Sygn. akt III AUa 1163/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Małgorzata Rokicka-Radoniewicz
Sędziowie:	SA Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska SA Elżbieta Czaja (spr.)
Protokolant: protokolant sądowy Kinga Panasiuk-Garbacz

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2016 r. w Lublinie

sprawy S. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 19 października 2015 r. sygn. akt VII U 601/15

oddala apelację.

Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

Sygn. akt III AUa 1163/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 stycznia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił S. G. przyznania prawa do emerytury w trybie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) z uwagi na nieudowodnienie przez ubezpieczonego 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) S.A. w P. od dnia 1 kwietnia 1976 r. do dnia 12 czerwca 1997 r., ponieważ w świadectwie pracy z dnia 12 czerwca 1997 r. w pkt 8 pracodawca nie powołał przepisów resortowych pod jakie podlegał, wskazując jedynie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył S. G. wskazując, że jest ona krzywdząca.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wnosił o jego odrzucenie ze względu na złożenie po upływie ustawowego terminu. Na rozprawie organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Wyrokiem z dnia 19 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję pozwanego i ustalił ubezpieczonemu prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 8 grudnia 2014 r.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

S. G., urodzony (...), w dniu 8 grudnia 2014 r. złożył wniosek o emeryturę, w którym zawarł oświadczenie, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organ rentowy uznał za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 r. łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 31 lat, 5 miesięcy i 18 dni, w tym 29 lat, 9 miesięcy i 5 dni okresów składkowych oraz roku, 8 miesięcy i 13 dni okresów nieskładkowych.

Od dnia 21 lipca 1971 r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w P.. Początkowo pracował na stanowisku tokarza lub zajmował się obsługą automatów. Przedmiotem działalności zakładu pracy była produkcja agregatów do chłodziarek, silników do pralek różnego rodzaju, silników do młynkomikserów, nawilżaczy powietrza, broni.

Z dniem 1 kwietnia 1976 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki szlifierza, które wykonywał na wydziale(...). Zajmował się obsługą różnego typu szlifierek, np. do otworów, wałków, płaszczyzn, wyposażonych w różnej wielkości i kształtu tarcze. Obsługując ręcznie szlifierki wykonywał obróbkę końcową metalowych podzespołów niezbędnych do przeprowadzenia remontów maszyn wykorzystywanych w zakładzie pracy oraz ostrzenie narzędzi do obróbki metali, tj. wierteł, frezów, noży tokarskich. Czynności z tym związane wykonywał w hali, w której była wydzielona przestrzeń dla obsługujących szlifierki. Zasadniczo zajmował się szlifowaniem na sucho narzędzi oraz robił otwory. W przypadku szlifowania na mokro używał specjalnego chłodziwa na bazie olejów. Pracę świadczył w systemie dwuzmianowym w brygadzie, w której pracowało na jednej zmianie od 2 do 3 szlifierzy. Opisane czynności ubezpieczony wykonywał w zwykłym ubraniu roboczym, w środowisku pełnym kurzu metalicznego powstającego podczas szlifowania na sucho, oparów powstających podczas szlifowania na mokro, hałasu i iskier.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że w okresie od dnia 1 października 1977 r. do dnia 30 czerwca 1981 r. skarżący na podstawie przeniesienia służbowego świadczył pracę na rzecz Ośrodka (...) W. Oddział (...) w P. na stanowisku szlifierza w Wydziale(...)w związku z przejęciem przez ten podmiot Zakładu (...) pracodawcy. W tym okresie wykonywał wyżej opisane obowiązki. Natomiast od dnia 1 lipca 1981 r. rozpoczął wykonywanie pracy na rzecz Zakładu (...) w P., wykonując prace tożsame z dotychczas wykonywanymi na wydziale(...). Z dniem 1 lutego 1982 r. został przeniesiony na wydział(...), który następnie zmienił nazwę na (...). Stosunek pracy ubezpieczonego ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę w trybie porozumienia stron z dniem 12 czerwca 1997 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd pierwszej instancji ustalił w oparciu o dowody osobowe oraz szczegółowo powołane w uzasadnieniu wyroku dowody z dokumentów. Podkreślił, że autentyczność dowodów z dokumentów w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie wzbudziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości. Zeznania świadków i wnioskodawcy Sąd uznał za logiczne, wzajemnie się uzupełniające oraz korelujące ze sobą nawzajem. Sąd Okręgowy zaznaczył, że świadkowie byli zatrudnieni u tego samego pracodawcy co ubezpieczony w podobnym czasie jak wnioskodawca. Byli osobami dla niego obcymi, szczegółowo opisali zakres obowiązków skarżącego oraz warunki w jakich były one wykonywane. Z powyższych względów Sąd przyjął, że relacje osobowych źródeł dowodowych zasługują na obdarzenie ich wiarą.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie S. G. było uzasadnione.

Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie organ rentowy wydaną w dniu 7 stycznia 2015 r. decyzję wysłał ubezpieczonemu listem zwykłym i nie dysponuje dowodem otrzymania przez skarżącego przesyłki zawierającej odpis decyzji. Nie było więc możliwe ustalenie dnia rozpoczynającego bieg terminu do jego wniesienia. Skoro zatem z wiarygodnych zeznań strony wynikało, że skarżący zapoznał się z decyzją dopiero w połowie lutego 2015 r., nie można przyjąć, że odwołanie złożone w dniu 4 marca 2015 r. zostało wniesione po upływie ustawowego terminu. Podlegało zatem merytorycznemu rozpoznaniu.

Powołując się na treść art. 184 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 ., poz. 1440) oraz § 1 ust. 2, § 2 ust.1, § 3 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) Sąd pierwszej instancji podnosił, że aby nabyć prawo do emerytury S. G. musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień i stycznia 1999 roku udowodnić:

a)  co najmniej 15 - letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lubw szczególnym charakterze oraz

b)  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Sąd uznał za bezsporne, że ubezpieczony w dniu wydania zaskarżonej decyzji ukończył wymagane 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się 25 - letnim stażem pracy oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na okoliczność wykonywania prac w szczególnych warunkach w okresach objętych sporem wnioskodawca przedłożył dokument wymagany przez prawo, tj. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, które zostało przez organ rentowy zakwestionowane z przyczyn formalnych. W ocenie Sądu przedłożone świadectwo istotnie nie odpowiada wymogom formalnym stawianym przez przepisy prawa. Jednakże wskazana okoliczność nie dyskwalifikuje możliwości ubezpieczonego ubiegania się o świadczenie emerytalne, ponieważ w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło ustalić w sposób pewny, że S. G. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w P. (następnie Zakłady (...) – E., Zakłady (...),(...),(...)Spółka Akcyjna, (...)Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o.) od dnia 1 kwietnia 1976 r. do dnia 12 czerwca 1997 r. w wymiarze 21 lat, 2 miesięcy i 12 dni. Jak bowiem wynika z poczynionych ustaleń, we wskazanym okresie skarżący obsługując ręcznie szlifierki wykonywał obróbkę końcową metalowych podzespołów niezbędnych do przeprowadzenia remontów maszyn wykorzystywanych w zakładzie pracy oraz ostrzył narzędzia do obróbki metali, tj. wiertła, frezy, noże tokarskie. Polegało to na tym, że z różnych obrabiarek były kierowane do hartowania części, a następnie dostarczano je ubezpieczonemu do przeprowadzenia obróbki. Wskazane czynności odpowiadają rodzajowi pracy opisanemu w wykazie A, Dział III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 78 „Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów oraz stanowisku szlifierza, wymienionemu w Wykazie A, Dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 78 „Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”, pkt 6, stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG. Z 1985 roku, Nr 1, poz. 1). Ubezpieczony spełnia zatem wszystkie warunki do ustalenia mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 8 grudnia 2014 r., tj. od dnia złożenia wniosku o świadczenie, stosownie do art. 100 ust. 1 w zw. z art. 129 ustawy emerytalnej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 14 § 2 k.p.c. orzekł jak w wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył pozwany organ rentowy zaskarżając przedmiotowe rozstrzygnięcie w całości i zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (tekst jed. Dz.U. z 2015, poz. 748 z późn. zm.) w zw. z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.);

- naruszenie prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów;

- sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez uznanie, że wnioskodawca spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania emerytury, w tym 15-letni okres pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. podnosił, że prace wykonywane przez wnioskodawcę nie były ściśle związane z przywołanym przez Sąd działem – hutnictwo i przemysł metalowy, a ponadto w wydziale remontowym, w którym był zatrudniony ubezpieczony nie było takiej uciążliwości pracy jak w hutnictwie czy w przemyśle metalowym. Z akt osobowych S. G. wynika poza tym, że w dniu 19 stycznia 1977 r. wnioskodawca otrzymał list pochwalny za prace przy nowouruchamianej pralce turystycznej typu (...), co wyklucza wykonywanie pracy w warunkach szczególnych stale.

Wskazując na powyższe okoliczności organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jako niezasadna podlega oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego, sporządzonego zgodnie z wymaganiami art. 328 § 2 k.p.c., spotyka się z pełną akceptacją sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia.

W ocenie Sądu drugiej instancji Sąd Okręgowy właściwie ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy i w oparciu o ustalony w wyniku tej oceny stan faktyczny prawidłowo zastosował obowiązujące przepisy dochodząc do wniosku, iż spełnione zostały warunki do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W tym miejscu należy podkreślić, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (co w konsekwencji powoduje sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału dowodowego) wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu, chyba że strona jednocześnie wykaże, iż ocena dowodów przyjęta przez sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00 – OSNC 2000, z. 10, poz. 189 oraz z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99 – OSNP 2000, nr 19, poz. 732).

W niniejszym przypadku organ rentowy nie wykazał, aby ustalając stan faktyczny w wyniku przeprowadzonej oceny dowodów Sąd Okręgowy uchybił zasadom logicznego rozumowania. Organ rentowy nie podał, z jakich przyczyn i jakim dowodom należało odmówić wiarygodności. W rzeczywistości postawione w apelacji zarzuty sprowadzały się do kwestionowania prawidłowości wykładni oraz zastosowania prawa materialnego stanowiącego podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Z treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst. jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.), przepisów w nim wymienionych oraz stosowanych wprost przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) wynikają przesłanki uzyskania prawa do emerytury.

W niniejszym przypadku sporne było spełnienie warunku w postaci posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W myśl § 2 ust. 1 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Wyłącznie wykonywanie rodzajów prac lub praca na stanowiskach wyszczególnionych w wykazie A będącym załącznikiem do rozporządzenia i to stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy, przewidzianym dla danego stanowiska, uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Akty resortowe wydawane przez poszczególnych ministrów nie mogły rozszerzać wykazów prac w szczególnych warunkach określonych w rozporządzeniu, ani przedmiotowo, ani rodzajowo. Nie mieściło się to bowiem w ramach delegacji ustawowej.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, który podziela w tym zakresie ocenę Sądu pierwszej instancji, ubezpieczony wykazał, iż przed 1 stycznia 1999 r. przez ponad 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Wnioskodawca obsługując ręcznie szlifierki w Zakładach (...) wykonywał obróbkę końcową metalowych podzespołów niezbędnych do przeprowadzenia remontów maszyn oraz ostrzył narzędzia do obróbki metali, tj. wiertła, frezy, noże tokarskie. Szlifował narzędzia na sucho i robił otwory. W przypadku szlifowania na mokro używał specjalnego chłodziwa na bazie olejów. Jak słusznie ustalił Sąd Okręgowy S. G. czynności te wykonywał w środowisku pełnym kurzu metalicznego powstającego podczas szlifowania na sucho, oparów powstających podczas szlifowania na mokro, hałasu i iskier. W ocenie Sądu drugiej instancji tak opisane obowiązki pracownicze ubezpieczonego winny być zakwalifikowane jako wskazana w stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wykazie A, Dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 78 praca polegająca na szlifowaniu lub ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym. Należy przy tym podkreślić, iż przemysł metalowy jest jedynym z działów przemysłu elektromaszynowego w ramach którego działały Zakłady (...). Z uznanych za wiarygodne zeznań świadka S. N. wynika przy tym, że (...) była zakładem metalowym zajmującym się produkcją sprzętu instalacyjnego. Co do zasady przemysł metalowy zapewnia zaś innym sektorom przemysłu technologie, usługi oraz sprzęt. Obejmuje również produkcję wyrobów gotowych. Jednocześnie niezasadna jest argumentacja organu rentowego dotycząca mniejszej uciążliwości pracy wnioskodawcy niż ta wynikająca z cytowanych przepisów. Ubezpieczony pomimo zatrudnienia w szeroko rozumianym wydziale remontowym przez cały czas wykonywał bowiem pracę w oddziale szlifierni – w tzw. gnieździe szlifierek -szlifując metalowe elementy w ciężkich warunkach – przy dużym zapyleniu od metalicznego kurzu, hałasie, oparach i snopach iskier.

Odnośnie twierdzeń pozwanego dotyczących niewykonywania pracy na stałe w warunkach szczególnych z uwagi na wyróżnienie związane z pracą przy nowouruchamianej pralce turystycznej typ(...), należy zaznaczyć, iż są one chybione. Z zeznań strony wynika bowiem, iż czynności przedsiębrane przez S. G. przy przedmiotowej produkcji polegały na szlifowaniu stojana korpusu silnika. Nie odbiegały zatem od czynności określonych pod pozycją 78 w Dziale III Wykazu A stanowiącego załącznik do cytowanego rozporządzenia. Były to poza tym jedne z wielu czynności pracowniczych ubezpieczonego i w kontekście całokształtu obowiązków odwołującego miały marginalny charakter.

Reasumując należy podkreślić, że zarzuty podniesione w apelacji okazały się nietrafne. Sąd nie stwierdził również, aby doszło do innych naruszeń prawa materialnego przez Sąd pierwszej instancji. Skoro więc ubezpieczony posiada ponad piętnastoletni okres pracy w warunkach szczególnych oraz spełnił pozostałe przesłanki nabycia prawa do świadczenia emerytalnego w trybie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 14440 ze zm.), Sąd Okręgowy słusznie przyjął, iż S. G. przysługuje prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.