Wtorek, 19 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5867
Wtorek, 19 marca 2024
Sygnatura akt: III AUa 184/14

Tytuł: Sąd Apelacyjny w Rzeszowie z 2014-07-03
Data orzeczenia: 3 lipca 2014
Data publikacji: 13 marca 2018
Data uprawomocnienia: 3 lipca 2014
Sąd: Sąd Apelacyjny w Rzeszowie
Wydział: III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Przewodniczący:
Sędziowie: Barbara Gonera
Roman Skrzypek
Ewa Madera

Protokolant:
Hasła tematyczne: Emerytura
Podstawa prawna: art 184 w zw z art 10 ust 1 pkt 3 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS

Sygn. akt

III AUa 184/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Barbara Gonera

Sędziowie:

SSA Roman Skrzypek

SSA Ewa Madera (spr.)

Protokolant

st.sekr.sądowy Maria Piekiełek

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 21 stycznia 2014 r. sygn. akt IV U 2473/13

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją z 25 września 2013 roku, powołując przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odmówił wnioskodawcy A. O. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu organ rentowy naprowadził, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca z wymaganego ustawą dwudziestopięcioletniego stażu ubezpieczenia wykazał 24 lata, 5 miesięcy i 15 dni, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 22 lat, 2 miesięcy i 5 dni. Obliczając staż ubezpieczenia wnioskodawcy organ rentowy odmówił uwzględnienia dowodzonego przez niego okresu pracy w gospodarstwie rolnym ciotki, po 16 roku życia, w okresie wakacji w latach 1969 – 1973, wskazując, że zamieszkiwanie poza gospodarstwem rolnym przez część roku oraz praca dorywcza w tym gospodarstwie w okresach przerw wakacyjnych, nie może zostać uznana za pracę wykonywaną przez domownika.

Skarżąc powyższą decyzję odwołaniem wnioskodawca, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, naprowadził, iż przedłożone dokumenty potwierdzają, że w okresach wakacyjnych przypadających w latach 1969 – 1974 zamieszkiwał i pracował w gospodarstwie rolnym o powierzchni 4,7 ha, należącym do jego ciotki, położonym w N.. Wskazując na powyższe wniósł o przyznanie prawa do emerytury oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z 21 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie oddalił odwołanie wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy ustalił, że A. O. (urodzony (...)) od 1969 r. wraz z rodzicami i siostrą mieszkał w R.. W latach 1968 – 1974 uczęszczał do (...)w R.. W okresach wakacyjnych wyjeżdżał do zamieszkałej w N. ciotki, gdzie zamieszkiwał i pomagał w pracach w gospodarstwie rolnym przez nią prowadzonym. Gospodarstwo to miało ponad 4 ha powierzchni, i uprawniano w nim zboża, warzywa i owoce oraz hodowano trzodę chlewną i drób. Wnioskodawca pomagał w pracach polowych oraz przy obrządku zwierząt. Na co dzień w gospodarstwie tym pracowała ciotka wnioskodawcy z mężem oraz ich syn, zaś w okresach nasilonych prac dodatkowo najmowani pracownicy. W ustalonym stanie faktycznym Sąd przyjął, że świadczona przez wnioskodawcę w okresie wakacyjnym praca w gospodarstwie rolnym ciotki stanowiła doraźną pomoc rodzinną, i nie miała charakteru stałego oraz nie była niezbędna dla funkcjonowania całego gospodarstwa. Wobec czego okres tej pracy nie może zostać uwzględniony do stażu ubezpieczeniowego A. O.. Tym samym Sąd uznał, że wnioskodawca nie wykazał wymaganego stażu ubezpieczenia uprawniającego do uzyskania prawa do dochodzonej emerytury, wobec czego wniesione przez niego odwołanie jako niezasadne oddalił. W podstawie prawnej wydanego orzeczenia Sąd wskazał art. 477 ( 14 )§1 kpc.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył wnioskodawca reprezentowany przez fachowego pełnomocnika zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 10 ust. 1 pkt. 3 w zw. z art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i w zw. z §1 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przez jego niewłaściwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie,

- sprzeczność dokonanych przez Sąd istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, co skutkowało naruszeniem art. 233 §1 kpc, a to wobec dowolnego przyjęcia, iż praca wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym nie była pracą stałą o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej.

W uzasadnieniu apelujący naprowadził, że zeznania świadków jak i jego samego potwierdzają, iż w spornych okresach pracował i zamieszkiwał w gospodarstwie rolnym ciotki, a jego praca miała charakter stały i była istotna z punku widzenia prowadzenia tego gospodarstwa. W konkluzji apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie odwołania i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozstrzygnięcia z zaliczeniem kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów w sprawie.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ustalił i zważył, co następuje :

Apelacja wnioskodawcy jest nieuzasadniona, co skutkuje jej oddalenie. Wydane orzeczenie Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe, a w sprawie nie wystąpiły przesłanki zaskarżenia mogące wyrok ten wzruszyć, w szczególności te, które ze względu na treść przepisu art. 378 kpc Sąd drugiej instancji ma na uwadze z urzędu.

W przedmiotowej sprawie istotą było ustalenie uprawnień A. O. do emerytury o której stanowi art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powoływanej dalej jako ustawa emerytalno - rentowa, tj. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przypomnieć wypadnie, że prawo do oznaczonej emerytury przysługuje ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. po osiągnięciu przez nich wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 oznaczonej ustawy emerytalno – rentowej (a to, wieku 55 lat dla kobiet oraz 60 lat dla mężczyzn), o ile przed 1 stycznia 1999 r. spełnili przesłanki stażowe – a to wykazali łączny staż ubezpieczenia wynoszącym odpowiednio dla mężczyzn co najmniej 25 lat, a dla kobiet 20 lat, w tym co najmniej piętnastoletni staż pracy w warunkach szczególnych (wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku), oraz którzy nie przystąpili do OFE, ewentualnie złożyli wniosek o przekazanie zgromadzonych na rachunku tego Funduszu środków na dochody budżetu państwa.

W rozpoznawanej sprawie spornym pozostawało, czy wnioskodawca spełnia warunki stażowe od których ustawodawca uzależnił nabycie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W szczególności istotnym w sprawie było, czy wypracowany przez wnioskodawcę niekwestionowany staż pracy wynoszący 24 lata, 5 m-cy i 15 dni ( nie zaś jak ustalił Sąd pierwszej instancji – 22 lata 2 miesiące i 5 dni) podlegać będzie uzupełnieniu w trybie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalno – rentowej. Przypomnieć należy, że powołana norma pozwala na uwzględnienie przy ustalaniu prawa do emerytury między innymi przypadających przed 1 stycznia 1983 r. okresów pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia - traktując jak okresy składkowe - jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. W związku z tym, że powołany przepis jest normą szczególną, wymaga on ścisłego interpretowania i ostrożnego stosowania. Zauważyć przyjdzie, że choć powołany przepis art. 10 ust. 1 pkt. 3 nie wyznacza warunków od których wystąpienia uzależnione jest uznanie okresu pracy w gospodarstwie rolnym jak okresu składkowego (uzupełniającego), to w licznym orzecznictwie – zarówno Sądu Najwyższego jak też sądów powszechnych - ukształtował się pogląd, iż o uwzględnieniu, przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983r.), przesądza wystąpienie dwóch okoliczności, a mianowicie: wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. Powyższe oznacza konieczność wykazania przez ubezpieczonego, nie tyle stałego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym - jak przyjmuje to Sąd pierwszej instancji, dopuszczalne jest bowiem przyjęcie, że dowodzona praca wykonywana była periodycznie np. w okresach wakacyjnych, czy też w sezonie wzmożonych prac polowych - co wykazania, że praca taka była wykonywana co najmniej 4 godziny dziennie i stanowiła istotny wkład w prowadzenie gospodarstwa, w którym osoba zainteresowana co najmniej miała możliwość codziennego wykonywania w nim prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą, a ściślej była w tym czasie gotowa do świadczenia w nim pracy.

Powyższe ma istotne znaczenie w rozpatrywanej sprawie, przede wszystkim dla oceny charakteru wykonywanych przez wnioskodawcę czynności, a przede wszystkim zakresu jego pomocy w gospodarstwie rolnym, mającej wpływ na funkcjonowanie tego gospodarstwa. Z niekwestionowanych bowiem na etapie postępowania apelacyjnego ustaleń faktycznych wynika, że A. O. w spornych wakacyjnych okresach zamieszkiwał u rodziny w N., a więc w miejscu położenia przedmiotowego gospodarstwa rolnego. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje jednak podstaw do przyjęcia, że świadczona przez niego w spornych okresach praca, wykonywana była codziennie w wymiarze co najmniej czterech godzin. Ta istotna w sprawie okoliczność nie została w żaden sposób wykazana. Świadkowie, jak i wnioskodawca wskazywali co prawda na liczne wykonywane w tym gospodarstwie prace, skutkujące koniecznością najmowania w sezonie dodatkowych pracowników, jednakże nie sposób wywieść z ich zeznań, iż wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach obowiązki związane z pracą w tym gospodarstwie zajmowały mu co najmniej połowę ustawowego czasu pracy. Z zeznań tych wynika jedynie, że wykonywał on pewne prace w tym gospodarstwie, w szczególności zajmował się wypasem krów, którą to czynność wykonywał na zmianę w kuzynem, a więc nie codziennie. Pracował również przy zbiorze truskawek, przy którym jednak zatrudnieni byli również pracownicy najemni. Nadto, pomagał przy obrządku zwierząt, jak i w pracach polowych i przy zbiorze drzewa. Wszystkich wymienionych prac nie wykonywał jednak codziennie, a to z racji okresowego zapotrzebowania na niektóre z nich. Nie została również wykazana okoliczność, że czynności podejmowane przez wnioskodawcę w tym gospodarstwie miały istotny wpływ dla jego funkcjonowania. Gospodarstwo to mimo braku stałej obecności A. O. sprawnie funkcjonowało w okresie poza wakacyjnym, również w czasie, gdy rozpoczął on pracę zawodową i zaprzestał wykonywania w nim pracy w dni wolne od zajęć szkolnych. Jak słusznie przyjął Sąd pierwszej instancji, odwołujący się przy okazji spędzanych u rodziny wakacji, wykonywał pewne polecone mu czynności, mające charakter doraźnej pomocy rodzinnej. Prawidłowo zatem w tych okolicznościach Sąd Okręgowy stwierdził, że zgromadzony w sprawie materiał dowody nie daje podstaw do przyjęcia, że dowodzony przez wnioskodawcę okres pracy w gospodarstwie rolnym ciotki, jako okres uzupełniający, podlega zaliczeniu do wykazanego ogólnego stażu pracy,a dalej, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym w ustawie dwudziestopięcioletnim okresem składkowym i nieskładkowym a tym samym nie spełnia warunków do przyznania prawa do dochodzonej emerytury. Podzielając zatem przyjętą przez ten Sąd ocenę prawną sprawy, apelację wnioskodawcy uznać należało za pozbawioną podstaw faktycznych jak i prawnych, i z tej przyczyny na podstawie art. 385 kpc orzec o jej oddaleniu.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij