Sygnatura akt II Ca 2510/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: starszy protokolant sądowy K. Z.

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. (...)

przeciwko D. P., S. P., A. M., Z. P. i M. P.

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanych D. P., S. P. i A. M.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie

z dnia 15 czerwca 2015 roku, sygnatura akt I C 2180/14/N

oddala apelację.

SSO Anna Nowak SSO Agnieszka Cholewa-Kuchta SSO Katarzyna Serafin-Tabor

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 lutego 2016 r.

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie w punkcie I. nakazał pozwanym D. P., S. P., A. M., M. P. i Z. P., aby opuścili i opróżnili ze swoich rzeczy lokal mieszkalny nr (...) położony w K. na os. (...) i wydali go stronie powodowej G. (...); w punkcie II. ustalił, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego; w punkcie III. oddalił wniosek strony powodowej o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności; a w punkcie IV. zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz strony powodowej kwotę 320 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym:

Za bezsporne Sąd Rejonowy uznał, że strona powodowa G. (...) jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku nr (...) na osiedlu (...) w K.. Po śmierci rodziców D. P. i A. M., którzy byli poprzednimi najemcami tego lokalu, w stosunek najmu wstąpili pozwani D. P. z mężem S. P. oraz A. M., ponadto uprawnionymi do zamieszkania w tym mieszkaniu były Z. M. i pozwana M. P..

Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że pozwani nie uiszczali terminowo należności obciążających ich z tytułu najmu lokalu na os. (...), w związku z czym pismem z dnia 28 maja 2013 roku strona powodowa wezwała S. P., D. P. i A. M. do zapłaty zaległości w kwocie 10.865,17 zł, z czego 8.977,06 zł tytułem opłat za korzystanie z lokalu oraz opłat niezależnych od właściciela i 1.888,11 zł tytułem odsetek od zadłużenia, wyznaczając im na spłatę tej należności dodatkowy jednomiesięczny termin od dnia otrzymania przedsądowego wezwania do zapłaty. W wezwaniu do zapłaty zawarta została również informacja, iż w razie nieuregulowania zaległości w oznaczonym terminieG. wypowie umowę najmu. Pozwany Z. P. odebrał osobiście w dniu 4 czerwca 2014 r. przesyłki pocztowe zawierającą przedsądowe wezwania do zapłaty skierowane do pozostałych pozwanych. W pismach z dnia 14 listopada 2013 roku strona powodowa złożyła pozwanym S. P., D. P. i A. M. oświadczenie o wypowiedzeniu na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, zawartej w dniu 13 grudnia 1990 roku umowy najmu lokalu mieszkalnego nr (...) na os. (...) w K., uzasadniając to faktem, iż pomimo pisemnego przedsądowego wezwania do zapłaty zaległości oraz uprzedzenia o zamiarze wypowiedzenia stosunku najmu, najemcy w dalszym ciągu pozostawali w zwłoce z zapłatą czynszu. Korespondencja zawierająca oświadczenia o wypowiedzeniu najmu, skierowana do pozwanych będących najemcami lokalu, została odebrana przez pozwanego Z. P. w dniu 15 listopada 2013 roku. Następnie pismem z dnia 24 kwietnia 2014 roku strona powodowa wezwała byłych najemców do wydania zajmowanego przez nich lokalu mieszkalnego w terminie 30 dni od daty doręczenia tego wezwania. Po wypowiedzeniu najmu i wszczęciu sprawy o eksmisję pozwani w dniu 5 stycznia

2015 roku spłacili zaległość czynszową wraz z odsetkami - łącznie 23.000 zł. Na ten cel A. M. zaciągnął kredyt. Wystąpili także z wnioskiem o przywrócenie tytułu do spornego lokalu. Pismem z dnia 16 lutego 2015 roku U. M. poinformował pozwanych, że wniosek będzie rozpoznany po przedłożeniu prawomocnego wyroku w sprawie o eksmisję. Obecnie w lokalu mieszkalnym na os. (...) w K. zamieszkują pozwani D. P., S. P. oraz A. M., ponadto w lokalu tym zameldowane są również dorosłe dzieci pozwanych D. i S. P.: pozwani M. P. i Z. P., którzy aktualnie przebywają w Wielkiej Brytanii w celach zarobkowych, jednak gdy wracają okresowo do Polski, to przebywają w spornym lokalu, ponadto posiadają tam swoje rzeczy. S. P. pracuje w firmie (...) na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku operatora urządzeń skrawających i osiąga dochód w wysokości 3.100 zł netto. Wynagrodzenie jest w połowie zajęte przez komornika i obciążone kredytem konsolidacyjnym zaciągniętym przez pozwanego na bieżące potrzeby. D. P. jest zatrudniona na umowie o pracę na czas określony do 2018 roku Osiąga dochód w wysokości minimalnego wynagrodzenia. Nie posiada innych źródeł zarobkowania. A. M. jest zatrudniony na podstawie umowy zlecenia na czas nieokreślony, osiąga wynagrodzenie w wysokości 1.300 zł netto. Nie ma żadnego zadłużenia, oprócz kredytu zaciągniętego w celu spłaty zadłużenia wobec G.w wysokości 23.000 zł na okres 5 i pół roku. A. M. opłaca aktualnie czynsz w wysokości 875 zł oraz spłaca kredyt w ratach po 618 zł miesięcznie. M. P. od półtora roku przebywa w Wielkiej Brytanii, gdzie posiada legalną pracę i osiąga dochód w wysokości około 1000 funtów miesięcznie. Pozwana jest obecnie w piątym miesiącu ciąży, w związku z czym planuje powrót do kraju. W Wielkiej Brytanii pozwana wynajmuje mieszkanie, w którym mieszka wraz z bratem Z.. Po powrocie do kraju i urodzeniu dziecka chce zamieszkać wspólnie z ojcem dziecka, który pochodzi z G.. Z. P. od marca 2015 roku mieszka i pracuje w Wielkiej Brytanii, wcześniej pracował dorywczo w kraju. Pozwany jest zatrudniony leganie na podstawie kontraktu na czas nieokreślony, osiąga dochód w wysokości 800-900 funtów miesięcznie, zamieszkuje w mieszkaniu wynajmowanym wraz z siostrą M.. Pozwani nie są osobami bezrobotnymi, nie korzystają z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K., nie pobierają świadczeń emerytalno - rentowych. W roku 2013 pozwani osiągnęli dochody w następującej wysokości: D. P. 17.865 zł, S. P. 53.468,85 zł, A. M. 4.137 zł, M. P. 13.990,41 zł, Z. P. 5.777,53 zł. Pozwani nie mają problemów ze zdrowiem, nie są osobami niepełnosprawnymi, nie mają innych nieruchomości w K. ani poza nim. S. P. i D. P. są od kilku lat zadłużeni, obecnie kwota ich zadłużenia wynosi 86.000 zł, od 2012 roku nie regulowali należności czynszowych nawet w części, posiadane przez nich środki pieniężne przeznaczane były na opłaty za media i spłatę kredytów.

Powyższy stan faktyczny ustalony został przez Sąd Rejonowy w oparciu o zeznania pozwanych oraz znajdujące się w aktach sprawy dokumenty. Gdy chodzi o zeznania pozwanych Sąd Rejonowy podniósł, iż co do zasady były one wiarygodne, znajdując potwierdzenie w zgromadzonej w sprawie dokumentacji. Sąd nie dał wiary pozwanym M. P. i Z. P. w jednej kwestii, mianowicie gdy twierdzili, iż ich centrum życiowe jest w K., pozostaje to w sprzeczności z faktem, iż oboje pozwani mieszkają i legalnie pracują w Anglii, co więcej w przypadku pozwanej M. P. w Anglii pracuje ojciec jej dziecka, stamtąd pozwana będzie pobierała świadczenia związane z ciążą i urodzeniem dziecka.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy powołując art. 675 § 1 k.c., art. 222 § 1 k.c., oraz art. 11 i 12 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego zważył, że w sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki wypowiedzenia stosunku najmu, co spowodowało wygaśnięcie również pochodnego tytułu do lokalu w stosunku do pozwanych niebędących stronami umowy najmu. Wobec treści art. 14 ust. 3 i 4 ustawy o ochronie praw lokatorów Sąd Rejonowy stwierdził, że brak jest podstaw do ustalenia wobec pozwanych prawa do lokalu socjalnego. W przekonaniu Sądu Rejonowego nie było również podstaw do przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego M. P., co prawda bowiem wedle ustawy o ochronie praw lokatorów w zasadzie nie można orzec o braku takiego uprawnienia wobec kobiety w ciąży, chyba że osoba ta może zamieszkać w innym lokalu, niż dotychczas zajmowany. W niniejszej sprawie istotną kwestią jest to, że pozwana aktualnie nie zajmuje przedmiotowego lokalu, gdyż przebywa zagranicą, a w mieszkaniu tym pozostały tylko jej rzeczy. Jeżeli zatem M. P. przebywa od półtora roku w Wielkiej Brytanii, gdzie wynajmuje lokal mieszkalny, posiada stałe, legalne zatrudnienie, osiąga dochody i płaci podatki, ponadto mieszka tam i pracuje ojciec jej dziecka, to niewątpliwie centrum życiowym pozwanej jest obecnie Wielka Brytania, a nie Polska, natomiast jej zapewnienia dotyczące powrotu do rodziców i zamieszkania w spornym lokalu, mają charakter przyszły i w sumie niepewny, nie mogą zatem rzutować na decyzję w kwestii przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego. Pozwana posiada stałe i pewne źródło dochodu oraz oszczędności, które stwarzają możliwość wynajęcia mieszkania w Polsce, bądź też zagranicą, co zresztą M. P. robi już obecnie, od dłuższego czasu zaspokajając w ten sposób potrzeby mieszkaniowe, ponadto ojciec jej dziecka posiada mieszkanie w G., co wobec planów wspólnego zamieszkania daje podstawy do stwierdzenia, że pozwana w rzeczywistości posiada rozmaite możliwości zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych pomimo nieprzyznania jej uprawnienia do lokalu socjalnego. Biorąc po uwagę powyższe rozważania Sąd I instancji nie znalazł podstaw do przyznania pozwanym prawa do lokalu socjalnego, bowiem ich sytuacja majątkowa i osobista daje różne możliwości zaspokojenia ich potrzeb mieszkaniowych. Sąd oddalił wniosek strony powodowej o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności wobec braku podstaw do jego nadania przewidzianych w art. 333 k.p.c. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyli pozwani D. P., S. P. i A. M., zaskarżając to orzeczenie w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego a mianowicie art. 5 k.c. polegającego na orzeczeniu eksmisji pozwanych z lokalu mieszkalnego na oś. J. (...) pomimo iż orzeczenie eksmisji narusza elementarne zasady współżycia społecznego, a nadto błąd w ustaleniach faktycznych Sądu Rejonowego polegający na ustaleniu zarobków pozwanych na znacznie wyższym poziomie niż wynika to z dokumentów związanych z uzyskiwanymi zarobkami tj. umowa o pracę i rozliczenia PIT. W tym stanie rzeczy wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wskazano, że przedmiotowy lokal mieszkalny stanowił lokal rodzinny, którego pierwszymi najemcami byli rodzice D. P. i A. M.. Po ich śmierci lokal ten przejęli pozwani. Pozwani nie posiadają innych możliwości lokalowych nie są właścicielami innych lokali mieszkalnych. Faktem jest, iż z przyczyn obiektywnych i od pozwanych niezależnych popadli oni w pewnym okresie w kłopoty finansowe, których następstwem były zaległości czynszowe. Niemniej jednak, gdy sytuacja materialna pozwanych poprawiła się, kosztem dużych wyrzeczeń i ciężarów (kredyt) spłacili oni wszelkie zaległości czynszowe i regulują obecnie te opłaty na bieżąco. Pracownicy strony powodowej zapewniali zresztą pozwanych, że po spłaceniu zaległości nikt nie będzie domagał się ich eksmisji z lokalu. W tym stanie rzeczy orzeczenie eksmisji narusza przepis art. 5 k.c. gdyż jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nadto Sąd pierwszej instancji zawyżył dochody pozwanych, co wynika z treści uzasadnienia wyroku, nie uwzględnił też Sąd faktu, iż dochody te realnie są jeszcze niższe, gdyż pozwani muszą spłacać kredyt i zaległe należności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy wskazuje, że ustalenia faktyczne poczynione w tej sprawie przez Sąd I instancji są prawidłowe i zasługują na pełną akceptację. W tej sytuacji Sąd Odwoławczy podziela je i przyjmuje z własne czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia i uznając za zbędne ich ponowne szczegółowe przytaczanie w tym miejscu.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych polega na wskazaniu jakie fakty ustalone przez sąd I instancji zostały ustalone błędnie i na czym błąd ten polegał, to jest jak według twierdzeń strony skarżącej fakty te w rzeczywistości wyglądały bądź też istnienia jakich faktów sąd nie przyjął, pomimo że zebrany w sprawie materiał dawał podstawy do przyjęcia ich zaistnienia. Zarzut taki winien być uzasadniony stosowną analizą materiału w sprawie zebranego dla wykazania popełnionych przez sąd w tym przedmiocie błędów. Apelacja pozwanych, pomimo że sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika, podnosząc zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie stosownej analizy, a jedynie sprowadza się do stwierdzenia, że Sąd Rejonowy zawyżył dochody osiągane przez pozwanych. Nie sposób jednak podzielić tego zarzutu. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy ustalił wysokość dochodów pozwanych na podstawie zeznań pozwanej D. P., ale przede wszystkim na podstawie pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego K. – N. H. z dnia 23 października 2014 r. Z dowodów tych jednoznacznie wynika prawidłowość ustaleń Sądu I instancji także w zakresie wysokości dochodów pozwanych. Zarzut w tym zakresie jest więc oczywiście nieuzasadniony. Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd Rejonowy poczynił również ustalenia w zakresie zadłużenia pozwanych i uwzględnił tę okoliczność rozstrzygając sprawę.

Chybiony okazał się także zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. W orzecznictwie na gruncie art. 5 k.c. wypracowano stanowisko, że w sprawach o wydanie nieruchomości na podstawie art. 222 § 1 k.c., zastosowanie art. 5 k.c. jest co do zasady wyłączone, a jeśli je dopuścić, to całkiem wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1994 r., sygn. akt II CRN 127/94). Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że ochrona własności jest zasadą konstytucyjną i z tej przyczyny należy odrzucić zbyt liberalne stosowanie w tym zakresie klauzuli generalnej określonej w art. 5 k.c., zwłaszcza wobec wprowadzonej przez ustawodawcę regulacji art. 320 k.p.c., który w szczególnie uzasadnionych wypadkach - a więc przede wszystkim, gdy wchodzi w grę uszanowanie zasad współżycia społecznego - pozwala sądowi odroczyć spełnienie przez pozwanego świadczenia objętego żądaniem właściciela. Sąd orzekający winien dokonać zatem szczegółowych ustaleń, które elementy stanu faktycznego sprawy stanowiły podstawę do zastosowania art. 5 k.c. W ten sposób zostaną zrealizowane oba cele, oddziałujące na ukształtowanie się przed laty stanowiska o potrzebie sprecyzowania naruszonej zasady współżycia społecznego, tzn. możliwości weryfikacji trafności oceny dokonanej przez Sąd meriti i zapewnienia spójności orzecznictwa w sferze stosowania klauzul generalnych. Kluczowe zatem znaczenie miało w sprawie niniejszej wskazanie okoliczności sprawy przemawiających za stwierdzeniem, że wystąpienie z żądaniem eksmisji stanowiło naruszenie aprobowanych społecznie wartości, wobec czego powinno spotkać się z odmową udzielenia ochrony sądowej. Zdaniem apelujących takimi okolicznościami jest fakt spłacenia zadłużenia jak również to, że sporny lokal jest mieszkaniem rodzinnym. Argumentów tych nie sposób jednak podzielić. W sprawie nie wykazano, aby do zadłużenia doszło w sposób niezawiniony, związany z okolicznościami od pozwanych niezależnymi, a wynikającymi ze zdarzeń losowych. Wprost przeciwnie – pozwani zaciągnęli zobowiązania kredytowe na bieżące potrzeby, bowiem nie wykazano, aby zobowiązanie te były związane z nadzwyczajnymi wydarzeniami w ich życiu. Skoro tak, to okoliczność ta nie może stanowić usprawiedliwienia dla nieregulowania wobec strony powodowej czynszu najmu. Pozwani dokonując takich decyzji finansowych musieli liczyć się z ich konsekwencjami, które obecnie ponoszą. Zastosowaniu art. 5 k.c. w sprawie niniejszej sprzeciwia się także i to, że pozwani są osobami zdrowymi, mającymi możliwości zarobkowe, niewątpliwie w sytuacji osobistej i majątkowej znacząco lepszej niż przeciętna osoba korzystająca z komunalnego zasobu mieszkaniowego. Słusznie zatem Sąd Rejonowy przyjął, że pozwani mają możliwość zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Oceny tej nie zmienia uregulowanie całej zaległości czynszowej, co nastąpiło już po wypowiedzeniu stosunku najmu i był przecie obowiązkiem pozwanych bez względu na ostateczny rezultat niniejszego postępowania.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na zasadzie art. 385 k.c., orzekł jak w sentencji.

SSO Anna Nowak SSO Agnieszka Cholewa- Kuchta SSO Katarzyna Serafin – Tabor