazania pozwanej, aby złożyła oświadczenie woli o nabyciu przez siebie prawa użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 56 m ( 2), zabudowanej stacją transformatorową (...), za wynagrodzeniem 26.474 zł w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku. Niezależnie od powyższych żądań, opartych odpowiednio na treści art. 49 § 2 k.c. i 231 § 2 k.c., M. Ł. domagał się zasądzenia na swoją rzecz:

-

4.605,70 zł za korzystanie z gruntu – działki nr (...) o powierzchni 53 m ( 2 ), zabudowanej stacją trafo(...) przed jej rozbudową i zmianą lokalizacji, za okres od 1.08.2004 r. do 1.06.2006 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 7.03.2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie lub tytułem odszkodowania;

-

14.946,80 zł za korzystanie z gruntu – działki nr (...) o powierzchni 172 m ( 2 )zabudowanej drogą dojazdową do byłej stacji trafo (...), za okres od 1.08.2004 r. do 1.06.2006 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 7.03.2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie lub tytułem odszkodowania;

-

8.184,40 zł za korzystanie z gruntu – działki nr (...) o powierzchni 56 m ( 2 ), zabudowanej nową stacją trafo (...), za okres od 1.06.2006 r. do 30.06.2009 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 7.03.2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie lub tytułem odszkodowania;

-

44.400 zł za korzystanie ze stacji trafo (...) i urządzeń elektroenergetycznych powiązanych z tą stacją za okres od 1.06.2006 r. do 30.06.2009 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 7.03.2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie lub tytułem odszkodowania.

Pozwany (...) wniósł o oddalenie tego powództwa i zasądzenie kosztów postępowania.

Z uwagi na niedopuszczalność wytoczenia w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych powództwa wzajemnego (art. 479 14 § 3 k.p.c.), pozew M. Ł. został wyłączony i zadekretowany pod sygnaturą akt X GC 163/09. Następnie, na podstawie art. 219 k.p.c., Sąd zdecydował o połączeniu obydwu spraw w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, a to z uwagi na zachodzący pomiędzy nimi związek.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo wniesione przez (...) przeciwko pozwanemu M. Ł. i zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty postępowania w wysokości 28.817 zł.

Sąd Okręgowy uwzględniając natomiast częściowo powództwo wniesione przez M. Ł. przeciwko (...):

1.  zobowiązał pozwanego (...) do złożenia oświadczenia woli o przejęciu na własność od powoda M. Ł. prawa własności stacji transformatorowej (...) typ (...),prod. (...) W., nr fabr (...),znajdującej się na działce nr (...) o pow. 56 m ( 2) , położonej przy ul. (...) w K., dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz o nabyciu prawa własności związanych z tą stacją urządzeń elektroenergetycznych, obejmujących:

a.  rozdzielnię(...)typu(...),

b.  rozdzielnię (...) typu(...),

c.  transformator typu (...), nr fabryczny (...),prod.A.,

d.  linie kablowe (...);

e.  kabel typu (...) 3x120 mm 2 :od stacji (...) do miejsca mufowania z k.6kV kier.st. (...) o dł.35 mb,

f.  kabel typu (...) 3x240 mm 2 :od stacji (...) do Miejsca mufowania z k.6 kV kier.st. (...) o dł.38 mb,

g.  kabel typu (...) 3x120 mm ( 2) :odcinek dł.55 mb kabla relacji (...),

h.  inie kablowe(...),

i.  kabel typu (...) 4x35 mm 2 o dł. całkowitej 88 mb,

j.  kabel typu (...) 4x120 mm 2 o dł. całkowitej 201 mb,

k.  kabel typu (...) 4x240 mm 2 o dł. całkowitej 49 mb,

-

za jednoczesną zapłatą przez pozwanego na rzecz powoda wynagrodzenia w wysokości 335.241,73 w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku;

2.  zasądził od pozwanego (...) na rzecz powoda M. Ł. kwotę:

a.  8.184,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 07 marca 2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu działki nr (...), o pow. 56m ( 2 ) za okres od 01 czerwca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2009 r;

b.  44.400,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 sierpnia 2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze stacji trafo (...) i urządzeń elektroenergetycznych powiązanych ze stacją;

3.  oddalił powództwo w pozostałej części;

4.  zasądza od pozwanego (...) na rzecz powoda kwotę 49.347,59 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  nakazał pobrać od powoda M. Ł. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Gliwicach) kwotę 1.169,91 zł tytułem należności czasowo pokrytych z sum budżetowych i pozostałej części kosztów sądowych;

6.  nakazał pobrać od pozwanego (...) kwotę 9.461,95 zł tytułem należności czasowo pokrytych z sum budżetowych i pozostałej części kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy ustalił, że na mocy umowy o objęcie akcji i wniesienie wkładu niepieniężnego z dnia 1 lipca 2007 roku poprzednik prawny powoda nabył zorganizowaną część przedsiębiorstwa (...) S.A. (dalej (...) S.A.), wyodrębnioną organizacyjnie i funkcjonującą jako oddział ujawniony w rejestrze przedsiębiorców KRS. Przedmiot aportu obejmował zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych, przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej, szczegółowo opisany w akcie notarialnym z dnia 1 lipca 2007 roku. W oświadczeniu (...) S.A. w G. z dnia 24 czerwca 2009 roku wskazano, że na podstawie powołanej powyżej umowy aportowej na poprzednika prawnego (...) S.A. przeszły również między innymi wszelkie prawa do stacji transformatorowej nr (...) typ (...), znajdującej się na działce nr (...) o powierzchni 56 m ( 2 ), wchodzącej w skład nieruchomości położonej w K. B. - Z. przy ul. (...).

M. Ł. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budownictwa oraz obsługi nieruchomości pod firmą - Przedsiębiorstwo (...)

W 1990 roku (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa wybudowała na nieruchomości położonej w K. przy ulicy (...) i oddanej jej w użytkowanie wieczyste stację transformatorową nr (...) wraz z kablami zasilającymi. W protokole odbioru technicznego tejże stacji (pkt 19) z dnia 24 czerwca 1991 roku zostało zawarte przyrzeczenie, że obiekt zostanie przekazany nieodpłatnie na majątek (...) G. po uprzednim spłaceniu wszystkich zadłużeń kredytowych, jakie go obciążają. Ostatecznie do takiego przekazania doszło.

W dniu 19 sierpnia 2002 roku (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa zbyła na rzecz (...) Sp. z o.o. w C. „prawo użytkowania wieczystego działki numer (...) zabudowanej stacją wymienników ciepła oraz działkę nr (...) zabudowaną stacją trafo z nieruchomości Kw nr (...)”. Dla wydzielonych działek stanowiących przedmiot niniejszej umowy założono nową księgę wieczystą nr (...). Zgodnie z dokonanym przez Sąd wieczystoksięgowy opisem nieruchomości (dział I), składała się ona składa się z działek gruntu w wieczystym użytkowaniu do dnia 20 grudnia 2082 roku zabudowanych budynkiem stacji trafo o powierzchni użytkowej 26,70 m ( 2) i kubaturze 116 m ( 3) oraz budynkiem stacji wymiennikowni ciepła o powierzchni użytkowej 297,60 m ( 2) i kubaturze 1729 m ( 3), stanowiącym odrębny od gruntu przedmiot własności. W dziale drugim księgi w polu oznaczonym „wpisy dotyczące użytkowania wieczystego i budynku stanowiącego odrębną nieruchomość” ujawniono jako podmiot tychże praw (...) Sp. z o.o. w C..

Dnia 23 lipca 2004 roku (...) Sp. z o.o. w C. zbyła na rzecz M. Ł. prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w K. przy ulicy (...) o łącznej powierzchni 0,4192 ha, składającej się z działek o numerach (...) oraz własność budynku stacji wymiennikowni ciepła o powierzchni użytkowej 297,60 m ( 2) i kubaturze 1.729 m ( 3), stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności. Ponieważ powołany powyżej akt notarialny nie zawierał oświadczeń woli stron w przedmiocie przeniesienia również własności posadowionego na gruncie budynku stacji trafo o powierzchni użytkowej 26,70 m ( 2) i kubaturze 116 m ( 3), w dniu 2 września 2004 roku M. Ł. i działający w imieniu (...) Sp. z o.o. w C. E. P. sprostowali swoje oświadczenia woli zawarte w poprzednim akcie notarialnym, uzupełniając je o wskazany budynek, który w konsekwencji nabył na własność M. Ł..

Według aktualnego stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej nr (...) jej właścicielem jest miasto K., natomiast użytkownikiem wieczystym M. Ł., któremu przysługuje również prawo własności budynków (stacji trafo i wymiennikowni ciepła), stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności i szczegółowo opisanych w dziale I tejże księgi wieczystej.

Pismem z dnia 5 listopada 2004 roku M. Ł. zwrócił się do (...) S.A. z prośbą o podanie warunków technicznych przebudowy urządzeń energetycznych, w tym stacji transformatorowej nr (...), kolidujących z budową zespołu siedmiu budynków mieszkalnych jednorodzinnych, którą to inwestycję M. Ł. realizował przy ul. (...) w K.. W tym samym dniu wystosował on również do (...) S.A. wniosek o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej wskazanego zespołu budowanych budynków mieszkalnych jednorodzinnych i obiektu biurowego.

W piśmie datowanym na dzień 9 listopada 2004 roku (...) S.A. ustalił warunki przyłączenia zespołu budynków mieszkalnych i obiektu biurowego do sieci, wskazując, że rozpoczęcie dostawy energii elektrycznej nastąpi po spisaniu odpowiedniej umowy, zrealizowaniu układu zasilania i dokonaniu wzajemnych rozliczeń.

W odpowiedzi na prośbę M. Ł. dotyczącą ustalenia warunków przebudowy urządzeń elektroenergetycznych, w tym stacji transformatorowej, pismem z dnia 18 listopada 2004 roku (...) S.A. określił przedmiotowe warunki, wskazując na konieczność przełożenia poza granicę kolizji (budowy) określonych odcinków kabli oraz zmianę lokalizacji stacji transformatorowej stosownie do podanych wytycznych. W piśmie zastrzeżono, że przed przystąpieniem do prac należy sporządzić projekt techniczny, który podlega sprawdzeniu w (...) S.A. Jednocześnie podano, że przebudowa sieci energetycznej możliwa jest wyłącznie na koszt inwestora. Ważność sformułowanych warunków technicznych przebudowy ustalono na okres 2 lat. W imieniu (...) S.A. pismo zostało podpisane przez A. F., legitymującego się pełnomocnictwem z dnia 2 września 2002 roku, umocowującym go między innymi do zawierania umów w imieniu (...) S.A., określających warunki przebudowy istniejącej sieci i urządzeń elektroenergetycznych na skutek działań osób trzecich, gdzie (...) S.A. nie ponosi kosztów uczestnictwa w tej przebudowie. Pełnomocnictwo zostało udzielone na czas zatrudnienia A. F. na stanowisku starszego specjalisty ds. utrzymania sieci.

Dnia 11 sierpnia 2005 roku pomiędzy (...) S.A. a M. Ł. została zawarta umowa o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej przedsiębiorstwa energetycznego instalacji elektrycznej zespołu siedmiu budynków mieszkalnych jednorodzinnych i obiektu biurowego budowanych w K. przy ulicy (...). Stosownie do jej postanowień, podmiot przyłączany zobowiązany był przede wszystkim do wykonania odpowiedniego projektu budowlano – wykonawczego; uzyskania niezbędnych uzgodnień i pozwoleń formalnoprawnych oraz wybudowania urządzeń, o których mowa w ust. I pkt. 4a warunków przyłączenia z dnia 9 listopada 2004 roku (tj. trzech złącz pomiarowych (...), dwóch złącz(...)oraz linii kablowej (...) 4x120). Po wykonaniu, wskazane powyżej urządzenia miały zostać odkupione przez (...) S.A.. Strony uzgodniły również, że odbiór prac powinien nastąpić nie później niż 1 czerwca 2006 roku.

Stosownie do postanowień umowy o przyłączenie M. Ł. zlecił R. Z., posiadającemu uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjno – inżynieryjnej, przygotowanie odpowiedniego projektu budowlano – wykonawczego, który został zaakceptowany przez (...) S.A. Projekt ten obejmował zarówno kwestie techniczne dotyczące warunków przyłączenia do sieci nowo powstałych budynków mieszkalnych i budynku biurowego, jak również przebudowy urządzeń elektroenergetycznych (w tym stacji transformatorowej), znajdujących się na działkach nr (...). Projekt został następnie przyjęty przez Prezydenta Miasta K., który na jego podstawie wydał pozwolenie na budowę.

Po spełnieniu wszystkich warunków formalnoprawnych M. Ł. zdemontował funkcjonującą dotychczas stację trafo, kolidującą z realizowaną przez niego inwestycją, i wybudował z własnych środków nowy obiekt, który został zlokalizowany na działce nr (...). Łączny koszt przebudowy zamknął się w kwocie 268.638,67 zł (brutto). Inwestor poniósł też dodatkowe wydatki związane ze sporządzeniem projektu budowlano – wykonawczego (8.052 zł brutto) oraz wykonaniem robót geodezyjnych (8.174 zł brutto).

Poza stacją trafo M. Ł. wybudował również urządzenia określone w ust. I pkt 4a warunków przyłączenia z dnia 9 listopada 2004 roku (tj. trzy złącza pomiarowych (...), dwa złącza (...) oraz linia kablowa (...) 4x120), od powstania których (...) S.A. uzależniał realizację umowy przyłączeniowej. Urządzenia te zostały następnie odkupione przez (...) S.A. na podstawie umowy z dnia 23 listopada 2006 roku, za kwotę 37.174,27 zł

W dniu 1 czerwca 2006 roku został sporządzony protokół ostatecznego odbioru stacji transformatorowej nr (...) typ (...), wybudowanej przy ulicy (...) w K.. Ze strony (...) S.A. w odbiorze uczestniczyli A. F. i G. R.. W punkcie 17 protokołu („zalecenia komisji”) wskazano, że inwestor zawrze z (...) S.A. umowę kolizyjną na przebudowaną stację wraz z siecią kablową (...) i (...), co miało przesądzić o przejściu stacji na własność (...) S.A.

W dacie sporządzania powołanego powyżej protokołu odbioru A. F. i G. R. legitymowali się pełnomocnictwami (...) S.A. z dnia 6 marca 2006 roku, na mocy których byli oni upoważnieni do reprezentowania i składania oświadczeń woli w imieniu (...) S.A. w sprawach związanych z utrzymaniem i rozwojem sieci elektroenergetycznej (...) S.A. bez prawa zaciągania zobowiązań oraz do wystawiania w imieniu mocodawcy zleceń na podstawie umów ramowych zawartych w wykonawcami na prace związane w utrzymaniem i rozwojem sieci elektroenergetycznej

W piśmie z dnia 27 maja 2008 roku M. Ł. wezwał powódkę do zawarcia umowy kolizyjnej i dokonania wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami. W szczególności żądał zwrotu kosztów rozbiórki i demontażu stacji transformatorowej położonej na działce nr (...) oraz wydatków poniesionych w związku z budową nowej stacji na działce nr (...). Ponadto domagał się należności z tytułu bezumownego korzystania przez poprzednika prawnego (...) i jej poprzednika prawnego z działki (...) (droga dojazdowa do stacji) oraz wykupu wydzielonej działki nr (...), na której posadowiona została nowa stacja trafo.

W odpowiedzi poprzednik prawny (...) przesłała standardowy projekt umowy kolizyjnej, której przedmiotem było określenie m.in. zasad przebudowy urządzeń elektroenergetycznych należących do niego, tj. stacji transformatorowej (...) wraz z odcinkami wychodzącymi z niej linii kablowych (...) i (...); praw i obowiązków stron związanych ze wskazanymi powyżej pracami budowlanymi oraz zasad wzajemnego rozliczenia finansowego. W projekcie umowy przewidziano, że poprzednik prawny (...) zakupi od inwestora przebudowane elementy sieci elektroenergetycznej za kwotę nie wyższą niż 200.000 zł (netto), natomiast ten ostatni zapłaci na rzecz poprzednika prawnego (...) tytułem odszkodowania za likwidację istniejących urządzeń kwotę równą ostatecznej cenie netto sprzedaży nowo wybudowanych urządzeń powiększoną o kwotę podatku dochodowego od osób prawnych obowiązującego w dniu zapłaty odszkodowania, który poprzednik prawny (...) będzie obowiązana zapłacić po dokonaniu transakcji. Ponadto poprzednik prawny (...) zobowiązywała się do nabycia prawa użytkowania wieczystego działki nr (...), której cena miała zostać ustalona w drodze negocjacji. W piśmie z dnia 1 września 2008 roku poprzednik prawny (...) zmodyfikował częściowo warunki, na których miała zostać zawarta umowa kolizyjna, proponując M. Ł. obniżenie wysokości żądanego do niego odszkodowania o kwotę 24.549 zł stanowiącą wartość transformatora, jaki został zwrócony przedsiębiorstwu energetycznemu po demontażu starej stacji trafo. Ponadto należne odszkodowanie miało zostać obniżone o kwotę 2.000 zł z tytułu bezumownego korzystania przez poprzenika prawnego (...) z nieruchomości M. Ł.. W piśmie zaproponowano również cenę 5.000 zł za wykup zajętej działki pod nową stację ((...)) oraz wynagrodzenie za ustanowienie służebności dla kabli wychodzących ze stacji trafo w wysokości 2500 zł. W odpowiedzi na przedstawione propozycje M. Ł. zwrócił się do poprzednika prawnego (...) o przygotowanie pełnej wersji umowy, jednocześnie załączając dokumentację obrazującą wysokość poniesionych przez niego kosztów.

M. Ł. nie miał wątpliwości, że wg przyjętych u poprzenika prawnego (...) zasad umowa kolizyjna powinna być zawarta przed przystąpieniem doprzebudowy, na etapie podania warunków technicznych przebudowy. M. Ł. wykonywał wszystkie czynności techniczne warunków przebudowy na podstawie sporządzonej dokumentacji. Wszystkie czynności wykonywane na inwestycji w ramach sieci były uzgadniane, a poprzednik prawny (...) wiedział i godził się na to, że M. Ł. wykonuje przebudowę bez umowy. Próbą naprawy sytuacji było podanie w protokole odbioru , iż rozliczenie będzie miało miejsce odrębnie.

Na spotkaniu M. Ł. z przedstawicielami poprzednika prawnego (...) M. J. zaproponował pewne ustępstwa inne od standardowych przyjętych w tego rodzaju rozliczeniach wraz z propozycjami zapłaty, jednak M. Ł. tej propozycji nie przyjął, ponieważ żądał zaangażowania finansowego poprzenika prawnego (...) w wykonanie przedsięwzięcia wówczas gdy przebudowa została już dokonana.

Ostatecznie do zawarcia umowy nie doszło. Pomimo złożonego przez M. Ł. w dniu 24 marca 2009 roku wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i wyznaczenia w tym celu przez Sąd Rejonowy w Gliwicach posiedzenia, do porozumienia pomiędzy stronami nie doszło.

W toku postępowania Sąd Okręgowy dopuścił dowody z opinii biegłych.

Postanowieniami z dnia 24 czerwca 2010 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych na okoliczność ustalenia:

-

wysokości wynagrodzenia za nabycie własności stacji transformatorowej (...) typ (...) wraz z urządzeniami powiązanymi: rozdzielnia (...) typ (...) 3 polowa; rozdzielnia (...) typu (...); transformator typu (...), nr fabryczny (...), prod.A.; linie kablowe (...),kabel typu (...) 3x120 mm2: od st. (...) do m. mufowania z k.6 kV kier st. (...) o dł.35 mb, kabel typu (...) 3x 240 mm2: od st. (...) do m. mufowania z k. 6 kV kier. St. (...) o dł. 38 mb, kabel typu (...) 3 x 120 mm2: odcinek dł.55mb kabla relacji st. (...)-st.(...) (...); linie kablowe (...), kabel typu (...) 4x35 mm2 o dł. całkowitej 88 mb, kabel typu (...) 4x120 mm2 o dł. całkowitej 201 mb, kabel typu (...) 4x240 mm2 o dł. całkowitej 49 mb;

-

wysokości wynagrodzenia za korzystanie z nowo wybudowanego transformatora (...) oraz urządzeń elektroenergetycznych: rozdzielnia (...) typ (...) 3 polowa; rozdzielnia (...) typu (...); transformator typu (...), nr fabryczny (...), prod.A.; linie kablowe (...),kabel typu (...)3x120 mm2: od st. (...) do m.mufowania z k.6 kV kier st. (...) o dł.35 mb; kabel typu (...) 3x 240 mm2: od st. (...) do m. mufowania z k. 6 kV kier. St. (...) o dł. 38 mb, kabel typu (...)3 x 120 mm2: odcinek dł.55mb kabla relacji st. (...)-st.(...),linie kablowe (...), kabel typu (...) 4x35 mm2 o dł. całkowitej 88 mb, kabel typu (...) 4x120 mm2 o dł. całkowitej 201 mb, kabel typu (...) 4x240 mm2 o dł. całkowitej 49 mb;

-

ustalenia czy nowo wybudowana stacja (...) była tożsamaco do poprzedniej stacji (...) pod względem technicznym,w szczególności czy była nowocześniejsza, spełniająca aktualne obowiązujące normy, czy posiadała lepsze parametry techniczne;

-

wysokości wynagrodzenia za nabycie prawa użytkowania wieczystego działki

nr (...) o powierzchni 56 m2;

-

wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości (...), (...) i (...) za okres od dnia 1.08.2004 r. do 1.06.2006 r. z ustawowymi odsetkami od 7 marca 2009 r.

W zakresie opinii dotyczącej ustalenia wartości i porównania parametrów technicznych sieci transformatorowej (...), zainstalowanej u zbiegu ulic (...) i (...) w K. oraz ustalenia wysokości wynagrodzenia za nabycie własności kompletnej nowo wybudowanej stacji transformatorowej (...) typu (...) wraz z infrastrukturą zasilającą i przesyłu energii elektrycznej oraz oceny parametrów technicznych starej i nowo wybudowanej stacji transformatorowej (...), Sąd wziął pod uwagę ustalenia dokonane przez biegłego M. P..

Biegły sądowy H. P. wskazał, iż wartość stacji wrazz przynależnymi liniami kablowymi ustalił z uwzględnieniem wykonania prac ziemnych, fundamentu, ustawienia stacji na fundamencie, ułożenia kabliw wykopach ziemnych, podłączenia kabli do stacji transformatorowej, źródła zasilania i odbioru energii elektrycznej oraz przeprowadzenia prób przed przekazaniem stacji do eksploatacji. Biegły porównał także parametry techniczne wbudowanej i zdemontowanej stacji i uznał, iż obie stacje posiadały te same parametry techniczne. Biegły nie uwzględnił jednak kosztów demontażu starej stacji transformatorowej.

Biegły określił wysokość wynagrodzenia za nabycie nowo wybudowanej stacji transformatorowej, jako równą wartości brutto kosztu wybudowania stacji (...) i określił ją na 260.027,10 zł.

Postanowieniem z dnia 5 września 2011 r. Sąd oddalił wniosek powódkio wyłączenie biegłego H. P.. Pozwany nie wniósł zastrzeżeń do opinii biegłego. W ustnych wyjaśnieniach do opinii na rozprawie w dniu 19 października 2011 r. biegły podtrzymał stanowisko wyrażone w opinii i składanych pismach.

W przedmiocie wysokości wynagrodzenia za nabycie własności stacji transformatorowej wraz z urządzeniami powiązanymi oraz ustalenia czy nowo wybudowana stacja trafo była tożsama co do poprzedniej stacji trafo pod względem technicznym kolejną opinię w sprawie wykonał biegły sądowy M. P.. Wskazany biegły uznał, że wartość powyższego wynagrodzenia powinna wynieść 335.241,73 zł. Określając powyższą wartość biegły wziął pod uwagę wartość wynagrodzenia za wybudowanie stacji trafo w 2006 r. i 2012 r., demontaż starej stacji trafo, wartość przebudowy kabli energetycznych, roboty ziemne, roboty zlecone, koszt układania kabli, roboty dodatkowe, koszt prac projektowych i geodezyjnych.

Sąd wziął pod uwagę fakt, iż opinia nie została podważona przez wywody stron. Zdaniem Sądu biegły M. P. w sposób najbardziej rzeczowyi zbliżony do wartości rynkowych przyjął wartości stacji trafo oraz urządzeń powiązanych, w tym przyłączy.

W zakresie opinii ustalającej wysokość wynagrodzenia za korzystaniei bezumowne korzystanie z nieruchomości położonej w K., przy ul. (...) o numerach działek (...), (...) i (...) oraz wysokości wynagrodzenia za nabycie prawa użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 56 m2 Sąd uwzględnił ustalenia poczynione w opinii sporządzonej przez biegłego sądowego E. M.. Rozważania biegłego H. S. i S. K. okazały się ostatecznie zbieżne z ustaleniami dokonanymi w opinii E. M..

Biegły sądowy H. S. ustalił wysokość wynagrodzeniaza korzystanie z nieruchomości zgodnie z definicją wartości rynkowej. Jako składniki wynagrodzenia biegły przyjął wynagrodzenie, jak za ustanowienie służebności przesyłu lub korzystanie z nieruchomości w odpowiadającej części przypadającej na okres roczny bezumownego korzystania z uwzględnieniem skutków przekroczenia granicy, tj. rodzaju i stopnia uciążliwości dla właściciela nieruchomości obciążonej oraz wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości właściciela – użytkownika wieczystego z uwzględnieniem zmiennego w czasie podatku od nieruchomości, udziału w kosztach zarządzania i utrzymania. Wskazany biegły stwierdził, że na rynku nie występują transakcje obrotu podobnymi ograniczonymi prawami, które można traktować, jako rynkowe. Biegły wskazał, że ustalone przez niego wynagrodzenia zawierają ustalony rynkowo czynsz za najem lub dzierżawę gruntu w niewielkim stopniu zabudowanego urządzeniami i strefami ochronnymi wraz z obszarem negatywnego oddziaływania ich na możliwość swobodnego zagospodarowania. Biegły wskazał, iż nie znalazł transakcji odpowiadających sposobowi korzystania z nieruchomości zajętej urządzeniami należącymi do przedsiębiorcy pod ułożenie sieci oddziałujących na znaczną część gruntu, z jednoczesnym korzystaniem z budynków i budowli.

Biegły wskazał, że wysokość wynagrodzenia ustalił, jako równą wartości prawa do korzystania z cudzego mienia, na podstawie różnicy pomiędzy aktualną wartością rynkową nieruchomości obciążanej wolnej od urządzeń pozwanej, a jej aktualną wartością z uwzględnieniem ich istnienia na gruncie lub jeśli nie jest to możliwe, jako odpowiadające kosztom uzyskania tego prawa przy wykorzystaniu metody hipotetycznego czynszu.

Biegły uwzględnił wpływ urządzeń pozwanej na wartość nieruchomości, dokonał analizy cen rynkowych nieruchomości i wpływu istniejących urządzeń powódki na walory i sposób korzystania w latach 2004 do 2006, oszacował obciążenia wartości rynkowej gruntu w strefie oddziaływania urządzeń przesyłowych.

Biegły sporządził opinię bez pełnej analizy rynku. Biegły poddał badaniu jedynie lokalny, (...) rynek obrotu prawem własności i prawem użytkowania wieczystego, z uwzględnieniem nieruchomości niezabudowanych o małej powierzchni do 200 m2, co uznał za właściwe.

Biegły obliczył wynagrodzenie należne pozwanemu za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie od dnia 1 sierpnia 2004 r. do 1 czerwca 2006 r. w kwocie 15.115 zł, a wysokość odsetek naliczonych od 7 marca 2009 r. w kwocie 2.985,25 zł. Wysokość wynagrodzenia za korzystaniez nieruchomości pozwanego i wybudowanych urządzeń w okresie od 1 czerwca 2006 r. do chwili obecnej powinna zdaniem biegłego wynieść 185.955 zł, a wynagrodzenie za nabycie prawa do gruntu należącego do pozwanego, stanowiącego działkę (...) obliczył biegły na kwotę 10.804 zł.

W reakcji na otrzymaną opinię biegłego H. S. powódka wniosła o wyłączenie biegłego z udziału w niniejszej sprawie ze względuna jego osobisty spór z powódką. W ustnych wyjaśnieniach do opinii na rozprawie w dniu 19 października 2011 r. biegły podtrzymał stanowisko wyrażone w opinii i składanych pismach.

Biegły sądowy S. K. ustalił wartość wynagrodzeniaza nabycie prawa użytkowania wieczystego działki (...) na 10.830 zł, natomiast wysokość wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości nr (...) i (...) za okres od dnia 1 sierpnia 2004 r. do 1 czerwca 2006 r. z ustawowymi odsetkamiod 7 marca 2009 r. biegły ustalił na kwotę 16.823 zł. Z kolei wysokość wynagrodzenia za korzystanie z nowo wybudowanego transformatora (...) oraz urządzeń elektroenergetycznych za jeden rok biegły ustalił na 18.535 zł.

Sporządzając opinię biegły zastosował metodę wyceny określając rynek lokalny, na którym znajdowała się wyceniana nieruchomość, dokonując charakterystykę wycenianej nieruchomości z wyeksponowaniem jej cech rynkowych, wybierając nieruchomości najbardziej podobne pod względem cech rynkowych, porównując ceny i obliczając ostateczną wartość nieruchomości.

Obliczając wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystaniez nieruchomości biegły wskazał, że powinno ono być określone na podstawie czynszów dzierżawnych gruntów przeznaczonych pod strefy ochronne sieci infrastruktury technicznej lub w przypadku braku notowań takich czynszów, jako suma waloryzowanych strumieni dochodu rocznego netto na datę jego ustalenia.

Obliczając wysokość wynagrodzenia za korzystanie z nowo budowanego transformatora oraz urządzeń energetycznych biegły wskazał, że wynagrodzenie to ustala się według ceny rynkowych proporcjonalnie do wartości stacji transformatorowej oraz urządzeń energetycznych z uwzględnieniem zwrotu wyłożonego kapitału, żywotności stacji, faktu pokrycia podatków przez użytkownika.

W opinii uzupełniającej biegły sądowy skorygował wartość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z odsetkami ustawowymi na kwotę 17.391 zł.

W opinii uzupełniającej nr 2 biegły sądowy dokonał analizy współczynnika K dotyczącego drogi dojazdowej oraz dokonał obliczenia należności bez uwzględnienia waloryzacji dla bezumownego korzystania z nieruchomości. Biegły skorygował wartość łącznego wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości na kwotę 14.395 zł wraz z odsetkami ustawowymi.

Biegły sądowy E. M. sporządziła kolejną opinię sądową w sprawie. W sporządzonej opinii biegła przyjęła wartość wynagrodzeniaza bezumowne korzystanie z nieruchomości w kwocie łącznej wraz z odsetkami ustawowymi w wysokości 9.215 zł, a wartość wynagrodzenia rocznegoza korzystanie z nowo wybudowanego transformatora oraz urządzeń elektroenergetycznych w kwocie 16.762 zł. Wskazane wartości okazały się wyższe niż żądane w pozwie, stąd Sąd uwzględnił powództwo w tym zakresie.

Biegła w sporządzonej opinii uwzględniła lokalizację i czynniki środowiskowe, stan prawny nieruchomości, uwarunkowania planistyczne. Biegła w sporządzonej opinii zawarła wszelkie rozważania dotyczące współczynnika K oraz pozostałych wskaźników. Biegła w opinii przyjęła opinię M. P. za merytorycznie wyczerpującą tezę dowodową i poczyniła ustalenia w oparciu o wyliczenia tego biegłego z jednoczesnym dokonaniem analizy rynku obrotu nieruchomościami. Również na tej podstawie Sąd przyjął, że żądania pozwu okazały się w całości zasadne. Biegła w opinii uzupełniającej ustosunkowała się do pytań i wątpliwości stron i podtrzymała opinię w całości. W kolejnej opinii uzupełniającej biegła skorygowała wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki (...) na kwotę 3.489 zł wraz z ustawowymi odsetkami.

Na zasadność sporządzonych opinii i ustalonych wartości biegła złożyła wyjaśnienia na rozprawie w dniu 26 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy uznał, że jakkolwiek sporządzone w sprawie opinie różniły sięco do szczegółowych ich elementów jednak okazały się zbieżne przy założeniu ich najbardziej istotnych elementów. Sąd ocenił dowody w postaci opinii biegłych na podstawie właściwych dla ich przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Dlatego też Sąd pierwszej instancji dokonał pozytywnej oceny przedmiotowych dowodów. Skoro opinie biegłych spełniały wszelkie wskazane powyżej kryteria należało uwzględnić dokonane w nich ustalenia i wzbogacić o nie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy.

Dokonując subsumpcji ustalonego w sprawie materiału procesowego, Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności odniósł się do powództwa (...), uznając na wstępie, że na podstawie art. 189 k.p.c. ma interes prawny w domaganiu się ustalenia, że przysługuje jej prawo własności w/w stancji trafo.

Zgodnie ze stanem prawnym nieruchomości, na której znajdują się sporne urządzenia przesyłowe, ujawnionym w księdze wieczystej nr (...), użytkownikiem wieczystym gruntu jest M. Ł., któremu przysługuje również prawo własności budynków stanowiących odrębne nieruchomości – tj. budynku stacji trafo (o powierzchni użytkowej 26,7 m 2) oraz budynku stacji wymiennikowni ciepła (o powierzchni użytkowej 297,6 m 2). Należy podkreślić, iż niezależnie od kwestii prawidłowości dokonanych wpisów (zwłaszcza w kontekście art. 49 § 1 k.c. oraz dorobku doktryny i judykatury), ujawniony w księdze wieczystej stan prawny nieruchomości jest wiążący, co wyraźnie wynika z treści art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.). Domniemanie zgodności prawa jawnego z księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, co do zasady, może zostać bowiem obalone tylko w drodze powództwa z art. 10 powołanej ustawy, które nie zostało wytoczone. Spór pomiędzy stronami dotyczył jednak nie tyle samego budynku, ile prawa własności całej stacji transformatorowej oraz szeregu związanych z nią urządzeń elektroenergetycznych, których łączna wartość znacznie przewyższała wartość budynku (konteneru), stanowiącego jeden z elementów większej całości. Z uwagi na powyższe – w ocenie Sądu – sam wpis w księdze wieczystej dotyczący statusu prawnego samego budynku nie mógł jeszcze przesądzać o niezasadności żądania (...) S.A.

(...) wywodził swoje roszczenie, z faktu zawarcia z M. Ł. w trybie ofertowym umowy, mocą której miał on zobowiązać się do przebudowy na własny koszt należących do (...) S.A. urządzeń przesyłowych, co w istocie polegało na zdemontowaniu dotychczasowej stacji transformatorowej znajdującej się na działce nr (...) oraz wybudowaniu nowej stacji na działce nr (...).

W kontekście twierdzeń (...) Sąd Okręgowy przypomniał, że umowa obejmuje zgodny zamiar stron, skierowany na wywołanie powstania, zmiany lub ustania skutków prawnych. Tryb ofertowy charakteryzuje natomiast tym, że na zawarcie umowy składają się wyraźnie wyodrębnione oświadczenia woli stron: stanowcza propozycja jednej ze stron zawarcia umowy (oferta) oraz akceptacja tej propozycji przez drugą stronę (przyjęcie oferty).

Odnosząc się do powyższych twierdzeń (...), będących podstawą jego powództwa Sąd Okręgowy uznał, iż nawet jeśli by przyjąć, że oświadczenie pozwanego M. Ł. z dnia 5 listopada 2004 roku, w którym zwrócił się on do (...) S.A. o podanie warunków technicznych przebudowy jego urządzeń elektroenergetycznych, w tym stacji trafo nr (...), kolidujących z realizowaną przez niego inwestycją, stanowiło ofertę w rozumieniu art. 66 § 1 k.c., to w żadnym razie nie sposób uznać, aby odpowiedź (...) S.A. zawierała jedynie uzupełnienia niezmieniające istotnie jej treści w rozumieniu art. 68 1 § 1 k.c. Zawarte w odpowiedzi na ofertę pozwanego zastrzeżenie, stosownie do którego ten ostatni miał ponieść całość kosztów przebudowy urządzeń przesyłowych, miało kluczowe znaczenie i jako istotne uzupełnienie oferty, w sposób zasadniczy zmieniało jej treść. Nie doszło zatem pomiędzy stronami do zawarcia umowy przeniesienia na własność stacji trafo w trybie ofertowym.

Sąd Okręgowy nie podzielił również twierdzeń (...), że oświadczenie jej poprzednika prawnego zawarte w piśmie z dnia 18 listopada 2004 roku może zostać uznane za ofertę, którą M. Ł. przyjął w sposób dorozumiany, przystępując do wykonania umowy (art. 69 k.c.), co skutkowało zawarciem kontraktu na warunkach określonych w powołanym piśmie. Na gruncie art. 69 k.c. można sformułować trzy przesłanki, które muszą zostać spełnione, aby doszło do zawarcia umowy w tym trybie. Są nimi: panujący zwyczaj lub treść oferty, wskazujące na brak konieczności dojścia oświadczenia do oferenta; przystąpienie do wykonania umowy w kształcie zaproponowanym przez oferenta oraz właściwy czas rozpoczęcia czynności wykonawczych. Wszystkie wskazane powyżej warunki muszą zaistnieć kumulatywnie. W rozpoznawanej sprawie już pierwszy z nich nie został spełniony. Nie sposób bowiem mówić o zwyczaju panującym w stosunkach pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym i jego kontrahentami, który pozwalałby przyjąć, że odpowiedź oblata nie musi dotrzeć do oferenta. Zwolnienie z takiego obowiązku nie wynikało również z treści pisma z dnia 18 listopada 2004 roku. W tym kontekście należy podkreślić, że skoro zasadą jest konieczność złożenia oświadczenia woli oblata w przedmiocie przyjęcia oferty, co w konsekwencji pozwala uznać, że strony osiągnęły porozumienie co do wszystkich istotnych postanowień umowy, to zwolnienie z tej powinności, jako wyjątek od reguły, powinno wyraźnie wnikać z treści oferty. Z pisma poprzednika prawnego powódki z dnia 18 listopada 2004 roku nie sposób tego wywieść.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że przystąpienie przez M. Ł. do przebudowy urządzeń przesyłowych posadowionych na działce nr (...) nie oznaczało, iż czynił on to w wykonaniu łączącej strony umowy, albowiem do zawarcia tejże po prostu nie doszło. Brak odpowiedzi na ofertę skutkował jej wygaśnięciem.

Przeciwko przyjęciu, iż własność spornych urządzeń przesyłowych przeszła na powódkę w wyniku rzekomej umowy, do zawarcia której miało dojść w listopadzie 2004 roku, przemawiały pośrednio również inne okoliczności. W protokole odbioru spornej stacji transformatorowej z dnia 1 czerwca 2006 roku zastrzeżono, że inwestor (pozwany) podpisze z poprzednikiem prawnym powódki umowę kolizyjną, która dopiero mała wywrzeć skutek w postaci przejścia prawa własności nowo wybudowanych urządzeń przesyłowych na (...) S.A. Co prawda podczas wspomnianego odbioru pełnomocnicy w osobach A. F. i G. R. nie byli w tym czasie umocowani do zaciągania w imieniu mocodawcy zobowiązań, to jednak z samego faktu złożenia przez nich oświadczenia woli określonej treści, pomimo iż nie wywarło ono skutku prawnego, można wyciągnąć określone wnioski. Treść protokołu odbioru stacji potwierdza, że w dacie sporządzania dokumentu przedsiębiorstwo energetyczne nie uważało się za właściciela spornych urządzeń, a tym samym – odmiennie niż wywodziła powódka w toku niniejszego postępowania - nie uważało, że pomiędzy stronami doszło w listopadzie 2004 roku do zawarcia umowy, mocą której sporna stacja miała zostać nabyta przez (...) S.A. A. F. był osobą dobrze zorientowaną w całej sytuacji, albowiem to on odpowiadał na prośbę pozwanego o podanie warunków technicznych przebudowy urządzeń. On również zastrzegł w piśmie z dnia 18 listopada 2004 roku, że przebudowa może nastąpić wyłącznie na koszt inwestora.

Powyższe wnioski znajdują potwierdzenie również w treści złożonego do akt sprawy projektu umowy kolizyjnej, w której – tym razem już powódka - zobowiązywała się zakupić od pozwanego sporne urządzenia przesyłowe za kwotę nie wyższą niż 200.000 zł (netto). Wprawdzie jednocześnie domagała się zapłaty od M. Ł. na swoją rzecz odszkodowania za likwidację istniejących urządzeń elektroenergetycznych, tym niemniej, jeśli uważałby się za właściciela „nowej” stacji trafo, niezależnie od okoliczności, nie proponowałaby jej odkupienia.

W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy przyjął, że z dniem 1 czerwca 2006 roku, a więc podpisania protokołu odbioru, sporna stacja wraz z pozostałymi urządzeniami elektroenergetycznymi została włączona do przedsiębiorstwa poprzednika prawnego powódki. Fakt sfinansowania budowy urządzenia, które po podłączeniu z siecią jest samodzielną rzeczą ruchomą i odrębnym przedmiotem własności, ma decydujące znaczenie dla określenia, kto jest jego właścicielem. Właśnie wykazanie faktu poniesienia kosztów budowy urządzenia, wówczas, gdy nie należy ono już do części składowych nieruchomości, bo wchodzi w skład przedsiębiorstwa (art. 49 § 1 k.c.), przesądza o jego własności. W rozpoznawanej sprawie pozostawało poza sporem, że koszty budowy urządzeń przesyłowych zlokalizowanych na działce nr (...) pokrył pozwany M. Ł. i w konsekwencji to jemu przysługiwało prawo ich własności.

Sąd Okręgowy nie podzielił także zarzutu (...), że doszło do zasiedzenia spornych urządzeń. Ustalenie faktu nabycia własności przez zasiedzenie w innej sprawie niż sprawa o stwierdzenie zasiedzenia jest dopuszczalne tylko wtedy, kiedy zasiedzenie nie należy do samego rozstrzygnięcia w danej sprawie, lecz jest tylko przesłanką tego rozstrzygnięcia. Nie ma bowiem żadnego przepisu, który by w danym wypadku wyłączał aktualność zasady ogólnej, w myśl której sąd, orzekając o sprawie, rozstrzyga o każdej przesłance orzeczenia, choćby nawet - jako samodzielny przedmiot żądania i rozstrzygnięcia - należała ona do innego trybu postępowania. Z powyższego wynika więc, że niedopuszczalne jest zastępowanie postępowania o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie takim postępowaniem, w którym rozstrzygnięcie sprowadzałoby się do samego tylko ustalenia zasiedzenia. Dlatego też nie powinno ulegać wątpliwości, że zainteresowany nie może żądać - z powołaniem się na zasiedzenie - ustalenia swego prawa w trybie art. 189 k.p.c., choćby spełnione były wszystkie przesłanki przewidziane w tym przepisie. W takim bowiem wypadku wyrok ustalający własność zastępowałby tylko postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia, co jest niedopuszczalne, zważywszy na fakt, że ustawodawca dla stwierdzenia zasiedzenia przewidział w art. 609 i 610 k.p.c. specjalny tryb.

Sąd Okręgowy oddalił również żądanie ewentualne, którego podstawę prawną stanowił przepis art. 49 § 2 k.c. (...) domagał się nieodpłatnego przeniesienia na swoją rzecz własności spornej stacji transformatorowej (...) oraz innych powiązanych z nią funkcjonalnie urządzeń, powołując się na zawartą z pozwanym w trybie ofertowym umowę z listopada 2004 roku, mocą której ten ostatni zobowiązał się przebudować sieć elektroenergetyczną wyłącznie na własny koszt. Odwołując się do wcześniejszych ustaleń, Sąd pierwszej instancji przyjął, że strony nie zawarły skutecznie umowy przeniesienia urządzeń trafo.

O kosztach tej części postępowania przeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę odpowiadającą czterokrotności minimalnej stawki radcowskiej, powiększonej o 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa.

Odnosząc się natomiast do powództwa M. Ł., Sąd Okręgowy uznał je w przeważającej części za uzasadnione na podstawie art. 49 § 2 k.c. Legitymacja do dochodzenia przewidzianego w tym przepisie przysługuje w pierwszej kolejności osobie, która poniosła koszty ich budowy i jest ich właścicielem. Znowelizowany art. 49 k.c. dotyczy również sytuacji, w których urządzenia zostały wybudowane i podłączone do sieci przed dniem 3 sierpnia 2008r. Powód M. Ł. nietrafnie jednak wskazał jako dodatkową podstawę swojego roszczenia postanowienia § 6 umowy z dnia 11 sierpnia 2005 roku o przyłączenie. Zawarte w niej zobowiązanie dotyczyło bowiem jedynie kupna przez pozwaną ściśle określonych urządzeń w postaci trzech złącz pomiarowych (...), dwóch złącz (...)oraz linii kablowej (...) 4x120, które zostały wybudowane w związku z przyłączeniem do sieci energetycznej zespołu siedmiu budynków mieszkalnych jednorodzinnych i obiektu biurowego powstałych w ramach realizowanej przez powoda inwestycji. W tym zakresie umowa została wykonana. Jak wynikało bowiem z poczynionych ustaleń faktycznych, w dniu 23 listopada 2006 roku doszło do zakupu przez pozwaną wskazanych powyżej urządzeń za kwotę 37.174,27 zł.

Nabycie urządzeń przesyłowych następuje za odpowiednim wynagrodzeniem, które stanowi wysokość poniesionych kosztów na ich wybudowanie (art. 49 § 2 k.c.). Koszty te powinny być udokumentowane w poniesionej wysokości, z uwzględnieniem dobrej jakości świadczenia. M. Ł. przedstawił szczegółowy kosztorys powykonawczy, z którego wynikało, że koszt wymiany stacji transformatorowej (...) wyniósł 268.638,67 zł (brutto). Ponadto uwzględnieniu podlegały koszty sporządzenia projektu budowlanego (8.052 zł brutto) oraz koszty związane z wykonanymi robotami geodezyjnymi (8.174 zł brutto). Przy szczegółowym rozliczeniu tychże kosztów dało to łącznie kwotę 335,241,73 zł, stanowiącą należne od pozwanego na rzecz powoda wynagrodzenie.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił w tym zakresie żądania pozwanego (...) o dokonanie stosownego pomniejszenia wartości tych urządzeń o stopień ich amortyzacji. Pozwany zapomniał, iż od chwili odbioru tychże urządzeń jest ich właścicielem a powód przekazał urządzenia nowe, nie amortyzowane. Pozwany także jest w posiadaniu przekazanej mu po demontażu starej stacji i również jej wartość nie ma żadnego merytorycznego związku z roszczeniem powoda.

W tym zakresie Sąd Okręgowy w oparciu o wyliczenia biegłych P. i O. uznał, iż wynagrodzenie to będzie wynagrodzeniem godziwym uwzględniającym koszty poniesione przez powoda w powiązaniu z obowiązującymi cenami rynkowymi.

Nie mogło odnieść zamierzonego skutku żądanie zasądzenia odsetek. Sprawa została wszczęta przed nowelizacją ustawy kodeks postępowania cywilnego gdzie w ramach postępowania w sprawach gospodarczych nie było dopuszczalne występowanie w toku procesu z nowymi roszczeniami – art. 479 3 § 2 k.p.c. stąd w tym zakresie powództwo musiało ulec oddaleniu.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił żądania powoda M. Ł. o nakazanie pozwanej (...) S.A., aby złożyła oświadczenie woli o nabyciu prawa użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 56 m ( 2), zabudowanej stacją transformatorową (...), za wynagrodzeniem 26.474 zł w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku. Zdaniem Sądu pierwszej instancji nie miał tutaj zastosowania art. 231 § 2 k.c.

Rozstrzygając w przedmiocie żądania M. Ł. o zasądzenie od pozwanej kwoty 4.605,70 zł za korzystanie z gruntu – działki nr (...) o powierzchni 53 m 2 , zabudowanej stacją trafo (...) przed jej rozbudową i zmianą lokalizacji, za okres od 1 sierpnia 2004 r. do 1 czerwca 2006 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 7 marca 2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie lub tytułem odszkodowania oraz kwoty 14.946,80 zł za korzystanie z gruntu – działki nr (...) o powierzchni 172 m 2 , zabudowanej drogą dojazdową do byłej stacji trafo (...), za okres od 1 sierpnia 2004 r. do 1 czerwca 2006 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 7 marca 2009 r. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie lub tytułem odszkodowania, Sąd Okręgowy uznał, iż również one nie zasługiwały na uwzględnienie, gdyż było ono przedawnione na podstawie art. 229 k.c. Sąd pierwszej instancji uznał także, że brak jest podstaw do uznania tej części roszczenia w oparciu o odpowiedzialność deliktową (art. 415 k.c.).

Sąd pierwszej instancji uznał natomiast za uzasadnione zasądzenie na rzecz powoda M. Ł. od pozwanej (...) S.A. kwoty 8.184,40 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu – działki nr (...) o powierzchni 56 m ( 2 ), zabudowanej nową stacją trafo (...), za okres od 1 czerwca 2006 r. do 30 czerwca 2009 r. oraz kwoty 44.400 zł za bezumowne korzystanie w tym samym okresie ze stacji trafo (...) i urządzeń elektroenergetycznych powiązanych z tą stacją. Na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. uwzględnieniu podlegało również dochodzone roszczenie odsetkowe, z tym, że odsetki od kwoty 8.184,40 zł należały się za okres od dnia 7 marca 2009 roku (pierwszy dzień po upływie upływ terminu zapłaty wyznaczonego w wezwaniu z 16 lutego 2009 roku), a od kwoty 44.400 zł od dnia doręczenia pozwu. W dniu 7 marca 2009 roku tylko część należności głównej była bowiem wymagalna, a zatem pozwana tym samym nie mogła już wtedy pozostawać w opóźnieniu do co pozostałej reszty, jak wynikałoby ze sformułowania żądania odsetkowego.

Uwzględnione roszczenie z tytułu bezumownego korzystania dotyczyło nowego urządzenia przesyłowego wzniesionego przez powoda i innej działki (nr (...)) niż ta, w stosunku do której poprzednik prawny pozwanej mógł skutecznie wywodzić swój tytuł prawny z umowy użyczenia zawartej z (...) Spółdzielnią Mieszkaniową. W odniesieniu do nowej stacji trafo (...), jak również działki, na której została ona posadowiona, pozwana nie wykazała, aby jej, jak również jej poprzednikowi prawnemu, przysługiwało uprawnienie do władania tymi rzeczami. Pozostawało poza sporem, że w dniu 1 czerwca 2006 roku doszło do protokolarnego odbioru stacji przez (...) S.A.. To zdarzenie nie skutkowało jednak po stronie przedsiębiorstwa powstaniem jakiegokolwiek tytułu prawnego do przedmiotu odbioru. Wynika to jednoznacznie z treści protokołu, w którym wskazano, że stacja stanie się własnością (...) S.A. i będzie przez niego eksploatowana po zawarciu umowy kolizyjnej. Ta, jak wiadomo, nigdy nie została podpisana. W konsekwencji za uzasadnione trzeba było uznać przyjęcie, że poprzednik prawny pozwanej, a następnie sama pozwana, byli posiadaczami przedmiotowego urządzenia przesyłowego w złej wierze. Uwagę tę należy odpowiednio odnieść do władania działką nr (...), na której stacja jest posadowiona. Należy przypomnieć, że w złej wierze jest osoba, która wie, że prawo jej nie służy albo nie dołożyła należytej staranności, żeby o tym się przekonać (staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju ocenianych obiektywnie i w stosunku do konkretnej sytuacji).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, iż roszczenie powoda we wskazanym zakresie znajdowało uzasadnienie w treści art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. (ew. w zw. z art. 230 k.c.).

Co do kosztów procesu w sprawie z powództwa M. Ł. przeciwko (...) S.A. w G. Sąd orzekł po myśli art. 100 k.p.c. Powód ze swoim roszczeniem utrzymał się w 89% ( przegrał proces w 11% tj. o kwotę 46.026,50 zł ). Koszty zatem postępowania winny być stosunkowo rozdzielone, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy.

W apelacji powód (...) zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania:

-

art. 321 § 1 k.p.c. poprzez zasądzenie wydanym wyroku roszczenia ponad żądanie pozwu w zakresie, jakim wyrok dotyczy sprawy z pozwu M. Ł. przeciwko (...); Sąd bowiem zobowiązał pozwanego do złożenia oświadczenia woli o przejęciu na własność od M. Ł. w szczególności stacji transformatorowej (...) w zamian za zapłatę wynagrodzenia w kwocie 335.241,73 zł, gdy tymczasem M. Ł. domagał się jedyne wynagrodzenia w kwocie 284.886,67 zł; ponadto Sąd orzekł o przyznaniu M. Ł. wynagrodzenia uwzględniającego waloryzację dochodzonych kwot, mimo że M. Ł. o w pozwie nie wnosił o dokonanie waloryzacji, a z mocy art. 479 4 § 2 k.p.c. - w niniejszej sprawie nie jest dopuszczalna zmiana powództwa;

-

naruszenia art. 609 i 610 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż w niniejszej sprawie Sąd nie mógłrozpoznać podniesionego przez (...) zarzutu zasiedzenia własności przedmiotowej stacji transformatorowej; podniesiony przez Sąd argument mógł tylko przeciwko ustalaniu faktu nabycia przez zasiedzenie przedmiotowej stacji transformatorowej w ramach rozpatrywania roszczenia (...); natomiast nic nie stało na przeszkodzie rozpatrzeniu tego zarzutu w ramach rozpatrywania powództwa M. Ł.; W tej bowiem sprawie kwestia zasiedzenia była jedynie przesłanką rozstrzygnięcia, a przez połączenie spraw nie doszło do utraty ich odrębności; z uwagi na powyższe w niniejszej sprawie doszło do nie rozpoznania istoty sprawy;

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a.  ustalenie, że między poprzednikiem prawnym (...) a M. Ł. - nie doszło do zawarcia umowy w kwestii zasad przebudowy stacji transformatorowej z planowaną inwestycją M. Ł. pomimo, że M. Ł. wystąpił o wydanie warunków usunięcia kolizji, które otrzymał i których nie zakwestionował, tylko przystąpił do usuwania kolizji na ich podstawie;

b.  przyjęcie, że M. Ł. - zgodnie z treścią księgi wieczystej nr (...) - jest właścicielem budynku stacji transformatorowej, gdytymczasem stacja transformatorowa jest ruchomością i co za tym idzie z treściksięgi wieczystej nic na temat własności ruchomości nie może wynikać;

c.  przyjęcie, że (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa przeniosła na rzecz (...) (...) Sp. z o.o. własność budynku starej stacji transformatorowej, orazże ta ostatnia spółka - następnie przeniosła własność tego budynku stacji na M. Ł.;

d.  przyjęcie, iż z faktu, że w protokole odbioru spornej stacji transformatorowej zdnia 1 czerwca 2006 r. zastrzeżono, że inwestor (M. Ł.) podpisze zpoprzednikiem prawnym (...) umowę kolizyjną wynika,że to poprzednik prawny (...) nie uważał się zawłaściciela spornej stagi transformatorowej (tj. utożsamienieoświadczenia złożonego przez nieumocowahego pracownikapoprzednika prawnego (...) S.A., który to fakt brakuumocowania - Sąd ustalił - z oświadczeniem woli poprzednika prawnego (...);

e.  przyjęcie - w oparciu o zeznania świadka M. J. - iż poprzednikprawny (...) S.A. wiedział oraz akceptował wszystkiedziałania M. Ł., tj. że pozwany wykonuje przebudowę bez umowy, arozliczenie kosztów pomiędzy stronami od początku inwestycji było brane poduwagę;

f.  przyjęcie, iż z faktu przedłożenia projektu umowy kolizyjnej M. Ł. wynika, że poprzednik prawny (...) nie uważał swojegopisma z dnia 18 listopada 2004 r. za ofertę, a tym samym nie uważał się zawłaściciela tej stacji. Tymczasem przedłożenie projektu tej umowy wynikało z faktu, że zażądał tego M. Ł., a projekt jedynie potwierdzał ustalenia wynikające z przyjętych przez M. Ł. warunków usunięcia kolizji, tj. wynikało z niego, że wszelkie koszty przebudowy ma ponieść M. Ł.;

g.  przyjęcie, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działki (...) za okresod l czerwca 2006 do 30 czerwca 2009 r. zostało ustalone w opinii biegłej E. M. na kwotę 9.215,00 zł, a więc kwotę wyższą niż żądanie pozwu;

h.  Przyjęcie, że opinia biegłej E. M. jest zbieżna z opiniami biegłego H. S. i biegłego S. K.; w szczególności dotyczy to opinii Biegłego S., która w sposób rażący odbiega do opinii dwóch pozostałych biegłych; pomimo tego oraz pomimo istnienia zasadnych przesłanek do wyłączenia tego biegłego Sąd nie uznał tej opinii za nie kwalifikującą się do czynienia ustaleń na jej podstawie, tyko uznał ją za zbieżną z pozostałymi opiniami; ponadto pomiędzy pozostałymi opiniami również występują różnice nie pozwalające do uznania je za zbieżne, choć w mniejszym stopniu;

2.  naruszenie prawa materialnego – art. 1 ust. 1 w zw. z art. 3 u.k.w.h. poprzez ich błędną wykładnię i nie uznanie, że skoro stara stacja transformatorowa (tak samo jak i nowa) była urządzeniem przesyłowym w rozumieniu tego przepisu , to była rzeczą ruchomą;

3.  naruszenie art. 217 § 1 i 3 oraz art. 227, art. 232 i art. 278 k.p.c. poprzezniezasadne oddalenie wniosku dowodowego (...) z opinii biegłego sądowego z zakresu energetyki na okoliczność wyceny kosztu, który musiałby zostać poniesiony obecnie w celuodtworzenia stanu jaki istniał przed przystąpieniem przez M. Ł. do realizacji warunków przebudowy z dnia 18 listopada 2004 r.;

4.  Naruszenie art. 328 § 2 w zw. z art. 278 § 1 oraz art. 285 § 1 i art 286k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku - dlaczego Sąduznał za rzetelną i wyczerpującą opinię biegłego P. oraz (...) (...) - M., mimo, że biegli ci w opiniach uzupełniających tak pisemnych jak i ustnychnie byli w stanie wyjaśnić przyjmowanych przez siebie założeń w taki sposób, by ichtok rozumowania mógł być weryfikowalny;

5.  naruszenie art. 233 w zw. z art. 278 w zw. z art. 278 § 1 oraz art. 285 § 1i art. 286 k.p.c. poprzez uznanie opinii biegłego M. P. za rzetelną iwyczerpującą, a tym samym danie jej wiarygodności i mocy dowodowej;

6.  naruszenie art. 233 w zw. z art. 278 w zw. z art. 278 § 1 oraz art. 285 § 1i art. 286 k.p.c. poprzez uznanie opinii biegłej E. M. za rzetelną iwyczerpującą, a tym samym danie jej wiarygodności i mocy dowodowej;

7.  naruszenie art, 129 § 2 k.p.c. - poprzez uznanie za wiarygodny dokument -przedstawioną przez M. Ł. kopię aktu notarialnego z dnia 2 września 2004 r. poświadczoną za zgodność z oryginałem przez radcę prawnego, ale zawierającą ewidentnie wymazane określone fragmenty tekstu;

8.  naruszenie prawa materialnego:

-

art. 60 k.c. - poprzez uznanie, że zachowanie M. Ł., który pootrzymaniu warunków przebudowy urządzeń przesyłowych poprzednika prawnego (...) z dnia 18 listopada 2004 r. - nie zakwestionował tychwarunków, tylko przystąpił do przebudowy na podstawie tych warunków - niebyło zachowaniem, które w dostateczny sposób wyrażało wolę przyjęciatych warunków, czyli nie było oświadczeniem woli o przyjęciu tychwarunków i tym samym nie prowadziło do zawarcia umowy o przebudowęurządzeń na ich podstawie.

-

art. 65 k.c. poprzez błędną wykładnie treści oświadczeń woli złożonychprzez M. Ł. w dniu 5 listopada 2004 r. i przez poprzednika prawnego (...) w dniu 18 listopada 2004 r. - prowadzącą dopozbawienia tych oświadczeń znaczenia prawnego;

-

art. 66, art. 68 1, art. 69 oraz art. 70 oraz art. 155 k.c. - poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że pomiędzy pozwanym M. Ł., a powodem (...) nie doszło do zawarcia umowy, mocą której pozwany miał zobowiązać się do przebudowy na własny koszt należących do powoda urządzeń przesyłowych;

-

art. 96 § 2 KC - poprzez utożsamienie oświadczenia złożonego przez nieumocowanego pracownika poprzednika prawnego (...) z oświadczeniem woli (...);

-

art. 174 k.c. - na wypadek uznania, że ww. umowa nie doprowadziła do przeniesienia własności urządzeń powstałych w wyniku usunięcia przebudowy na (...) poprzez jego niezastosowanie tego przepisu - w następstwie nierozpoznawania zarzutu zasiedzenia przez (...) S.A. własności wybudowanej przez M. Ł. stacji transformatorowej;

-

art. 49 § 2 k.c. – na wypadek uznania, że nie doszło ani do nabycia własności ww. urządzeń w drodze umowy ani do ich zasiedzenia – poprzez oddalenie roszczenia (...) S.A. o nakazanie M. Ł., stosownie do treści tego przepisu złożenia oświadczenia woli w przedmiocie nieodpłatnego przeniesienia na (...) własności stacji transformatorowej i związanych z nią urządzeń energetycznych, w sytuacji gdy (...) z M. Ł. łączyła umowa, mocą której M. Ł. był uprawiony do przebudowy wyłącznie na własny koszt należących do (...) urządzeń przesyłowych, tj. stacji transformatorowej i związanych z tą stacją urządzeń elektroenergetycznych poprzez zdemontowanie dotychczasowej stagi transformatorowej znajdującej się na działce nr (...) oraz wybudowanie nowej stacji na działce nr (...); w konsekwencji skoro przebudowa urządzeń (...) miała się odbyć wyłącznie na koszt M. Ł., to M. Ł. był zobowiązany do przeniesienia własności urządzeń powstałych w wyniku przebudowy – nieodpłatnie;

-

art. 49 § 2 k.c. na wypadek uznania, że (...) jest zobowiązany do nabycia własności przedmiotowych urządzeń na rzecz M. Ł. poprzez błędną wykładnię pojęcia "odpowiedniego wynagrodzenia" w rozumieniu tego przepisu, poprzez nieuwzględnienie stopnia amortyzacji przedmiotowej stacji transformatorowej i powiązanych z nią urządzeń przy ustalaniu ich wartości oraz nieuwzględnienie w zakresie wynagrodzenia przysługującego M. Ł. wartości szkody, którą poniósł (...) poprzez zniszczenie starej stacji transformatorowej i urządzeń z nią związanych;

-

art. 49 § 1 k.c. w zw. z art. 1 ust. 1 w zw. z art. 3 u.k.w.h. - poprzez ich błędną wykładnię i nie uznanie, że stara stacja transformatorowa (tak samo jak i nowa) była urządzeniem przesyłowym w rozumieniu tego przepisu a więc rzeczą ruchomą. Miała taki charakter w całości, a więc także ruchomością był sam budynek tej stacji; w konsekwencji dla własności tej stacji nie miały znaczenia wpisy tego budynku w księdze wieczystej, ani zasady wynikające z rękojmi wiary ksiąg wieczystych, gdyż księgi wieczyste nie służą do ujawniania stanu prawnego ruchomości;

-

art. 224 w zw. z art. 225 w zw. z art. 230 oraz art. 352 k.c. - poprzez przyznanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z całej działki (...) wskutek uznania, że (...) S.A. był w posiadaniu całej tej działki i w konsekwencji M. Ł. przysługuje odszkodowanie za bezumowne korzystanie z całej działki.

-

art. 358 1 k.c. - poprzez zasądzenie kwot w wyroku z pozwu M. Ł. - z naruszeniem zasady nominalizmu, tylko z uwzględnieniem ich waloryzacji; biegli sądowi ustalający wynagrodzenie, w oparciu, o które to opinie oparł się Sąd dokonywali w swoich obliczeniach waloryzacji kwot wynagrodzeń; Sąd mimo konsekwentnych uwag w tym zakresie nie zobowiązań biegłych do sporządzenia opinii zgodnie z zasadą nominalizmu, tylko orzekł w oparciu o tak sporządzone opinie.

Wskazując na te zarzuty (...) wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie jakim dotyczy on sprawy z pozwu (...) przeciwko M. Ł. i uwzględnienie powództwa (...) w całości, oraz o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie w jakim dotyczy sprawy z pozwu M. Ł. przeciwko (...) S.A. i oddalenie powództwa M. Ł. w zakresie uwzględniającym powództwo i orzekającym o kosztach procesu o kosztach sądowych, ewentualnie wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Ponadto skarżący wniósł o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany M. Ł. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Na wstępie należy poczynić dwie uwagi porządkujące dalszy tok analizowania apelacji.

Powództwo (...) zostało wniesione w dniu 30 czerwca 2009 r., a powództwo M. Ł. w dniu 10 sierpnia 2009 r. Oznacza to, że niniejsze postępowanie toczy się według przepisów o odrębnym postępowaniu w sprawach gospodarczych, regulowanym w art. 479 1 -479 22 k.p.c. – o treści obowiązującej do dnia 2 maja 2012 r. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381) zmienione przepisy stosuje się - tym również w sprawach gospodarczych - do postępowań wszczętych po dniu wejście w życie tej nowelizacji, tj. po dniu 2 maja 2012 r. Do postępowań cywilnych wcześniej wszczętych stosuje się przepisy dotychczasowe, aż do ich prawomocnego zakończenia ( por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2014 r., IV CSK 524/13). W rezultacie również postępowanie apelacyjne w niniejszej sprawie toczy się według przepisów o odrębnym postępowaniu cywilnym w sprawach gospodarczych.

Druga uwaga odnosi się do chronologii omówienia poszczególnych zarzutów apelacyjnych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w pierwszej kolejności należy odmówić wniesiony środek odwoławczy w odniesieniu do powództwa zainicjowanego przez (...) w stosunku do M. Ł. o ustalenie, że powód jest właścicielem stacji transformatorowej szczegółowo opisanej w pozwie (dalej: stacja trafo) oraz roszczenia ewentualnego – o nakazanie złożenia przez pozwanego M. Ł. oświadczenia o nieodpłatnym przeniesieniu na powoda własności stacji trafo. Uznanie apelacji w tym zakresie prowadziłoby a limine także do uwzględnienia apelacji w części wyroku Sądu pierwszej instancji, w której uwzględniono powództwo wniesione przez M. Ł. przeciwko (...) - bez potrzeby analizy zarzutów apelacyjnych w tym zakresie. W sytuacji bowiem uznania powództwa (...), roszczenia M. Ł. byłyby pozbawione podstaw faktycznych i prawnych. Innymi słowy, podstawowym a jednocześnie wstępnym zagadnieniem jest przesądzenie, czy powód – (...) stał się właścicielem stacji trafo, względnie, czy pozwany M. Ł. jest zobowiązany do przeniesienia jej własności na rzecz powoda nieodpłatne. Z drugiej strony uznanie bezzasadności twierdzeń apelacji (...) w zakresie jej powództwa stawia otwartą kwestię roszczeń M. Ł. zgłoszonych przez niego w jego własnym powództwie.

Zasygnalizowane tutaj względy powodują, że koniecznym jest omówienie apelacji w sposób dychotomiczny – na część zaskarżonego wyroku odnoszącą się do oddalenia powództwa (...) i część – dotyczącą uwzględnionego roszczenia M. Ł. w stosunku do (...).

I.  Powództwo (...) przeciwko M. Ł.

Apelacja w tym zakresie nie mogła odnieść zamierzonego skutku, albowiem zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, albowiem znajdują one odzwierciedlenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, który został oceniony zgodnie z dyrektywami art. 233 § 1 k.p.c.

Nie można podzielić zarzutów apelacji nakierowanych na wykazanie naruszenia przez Sąd pierwszej instancji zasad swobodnej oceny dowodów. Dla skuteczności bowiem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarczy samo twierdzenie, że sąd dokonał wadliwej oceny dowodów, co doprowadziło do wadliwych ustaleń faktycznych, które zdaniem apelującego nie odpowiadają rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie oraz wykazanie przez apelującego przyczyn dyskwalifikujących ocenę dowodów dokonaną przez sąd. Należało zatem wskazać, oraz udowodnić, że sąd w procesie dokonywania ustaleń faktycznych naruszył zasady logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż to jedynie może zostać przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Samo więc przedstawienie przez apelującego własnej wersji wydarzeń składającej się na stan faktyczny sprawy, nie jest wystarczające do podważenia ceny dowodów dokonanej przez sąd. Takie twierdzenia uznać należy jedynie za polemikę z ustaleniami dokonanymi przez sąd pierwszej instancji i nie może zostać uwzględnione przez sąd odwoławczy. Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego apelujący nie wykazał, że Sąd Okręgowy naruszył zasady swobodnej oceny dowodów, a zatem jego twierdzenia należało uznać jedynie za polemikę z prawidłowo poczynionymi ustaleniami.

Nie można zgodzić się z twierdzeniami apelującego, że jest on właścicielem stacji trafo. To twierdzenie strona powodowa wywiodła z postanowień zawartej pomiędzy stronami umowy dotyczącej przebudowy urządzeń elektroenergetycznych. Tę tezę (...) wzmacnia również argumentem, że jego poprzednik prawny ((...) G.) był właścicielem urządzeń elektroenergetycznych uprzednio posadowionych w rejonie ul. (...) w K.. W tej kwestii apelujący twierdzi, że ich przebudowa nie mogła prowadzić do utarty przez niego własności przebudowanej stacji transformatorowej.

Rozpoczynając od tego ostatniego wątku należy przyznać, że stację transformatorową zbudował ówczesny wieczysty użytkownik gruntu, na którym została wzniesiona – (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w K. ( (...)) w latach 1990-1991. Protokołem z dnia 24 czerwca 1991 r. (...) ustaliło z (...) G., że stacja trafo nr (...) zostanie przekazana na majątek (...) G. po uprzednim spłaceniu wszystkich zadłużeń kredytowych ciążących na tym obiekcie. Nie jest sporne również, do takiego przekazania w istocie doszło, choć nie jest wiadomym w jakiej dacie nastąpiło to zdarzenie. Okoliczność ta wszakże nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy. Nie jest kwestionowane w niniejszej sprawie, że w związku ze zdarzeniami jakie miały miejsce z udziałem M. Ł. i poprzednika prawnego (...) na przestrzeni lat 2004-2006 doszło do zburzenia istniejącej od 1991 stacji trafo, gdyż ta kolidowała z budową prowadzoną przez M. Ł. na działce nr (...). W to miejsce wybudowano nową stację trafo, co przyznaje sam powód. Ponadto doszło do przesunięcia związanych z nią kabli elektrotechnicznych.

Niezależnie od powyższego, fakt wybudowana nowej stacji trafo potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Z projektu budowlano-wykonawczego sporządzonego w sierpniu 2005 r. przez R. Z. w oparciu o warunki techniczne powoda z dnia 9 i 18 listopada 2004 r. wynika, że pozwany miał przebudować urządzenia elektroenergetyczne i zasilanie budynków, wybudować kontenerową stację transformatorową wraz z włączeniem jej do sieci rozdzielczej i przebudować linie kablowe oraz zasilanie siedmiu budynków mieszkalnych i budynku biurowego. Projekt ten został przedłożony (...) S.A. do akceptacji, a ta nie wniosła do niego zastrzeżeń (pismo z dnia 6 sierpnia 2005 r.). Decyzją nr (...) Prezydenta Miasta K. z dnia 8 września 2005 r., udzielił pozwanemu M. Ł. pozwolenia na budowę sieci zasilania energetycznego budynków mieszkalnych jednorodzinnych i obiektu biurowego, przebudowę urządzeń energetycznych oraz budowę kontenerowej stacji transformatorowej.

Nie wywołuje także sporu, że stara stacja trafo została rozebrana i przekazana poprzednikowi prawnemu (...). Ten fakt potwierdza pismo (...) z dnia 1 września 2008 r., którego intencją było dokonanie rozliczeń pomiędzy stronami. Dalej idąc, w żadnej z korespondencji pomiędzy stronami z lat 2004-2009 poprzednik prawny powoda nie twierdził, że wybudowaną przez pozwanego stację trafo w latach 2005-2006 traktuje jako kontynuację tej z 1991 r. Co więcej zapisy umowy o przyłącze z dnia 11 sierpnia 2005 r. (§ 5 ust. 3 i § 6 ust. 6), protokół przejęcia z dnia 1 czerwca 2006 r., projekt umowy kolizyjnej załączonej do pisma poprzednika prawnego powoda z dnia 13 czerwca 2008 r. nie tylko nie wskazują, że stacja trafo stanowi własność poprzednika prawnego powoda, co wręcz potwierdzają, że jest ona własnością pozwanego M. Ł..

Nie można także tracić z pola widzenia faktu, że w związku z zawarciem umowy z dnia 11 sierpnia 2005 r. o przyłączenie, (...) zawarło z pozwanym w dniu 23 listopada 2006 r. umowę sprzedaży elementów sieci wykonanej dla zasilania – tych elementów, które pozwany przebudował na podstawie pozwolenia na budowę. Dobitnie to świadczy o rozłącznym i niezwiązanym ze sobą traktowaniu stacji trafo i jej elementów z 1991 w stosunku do tej, którą pozwany zbudował i przebudował przyłącza na podstawie powyżej wymienionego pozwolenia na budowę.

W tym miejscu należy się odnieść do art. 49 § 2 zdanie pierwsze k.c., który stanowi, że roszczenie o nabycie przez przedsiębiorcę takich urządzeń przysługuje osobie, która poniosła koszty ich budowy i jest ich właścicielem. W świetle brzmienia tego przepisu wykazanie faktu poniesienia kosztów budowy urządzeń przesyłowych rozstrzyga o własności tych urządzeń ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 2011 r., V CSK 309/10). W rezultacie zdarzeniem prawnym, którego skutkiem jest nabycie własności urządzeń wymienionych w art. 49 § 1 k.c. jest sfinansowanie kosztów ich budowy. Z faktu natomiast sfinansowania budowy wynika uprawnienie tej osoby do dochodzenia roszczeń określonych w art. 49 § 2 k.c. Co więcej, takie roszczenia może zgłosić nawet wtedy, gdyż urządzenia przesyłowe zostały wybudowane na cudzym gruncie ( por. uchwałę Sądu Najwyższego z 13 lipca 2011 r., III CZP 26/11, OSNC 2012 r., Nr 1, poz. 8).

W rezultacie powyższych wywodów upaść zatem musi argument powoda o własności stacji trafo wywiedziony z założenia kontynuacji obecnej stacji trafo w stosunku do jej poprzedniczki z 1991. Innymi słowy, teza oparta na założeniu, że skoro poprzednik prawny powoda był właścicielem pierwotnej stacji trafo, toteż jest niejako automatycznie właścicielem nowo wybudowanej przez M. Ł. nie znalazła uzasadnionych podstaw w realiach okoliczności faktycznych niniejszej sprawy.

Stan faktyczny sprawy natomiast winien zostać rozważony pod kątem, czy na skutek czynności dokonanych przez M. Ł. z poprzednikiem prawnym (...) w latach 2004-2006 doszło do nieodpłatnego przeniesienia na rzecz poprzednika prawnego powoda (...) własności wybudowanej przez pozwanego M. Ł. stacji trafo. Jest rzeczą niekwestionowaną, że strony w tym zakresie nie zawarły wyraźnej umowy zawierającej zgodne oświadczenia woli w tym zakresie. Sprawę należało zatem rozpatrzyć pod kątem ofertowego trybu zawarcia umowy, albowiem zdaniem apelującego w takim trybie umowa nieodpłatnego przejęcia stacji trafo została zawarta. To twierdzenie powód wywiódł z treści pisma pozwanego M. Ł. z dnia 4 listopada 2004 r., które uznał za ofertę zawarcia umowy, przyjętą przez powoda oświadczeniem z dnia 9 listopada 2004 r. Na wypadek nie podzielenia tego argumentu powód podniósł, że jego pismo z dnia 18 listopada 2004 r. stanowiło ofertę, przyjętą przez pozwanego M. Ł. poprzez przystąpienie do wykonania prac bez składania oświadczenia o jej przyjęciu, gdyż sporządził on projekt techniczny zgodnie z przedmiotową ofertą i przedłożył go poprzednikowi prawnemu powoda do sprawdzenia, a na końcu dokonał przebudowy sieci energetycznej zgodnie z nałożonymi na niego warunkami technicznymi i budowlanymi.

Po myśli art. 66 § 1 k.c. oświadczenie woli złożone przez oferenta oblatowi winno ujawniać wolę zawarcia określonej umowy, określając istotne jej postanowienia. W zakresie istotnych postanowień umowy oferta winna być skonstruowana w taki sposób, aby była gotowa do przyjęcia przez adresata oferty bez konieczności dodatkowych uzupełnień. Z racji, że treść umowy co do zasady nie może zostać uzupełniona przez oblata, podejmującego jedynie decyzję o przyjęciu, lub odrzuceniu propozycji, oferta winna określać podstawowe postanowienia dla danego typu stosunku obligacyjnego, aby w razie jej przyjęcia przez oblata mogła wywołać skutki prawne.

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy, aby uznać pismo pozwanego M. Ł. z dnia 4 listopada 2004 r. za ofertę winna z niego wynikać wola przeniesienia na poprzednika prawnego powoda nieodpłatnie stacji trafo – po jej wybudowaniu. Tylko wtedy, gdyby taką treść zawierało to pismo, to istotnie ze strony poprzednika prawnego powoda wystarczyłoby złożenie oświadczenia o przyjęciu tej oferty.

Wspomnianym wcześniej pismem z dnia 4 listopada 2004 r. M. Ł. wystąpił do (...) S.A. o podanie warunków technicznych przebudowy urządzeń energetycznych w tym stacji trafo nr (...), kolidujących z budową zespołu budynków mieszkalnych przy ul. (...) w K.. Nie sposób z tego oświadczenia pozwanego odczytać woli przeniesienia na własność wybudowanej w przyszłości stacji trafo. Pismo to odnosiło się jedynie do spraw technicznych związanych z przebudową urządzeń energetycznych dla zapewnienia prawidłowości realizacji inwestycji budowlanej. Również i (...) S.A. nie odczytywało znaczenia tego pisma jako propozycji zawarcia umowy. W odpowiedzi na nie bowiem – pismem z dnia 9 listopada 2004 r. (...) S.A. określił warunki przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Te warunki w pkt I określały postanowienia techniczne, w pkt II warunki rozliczenia się za energię elektryczną, oraz w pkt III warunki ekonomiczno-finansowe. Te ostatnie przewidywały zawarcie umowy o przyłącze i dokonanie wzajemnych rozliczeń. Nie sposób w takiej sytuacji twierdzić, że na mocy oświadczeń woli zawartych we wskazanych tutaj pismach doszło do zawarcia umowy o treści jaką sugeruje apelujący.

Abstrahując od oceny, że oświadczenie pozwanego zawarte w piśmie z dnia 4 listopada 2004 r. nie może być traktowane jako oferta, to także treść pisma (...) S.A. z dnia 18 listopada 2004 r. nie może być uznana za przyjęcie rzekomej oferty pozwanego. Pismo to w odnosi się do zagadnień technicznych związanych z przebudową i tym samym nawiązuje do pisma z dnia 9 listopada 2004 r., w którym określono warunki przebudowy urządzeń elektroenergetycznych. W pkt 1 nakazano pozwanemu przełożenie wymienionych w nim kabli poza granice budowy, a w pkt 2 nakazano zmienić lokalizację trafo. Przed przystąpieniem do prac pozwany miał przedłożyć projekt techniczny – celem jego sprawdzenia. Jednocześnie na końcu tego pisma wyraźnie stwierdzono, że są to warunki techniczne przebudowy, których ważność ustalono na okres dwóch lat. Pismo to nie dotyka w żaden sposób umowy przeniesienia własności stacji, którą pozwany później wybudował. Dla zobowiązania do przeniesienia tej własności nie ma znaczenia, że w treści tego pisma zastrzeżono, że przebudowa sieci energetycznej odbywa się na koszt pozwanego, bo tenże zapis mógł odnosić się jedynie do kwestii związanej z finasowaniem przebudowy stacji trafo, a nie przeniesieniem jej własności.

Nie można zgodzić się także z tezą prezentowaną przez powoda, że pismo (...) z dnia 18 listopada 2004 r. było ofertą nieodpłatnego nabycia stacji trafo skierowaną do pozwanego, którą tenże przyjął poprzez przystąpienie do wykonania określonych w tym piśmie prac. Po pierwsze, treść tego pisma nie spełnia wymogów oferty w rozumieniu art. 66 § 1 k.c., gdyż nie zawiera minimalnej treści umowy, której propozycja zawarcia została skierowana do pozwanego. W tym piśmie przecież nawet w sposób dorozumiany nie wysłowiono woli nieodpłatnego przejęcia na własność stacji trafo. Jak już to powiedziano wcześniej, to pismo miało charakter uzgodnienia warunków technicznych przebudowy i w treści tego pisma nie porusza się kwestii związanej ze sprawą przeniesienia własności stacji trafo. Tak też znaczenie tego pisma pojmowała osoba, która z ramienia (...) S.A. to pismo podpisała – A. F.. Tenże w swoich zeznaniach nie twierdził, że to była oferta zawarcia umowy – a warunki przebudowy sieci na podstawie kryteriów w nich podanych. Przystąpienie do wykonania prac określonych w warunkach technicznych z dnia 18 listopada 2004 r. nie było wynikiem przyjęcia oferty powoda – przejęcia nieodpłatnego na własność stacji trafo - gdyż takiej nie było. Przystąpienie do wykonywania przez M. Ł. do wykonywania prac zmierzało do realizacji przedsięwzięcia budowlanego, na potrzeby którego pozwany ubiegał się o uzgodnienia warunków technicznych przyłączy osiedla mieszkaniowego. Z tego powodu nie miał zastosowania w sprawie art. 68 1 § 1 k.c. – w odniesieniu do tezy, że przystąpienie do wykonania przebudowy stacji trafo oznaczało przeniesienie jej własności na pozwanego.

Nie można także uznać za przeniesienie własności innych dowodów przeprowadzonych w sprawie – umowa o przyłącze z dnia 11 sierpnia 2005 r., czy też protokół przejęcia z dnia 1 czerwca 2006 r. W treści tych dokumentów natomiast wyraźnie wskazano, że nastąpić w przyszłości sprzedaż urządzeń (§ 6 ust. 6 umowy i pkt 18 protokołu). Co do protokołu z dnia 1 czerwca 2006 r., to jego znaczenie polega jedynie na tym, że z tym dniem nastąpiło przejęciem stacji trafo przez (...) S.A. Nie oznacza to wszakże, że poprzednik prawny stał się właścicielem urządzeń przesyłowych. Z przepisu art. 49 § 2 k.c. jednoznacznie wynika, że samo podłączenie urządzeń służących do doprowadzania i odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej i innych urządzeń podobnych nie wpływa na zmianę właściciela tych urządzeń, mimo, że z taką datą urządzenie energetyczne staje się składnikiem przedsiębiorstwa przesyłowego. Nie można bowiem tracić z pola widzenia również i tego, że samo zakwalifikowanie danego urządzenia infrastrukturalnego jako wchodzącego w skład przedsiębiorstwa nie przesądza o tym, kto jest jego właścicielem. Skutkiem tego jest jedynie to, że takie urządzenie nie stanowi części składowej nieruchomości na której jest posadowione. Samo podłączenie tych urządzeń do sieci jedynie usuwa te urządzenia spod działania zasady superficies solo cedit, a nie rodzi skutku w postaci przeniesienia ich własności na rzecz przedsiębiorcy sieciowego. Przeniesienie natomiast prawa własności tych elementów urządzeń infrastrukturalnych nastąpić powinno na podstawie odrębnej umowy ( por. uchwałę Sądu Najwyższego (7) z dnia 8 marca 2006 r., III CZP 105/05, OSNC 2006, Nr 10, poz. 159, a także wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2010 r., V CSK 195/09, OSNC 2010, Nr 7-8, poz. 116). Faktu zawarcia umowy przeniesienia własności stacji trafo nie potwierdzają również osobowe źródła dowodowe w niniejszej sprawie.

Reasumując, żadna z czynności dokonanych pomiędzy pozwanym a poprzednikiem prawnym powoda nie doprowadziła do przeniesienia na rzecz tego drugiego stacji trafo, w szczególności nieodpłatnego przeniesienia własności.

Istota sporu zdaniem Sądu Apelacyjnego w tym zakresie sprowadzała się oceny, czy czynności dokonane pomiędzy pozwanym a (...) S.A. doprowadziły do zawarcia umowy o treści według której, przebudowa stacji trafo przez pozwanego miała zostać dokonana z własnych środków – bez prawa otrzymania wynagrodzenia od (...) S.A. – w razie przeniesienia na poprzednika prawnego powoda prawa własności urządzeń tej stacji. Art. 49 § 2 zdanie pierwsze k.c. statuuje domniemanie prawne, że przeniesienie własności urządzeń elektroenergetycznych na przedsiębiorstwo przesyłowe następuje odpłatnie. Jednocześnie, przepis ten nie ma charakteru ius cogens. Zgodnie z ogólną zasadą swobody kontraktowania (art. 353 1 k.c.) umawiające się strony mogą postanowić, że koszty budowy urządzeń obciążają wyłączenie osobę, która te koszty poniosła. Z uwagi na treść tego przepisu, z którego wynika, że odpłatność przekazania urządzeń na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego jest zasadną, a nieodpłatność – odstępstwem od reguły ogólnej, to na powodzie, zgodnie z ogólnymi zasadami ciężaru dowodowego w procesie cywilnym (art. 6 w zw. z art. 232 k.p.c.) spoczywało wykazanie, że strony umówiły się na nieopłatną przebudowę stacji trafo. W rezultacie uznanie, że strony umówiły się na nieodpłatną przebudowę stacji trafo przez pozwanego aktualizowałoby roszczenie powoda o nieodpłatne przeniesienie jej własności na podstawie art. 49 § 2 zdanie drugie k.c., które to zostało zgłoszone przez niego w żądaniu ewentualnym.

Ustaleń w zakresie warunków finansowych przebudowy nie zawierają pisma powoda z dnia 4 listopada 2004 r. i (...)S.A. z 9 listopada 2004 r. Powód zawarcie umowy o nieodpłatną przebudowę przez pozwanego stacji trafo wywiódł z treści pisma (...) S.A. z dnia 18 listopada 2004 r., która spełnia wymogi oferty w tym zakresie (art. 66 § 1 k.c.). Pozwany zdaniem powoda na podstawie art. 69 k.c. przyjął ofertę – przystępując do przeprowadzenia inwestycji zgodnie z otrzymanymi warunkami, których zapisów nie kwestionował.

Wskazanie powyżej pismo (...) S.A. z dnia 18 listopada 2004 r. choć określające warunki przebudowy stacji trafo, to jednak zawierało zastrzeżenie, że przebudowa sieci energetycznej możliwa jest wyłącznie na koszt inwestora (pozwanego). W rzeczy samej tak sformułowane pismo prima facie mogło być odczytywane za ofertę zawarcia umowy o przebudowę sieci energetycznej, której koszty poniesie w całości pozwany. Prawdą jest, że pozwany nie odpowiedział na to pismo – przystąpił natomiast do czynności związanych z przebudową tej sieci – na jego zlecenie sporządzono projekt wykonawczy, który przedłożył do akceptacji (...) S.A., a po pozytywnej opinii w tym zakresie uzyskał pozwolenie na budowę. To pozwolenie uzyskał, wykonał przebudowę stacji trafo, którą następnie protokołem z dnia 1 czerwca 2006 r. przekazał (...) S.A. Co istotne, pozwany rozumiał wykonanie na własny koszt przebudowy w ten sposób, że to on miał wyłożyć środki pieniężne na stację trafo. Po podłączeniu natomiast stacji do sieci (...) S.A. i rozpoczęciu jej eksploatacji (...) S.A. przejmie ją na swój majątek za zwrotem wyłożonych przez niego środków. To stanowisko pozwanego ma kluczowe znaczenie dla umawianego wątku niniejszej sprawy.

Ocena, czy zachowanie (...) S.A. i pozwanego wyczerpywały znamiona hipotezy art. 66 i art. 69 k.c. w zakresie nieodpłatności wykonania stacji trafo winna być dokonana z uwzględnieniem okoliczności, w których zostały te oświadczenia złożone, które winny wskazywać na wolę obu stron zawarcia umowy określonej treści. Wola obu stron winna być oceniana zgodnie z kryteriami art. 60 k.c. przy czym wolę zawarcia umowy należy oceniać poprzez pryzmat zachowania stron przed, jak i po złożeniu oferty. W niniejszej sprawie już w pkt III.2 pisma z dnia 9 listopada 2004 r. określającego warunki techniczne przyłączy, (...) S.A. stwierdziło, że rozpoczęcie dostawy energii elektrycznej nastąpi po spisaniu umowy na sprzedaż energii elektrycznej i świadczenie usług przesyłowych – po zrealizowaniu układu zasilania i dokonaniu wzajemnych rozliczeń. W umowie o przyłącze zobowiązano pozwanego do wybudowania urządzeń elektroenergetycznych – zgodnie z warunkami przyłączy z dnia 9 listopada 2004 r. i zatwierdzonym projektem budowlano-wykonawczym i pisemnego zgłoszenia (...) S.A. do odbioru technicznego do dnia 1 czerwca 2006 r. W § 6 ust. 6 przyjęto, że zbycie urządzeń określonych w § 5 ust. 3 nastąpi do dnia przyłączenia. W protokole z dnia 1 czerwca 2006 r. ustalono, że stacja trafo będzie własnością (...) S.A. po zawarciu umowy kolizyjnej (pkt 17 i 18). Pismem z dnia 27 maja 2008 r. pozwany zwrócił się do (...) S.A. o zawarcie umowy sprzedaży. Tenże pisma z dnia 13 czerwca 2006 r. przesłał pozwanemu standardowy wzór umowy kolizyjnej, w której znajduje się zapis, że podstawą do ustalenia ostatecznej ceny za kupowane elementy sieci elektroenergetycznej będzie kosztorys powykonawczy ( § 3 ust. 4). W § 5 ust. 2 znajduje się zapis, że zapłata ceny związanej z nabyciem elementów sieci powstałych w wyniku przebudowy zostanie dokonana w drodze potrącenia z wierzytelnością z tytułu odszkodowania określonego w ust. 1. Nadto (...) S.A. w piśmie z dnia 1 września 2008 r. wprowadził modyfikację do projektu tej umowy.

A. F. w swoich zeznaniach stwierdził, że w razie, gdy inwestor wykonuje przyłącze na własny koszt, to (...) odkupuje sieć przyłączeniową, rekompensując opłaty przyłączeniowe. Również M. J. zeznał, że strony miały dokonać wzajemnych rozliczeń, które jego zdaniem miało polegać na zbilansowaniu odszkodowania za przebudowaną stację i przełożeniu kabli z wynagrodzeniem z tytułu poniesionego nakładu inwestycyjnego. Zeznania natomiast świadków G. R. u A. M. nie wnoszą nic do tej kwestii.

Wskazany powyżej materiał dowodowy, w szczególności dowody pisemne wskazują, że strony nie ustaliły bezpłatności wykonania przez pozwanego inwestycji w postaci przebudowy stacji trafo. Pismo zatem (...) S.A. z dnia 18 listopada 2004 r., a także zachowanie (...) S.A. i pozwanego, w kontekście całokształtu okoliczności faktycznych, szczególnie zdarzeń jakie miały miejsce po tym piśmie, nie dają podstawy do przyjęcia założenia, że strony ustaliły, że pozwany wykona przebudowę stacji trafo na własny koszt – bez prawa domagania się od poprzednika prawnego powoda zwrotu poniesionych w tym zakresie kosztów.

Przyznać należy w takiej sytuację rację pozwanemu, że prawidłowe odczytanie znaczenia zawartego w piśmie z dnia 18 listopada 2004 r. polegało na tym, że pozwany we własnym zakresie miał przebudować stację trafo, po czym miało nastąpić rozliczenie wydatków na ten cel poniesionych. Takiemu rozumowaniu odpowiadają zapisy § 5 ust. 3 i 6, a także proponowana treść umowy kolizyjnej. Potwierdza to także pismo (...) z dnia 1 września 2008 r., a także zeznania świadka M. J.. W kontekście zeznań tej osoby dodać trzeba, że odosobnionym jest twierdzenie, że odszkodowanie z tytułu starej stacji i koszty poniesione przez powoda na wybudowanie nowej stacji winny się bilansować bez wzajemnych dopłat, gdyby nie nastąpiły różnice w tym zakresie. Takie twierdzenie nie jest poparte żadnym innym dowodem przeprowadzonym w sprawie.

Nie można w takim stanie faktycznym uznać, że powód wykazał, aby jego poprzednik prawny z pozwanym zawarli umowę, zgodnie z którą ten ostatni zobowiązał się do nieodpłatnego wykonania stacji prawo, tj. bez prawa domagania się zwrotu kosztów poniesienia wydatków w tym zakresie. Wobec tego że powód nie wykazał modyfikacji ogólnych postanowień art. 49 § 2 zdanie pierwsze k.c. pozwany jest legitymowany do domagania się od powoda odpowiedniego wynagrodzenia, o którym mowa w tym przepisie.

Wskazując na powyższe nie można podzielić zarzutów apelacji, zarówno co do naruszenia prawa procesowego jak i prawa materialnego, odnoszących się do omówionego powyżej wątku apelacji powoda.

Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutu apelacji co do naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 96 § 2 k.c. w kontekście treści protokołu z dnia 1 czerwca 2006 r., w którym przedstawiciele poprzednika prawnego powoda (A. F. i G. R.) stwierdzili, że pozwany jest właścicielem stacji trafo, nie mając do takiego stwierdzenia umocowania.

Dla oceny skuteczności złożenia takiego oświadczenia przez tych pracowników fundamentalne znaczenie ma fakt, że ta czynności nie została nigdy zakwestionowana przez (...) S.A. na etapie przedprocesowym. Została podniesiona dopiero w niniejszym postępowaniu – po upływie trzech lat od daty sporządzenia rzeczonego protokołu. Oznacza to, że poprzednik prawny powoda zaakceptował to oświadczenie własnych pracowników. Nigdy przecież tego oświadczenia nie sprostował poprzez stwierdzenie, że zostało złożone przez osoby nieumocowane w tym zakresie, względnie że nie wyraża ono stanowiska (...) S.A. co do kwestii własności stacji trafo.

Najważniejsze są jednak inne wątki poruszonego tutaj problemu. Już wcześniej poprzednik prawny powoda nie kwestionował własności M. Ł. co do stacji trafo, gdyż takie stanowisko znalazło swoje odbicie w przytaczanej powyżej umowy o przyłączenie. Również w 2008 r. strony prowadziły wymianę korespondencji co do rozwiązania kwestii związanej z przebudowaną stacją trafo, z czego można wnosić, że pozwany był traktowany jako właściciel tejże stacji. Ponadto dla legitymacji procesowej pozwanego w niniejszej sprawie znaczenie zasadnicze ma to, że pozwany poniósł koszt budowy urządzeń przesyłowych, a to aktualizuje jego roszczenie o zapłatę odpowiedniego wynagrodzenia, zgodnie z treścią art. 49 § 2 zdanie pierwsze k.c.

W rezultacie należało przyjąć, że powyżej wymienione osoby w protokole w z dnia 1 czerwca 2006 r. oświadczyły jedynie to co było znane poprzednikowi prawnemu (...).

W świetle powyższych wywodów nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia apelacji zarzuty powoda dotyczące zapisów w księdze wieczystej (...) w części dotyczącej ujawnionej w niej stacji trafo. Kwestia wiary publicznej księgi wieczystej nie miała bezpośredniego znaczenia w rozpatrywanej sprawie. Istotą sporu było przecież roszczenie określone w art. 49 § 2 k.c., a w tym zakresie odwoływanie się do zapisów księgi wieczystej jest dla omawianej sprawy bezprzedmiotowe. W tej sytuacji nie ma także znaczenia dla sprawy treść umowy z dnia 19 sierpnia 2002 r. na mocy której (...) przeniosło na rzecz (...) Sp. z o.o. prawo wieczystego użytkowania działki nr (...).

Pozbawiony znaczenia dla sprawy jest także i zarzut naruszenia art. 129 § 2 k.p.c. poprzez uznanie za wiarygodny dokument przedstawiony przez pozwanego – kopii aktu notarialnego z dnia 2 września 2004 r. Przedstawienie oryginału dla sprawy nie było potrzebne, gdyż powód nie kwestionuje, że pozwany jest wieczystym użytkownikiem działki gruntu, na którym znajduje się stacja trafo.

Osobnego omówienia wymaga natomiast zarzut naruszenia art. 610 i art. 610 k.p.c., co do nierozpoznania przez Sąd pierwszej instancji zarzutu zasiedzenia ruchomości – urządzeń przesyłowych będących przedmiotem sporu.

Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 marca 2016 r. w sprawie z wniosku właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu sąd może rozpoznać zarzut posiadacza urządzeń przesyłowych, że służebność została nabyta przez zasiedzenie przez jego poprzednika prawnego, niebiorącego udziału w sprawie ( III CZP 101/15). Tenże zarzut powód podniósł w drugim postępowaniu połączonym do wspólnego rozpoznania – wywołanego powództwem M. Ł.. Omówienie tego zarzutu w tym miejscu – a nie w części dotyczącej powództwa M. Ł. podyktowane jest koniecznością kompleksowego rozstrzygnięcia kwestii własności stacji trafo.

Ma rację zatem apelujący, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał tego zarzutu, błędnie przyjmując, że rozstrzygnięcie kwestii zasiedzenia w niniejszym postępowaniu jest niedopuszczalne. Nie może to wszakże prowadzić do uchylania zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji. Nie w każdym bowiem wypadku nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Taki skutek nie nastąpi, jeśli w postępowaniu apelacyjnym sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na podstawie zgromadzonego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym materiału dowodowego.

W niniejszej sprawie (...) powołał się na zarzut zasiedzenia ruchomości stanowiących urządzenia przesyłowe. Stosownie zatem do art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. tenże zarzut powód winien wykazać przedstawiając już w odpowiedzi na pozew wszystkie twierdzenia i dowodowy, pod rygorem ich pominięcia na podstawie art. 479 14 § 2 k.p.c. (...) wskazał na zasiedzenie ruchomości – stacji tafo, łącząc rozpoczęcie biegu zasiedzenia trafo z dniem 1 czerwca 2006 r., kiedy to nastąpiło przejęcie jej w skład przedsiębiorstwa jego poprzednika prawnego. Apelujący nie wskazał na okoliczność zasiedzenia żadnych innych dowodów, niż te które przeprowadził Sąd Okręgowy. Nie zarzucił także w apelacji, że Sąd pierwszej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego w tym zakresie pomijając jego wnioski dowodowe. Tym samym więc materiał zgromadzony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym jest adekwatny do oceny przedmiotowego zagadnienia przez Sąd Apelacyjny. Ponadto należy zwrócić uwagę, że sąd odwoławczy pełni nie tylko funkcję kontrolną wobec prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia, ale i jest sądem merytorycznie rozpoznającym sprawę ( por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego (7) z 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55). We własnym zakresie zatem Sąd Apelacyjny dokonał subsumpcji stanu faktycznego sprawy pod normy prawa materialnego regulujące zasiedzenie ruchomości.

Zgodnie z art. 174 k.c. posiadacz samoistny rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeśli posiada rzecz nieprzerwanie od trzech lat jako posiadacz samoistny, chyba że jest w złej wierze. Do zasiedzenia koniecznym jest zatem spełnienie kumulatywnie dwóch przesłanek wymienionych w tym przepisie (samoistne posiadanie i dobra wiara). Posiadacz rzeczy ruchomej będzie posiadaczem samoistnym wtedy, gdy ma fizyczne władztwo nad rzeczą i ma wolę władania tą rzeczą dla siebie jak właściciel (art. 336 k.c.). Niewątpliwie poprzednik prawny powoda od 1 czerwca 2006 r. włada stacją trafo jak samoistny posiadacz przez okres przekraczający trzy lata.

Subsumcja prawidłowo ustalonego stanu faktycznego przez Sąd pierwszej instancji pod normę art. 174 k.c. nakazuje uznać, że poprzednik prawny powoda, jak i sam powód są posiadaczami w złej wierze. W złej wierze jest bowiem osoba, która wie, lub przy należytej staranności winna była się dowiedzieć, że nie przysługuje jej prawo podmiotowe do rzeczy będącej w jej posiadaniu ( por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2000 r., II CKN 657/98 i z dnia 5 grudnia 2000 r., IV CKN 180/00 a także uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 1955 r., I Co 14/55 OSNCK 1956, Nr 4, poz. 92 – na gruncie art. 74 § 2 pr.rzecz.). Istnienie złej wiary co do posiadania ruchomości, odmiennie, niż w przypadku nieruchomości wyklucza zasiedzenie takiej rzeczy.

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, że opisane wcześniej dowody pozwalają Sądowi Apelacyjnemu na poczynienie stanowczego wniosku, że poprzednikowi prawnemu wiadomym było w dacie przejęcia na stan przedsiębiorstwa stacji trafo, że nie był jej właścicielem. Co więcej, za właściciela uważał M. Ł.. Wynika to z cytowanych powyżej dowodów, w związku z czym zbędnym jest ich ponownie przytaczanie w tym miejscu.

W rezultacie mimo słuszności zarzutu nierozpoznania przez Sąd pierwszej instancji kwestii zasiedzenia stacji trafo, nie mógł on wywołać zamierzonego skutku procesowego.

Mając powyższe na względzie apelacja powoda odnosząca się do oddalenia jego własnego powództwa podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego w tym zakresie orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 oraz art. 99 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego koszty zastępstwa radcowskiego w wysokości 5.400 zł, zgodnie § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Tj. Dz. U. z 2013 r., Nr 490).

II.  Powództwo M. Ł. przeciwko (...)

Na wstępie należy uznać za słuszny zarzut apelacji naruszenia art. 321 § 1 k.p.c.

Powód M. Ł. dochodził przeciwko pozwanemu (...) kwoty 284.864,67 zł tytułem wynagrodzenia za koszty budowy urządzeń energetycznych, na którą składały się: 268.638,67 zł – wartość wynikająca z kosztorysu powykonawczego, 8.052 zł za projekt budowlany i 8.174 zł za roboty geodezyjne. Tymczasem Sąd Okręgowy uznał powództwo M. Ł. w kwocie 335.241,73 zł. Sąd pierwszej instancji zatem wyszedł ponad żądanie o kwotę 50.377,06 zł.

Na marginesie przypomnieć należy, że stosowanie do brzmienia art. 479 4 § 2 k.p.c. toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać, zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Tym samym odpadała możliwość rozszerzenia powództwa przez pozwanego w toku postępowania.

Powód M. Ł. dochodził w procesie wynagrodzenia, którego wysokość ściśle określił w pozwie. Nie było zatem możliwe wedle przepisów regulujących postępowanie cywilne w niniejszej sprawie rozszerzenie żądania poprzez podwyższenie wynagrodzenia za stację trafo. Nie wystąpiły także nowe okoliczności w rozumieniu art. 479 4 § 2 k.p.c., które umożliwiały rozszerzenie powództwa. Poprzez zmianę okoliczności faktycznych należy rozumieć takie sytuacje faktyczne, które w momencie wytaczania powództwa nie były znane powodowi i przy zachowaniu należytej staranności nie mógł ich przewidzieć. Chodzi więc o nowe okoliczności faktyczne, których ujawnienie ma wpływ na wysokość żądania pozwu. Powód w sposób jasny sformułował uzasadnienie żądania wynagrodzenia opierając się na kosztorysie powykonawczym i dwóch fakturach VAT. Wiedział zatem powód na etapie wniesienia powództwa jaki poniósł koszt przebudowy stacji trafo i takie zwrotu domagał się w niniejszym procesie. Wydanie natomiast przez biegłego jednego z opinii, z którego wynikało, że dochodzone wynagrodzenie winno być określone w innej wysokości, niż tej której domagał się powód nie stanowi zmiany okoliczności faktycznych powództwa. Rolą biegłego sądowego w postępowaniu cywilnym nie jest bowiem kreowanie okoliczności faktycznych sparwy, a specjalistyczna pomoc sądowi w ocenie okoliczności faktycznych przedstawionych pod osąd przez uczestników tego postępowania.

Nie można natomiast zgodzić się z drugim związanym z tą kwestią zarzutem naruszenia art. 358 1 k.c., gdyż zasądzając kwotę 335.241,73 zł Sąd Okręgowy nie zastosował tego przepisu. Samo natomiast orzeczenie ponad żądanie pozwu nie oznacza, że było to wynikiem waloryzacji świadczenia dochodzonego pozwem.

Nie może odnieść także zamierzonego skutku zarzut naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 278 § 1, art. 285 § 1 i art. 286 k.p.c. odnoszący się do niewyjaśnienia przyczyn, z powodu których Sąd pierwszej instancji uznał za rzetelną i wyczerpującą opinię biegłego M. P. i E. M.. Zarzut naruszenia reguł sporządzania uzasadnienia wyroku może zostać uznany za skuteczny jedynie w wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia uniemożliwia dokonanie przez sąd odwoławczy oceny jakimi kryteriami kierował się sąd pierwszej instancji, wydając zaskarżone orzeczenie. Chodziłoby zatem o taką sytuację, gdy sfera motywacyjna orzeczenia w zakresie ustaleń faktycznych, oceny dowodów, czy też w końcu subsumcji materiału procesowego pod normy prawa materialnego jest nieznana. Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał dowody, na których oparł swoje rozstrzygnięcie, w tym także dokonał analizy sporządzonych w toku postępowania opinii biegłych: H. P., M. P., H. S., S. K. i E. M.. Na podstawie tych opinii Sąd Okręgowy ustalił należne powodowi wynagrodzenie za stację trafo oraz wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu i za bezumowne korzystanie z samej stacji trafo. Fakt, że Sąd przyjął określone stanowisko w tym zakresie - nawet błędne - nie może dowodzić naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Stanowisko Sądu natomiast co do oceny dowodów – w tym biegłych może być kontestowane przez apelującego w ramach innego zarzutu naruszenia prawa procesowego – art. 233 § 1 k.p.c. – zasad przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów.

Przed przystąpieniem do omówienia pozostałych zarzutów apelacji, których treść ma zasadnicze znaczenia dla oceny prawidłowości zaskarżonego orzeczenia – prawa procesowego (art. 233 § 1 k.p.c.) i prawa materialnego (art. 49 § 2 k.c. i art. 224 w zw. z art. 225, art. 230 i art. 352 k.c.) należy uściślić przedmiot sporu wywołany powództwem M. Ł., oraz określić charakter roszczeń, których ochrony prawnej powód domaga się ochrony w niniejszym postępowaniu oraz przesłanki, od których uzależnione jest uznanie ich zasadności.

Kwota tytułem 284.864,67 zł tytułem wynagrodzenia za koszty budowy urządzeń energetycznych została przez powoda wykazana w następujący sposób. Kwota 268.638,67 zł dotycząca wymiany stacji trafo została określona na podstawie kosztorysu powykonawczego, sporządzonego 28 października 2008 r. – według cen z trzeciego kwartału 2008 r. Wartość projektu powykonawczego wynika z faktury VAT nr (...) z dnia 1 marca 2006 r. wystawionej powodowi przez R. Z. – za sporządzenie opisanego wcześniej projektu budowlano-wykonawczego stacji trafo z sierpnia 2005 r. Wartość robót geodezyjnych wynika z faktury VAT nr (...) z dnia 13 maja 2005 r. wystawionej powodowi przez J. N. prowadzącego (...). Ponadto powód dochodził od pozwanego także kwoty 8.184,40 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu, na której jest posadowiona stacja trafo (działka (...) o pow. 56 m ( 2)) i 44.400 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze stacji trafo - za okres od dnia 1 czerwca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2009 r. Powód te roszczenia wykazywał natomiast operatem szacunkowym, sporządzonym w dniu 20 października 2008 r. przez rzeczoznawcę A. N.. W tym też zakresie powództwo zostało uwzględnione. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone, a wyrok w tej części stał się prawomocny. Pominięte zatem zostaną w dalszej części wątki nie stanowiące przedmiotu apelacji.

Oceniając przesłanki pierwszego z roszczeń powoda należy odwołać się do treści art. 49 § 2 k.c. Zgodnie z brzmieniem zdania pierwszego tego przepisu, osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1 i jest ich właścicielem, może żądać aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem. Powód zdaniem Sądu Apelacyjnego wykazał przesłanki, które aktualizują roszczenie o odpłatne przeniesienia własności stacji trafo.

Stan faktyczny sprawy wskazuje na jednoznaczny wniosek, że powód wybudował urządzenia stacji trafo. Powód także poniósł koszty budowy tych urządzeń, co również nie jest kwestionowane. Poprzez koszty budowy należy rozumieć koszty bezpośrednie i pośrednie związane z budową danego urządzenia, w szczególności koszty opracowania dokumentacji technicznej, koszty robocizny i koszty materiałowe. Jak już to powiedziano wcześniej stan faktyczny sprawy pozwala zdaniem Sądu Apelacyjnego na uznanie, że powód jest także właścicielem wspomnianych urządzeń energetycznych. Stacja trafo z dniem 1 czerwca 2006 r. weszła w skład przedsiębiorstwa poprzednika prawnego (...). Strony nie doszły przed procesem do konsensusu w zakresie przeniesienia własności urządzeń energetycznych. Powód w takiej sytuacji był uprawniony do wystąpienia w powództwem na podstawie art. 64 k.c. o złożenie przez pozwanego (...) oświadczenia woli w tym zakresie.

Istotną sprawą w takiej sytuacji pozostaje kwestia określenia „ odpowiedniego wynagrodzenia” w rozumieniu art. 49 § 2 zdanie pierwsze k.c. Zdaniem Sądu Apelacyjnego pojęcie „ odpowiednie wynagrodzenie” użyte w tym przepisie należy rozumieć analogicznie jak na gruncie art. 231 k.c., co oznacza, że winno stanowić ekwiwalent wartości tych urządzeń. Z tego powodu, dla określenia odpowiedniego wynagrodzenia można sięgnąć do wypowiedzi judykatury na tle tego drugiego przepisu. Celem " odpowiedniego wynagrodzenia" jest zapewnienie właścicielowi urządzeń określonych w art. 49 § 1 k.c. ekwiwalentnego świadczenia. Cel ten będzie osiągnięty, gdy wynagrodzenie odpowiada przeciętnym cenom, normalnie stosowanym przy sprzedaży tego mienia. W istocie, wysokość tego wynagrodzenia określa się według cen wolnorynkowych obowiązujących w chwili orzekania ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1978 r., III CRN 162/78, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1979 r., III CRN 64/79, OSNCP 1979, Nr 11, poz. 223; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1984 r., I CR 155/84, OSN 1984, Nr 12, poz. 227). Dodać trzeba, że pojęcie „ odpowiedniego wynagrodzenia” w rozumieniu art. 49 § 2 k.c. nie musi być tożsame z kosztami poniesionymi na wybudowanie urządzeń. Te bowiem mogą być wyższe niż ceny rynkowe przedmiotowych urządzeń energetycznych.

Reasumując, do ustalenia wysokości należnego powodowi wynagrodzenia za stację trafo należy wziąć pod uwagę ceny rynkowe tego urządzenia w dacie orzekania. Ponadto określając wynagrodzenia należy wziąć stan stacji trafo w dacie orzekania. W konsekwencji należy wziąć pod uwagę jej eksploatację, co wyłącza możliwość zasądzenia wynagrodzenia w oparciu o ceny wolnorynkowe tej stacji – jako nowej – nieeksploatowanej. W kontekście tego ostatniego stwierdzenia z całym naciskiem koniecznym jest zaakcentowanie, że prawa właściciela stacji trafo – wbrew zarzutom powoda sformułowanym w toku postępowania apelacyjnego nie ulegają umniejszeniu. Przypomnieć w tym miejscu trzeba, że powód podnosił, że poprzednik prawny (...), a w chwili obecnej sam (...) eksploatują stację trafo, powodując tym samym jej zużycie. W rezultacie zdaniem powoda wartość stacji trafo należy ustalić według cen nowej stacji. Pogląd ten jest jednakże nieprzekonywujący.

Roszczenie o odpłatne przejęcie stacji trafo określone w art. 49 § 2 k.c. nie jest wyłącznym roszczeniem jakie przysługuje właścicielowi urządzeń energetycznych. Takiej osobie przysługują bowiem dodatkowe roszczenia – roszczenia związane z ochroną własności. W realiach niniejszej sprawy ustalono, że pozwany (...) jest posiadaczem w złej wierze tych urządzeń i stan taki trwa od 1 czerwca 2006 r. do nadal. Powód zatem posiada wobec pozwanego zatem roszczenie uzupełniające - o naprawie szkody z powodu zużycia stacji trafo lub jej pogorszenia jej stanu (art. 224 § 2 i art. 225 k.c.). Ponadto, jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 lutego 1969 r. z przepisów art. 224 § 2 i art. 225 k.c. wynika, że posiadacz w złej wierze obowiązany jest do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, wynagrodzenie to zaś pokrywa normalne zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego jej używania. Odszkodowanie więc za zużycie (pogorszenie) rzeczy obejmuje tylko takie zużycie, które wykracza poza następstwa prawidłowego jej używania. W przeciwnym razie trzeba by przyjąć, że na posiadacza w złej wierze został nałożony obowiązek podwojonej zapłaty, czym właściciel rzeczy zostałby bezpodstawnie wzbogacony, trudno zaś przypisać ustawodawcy taką intencję ( II CR 3/69).

Pozostałe dwa roszczenia zgłoszone przez powoda – o wynagrodzenie za korzystanie znajdują swoją podstawę prawną w normie art. 224 § 2 k.c. Wysokość wynagrodzenia ustala się według zasady, że winna stanowić ją kwota, którą posiadacz rzeczy (stacji trafo) musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie. Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje to wszystko, co uzyskałby właściciel, gdyby ją wynajął, wydzierżawił lub oddał do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 lutego 2010 r., I CSK 312/09, a także uchwałę Sądu Najwyższego (7) z dnia 10 lipca 1984 r., III CZP 20/84, OSNCP 1984, Nr 12, poz. 209). Dodać jeszcze warto, że o wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy w określonych warunkach i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2000, IV CKN 5/00). Innymi słowy, o wysokości wynagrodzenia za korzystanie rzeczy decydują stawki rynkowe, jakie obowiązywały w czasie, kiedy zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia korzystał z rzeczy. W realiach niniejszej sprawę będą to stawki stosowane w okresie od 1 czerwca 2006 r. do 30 czerwca 2009 r.

Opisane tutaj zasady określania wynagrodzenia ulegają odpowiedniej modyfikacji odnośnie do wynagrodzenia za korzystanie z działki (...). Chodzi bowiem o to, że poprzednik prawny (...) korzystał z tej działki tylko w oznaczonym zakresie – zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2010 r. posiadanie służebności gruntowej, obecnie zdefiniowanej w art. 305 ( 1) k.c. jako służebność przesyłu, przybiera taką postać, że nie pozbawia w zupełności faktycznego władztwa właściciela nad nieruchomością obciążoną. Dlatego muszą zawodzić kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości oparte wyłącznie na układzie odpowiednich cen rynkowych właściwych dla najmu lub dzierżawy gruntu, które są adekwatne w sytuacjach, kiedy wynajmujący lub wydzierżawiający zostają zupełnie pozbawieni fizycznego władztwa nad rzeczą. W ramach obiektywnych kryteriów można natomiast zastosować odpowiednie ceny rynkowe za korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności, których wysokość powinna uwzględniać stopień ingerencji w treść prawa własności ( II CSK 444/09, por. również postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 401/11).

Przekładając powyższe wywody na grunt niniejszej sprawy nie sposób odmówić słuszności zarzutom apelacji co do naruszenia art. 233 § 1 k.c., jak i wskazanych powyższej przepisów prawa materialnego. Sąd pierwszej instancji oparł poczynione przez siebie ustalenia faktyczne opierając je o opinie biegłych, które zostały przeprowadzone na okoliczności nieodpowiadające wskazanym tutaj kryteriom ustalenia wysokości wynagrodzenia za stację trafo, oraz wynagrodzenia za bezumowne z niej korzystanie oraz bezumowne korzystanie z działki nr (...). W rezultacie tych ustaleń dokonano błędnej subsumpcji stanu faktycznego pod normy prawa materialnego – art. 49 § 2 oraz art. 224 § 2 k.c., a nadto Sąd pierwszej instancji dokonał błędnej wykładni tych przepisów. Nie można tracić z pola widzenia także i faktu, że wszystkie przeprowadzone przez Sąd Okręgowy dowody z opinii biegłych różniły się między sobą co do wysokości należności za poszczególne pozycje powództwa, na co słusznie zwrócił uwagę w apelacji (...).

W tym stanie rzeczy postanowieniem z dnia 25 lutego 2015 r. Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny urządzeń i instalacji energetycznych dla ustalenia:

-

wysokości odpowiedniego wynagrodzenia z tytułu nabycia stacji transformatorowej (...) i urządzeń z nią związanych według jej wartości w chwili obecnej, z uwzględnieniem stopnia zużycia;

-

wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z w/w stacji trafo i urządzeń z nią związanych w okresie od dnia 1 czerwca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2009 r. według cen w tym okresie;

-

wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki nr (...) w okresie od dnia 1 czerwca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2009 r., które winno odpowiadać wartości wynagrodzenia za korzystanie ze służebności przesyłu na tej działce, gdyby taka służebność została ustanowiona –według cen w tym okresie.

Dodać tutaj należy, że błędne były żądania powoda zgłoszone w piśmie z dnia 11 marca 2015 r., abyt biegły wyliczył w wycenie stacji trafo również pożytków uzyskiwanych przez powoda. Roszczenie o pożytki nie było bowiem przedmiotem niniejszego postępowania i tak, jak roszczenie z tytułu zużycia rzeczy jest ono odrębnym roszczeniem w stosunku do roszczeń będących przedmiotem niniejszego postępowania. Nie miał racji pozwany (...), że wartość stacji trafo nowo wybudowanej należało pomniejszyć o wartość poprzedniej stacji. Ta druga przecież została zdemontowana i wydana pozwanemu przez powoda.

Opinię w tej sprawie sporządził biegły A. K., w dniu 9 lipca 2015 r., którą w związku z zarzutami stron uzupełnił pisemnie w dniu 27 października 2015 r., ustnie na rozprawie w dniu 27 stycznia 2016 r., pisemnie w dniu 26 lutego 2016 r. i w dniu 19 maja 2016 r. ustnie na rozprawie w dniu 20 maja 2016 r.

Sumarycznie – po uwzględnieniu zarzutów obu stron, wysokość wynagrodzenia za stację trafo na chwilę orzekania wynosi 240.639,26 zł i cena ta została uzyskana po uwzględnieniu jej zużycia wynoszącego 30%. Cena ta obejmuje koszty pośrednie i bezpośrednie związane z wybudowaniem stacji trafo. Wynagrodzenie z tytułu nabycia stacji i urządzeń z nią związanych określone zostało według jej aktualnej wartości godziwej (metodą zamortyzowanego kosztu wytworzenia) z uwzględnieniem stopnia zużycia.

Biegły ocenił natomiast wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z tej stacji trafo na kwotę 86.737 zł za okres od dnia 1 czerwca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2009 r.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działki nr (...) w okresie od 1 czerwca 2006 r. do 30 czerwca 2209 r. zostało sporządzone przez biegłego w dwóch wariantach – I określającym wynagrodzenie w kwocie 973 zł i wariancie II – w kwocie 390 zł. W drugim wariancie wysokość wynagrodzenia uwzględnia fakt nabycia przez powoda tej działki po cenie uwzględniającej utrudnienia w zagospodarowaniu nieruchomości na cele mieszkaniowe. Ta okoliczność ze względu na obniżenie wartości nieruchomości winna mieć odzwierciedlenie w wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki gruntu. W pierwszym wariancie biegły nie uwzględnił takiego uwarunkowania.

Sąd Apelacyjny podziela opinię biegłego A. K. oraz jej uzupełnienia, a w szczególności wnioski końcowe zaprezentowane po zarzutach stron procesu – w pisemnej opinii uzupełniającej z dnia dniu 26 lutego 2016 r., pisemnej odpowiedzi na zarzutu stron z dnia 19 maja 2016 r. i ustnej opinii, złożonej na rozprawie w dniu 20 maja 2016 r. Opinia jest fachowa i zawiera szczegółowe umotywowanie zajmowanego stanowiska. Jest jednocześnie logiczna i spójna. Opinia biegłego powinna zawierać opis metod i sposobu przeprowadzania badań, określenie porządku, w jakim je przeprowadzono oraz przytaczać wszystkie argumenty oparte na stwierdzonych okolicznościach, które mają związek z badanymi faktami, a które podbudowane są fachowymi wyjaśnieniami biegłego. Opinia biegłego zdaniem Sądu Apelacyjnego spełnia zatem wymogi określone w art. 278 § 1 i art. 285 k.p.c. Dodać należy, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd nie posiadający wiadomości specjalnych w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonujące.

Stosując zatem zawarte w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny biegłego jako dowodu w sprawie cywilnej należało uznać, że sporządzona została z uwzględnieniem wiedzy specjalistycznej, a także zgodnie z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia zawodowego biegłego. Z tych też przyczyn Sąd Apelacyjny podziela tezy opinii biegłego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego strony procesu wnosząc liczne zarzuty do opinii biegłego nie podważyły jej waloru dowodowego, gdyż nie wykazały kryteriów dyskwalifikujących opinię w postaci braku profesjonalizmu i wiedzy biegłego, sprzeczności z logiką, czy też wiedzą specjalistyczną. Co istotne biegły w sposób szczegółowy i spójny odpowiadał w sposób wyczerpujący na zarzuty do opinii, modyfikując wnioski w tych zakresach przedmiotowych opinii, o ile uznał je za słuszne. W istocie zatem zarzuty stron co do opinii biegłego w jej ostatecznym kształcie były jedynie z nią polemiką. W szczególności to twierdzenie odnosi się do określenia wartości wynagrodzenia za odpłatne przejęcie przez (...) stacji trafo, oraz rozmiaru wartości jej zużycia. Przyjęte w tym zakresie założenia biegły w sposób należyty i wyczerpujący wyjaśnił.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działki (...) winno odpowiadać wariantowi I. Nie jest istotne bowiem, czy powód nabył tę działkę, która była już obciążana stacją trafo – starą z 1991 r. i jaki cel tej nieruchomości przypisują miejscowe plany miejscowego zagospodarowania przestrzennego. Istotne jest to, że w chwili obecnej znajduje na tym gruncie nowa stacja, stanowiąca składnik przedsiębiorstwa (...), która ogranicza jej wartość rynkową i użytkową.

Na końcu dodać należy, że ze względu na niedopuszczalność rozszerzenia powództwa nie mogły być ocenione roszczenia powoda zawarte w piśmie z dnia 19 listopada 2015 r. (art. 479 4 § 2 k.p.c.). Ponadto art. 383 k.p.c. stoi na przeszkodzenie rozszerzaniu powództwa w postępowaniu apelacyjnym.

Powyższe skłania do wniosku, że żądanie powoda M. L. jest uzasadnione do następujących kwot w zakresie objętych żądaniem apelacji:

-

240.639,36 zł tytułem wynagrodzenia za przeniesienie własności stacji trafo;

-

kwoty 973 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki gruntu (...) w okresie od dnia 1 czerwca 2006 r. do dnia 30 czerwca 2009 r.

Apelacja nie mogła odnieść zamierzonego skutku w pozostałej części zasądzonego przez Sąd Okręgowy roszczenia – o bezumowne korzystanie ze stacji trafo w okresie od 1 czerwca 2006 r. do 30 czerwca 2009 r.

Roszczenie o odpłatne przeniesienie własności stacji trafo uzasadnione jest treścią art. 49 § 2 k.c., a nakazanie złożenia oświadczenia woli w tym zakresie uzasadnione treścią art. 64 k.c.

Również znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym wynagrodzenie za bezumowne korzystanie ze stacji trafo w okresie od 1 czerwca 2006 r. do 30 czerwca 2009 r. oraz wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działki (...) w tym samym okresie (art. 224 § 2 art. 225 k.c.).

Mając powyższe na względzie na podstawie art. 386 § 1 i art. 100 zd. 1 k.p.c. zaskarżony wyrok podlegał zmianie w powyżej nakreślonym kierunku, co skutkowało także zmianą zaskarżonego orzeczenia w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach procesu poprzez ich stosunkowe rozliczenie pomiędzy stronami zgodnie z zasadą odpowiedzialności na wynik sprawy.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. poprzez stosunkowe rozliczenie kosztów tego postępowania. Pozwany wygrał postępowanie apelacyjne w 27%, ponosząc koszty w kwocie 34.462,42 zł (opłata od apelacji – 19.392 zł, wynagrodzenie biegłego – 9.670,42 zł i wynagrodzenie radcowskie – 5.400 zł). Z kolei powód wygrał w tej części postępowanie w 73%, przy kosztach wynoszących 5.400 zł (zastępstwo radcowskie). Pozwanemu zatem przysługuje kwota 5.416,85 zł za postępowanie apelacyjne.

SSO del. Dariusz Chrapoński SSA Iwona Wilk SSA Olga Gornowicz-Owczarek

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij