Sygn.akt III AUa 359/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Prusinowski (spr.)

Sędziowie: SA Marek Szymanowski

SA Alicja Sołowińska

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 października 2013 r. w B.

sprawy z odwołania I. B.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o potrącenia komornicze

na skutek apelacji wnioskodawczyni I. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 31 stycznia 2013 r. sygn. akt V U 1477/12

oddala apelację.

Sygn akt III AUa 359/13

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 02 lipca 2012 r., wydaną na podstawie ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. nr 50, poz. 291 ze zm.) od 01 lipca 2012 r. pomniejszył I. B. wysokość emerytury rolniczej o kwotę 350,09 zł z tytułu potrąceń komorniczych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła I. B.. Zarzuciła, że postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte w oparciu o nieprawomocny tytuł wykonawczy. Domagał się ziemny decyzji i wypłaty świadczenia w pełnej wysokości.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnosił o jego oddalenie podnosząc, że wysokość wypłacanego świadczenia jest zgodna z przepisami prawa.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 31 stycznia 2013 r. oddalił odwołanie. Sąd ten ustalił, że wnioskodawczyni od dnia od dnia 01 grudnia 1999 r. pobiera emeryturę rolniczą. Postanowieniem z 11 czerwca 2012 r. w sprawie sygn. akt II K 340/11 Sąd Rejonowy w Sokółce nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu w postaci postanowienia z dnia 03 sierpnia 2011 r. w przedmiocie ukarania I. B. karą pieniężną w wysokości 600 zł. Pismem z dnia 27 czerwca 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Sokółce, na podstawie powyższego tytułu wykonawczego, wezwał organ rentowy do dokonywania potrąceń z emerytury I. B. celem zaspokojenia należności w łącznej kwocie 788,28 zł. Na tej podstawie Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego 02 lipca 2012 r. wydał zaskarżoną decyzję, mocą której od dnia 01 lipca 2012 r. na poczet tej należności potrącił z emerytury odwołującej kwotę 350,09 zł. Postanowieniem z 16 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku na skutek zażalenia I. B. na postanowienie Sądu Rejonowego w Sokółce z 11 czerwca 2012 r. uchylił zaskarżone postanowienie. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z 28 sierpnia 2012 r. wstrzymał potrącenia komornicze od 01 września 2012 r. Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji stwierdził, że przepisy prawa upoważniają do dokonywania potrąceń z przysługujących ubezpieczonym świadczeń. Stosownie do art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.) Kasa może potrącać z wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia (emerytur i rent) inne należności - poza zaległymi składkami na ubezpieczenie społeczne rolników - na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Przepisy te zamieszczone zostały w art. 139 -141 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Sąd odwołał się do przepisu art. 139 ust. 1 pkt 5, zgodnie z którym z emerytur po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - podlegają potrąceniu sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Wskazał, że według przepisu art. 140 ust. 1 pkt 3 granice potrąceń ograniczone zostały do wysokości 25% świadczenia. W myśl art. 142 w zakresie nieuregulowanym w art. 139-141 do egzekucji ze świadczeń pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego albo przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Sąd pierwszej instancji wskazał, że organem egzekucyjnym przy egzekucji sądowej jest komornik działający przy Sądzie Rejonowym i to on wykonuje czynności egzekucyjne (art. 759 § 1 k.p.c.). Podstawę do prowadzenia egzekucji stanowi tytuł egzekucyjny zaopatrzony klauzulą wykonalności. Takim tytułem egzekucyjnym z mocy art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c. jest prawomocne orzeczenie sądu. Odnosząc się do treści odwołania Sąd pierwszej instancji podkreślił, że zasadą ustanowioną przez art. 804 k.p.c. jest, iż organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Egzekucja z emerytury, do której stosuje się przepisy o egzekucji z wynagrodzenia za pracę, dokonywana jest w drodze jej zajęcia przez komornika (art. 881 k.p.c.). Obowiązkiem organu rentowego jest wykonanie zajęcia komorniczego. W tyk kontekście Sąd argumentował, że działanie organu rentowego oparte było o istniejący wówczas tytuł wykonawczy. Zauważył również, że sąd ubezpieczeń społecznych nie jest uprawniony do oceny wydania tytułu wykonawczego.

Apelację wniosła I. B.. Zarzuciła rozstrzygnięciu naruszenie przepisu art. 45 ust 1 Konstytucji RP, przez pozbawienie prawa do sprawiedliwego procesu. Wskazała, że Sąd wydał wyrok na podstawie stanu faktycznego istniejącego na datę wydania decyzji, a nie na datę wyrokowania. Skarżąca podniosła również, że Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił działania w złej wierze organu podatkowego, bezprawnego odstąpienia od zbadania prawidłowości wykonania przez organ emerytalny wszystkich czynności i zasad postępowania przy rozpoznawaniu wniosku komornika. Z uwagi na zgłoszone zarzuty wnioskodawczyni domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia odwołania lub uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja nie jest zasadna. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu Okręgowego co do opisanego przezeń stanu faktycznego, jak również podziela ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd ten dokonał również trafnej interpretacji przepisów mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Powyższe czyni zbytecznym ponowne przytaczanie ustaleń oraz szczegółowych rozważań zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 776, postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97, OSNAPiUS 1998, nr 3, poz. 104).

Skarżąca pomija, że organ rentowy nie był podmiotem sprawczym przy obciążeniu jej obowiązkiem zapłaty kary pieniężnej. Jego rola sprowadzała się do realizacji zajęcia komorniczego. Ma to znaczenie, jeśli uwzględni się, że obowiązujące przepisy postępowania egzekucyjnego, które przytoczył Sąd pierwszej instancji, nie uprawniały KRUS do weryfikowania zasadności i legalności zajęcia komorniczego. W tym kontekście należy wskazać, że sąd ubezpieczeń społecznych pełni funkcję rozpoznawczą i kontrolną. Relacja zachodząca między nimi ma charakter złożony. Uprawnienia rozpoznawcze sądu zawężone zostały wyłącznie do legalności materialnoprawnej rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy. Uwzględniając ten punkt widzenia, zrozumiałe staje się, że sąd odnosi się do decyzji organu rentowego według stanu na dzień jej wydania. Przepis art. 316 k.p.c. nie ma zastosowania. W przedmiotowej sprawie istotne było jedynie to, czy organ rentowy miał prawo (obowiązek) dokonania potrącenia z emerytury. Myli się skarżąca, twierdząc w apelacji, że organ rentowy dysponował uprawnieniami do wstrzymania (zawieszenia) postępowania egzekucyjnego. Dywagacje skarżącej na temat błędów popełnionych przez KRUS nie mają pokrycia w obowiązujących przepisach. Organ rentowy nie posiada właściwości organu egzekucyjnego. Nie można mu również przypisać, żadnych powinności w zakresie działania na korzyść dłużnika. Jego rola (podobnie jak rola każdego innego podmiotu) sprowadza się do respektowania zajęć komorniczych. Wynika to z tego, że adresatem wątpliwości, co do zasadności prowadzonej egzekucji mogą być jedynie organy egzekucyjne. KRUS do nich nie należy.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że potrącenie z emerytury wnioskodawczyni oparte było o skuteczne zajęcie komornicze. Aspekt ten wyczerpywał kontrolne właściwości postępowania zainicjowanego odwołaniem od decyzji KRUS. Okoliczność, że wtórnie pozbawiono tytuł egzekucyjny wykonalności nie powoduje odpowiedzialności organu rentowego. Jest to jasne, jeżeli weźmie się pod uwagę, że pobrana część emerytury wnioskodawczyni została przekazana komornikowi. W rezultacie gołosłowne jest twierdzenie, że Sąd pierwszej instancji naruszył przepis art. 45 ust 1 Konstytucji RP. Odnosząc się do treści apelacji, należy również wskazać, że Sąd Okręgowy w Białymstoku nie mógł w przedmiotowej sprawie naruszyć przepisu art. 5 k.c. W indywidualnych sporach między ubezpieczonym i organem rentowym przepis ten nie ma zastosowani. Wynika to z tego, że relacje zachodzące między ubezpieczonym i organem rentowym nie są regulowane przez przepisy prawa cywilnego.