Sygn. akt III Ca 646/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Sędzia SO Andrzej Dyrda (spr.)

Sędzia SR (del.) Marcin Rak

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko Gminie P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 15 stycznia 2014 r., sygn. akt I C 899/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Tomasz Tatarczyk SSO Andrzej Dyrda

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna w W. domagała się zasądzenia od pozwanej Gminy P. kwoty 2.990,12 zł oraz o zasądzenia kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że dochodzi odszkodowania za zaniechanie przez pozwaną wykonania obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego R. M., wobec którego zapadł wyrok eksmisyjny z orzeczeniem prawa do takiego lokalu. Powódka jest wieczystym użytkownikiem gruntu i właścicielem budynku położonego w P. przy ul. (...), którą wskazany w wyroku eksmisyjnym winien opuścić po otrzymaniu lokalu socjalnego. Roszczenie powódki obejmuje okres od dnia 1 kwietnia 2012 roku do 31 lutego 2013 roku. Wysokość odszkodowania została oszacowana przy uwzględnieniu stawek obowiązujących na rynku najmu lokali, a to kwoty 7,49 zł/1 m ( 2) i 7,50 zł /1 m ( 2).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. Podniosła, że powódka nie wykazała aby wyrok eksmisyjny nie mógł zostać dobrowolnie zrealizowany oraz aby powódka mogła przedmiotowym lokalem swobodnie dysponować i wynająć go osobom niebędącym pracownikami (...). Nadto nie wykazała związku przyczynowego pomiędzy dochodzoną szkodą a niedostarczeniem lokalu przez pozwaną, a także zakwestionowała wysokość dochodzonego odszkodowania wskazując, że powódka wbrew obowiązkowi z art. 6 k.c. nie wykazała istnienia realnej i prawnej możliwości wynajęcia przedmiotowego lokalu na wolnym rynku i uzyskiwania czynszu w wysokości 7,49 zł/m 2.

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił powództwo (...) Spółki Akcyjnej w W. przeciwko Gminie P. oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że Powódka (...) Spółka Akcyjna w W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ulicy(...)

Wyrokiem z dnia 16 marca 2010 roku, który stał się prawomocny, sygn. akt I C 1153/09, Sąd Rejonowy w Gliwicach nakazał R. M., aby opróżnił lokal mieszkalny położony w P. przy ulicy (...) i wydał go (...) S.A. z siedzibą w W. w stanie wolnym od osób i rzeczy, przyznając pozwanemu prawo do lokalu socjalnego. W trzecim punkcie sentencji wyroku wstrzymano jego wykonanie do czasu złożenia uprawnionemu przez pozwaną Gminę P. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. W okresie od 1 listopada 2010 r. do 31 marca 2012 r. przedmiotowy lokal mieszkalny nadal był zajmowany przez R. M..

Ofertę zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego Gmina P. złożyła R. M. w kwietniu 2013 r.

R. M. od wielu lat zamieszkiwał w lokalu przy ulicy (...) w P.. Lokal opuścił 31 października 2013 r. Nie uiszczał żadnych opłat na rzecz (...) S.A. w 2012 r. ani 2013 r.

Pismem z dnia 7 października 2010 roku (...) S.A. zażądała od Gminy P. wskazania dla R. M. lokalu socjalnego. Gmina P. poinformowała o umieszczeniu R. M. na liście osób oczekujących na zawarcie umowy o najem lokalu socjalnego.

(...) S.A. pismem z dnia 19 listopada 2012 roku wezwała Gminę P. do zapłaty odszkodowania w kwocie 1.900,08 zł za okres od kwietnia 2012 roku do października 2012 roku. Wezwanie powtórzyła w piśmie z 25.03.2013 r. Gmina P. w odpowiedzi na wezwanie odmówiła zapłaty, uznając żądanie za bezzasadne.

(...) S.A. prowadzi gospodarkę mieszkaniową w zakresie wynajmu lokali. Na skutek podjęcia uchwały zarządu powódki – uchwała Nr 99 z dnia 22 lutego 2011 r., moc utracił (...) S.A. z 26 marca 2003 r. Aktualnie zasady najmu i gospodarowania lokalami mieszkalnymi w Spółce (...) S.A. przewidują, iż zwalniane lokale mieszkalne znajdujące się w budynkach wykorzystywanych do celów zarządzania infrastruktura kolejową (...), w budynkach położonych na gruntach wchodzących w skład linii kolejowej, winny być skreślane z ewidencji lokali mieszkalnych. Inne zwalniane lokale mieszkalne przeznacza się do: przekwaterowania osób zamieszkujących w wyżej wymienionych budynkach mieszkalnych; przekwaterowania osób z budynków mieszkalnych i lokali mieszkalnych o bardzo złym stanie technicznym; przekwaterowania osób zajmujących lokale mieszkalne w budynkach dworców kolejowych (...). W przypadku braku możliwości zagospodarowania lokalu mieszkalnego w powyżej wymieniony sposób, jeżeli lokal posiada uregulowany stan prawny, Oddziały dokonują jego zbycia na zasadach i w trybie obowiązującym w (...) S.A. Zasady te dotyczą również niezasiedlonych budynków mieszkalnych. W uzasadnionych przypadkach na wniosek Dyrektora Oddziału Dyrektor Biura może wyrazić zgodę na wdrożenie procedury zbycia lokalu z pominięciem wyżej wymienionych wymogów. W przypadku ekonomicznie uzasadnionej konieczności dalszego wykorzystywania na cele mieszkaniowe lokali mieszkalnych, które nie mogą być zagospodarowane w sposób wcześniej opisany, Oddziały mogą podjąć starania do ich zasiedlenia na czas nieoznaczony w trybie przetargu, który ma na celu uzyskanie najwyższej stawki czynszu. W pierwszej kolejności ogłoszenie o przetargu ograniczone jest wyłącznie do czynnych pracowników Spółek. Niewyłonienie najemcy w tym trybie upoważnia oddział do ogłoszenia przetargu nieograniczonego. Przed przystąpieniem do przetargu oferent winien złożyć oświadczenie o wykonaniu w lokalu wszelkich prac remontowych we własnym zakresie i na własny koszt. Zawarcie umowy najmu musi być poprzedzone wpłaceniem przez najemcę kaucji zabezpieczającej w wysokości sześciokrotności miesięcznego czynszu za dany lokal

(...) S.A. zawarła umowy najmu lokali mieszkalnych na zasadach komercyjnych, a to:

- w dniu 25 maja 2009 r. na okres roku, lokalu mieszkalnego przy ul. (...) według stawki 20,10 zł za m 2;

- w dniu 8 lutego 2008 r. na okres roku, lokalu mieszkalnego przy ul. (...) według stawki 9 zł za m 2;

- w dniu 18 grudnia 2007 r. na okres roku lokalu mieszkalnego przy ul. (...)/I/6 według stawki 10 zł za m 2;

- w dniu 17 grudnia 2007 r. na okres roku lokalu mieszkalnego przy ul. (...)/II/6 według stawki 8,40 zł za m 2;

(...) S.A. jest właścicielem części budynków w P., w których znajdują się lokale mieszkalne. W toku postępowania prowadzonego przed tutejszym Sądem, sygn. akt I C 1680/12, D. Z. - najemca lokalu przy ul. (...) w P., stanowiącego własność (...) S.A., zeznała, iż w budynku, w którym znajduje się jej lokal zamieszkałe są dwa lokale, podczas gdy w budynku znajduje się jeszcze 1 lokal mieszkalny i 2 lokale użytkowe. Inne budynki położone przy ul. (...) również należą do (...) S.A. i znajdujące się w nich lokale są puste od kilku lat. Wszystkie te budynki są przedwojenne i tylko w jednym z nich jest kotłownia. Dopiero niedawno podłączono kanalizację i lokatorzy mogli sobie zrobić łazienki w lokalach. Wcześniej, poza jednym budynkiem, toaleta była na podwórku. D. Z. nie słyszała by byli chętni na wynajem lokali. Od czasu gdy zrezygnowała z najmu garażu to lokal ten nadal stoi pusty.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powódki miało podstawę prawną w art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733 ze zm.), tj. za niedostarczenie lokalu socjalnego R. M., którym takie uprawnienie przyznano wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 16 marca 2010 roku (sygn. akt I C 1153/09).

Przytaczając treść art. 18 ust. 1, 3 i 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r., nr 31, poz. 266 ze zm.) oraz art. 417 § 1 k.c., wskazał, że odpowiedzialność gminy i dłużnika na podstawie art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów ma charakter odpowiedzialności in solidum.

Sąd zwrócił uwagę, że powódka wskazywała, że odpowiedzialność pozwanej wynikała z faktu braku dostarczenia lokalu socjalnego R. M., który nie uiszczał odszkodowania za zajmowanie lokalu. Szczegółowo analizując kwestię najmu lokalu mieszkalnego, w szczególności zwracając uwagę, że najem komercyjny lokalu mieszkalnego należącego do powódki jest warunkowany spełnieniem szeregu warunków, Sad Rejonowy zwrócił uwagę, że powódka nie przedstawiła żadnych dokumentów, z których wynikałoby zainteresowanie innych osób zawarciem umowy najmu komercyjnego przedmiotowego lub innego lokalu należącego do powódki. Sąd stwierdził, że dowodu takiego nie mogą stanowić złożone do akt umowy najmu. Pochodzą one głównie z okresu 2007 roku, jedna z 2008 r. i jedna z 2009 r. Każda z nich została zawarta na okres roczny, a zatem przed czasem, kiedy powódka mogłaby wynająć przedmiotowy lokal, gdyby zapewniono lokal socjalny. Umowy te zresztą zawierane były w oparciu o inne regulacje aniżeli aktualnie obowiązujące u powódki. Wobec tego, w ocenie Sadu Rejonowego, brak było podstaw do uznania, iż faktycznie istniała możliwość najmu przedmiotowego lokalu.

Wobec powyższego, Sąd uznał powództwo za bezzasadne i podlegało ono oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając je w całości od powódki przegrywającej proces.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy polegający na przyjęciu, że a) powód nie poniósł szkody wskutek niepłacenia przez osoby uprawnione najmu lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ul. (...) za okres od 1 kwietnia 2012r. do 31 lutego 2013r. w wysokości 2.990,12 zł. Nadto zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, brak wystarczającego wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez ustalenie że niepłacenie odszkodowania przez osoby zamieszkujące w lokalu przy ul.(...) w P. nie stanowi wykazania szkody poniesionej przez powoda. Zarzuciła także naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 417 § 1 k.c. w związku z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów poprzez niewłaściwe ich zastosowanie i nieprawidłową wykładnię poprzez: a) przyjęcie, że dla wykazania zaistnienia szkody po stroni powoda konieczne jest udowodnienie możliwości wynajmu lokalu na wolnym rynku, podczas gdy szkoda wynika z faktu niedostarczenia lokalu socjalnego przez Gminę, a jej wartość jest równa niezapłaconemu odszkodowaniu przez lokatorów uprawnionych mocą wyroku sądowego do lokalu socjalnego zamieszkujących w lokalu bez tytułu prawnego, wskutek braku zaoferowania im lokalu socjalnego przez Gminę, b) przyjęcie, że powód nie wykazała zaistnienia szkody wskutek niepłacenia czynszu przez osoby zajmujące lokal przy ul. (...) w P..

Na tych podstawach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 2.990,12 zł oraz zasądzenie na rzecz powódki kosztów postępowania sądowego za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powódki przyjmując jako podstawę prawną swego rozstrzygnięcia przywołane przepisy prawne, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne. Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Przewidziane w art. 233 k.p.c., ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymogami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 sierpnia 2012r. III AUa 620/12). Stawiając zatem zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Z tych względów za niewystarczające należy uznać przekonanie strony o innej niż przyjęta przez Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i o ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez Sąd (Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 1 marca 2012r. I ACa 111/12; z dnia 3 lutego 2012r., I ACa 1407/11). Jeżeli zatem Sąd, ze zgromadzonego materiału dowodowego, wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, co ma miejsce w niniejszej sprawie, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak: Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 8 lutego 2012r. (I ACa 1404/11), z dnia 14 marca 2012r. (I ACa 160/12), z dnia 29 lutego 2012r. (I ACa 99/12); a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 maja 2012r. VI ACa 31/12).

Nie można również pominąć, iż same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., I UK 347/11).

Powódka tymczasem w apelacji nie wskazują uchybienia przez Sąd I instancji regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów, a jedynie wskazuje, że ze zgromadzonego materiału dowodowego, należało wysunąć odmienne wnioski, korzystne dla niej, bo uwzględniające powództwo.

Pozwana wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 16 marca 2010 roku, sygn. akt I C 1153/09 została zobowiązana do złożenia R. M. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Obowiązek ten wynikał z orzeczenia sądu, przez co wobec nie zakreślenia w nim terminu, do którego pozwana miała się z niego wywiązać, ukonstytuował się z chwilą uprawomocnienia wyroku, a jego realizacja nie była uzależniona od wezwania pozwanej przez byłych najemców do jego wykonania, ani tym bardziej przez powoda.

Pozwana z tego obowiązku się nie wywiązała w konsekwencji czego z mocy z art. 417 § 1 k.c. w związku z art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów mieszkaniowych zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity: Dz.U. z 2014r. poz. 150) ponosi ona odpowiedzialność za powstałe w następstwie tego szkody.

Uregulowana w art. 18 ust. 5 . o ochronie praw lokatorów mieszkaniowych zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego odpowiedzialność pozwanej ma charakter odszkodowawczy i powstaje tylko w przypadku, gdy właściciel wykaże, że na skutek zajmowania lokalu przez osobę bez tytułu prawnego w stosunku do których orzeczono nakaz opróżnienia lokalu mieszkalnego z przyznaniem im prawa do lokalu socjalnego poniósł szkodę (uchwała Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2006r., III CZP 21/06; uchwała Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2007r., III CZP 121/07).

Zakres odpowiedzialność pozwanej, będącej odpowiedzialnością in solidum, wyznacza art. 361 § 1 k.c., zgodnie z którym pozwana jest zobowiązana do zrekompensowania powodowi szkód (w rozumieniu art. 361 § 2 k.c.), będących normalnym następstwem zaniechania przez nią zaoferowania byłym najemcom lokalu powoda zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Stosownie do art. 232 k.p.c. na stronach ciąży obowiązek przedstawienia dowodów dla stwierdzenia faktów z których wywodzą skutki prawne. Wskazany powyżej ciężar dowodu w znaczeniu formalnym uzupełnia ciężar dowodu w znaczeniu materialnym wyrażony w art. 6 k.c., który nakłada na stronę ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007r., (II CSK 293/07), ciężar udowodnienia faktu należy rozumieć z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Uwzględniając powyższe, na powódce ciążył obowiązek wykazania przesłanek warunkujących odpowiedzialnością pozwanej, a zatem zarówno możliwości wynajęcia przedmiotowego lokalu jak również wysokości szkody (możliwego do uzyskania czynszu z tytułu wynajmu tego lokalu).

Powódka w toku postępowania wskazała, że wysokość należnego jej odszkodowania winno być ustalona przy uwzględnieniu stawki od 8,38 zł do 8,48 zł za 1 m 2 powierzchni lokalu, równocześnie podnosząc, że na terenie gminy P., stawka wynajmu za lokal o porównywalnych parametrach wynosi od 8,40 zł do 20,10 zł za 1 m 2 powierzchni lokalu.

W ramach określonych art. 18 ust. 5 u.o.p.l., na powódce ciążył nadto obowiązek wykazania, że miała realną możliwość wynajęcia tego lokalu. Okoliczność ta, jak zasadnie stwierdził, nie została przez nią wykazana. W szczególności, na co zwrócił uwagę również Sąd Rejonowy, dla określenia potencjalności wynajmu przedmiotowego lokalu należy uwzględnić zasady wynajmu lokali mieszkalnych w spółce (...) S.A., które będąc przepisami o charakterze wewnętrznym, wiązały powódkę w zakresie postępowania nimi określonymi. Istnienie tych wewnętrznych regulacji należało zatem w niniejszym przypadku uwzględnić. Warunki te zostały określone: zasadami najmu i gospodarowania lokalami mieszkalnymi w spółce (...) S.A.” stanowiącymi załącznik do uchwały nr 99 zarządu (...) S.A. z dnia 22 lutego 2011r. (k. 231 – 234). Zasady te szczegółowo przedstawił i zanalizował Sąd Rejonowy, zatem ich ponowne przytaczanie należy uznać za zbędne. Niemniej jednak, wskutek poczynionej przez Sąd Rejonowy analizy tych wymagań, jak również przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, którą Sąd Okręgowy w pełni podziela, jednoznacznie wynika, że powódka nie wykazała, aby w okresie dochodzonym pozwem, miała realną możliwość wynajmu lokalu zajmowanego przez R. M..

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na postawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z 98 § 3 k.p.c. ustalając je w oparciu o § 2 ust. 1 w związku z § 6 pkt 3 i § 12 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 poz. 490).

SSR (del.) Marcin Rak SSO Tomasz Tatarczyk SSO Andrzej Dyrda