Piątek, 29 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5877
Piątek, 29 marca 2024
Sygnatura akt: VIII Ka 291/14

Tytuł: Sąd Okręgowy w Białymstoku z 2014-09-11
Data orzeczenia: 11 września 2014
Data publikacji: 14 marca 2018
Data uprawomocnienia: 11 września 2014
Sąd: Sąd Okręgowy w Białymstoku
Wydział: VIII Wydział Karny Odwoławczy
Przewodniczący: Przemysław Wasilewski –
Sędziowie: Dorota Niewińska
Dariusz Niezabitowski

Protokolant: Agnieszka Malewska
Hasła tematyczne: Dokumenty ,  Prowokacja ,  Czyn Ciągły ,  Zaostrzenie Kary
Podstawa prawna: art. 270§1 kk w zw z art 12 kk, art 233 §1 kk w zb z art 238 kk

Sygn. akt VIII Ka 291/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Przemysław Wasilewski – spr.

Sędziowie: SO Dorota Niewińska

SO Dariusz Niezabitowski

Protokolant Agnieszka Malewska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Białymstoku Elżbiety Korwell

po rozpoznaniu w dniu 04 września 2014 roku

sprawy E. G.-T.

oskarżonego o czyny z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., art. 233 § 1 k.k., art. 233 § 1 k.k. w zb. z art. 238 k.k.;

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego oraz prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 20 listopada 2013 roku, sygnatura akt XV K 742/13

I.  Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, iż:

A.  oskarżonego E. G.-T.uznaje za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie I. aktu oskarżenia i za to na podstawie art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. skazuje go, a na postawie art. 270 § 1 k.k. wymierza mu karę 30 (trzydzieści) stawek dziennych grzywny, ustalając stawkę dzienną na kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych.

B.  za czyn przypisany z art. 233 § 1 k.k. na mocy art. 233 § 1 k.k. skazuje go, zaś w oparciu o art. 233 § 1 k.k. i art. 58 § 3 k.k. wymierza mu karę 30 (trzydzieści) stawek dziennych grzywny, ustalając stawkę dzienną na kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych;

C.  za czyn przypisany z art. 233 § 1 k.k. w zb. z art. 238 k.k. na mocy art. 233 § 1 k.k. w zb. z art. 238 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazuje go, zaś w oparciu o art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. i art. 58 § 3 k.k. wymierza mu karę 4 0 (czterdzieści) stawek dziennych grzywny, ustalając stawkę dzienną na kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych;

D.  na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 i 2 k.k. wymierza wobec oskarżonego karę łączną grzywny w wysokości 40 (czterdzieści) stawek dziennych grzywny ustalając stawkę dzienną na kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych.

II.  Z asądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200,-

(dwieście) złotych tytułem opłaty za obie instancje i obciąża w/w kwotą 100,- (sto złotych) z tytułu pozostałych kosztów procesu za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

  E. G.– T.został oskarżony o to, że:

I.  w okresie od 10 stycznia 2013 roku do dnia 28 stycznia 2013 roku w B.działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru podczas wykonywania z nim czynności przez funkcjonariuszy policji, funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz w trakcie posiedzenia w Sądzie Rejonowym w Białymstoku w celu użycia za autentyczne podrobił dokumenty w postaci zaświadczenia tożsamości cudzoziemca, protokołu kontroli legalności pobytu cudzoziemca na terytorium R. P., protokołu zatrzymania osoby, protokołu przesłuchania strony w sprawie legalności pobytu cudzoziemca na terytorium R. P., protokołu ustnego zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej, postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku o umieszczeniu cudzoziemca w (...), kwitu depozytowego numer (...)w ten sposób, że w ich treści własnoręcznie nakreślił podpis o treści J. G. T. oraz w celu użycia za autentyczne podrobił dokumenty w postaci kwitów depozytowych numer (...)kart rozliczenia zdeponowanych przedmiotów, kart rozliczenia środków finansowych cudzoziemca, karty przedmiotów wydanych cudzoziemcowi, w ten sposób, że w ich treści własnoręcznie nakreślił podpis o treści J. G. ,

tj. o czyn z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

II.  w dniu 10 stycznia 2013 roku w B.w (...)przy ulicy (...)w trakcie przesłuchania przez funkcjonariusza policji w charakterze strony w sprawie legalności pobytu cudzoziemca na terytorium R. P.i będąc pouczony o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, złożył mające służyć za dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach nieprawdziwe zeznania co do faktu swojego pobytu na terytorium (...)jego nielegalnego przybycia na terytorium R. P., utraty jego mienia i dokumentu paszportowego oraz swojej sytuacji rodzinnej i materialnej,

tj. o czyn z art. 233 § 1 k.k.

III.  w dniu 10 stycznia 2013 roku w B.w (...)przy ulicy (...)składając zawiadomienie o przestępstwie i będąc przesłuchanym w charakterze świadka przez funkcjonariusza policji, będąc wcześniej pouczony o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oraz odpowiedzialności karnej za zawiadomienie organu o niepopełnionym przestępstwie zeznał nieprawdę i powiadomił organy ścigania o przestępstwie polegającym na nielegalnym przekroczenia przez niego granicy R. P.z(...)oraz dokonanym w dniu 9 stycznia 2013 roku w okolicach B.na jego szkodę zaboru w celu przywłaszczenia torby wraz z ubraniami o nieustalonej wartości oraz pieniędzy w kwocie 200 (...)i dokumentu w postaci paszportu wydanego przez władze (...), wiedząc, że przestępstwa nie popełniono ,

tj. o czyn z art. 233 § 1 k.k. w zb. z art. 238 k.k.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku z 20 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. XV K 742/13 oskarżony E. G.–T.został uznany za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów, z tym że w zakresie czynu opisanego w pkt. I przyjęto, iż stanowi on wypadek mniejszej wagi z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 2a k.k. i na podstawie art. 59 § 1 k.k. odstąpiono od wymierzenia kary, zaś na podstawie art. 59 § 1 k.k. w zw. z art. 49 § 1 k.k. orzeczono od oskarżonego świadczenie pieniężne w kwocie 2 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Pobrano od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 30 zł tytułem opłaty i obciążono go pozostałymi kosztami sądowymi w kwocie 717,04 zł.

Na podstawie art.425 § 1 i 2 k.p.k., art. 444 k.p.k. apelację od powyższego orzeczenia wniósł prokurator, zaskarżając powyższy wyrok w części dotyczącej kwalifikacji prawnej czynu I z aktu oskarżenia oraz orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego E. G.-T..

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k., art. 437 § 1 i 2 k.p.k., art. 438 pkt 1 i 3 k.p.k. zarzucił:

- obrazę przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 12 k.k. poprzez jego wyeliminowanie z kwalifikacji prawnej czynu I z aktu oskarżenia zarzuconego oskarżonemu, podczas gdy oskarżony dopuścił się kilku zachowań, w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, a więc w warunkach czynu ciągłego określonego w art. 12 k.k.,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, że czyn I z aktu oskarżenia zarzucany oskarżonemu, polegający na podrobieniu podpisów na dokumentach stanowi wypadek mniejszej wagi, podczas gdy okoliczności przedmiotowe i podmiotowe tego przestępstwa nie pozwalają na takie zakwalifikowanie tego czynu;

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, że szkodliwa społeczność czynów zarzucanych oskarżonemu nie jest znaczna oraz, że ze względu na warunki i właściwości osobiste oskarżonego cele kary zostaną spełnione przez orzeczenie wobec niego jedynie środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 2000 zł, podczas gdy społeczna szkodliwość czynów oskarżonego, okoliczności popełnienia przestępstwa, potrzeby o charakterze prewencji indywidualnej i ogólnej nie pozwalają na zastosowanie instytucji z art. 59 k.k.

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uzupełnienie opisu i kwalifikacji prawnej czynu I zarzuconego oskarżonemu o znamiona określone w art. 12 k.k., wyeliminowanie z opisu i kwalifikacji prawnej czynu zapisu, iż stanowi on wypadek mniejszej wagi i skazanie oskarżonego za czyn I z aktu oskarżenia na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn II z aktu oskarżenia na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności i za III czyn na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz orzeczenie kary łącznej 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata.

Na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k. apelację od powyższego orzeczenia wniósł obrońca oskarżonego E. G. - T. .

Na mocy art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. wyrokowi zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez uznanie oskarżonego E. G. - T. za winnego zarzucanych mu czynów, podczas gdy całość materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, oceniona w zgodzie z powołanymi przepisami, wskazuje że postępowanie oskarżonego nie spowodowało szkody w naruszanych dobrach prawnych (przyniosło wręcz pozytywne skutki), a typowa sytuacja motywacyjna kierująca sprawcą w połączeniu ze sposobem działania i okolicznościami czynu przemawia za uznaniem zachowania E. G. - T. jako czynu o znikomym stopniu społecznej szkodliwości, który winien zostać umorzony na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.

2.  w zakresie czynu z pkt. I aktu oskarżenia, obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 12 k.k. poprzez jego błędne niezastosowanie, podczas gdy przyjęcie przez Sąd Rejonowy w opisie czynu działania „w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru”, a więc działania czynem ciągłym nakazuje zastosowanie wskazanego przepisu w podstawie prawnej wyroku.

Powołując się na powyższe wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez dodanie w podstawie prawnej art. 12 k.k. i umorzenie postępowania wobec E. G. - T. na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k., tj. z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość czynu

ewentualnie:

- o uchylenie skarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi W niniejszej sprawie zostały wywiedzione dwie apelacje.

Sąd Odwoławczy zważył i ustalił, co następuje.

Apelacja prokuratora okazała się trafna i skutkowała zmianami orzeczenia Sądu I Instancji, co do zmiany kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu z punktu I aktu oskarżenia oraz co do kary.

Apelację obrońcy oskarżonego Sąd Odwoławczy uznał za zasadną jedynie w części dotyczącej wprowadzenia do kwalifikacji prawnej czynu I przypisanego oskarżonemu art. 12 k.k. W pozostałej części środek odwoławczy nie został uwzględniony.

Tytułem wstępu należy podkreślić, że Sąd Odwoławczy w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia stanu faktycznego dokonane przez Sąd I Instancji. W sposób niebudzący najmniejszych wątpliwości Sąd ten ustalił, że oskarżony w okresie od 10 stycznia 2013 roku do 28 stycznia 2013 roku dopuścił się podrobienia 13 dokumentów w celu użycia ich za autentyczne poprzez złożenie podpisu J. G. T.oraz J. G..

Następnie w dniu 10 stycznia 2013 roku w (...)w B.w trakcie przesłuchania przez funkcjonariusza policji w charakterze strony, świadomy odpowiedzialności karnej, złożył fałszywe zeznania odnośnie legalności pobytu na terytorium (...) sposobu przybycia z terytorium (...), utraty mienia i paszportu oraz sytuacji rodzinnej i majątkowej.

W tym samym dniu w (...)w B.składając zawiadomienie o przestępstwie, podczas przesłuchania przez funkcjonariusza policji w charakterze świadka, świadomy odpowiedzialności karnej zeznał nieprawdę i powiadomił organy ścigania o nielegalnym przekroczeniu granicy oraz dokonanym na jego szkodę przestępstwie w postaci kradzieży torby z ubraniami, 200 (...) (...) paszportu wiedząc, że przestępstwa nie popełniono.

Powyższe okoliczności faktyczne pozostają w niniejszej sprawie bezsporne. Najmniejszych wątpliwości nie budzi wyczerpanie przez oskarżonego wszystkich znamion poszczególnych czynów określonych w kodeksie karnym.

Podkreśleniu podlega, iż prawnokarnej ocenie podlegały 3 czyny karalne, jakich dopuścił się oskarżony i w tym zakresie można mówić o prowokacji dziennikarskiej. Prowokowanie w potocznym rozumieniu tego słowa, zgodnie ze słownikiem języka (...) oznacza działać na kogoś w taki sposób, by nakłonić go do zrobienia jakiejś czynności. Najczęściej działanie sprowokowanego jest niezbędnym środkiem na drodze do osiągnięcia celu działającego. E. G.- T.prowokując kolejne działania służb publicznych i sądu, został osadzony w (...)w B.. Prawdą jest, że w czasie pobytu na terenie ośrodka był obserwatorem, nie podejmował żadnych działań w kierunku wywołania określonych zdarzeń.

Apelacja obrońcy oraz stanowiska przedstawicieli społecznych nawiązują do art. 10 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 14 i 54 Konstytucji R. P.gwarantujących m.in. dziennikarzom wolność słowa, poprzez zagwarantowanie wolności wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Sprawy rozstrzygane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka i (...) sądy związane z działalnością dziennikarzy i ich ewentualną odpowiedzialnością karną, z powołaniem się na powyższe przepisy, w przeważającej części dotyczą spraw związanych z przestępstwami pomówienia i zniesławienia z art. 212 k.k. – w szczególności przypadkami badania czy przy okazji konkretnej publikacji nie doszło do nadużycia wolności słowa. Sąd Odwoławczy nie stwierdził, aby z jakiegokolwiek dowodu zabezpieczonego w sprawie wynikało, że materiały, które zgromadził oskarżony, sposób, czas i miejsce ich wykorzystania było kiedykolwiek w jakikolwiek sposób ograniczane, czy też zarzuty postawione w sprawie były związane z merytoryczną częścią wyemitowanego programu. Dlatego rozważania odnośnie tej części materiału Sąd Okręgowy ogranicza do odesłania do podzielnych w całości pisemnych motywów rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego.

Zasadniczym problemem, który należało rozstrzygnąć w sprawie była odpowiedź na pytanie czy i ewentualnie jakie okoliczności mogą stanowić kontratyp wyłączający odpowiedzialność dziennikarza za popełnione przestępstwa w realiach niniejszej sprawy. Z całą pewnością warunki wyłączenia odpowiedzialności karnej dziennikarza za przestępstwa popełnione w związku z wykonywaną pracą nie zostały określone w ustawie.

W ustawie z dnia 26 stycznia 1984 roku Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.), w artykule 10 ust. 1 ustawodawca stwierdza: „Dziennikarz ma obowiązek działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego, w granicach określonych przepisami prawa”.

Z kolei Kodeks Etyki Dziennikarskiej Stowarzyszenia (...) w punkcie II zatytułowanym „Zbieranie i opracowanie materiałów” pod pozycją 5 stanowi „W zbieraniu materiałów nie wolno posługiwać się metodami sprzecznymi z prawem i nagannymi etycznie; ukryta kamera i mikrofon czy podsłuch telefoniczny są dopuszczalne wyłącznie w przypadku dziennikarstwa śledczego, tj. tropienia w imię dobra publicznego - za wiedzą i zgodą przełożonych - zbrodni, korupcji czy nadużycia władzy”.

Warunków kontratypu pozaustawowego wyłączenia odpowiedzialności karnej dziennikarzy należało zatem poszukiwać w doktrynie.

W pisemnym stanowisku przedstawiciel społeczny – Helsińska Fundacja Praw Człowieka wskazuje, iż K. B. i A. Z. przyjmowali, że w każdym kontratypie pozaustawowym musi istnieć kolizja dóbr chronionych prawem, której nie można rozwiązać inaczej jak tylko przez poświęcenie jednego z nich, zaś owo poświęcenie musi być społecznie opłacalne. J. K. (1) dodawał, że zastosowanie przez dziennikarza prowokacji musi być jedynym sposobem rozwiązania potencjalnie istniejącej kolizji dób, co jawi się jako mało prawdopodobne. M. P. – dziennikarz podejmując próbę praktycznego wyznaczenia granic dziennikarskiej prowokacji wskazuje następujące warunki, jakie powinna spełniać:

1.  Musi być zastosowana w ważnym interesie społecznym.

2.  Jej właściwości przestępcze muszą charakteryzować się niską szkodliwością społeczną.

3.  Powinna być przygotowana i przeprowadzona przez dziennikarzy niezależnych od jakichkolwiek wpływów.

4.  Prowadzić powinna bezpośrednio do wykrycia sprawców przestępstw czy nadużyć przedstawicieli władzy i innych osób sprawujących ważne funkcje społeczno-polityczne.

5.  Uzyskanych tą drogą informacji, potwierdzających wcześniejsze przypuszczenia, nie można było zdobyć w inny sposób; prowokacja nie może kreować faktów i zmieniać biegu rzeczywistości.

6.  Musi ujawniać prawdę i służyć napiętnowaniu status quo.

Szczegółowa analiza powyższych zapatrywań prawnych pozwala odnaleźć jeden wspólny, istotny i decydujący o rozstrzygnięciu niniejszej sprawy element. Mianowicie autorzy poszczególnych stanowisk wskazują, że można rozważać kolejne elementy uwolnienia od winy oskarżonego dziennikarza w wypadku, gdy uzyskane przez niego, istotne z punktu widzenia społeczeństwa informacje stanowią nową jakość, nie były powszechnie dostępne i znane przed dokonaniem czynu, a nie było innej możliwości na ich ujawnienie, jak tylko w drodze złamania prawa. Zatem złamanie prawa w celu uzyskania takich informacji było ostatecznością. Sąd Odwoławczy uznał, że istotną jest również kolejna okoliczność – powszechna dostępność powyższych informacji nie spowodowała bezzwłocznej reakcji właściwych organów państwa.

Sąd Odwoławczy podziela w całości pogląd i ocenę Sądu Rejonowego, że taka sytuacja w sprawie nie zaistniała.

Obrońca oskarżonego i oskarżony w toku procesu podkreślali, że czyny stanowiące przedmiot osądu nie wyrządziły żadnej szkody, nie pojawił się żaden uszczerbek w jakimkolwiek dobru prawnie chronionym. Z taką oceną niesposób się zgodzić. Prawdą jest, że żaden możliwy do określenia w wymiarze materialnym uszczerbek nie powstał, pomijając zaangażowanie czasowe i osobowe w fikcyjną, sprowokowaną sprawę szeregu organów państwowych m.in. Policji, Straży Granicznej, Wojewody, Sądu. Wskazywanym przez obronę celem głównym prowokacji było umieszczenie oskarżonego w (...) w B., pokazanie społeczeństwu w atrakcyjnej i przystępnej formie sytuacji cudzoziemców tam osadzonych, nieprawidłowości i łamania praw cudzoziemców przez funkcjonariuszy, spowodowanie zmian w prawie mających na celu zmianę tej sytuacji. Co więcej z wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadka T. S. (1)wynika, że dzięki emisji materiału o ośrodku nastąpiły zmiany w prawie, dzięki którym sytuacja w ośrodkach dla cudzoziemców uległa zmianie.

Zakładając na chwilę, że powyższe tezy są zgodne z prawdą, trzeba się zastanowić, jakie wnioski po obejrzeniu programu (...)odniósł przeciętny obywatel. Zdaniem Sądu Odwoławczego widz stwierdził, że (...) system prawny jest w przedstawionej sytuacji niewydolny, brak jest w nim prawem przewidzianych mechanizmów kontrolnych, które weryfikowałyby prawdziwość pojawiających się doniesień prasowych o niepokojącej sytuacji w ośrodkach, wymuszających zmiany. W ocenie widza dopiero złamanie obowiązującego prawa przez dziennikarza, dzięki któremu zostaną pokazane nieprawidłowości, będzie w stanie zapoczątkować zmiany, zmienić bezczynność organów Państwa. Były to wnioski niezgodne z rzeczywistością, godzące w porządek prawny, który od lat kształtujemy, w państwo prawa, o którym mówi art. 2 Konstytucji. Na tym polega szkoda wyrządzona przez oskarżonego.

E. G.-T.postawił się ponad prawem, przejął rolę organów ścigania, gdy w rzeczywistości nie było ku temu najmniejszych podstaw, ponieważ kilka tygodni wcześniej właściwe organy państwa, w tym organy ścigania podjęły prawem przewidziane działania.

Przypisywanie sobie przez twórców programu (...) ujawnienia nieprawidłowości o ośrodku i zapoczątkowania systemowych zmian w prawie służących poprawie sytuacji cudzoziemców w ośrodkach jest nieuprawnione i niezgodne z rzeczywistością. Sąd jest przekonany, że powyższe tezy zostały postawione jedynie na potrzeby stworzenia linii obrony oskarżonego. Analiza części dowodów zgromadzonych w sprawie podważa prawdziwość tych twierdzeń.

Spośród faktów szczegółowo opisanych przez Sąd Rejonowy wystarczy przypomnieć, że w październiku 2012 roku na łamach prasy i w internecie pojawiły się publikacje opisujące sytuację w ośrodkach dla cudzoziemców. Na łamach Gazety (...)kilkakrotnie temat ten poruszali J. K. (2), T. C., J. P., E. S.. W poruszający sposób zdarzenia w ośrodku w L.opisała (...) dziennikarka E. L.. Rozpoczął się protest głodowy cudzoziemców w kilku ośrodkach. W internecie Helsińska Fundacja Praw Człowieka ogłosiła, iż rozpoczyna wizytację ośrodków celem zbadania przyczyn protestów.

Kolejnym istotnym z punktu widzenia rozpoznania niniejszej sprawy zdarzeniem było rozpoczęcie kontroli w ośrodkach przez (...)Do uczestnictwa w kontroli, tzw. równoległego monitoringu, zostali zaproszeni przedstawiciele Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Stowarzyszenia Interwencji (...). W dniu 18 grudnia 2012 roku został opublikowany raport z monitoringu strzeżonych ośrodków dla cudzoziemców zatytułowany (...)”, w którym szczegółowo przeanalizowano warunki pobytu cudzoziemców w ośrodkach, opisano stwierdzone nieprawidłowości i wskazano rekomendacje, których realizacja spowoduje pozytywne dla cudzoziemców zmiany.

Podsumowując powyższe – w kilka dni po pojawiających się niepokojących sygnałach z ośrodków dla cudzoziemców, w oparciu o przepisy prawa, organy państwa wraz z przedstawicielami organizacji społecznych rozpoczęły działania weryfikująco – naprawcze.

Przypomnieć należy, że oskarżony w dniu 01 stycznia 2013 roku zawarł umowę o dzieło z Kombinatem (...) Sp. z o.o.Następnie wspólnie z T. S. (2)postanowił zrealizować reportaż o jednym z ośrodków dla cudzoziemców na potrzeby programu autorskiego T. S. (1) (...)Z wyjaśnień oskarżonego wynika, że przed realizacją przedsięwzięcia zapoznawał się z publikacjami na temat sytuacji w ośrodkach, które pojawiły się na łamach gazet, wielokrotnie analizował raport Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Wszystkie powyższe publikacje było powszechnie dostępne i znane. Co więcej E. G.- T.rozmawiał z panią K. R.z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz panią A. C.ze Stowarzyszenia Interwencji (...), które wizytowały ośrodki i przeprowadzały tam kontrole. Tym samym przed złamaniem prawa oskarżony doskonale zdawał sobie sprawę z tego, co zastanie na terenie ośrodka i które aspekty życia w ośrodku będą pozostawały w jego zainteresowaniu.

Przypisywanie sobie przez oskarżonego i osoby realizujące program (...) mocy sprawczej ukazania prawdziwego obrazu ośrodka dla cudzoziemców, wielokrotne twierdzenie, że nie było innego sposobu na ujawnienie i pokazanie sytuacji osób tam osadzonych oraz zapoczątkowanie zmian w obowiązującym prawie jest nieuprawnione.

Tym samym równie nieusprawiedliwionym pozostaje wielokrotne, świadome i przemedytowane złamanie prawa przez oskarżonego, w celu przedostania się na teren ośrodka. Co oczywiste zasadniczą, niewymierną lecz poważną szkodą godzącą w wizerunek (...), jako państwa prawa, było stworzenie pozorów bezradności i bezczynności organów Państwa jako usprawiedliwienia wielokrotnego złamania prawa celem przedostatnia się w roli obcokrajowca na teren ośrodka.

Czy podczas pobytu E. G.-T.na terenie ośrodka zarejestrowano nowe, dotąd nieznane organom państwa naruszenia prawa, czy prócz atrakcyjnego przekazu, wpisującego się w konwencję programu (...) pojawiła się nowa jakość, która skierowała sprawę cudzoziemców na nowe tory? Wystarczającym jest przytoczenie słów prawnika Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka K. R.– „W zakresie ujawnionych informacji w reportażu nie było nic bardziej szokującego niż to, co ustaliliśmy w raporcie” (k. 551).

Sąd Okręgowy przyznaje rację twórcom programu, do którego materiały nakręcił oskarżony, iż nie było innego sposobu na realizację założonej przez nich formuły programu, niż złamanie prawa. Natomiast Sąd jest przekonany również i co do tego, że można było przedstawić szerokiej widowni sytuację, jaka panowała w ośrodkach na początku 2013 roku w równie sensacyjny i poruszający sposób, bez konieczności popełniania czynów karalnych. Sąd Odwoławczy zdaje sobie sprawę z wymogów, jakie stawiane są programom telewizyjnym, operujących obrazem. Jednak atrakcyjność, sensacyjność i chęć zainteresowania możliwie szerokiego kręgu odbiorców poruszaną, znaną w chwili tworzenia programu tematyką, w żadnym wypadku nie może usprawiedliwiać wielokrotnego łamania prawa i wprowadzania w błąd funkcjonariuszy publicznych. Powyższe ustalenia są w przekonaniu Sądu Okręgowego fundamentem w ustaleniu stopnia społecznej szkodliwości czynów oskarżonego, który jest znaczny. W tym zakresie Sąd nie podzielił zapatrywań prawnych Sądu Rejonowego.

To stało się podstawą do przypisania podsądnemu czynu I w formie podstawowej, zgodnej z opisem i kwalifikacją, jak w akcie oskarżenia – z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. Biorąc pod uwagę treść czynu I przypisanego oskarżonemu przez Sąd Rejonowy, w szczególności sformułowania „działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru”, pominięcie w kwalifikacji prawnej czynu I przypisanego oskarżonemu art. 12 k.k. traktować należy, jako oczywiste przeoczenie, wskazywane zgodnie przez skarżących, którego korekta mogła nastąpić jedynie w drodze orzeczenia sądu wyższej instancji (art. 438 pkt 1 k.p.k.).

Sąd Odwoławczy podzielając argumenty zawarte w apelacji prokuratora jest przekonany, że czyny, których dopuścił się oskarżony nie mogą pozostać bezkarne w potocznym i prawnym rozumieniu tego słowa. Wystarczającym jest orzeczenie wobec oskarżonego kary grzywny za każdy z trzech przypisanych mu czynów.

Nie ulega wątpliwości, że popełnione przez oskarżonego przestępstwa cechują się znaczną szkodliwością społeczną przejawiającą się głównie w tym, że oskarżony w sposób pośredni godził w wizerunek R. P. jako państwa prawa, wprowadził w błąd różne organy państwa (Straż Graniczną, Policję, Wojewodę, Sąd), kierując się chęcią stworzenia dobrego materiału dziennikarskiego, nie bacząc na łamanie przepisów prawa i ogólne naruszenie porządku prawnego,

Do okoliczności łagodzących dla oskarżonego należało w szczególności zaliczyć to, że nie był on dotychczas karany (informacje z (...)- k. 600) i prowadzi ustabilizowany tryb życia.

W zakresie kary grzywny przypomnieć należy, że jej wymiar następuje w dwóch etapach. Najpierw Sąd określa liczbę stawek dziennych, kierując się ogólnymi dyrektywami wymiaru kary, określonymi w art. 53 § 1 k.k. tzw. oceną stopnia społecznej szkodliwości czynu i winy sprawcy oraz potrzebami w zakresie indywidualnoprewencyjnego i ogólnoprewencyjnego oddziaływania kary, przy czym powinien uwzględnić okoliczności wskazane w art. 53 § 2 i 3 k.k. Uwzględniając te okoliczności Sąd Odwoławczy doszedł do przekonania, że należało wymierzyć oskarżonemu za I czyn (podrobienie szeregu dokumentów) karę grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych, za II czyn (składanie fałszywych zeznań) karę grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych, zaś za III czyn (składanie fałszywego zawiadomienia o przestępstwie oraz fałszywych zeznań na Komisariacie Policji) karę grzywny w wymiarze 40 stawek dziennych.

Jeżeli chodzi o wysokość jednej stawki dziennej grzywny, która nie powinna być niższa niż 10 zł, ani przekraczać 2000 zł (art. 33 § 3 k.k.) Sąd ma obowiązek uwzględnić dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Zgodnie z danymi osobopoznawczymi oskarżonego E. G.- T.(k. 427) jest on dziennikarzem, utrzymującym się z pracy jako reporter, z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości (...)zł, bez majątku, nie posiadającym nikogo na utrzymaniu. W ocenie Sądu Okręgowego określenie wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 50 zł nie przekroczy jego możliwości zarobkowych i będzie kwotą pozostająca w realnych możliwościach finansowych oskarżonego.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, iż karami adekwatnymi do okoliczności podmiotowo–przedmiotowych sprawy oraz właściwości i warunków osobistych oskarżonego, a jednocześnie karami, które w należyty sposób spełnią swoje cele tak w zakresie prewencji indywidualnej, jak i generalnej, będzie za I czyn kara grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 50 złotych, za II czyn kara grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 50 złotych, zaś za III czyn kara grzywny w wymiarze 40 stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 50 złotych. Najwyższą karę jednostkową Sad wymierzył za czyn III - zawiadomienie o przestępstwie którego nie popełniono, ponieważ nawet w wyjaśnieniach samego oskarżonego nie znalazł uzasadnienia i usprawiedliwienia, co do zgłoszenia przez niego organom ścigania zawiadomienia o dokonaniu na jego szkodę kradzieży torby, ubrań, pieniędzy i paszportu.

W ocenie Sądu Odwoławczego przy wymiarze kary łącznej, z uwagi na jeden cel łączący wszystkie popełnione przestępstwa należy przyjąć zasadę pełnej absorpcji poszczególnych jednostkowych kar przez karę najsurowszą – 40 stawek dziennych po 50 złotych każda stawka. Kara ta winna wpłynąć wychowawczo i poprawczo na oskarżonego oraz przyczynić się do kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Sąd obciążył również skazanego kosztami procesu za postępowanie przed Sądem II Instancji.

O opłacie za postępowanie przez sądem drugiej instancji orzeczono na podstawie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. 1983.49.223 j.t., ze zm.), zaś o pozostałych kosztach za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 635 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k.

Koszty procesu w kwocie 100 złotych obejmują opłatę z tytułu kosztów poniesionych za uzyskanie informacji o osobie z Krajowego Rejestru Karnego (art. 618 § 1 pkt 10 k.p.k.) oraz z tytułu kosztów doręczeń wezwań i innych pism (art. 618 § 1 pkt 1 k.p.k.). Opłaty za karty karne zostały ustalone zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie określenia wysokości opłaty za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego (Dz.U. 2003.151.1468) oraz zgodnie § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2014 r. w sprawie opłat za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego (Dz.U. 2014.861). Opłata za kartę karną wydaną do 1 lipca 2014 r. równa był kwocie 50 złotych, zaś po tej dacie (wejście w życie nowego rozporządzenia) - 30 złotych. W niniejszej sprawie zostały zażądane w różnym czasie dwie karty karne dotyczące oskarżonego, co do których zostały naliczone różne opłaty obowiązujące w datach wydania poszczególnych informacji, stąd opłata za dwie karty karne równa jest kwocie 80 zł (50 zł + 30 zł). Jeśli chodzi o wskazane koszty doręczeń, zostały one naliczone w oparciu o § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz.U. 2003.108.1026 ze zm.), stosownie do którego ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism wynosi w każdej instancji w postępowaniu sądowym po 20 zł, niezależnie od liczby doręczonych pism.

Końcowo, powracając do problemu prawnego - pozaustawowego kontratypu prowokacji dziennikarskiej, w ocenie Sądu Odwoławczego, gdyby w sprawie wydarzenia potoczyły się w innej kolejności, mogłyby powstać nowe okoliczności do dalszych rozważań na tym polu. Mianowicie, gdyby po publikacjach prasowych, przy braku działań uprawnionych organów państwa oskarżony podjął działania opisane w niniejszej sprawie, a dopiero po wyemitowaniu programu rozpoczęły się kontrole, czy w jeszcze ciekawszej pod względem prawnym konfiguracji, gdyby zdarzenia objęte aktem oskarżenia nastąpiły jako pierwsze przed publikacjami w prasie i działaniami organów państwa – nie można wykluczyć zaistnienia warunków do zwolnienia dziennikarza od odpowiedzialności karnej.

Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie zaistniała.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij