Sygn. akt IV U 1138/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Renata Żywicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Jolanta Fiedorowicz

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2015r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania T. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 20/07/2015 r. znak: I/15/052025289

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy T. B. prawo do emerytury poczynając od dnia 19 sierpnia 2015 roku,

II.  w pozostałym zakresie oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 1138/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.07.2015r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. odmówił ubezpieczonemu T. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2015.748 ze zm., zwanej dalej ustawą emerytalną), wskazując, iż ubezpieczony ukończył 60 rok życia oraz udowodnił na dzień 01.01.1999r. 15-letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych. Jednocześnie zaznaczono, że T. B. przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego i nie złożył wniosku o przekazanie zgromadzonych tam środków, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, oraz że nie udokumentował on na dzień 01.01.1999r. co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a jedynie 24 lata, 4 miesiące i 19 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że nie uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników od 10.07.1978r. do 15.04.1982r. oraz od 17.05.1982r. do 19.10.1982r., ponieważ nie opłacił on za te okresy składek, a z decyzji KRUS z 09.12.2014r. wynika, iż w okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników miał ona taki obowiązek.

T. B. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do świadczenia emerytalnego. Jednocześnie skarżący złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa. Uzasadniając swoje stanowisko ubezpieczony wskazał, że w nieuwzględnionych przez organ rentowy okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, był on zwolniony z obowiązku opłacania składek na podstawie art. 40 ustawy z dnia 04.11.1977r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U.1977.32.140 ze zm.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania. W ocenie organu rentowego odwołanie skarżącego nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż w jego ocenie ubezpieczony nie przedłożył dokumentu potwierdzającego faktu, iż w spornym okresie był zwolniony z opłacania składek, a z decyzji KRUS z 09.12.2014r. taki obowiązek wobec jego osoby wynika.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

T. B., ur. (...), od 10.07.1978r. do 15.04.1982r. i od 17.05.1982r. do 19.10.1982r. prowadził gospodarstwo rolne. W dniu 09.12.2014r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wydał decyzję, którą stwierdził podleganie przez ubezpieczonego ubezpieczeniu społecznemu rolników i obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie, emerytalno-rentowe we wskazanych okresach. Jednocześnie w decyzji stwierdzono, że w związku z przedawnieniem składek odstąpiono od ich naliczania wraz z odsetkami.

W dniu 07.10.2014r. T. B. złożył wniosek o przyznanie świadczenia emerytalnego z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 08.12.2014r. wydał decyzję, którą odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia emerytalnego, z uwagi na niespełnienie ustawowych przesłanek posiadania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych, oraz nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Po przedłożeniu przez skarżącego dodatkowych dowodów i przeprowadzeniu postępowania, organ rentowy wydał decyzję z dnia 16.01.2015r., którą ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia emerytalnego, wskazując, że nie spełnia on ustawowych przesłanek posiadania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

W dniu 18.06.2015r. T. B. wniósł do organu rentowego o ponowne zweryfikowanie sprawy dotyczącej jego uprawnień emerytalnych. Ubezpieczony wskazał, iż w sprawie ujawniła się nowa okoliczność, polegająca na tym, że w okresach podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników w kwestionowanych do tej pory okresach, był on zwolniony z obowiązku opłacania składek. Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 20.07.2015r. odmówił T. B. prawa do świadczenia emerytalnego, z którą to decyzja nie zgodził się ubezpieczony wnosząc odwołanie i argumentując jak wyżej.

/dowód: bezsporne, a ponadto akta emerytalne: k.1-4,8,15-18,23,33-36,44-47; akta sprawy: k.2-9/

W ocenie Sądu odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Art. 184 ust. 1 stanowi zaś, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ust. 2 Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W myśl art. 32 ust. 1 ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.8.43) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie zaś z § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z powyższego wynika, że skarżący nabyłby prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

-ukończenia wieku 60 lat

-legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 01.01.1999r.;

-legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 01.01.1999r.;

-nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu Państwa.

W przedmiotowej sprawie poza sporem było, że ubezpieczony na dzień 01.01.1999r. wykazał co najmniej 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, że ukończył 60 rok życia, oraz że odwołując się od decyzji organu rentowego złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym, za pomocą Zakładu, na dochody budżetu państwa. Jedyną kwestią sporną pozostawało wykazanie przez skarżącego co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Należy w tym miejscu wskazać, że zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe.

Ubezpieczony T. B. wnosił o zaliczenie mu do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego od 10.07.1978r. do 15.04.1982r. oraz od 17.05.1982r. do 19.10.1982r. Skarżący wskazywał, że w okresie tym podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników, jednakże na mocy obowiązujących wówczas przepisów był zwolniony z obowiązku płacenia składek. Organ rentowy stał jednak na stanowisku, iż dla stwierdzenia zwolnienia skarżącego z obowiązku opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne rolników niezbędna jest kolejna decyzja KRUS.

Ze stanowiskiem organu rentowego nie sposób się zgodzić. W ocenie Sądu argumentacja ubezpieczonego była trafiona i zasługuje w pełni na uwzględnienie. Należy wskazać, że zgodnie z art. 40 obowiązującej w okresie spornym ustawy z dnia 27.10.1977r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U.1977.32.140 z 01.11.1977r.) rolnik, który rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia, zwolniony jest od obowiązku opłacania składki przez okres pierwszych 5 lat gospodarowania. Ubezpieczony w dniu 10.07.1978r., tj. w momencie rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa rolnego miał niespełna 24 lata, w związku z czym wskazany przepis miał wobec niego zastosowanie, i był on zwolniony z obowiązku opłacania składek do 01.01.1983r., to jest do momentu obowiązywania przytoczonej ustawy. Nie można uznać, aby skarżący nie wywiązywał się z obowiązku, z którego był zwolniony na mocy szczególnego przepisu. Pominięcie okresu podlegającego regulacji zawartej w art. 40 ustawy o zaopatrzeniu rolników prowadziłoby bowiem do sytuacji, w której okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne i spełniającego warunki tego przepisu nie byłby uwzględniany do 01.01.1983r., podczas gdy ten sam okres pracy w tym gospodarstwie członków jego rodziny podlegałby uwzględnieniu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Sprzeczność taka byłaby niedopuszczalna i przeczyłaby postulatowi racjonalnego ustawodawcy, a także zasadom logicznego rozumowania (wyrok SN z 22.01.2003r. II UK 51/02).

Odnosząc się do kwestii konieczności decyzji następczej KRUS w zakresie stwierdzenia zwolnienia z obowiązku opłacania składek, godzi się podnieść, iż zwolnienie to wynikało z mocy samego prawa, wprost z brzmienia literalnego przepisu. Z tego też powodu nie jest zasadne stanowisko organu rentowego. Decyzja taka byłaby bowiem jedynie decyzją o charakterze deklaratoryjnym, a nie konstytutywnym kreującym dane uprawnienie. W tym przypadku nie może być mowy o uznaniowym charakterze decyzji poprzez pryzmat badania spełnienia ustawowych przesłanek do uzyskania uprawnienia do takiego zwolnienia. Jest to bowiem jedynie kwestia stwierdzenia faktu prowadzenia przez rolnika gospodarstwa przed ukończeniem 35 roku życia, co pozostaje w sferze faktów, a nie ocen. Należy jednocześnie podkreślić, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionował faktu posiadania i prowadzenia przez T. B. gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 roku życia, przy czym kwestia ta nie budziła żadnych wątpliwości.

W ocenie Sądu należało więc uznać, że sporny okres będzie podlegał zaliczeniu do ogólnego stażu ubezpieczeniowego T. B. w zakresie niezbędnym do spełnienia przesłanki posiadania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, co było ostatnim z warunków niezbędnych dla uzyskania przez niego uprawnień do świadczenia emerytalnego.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd w pkt I wyroku na postawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu T. B. prawo do emerytury poczynając od dnia 19 sierpnia 2015r., to jest od dnia złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa za pośrednictwem Zakładu, oddalając powództwo w pkt II w pozostałym zakresie, to jest dotyczącym okresu między złożeniem wniosku o emeryturę a wnioskiem o przekazanie środków z OFE.