Sygn. akt IV U 84/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2015r. w S.

odwołania Z. J. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 17 grudnia 2013r., znak: (...)

w sprawie Z. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo Z. J. (1) do emerytury od 17 grudnia 2013r.

Sygn. akt: IV U 84/14 UZASADNIENIE

Decyzją z 17 grudnia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił Z. J. (1) prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres zatrudnienia. Organ rentowy podniósł, że staż ubezpieczenia wynosi 23 lata, 5 miesięcy i 18 dni, przy czym do okresu tego nie zaliczono okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 15 maja 1975r. do 7 sierpnia 1975r., od 17 września 1975r. do 8 grudnia 1975r. i od 5 maja 1976r. do 31 lipca 1977r. z uwagi na niewielki areał gospodarstwa rolnego, na które składała się działka siedliskowa o pow. 0,34 ha położona we wsi S. oraz nieruchomość rolna w miejscowości M. o pow. 0,72 ha. W ocenie organu rentowego ubezpieczony pomagał jedynie doraźnie w wykonywaniu typowych obowiązków, co było zwyczajowe wymagane od dzieci. Tymczasem do okresu wymaganego do emerytury zaliczeniu podlega jedynie stała praca o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej.

Odwołanie od w/w decyzji złożył Z. J. (1) wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że wbrew twierdzeniu organu rentowego w okresach wskazanych w decyzji stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, którego łączna powierzchnia przekraczała 1 ha. Poza tym odległość z S. do M., gdzie położona jest druga działka wynosi około 4 km dlatego obie one były uprawiane w ramach jednego gospodarstwa. W roku rozprawy ubezpieczony wskazał ponadto, że do okresu ubezpieczenia doliczyć należy okres jego zatrudnienia w ramach nauki zawodu w Zakładzie Usług (...) w O. w latach 1969-1972, kiedy to uczył się jednocześnie w (...) Szkole Zawodowej działającej przy tym zakładzie (odwołanie k.2-3 i wyjaśnienia ubezpieczonego k.18-19 – nagranie od minuty 1 do 17).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.12-13).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony Z. J. (1) w dniu 17 grudnia 2013r. ukończył (...)rok życia. Uprzednio - w dniu 2 grudnia 2013r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę z 2 grudnia 2013r. k.1 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 23 lata, 5 miesięcy i 18 dni, z czego całość stanowią okresy składkowe. Ponadto organ rentowy ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 18 lat, 9 miesięcy i 24 dni z tytułu zatrudnienia w Fabryce (...) SA w W. (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k.17 akt emerytalnych).

Z uwagi na brak wymaganego ustawą stażu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat decyzją z 17 grudnia 2013r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 17 grudnia 2013r. k.23 akt emerytalnych).

W okresie od 1 września 1968r. do 24 czerwca 1972r. ubezpieczony uczył się w (...) Szkole Zawodowej w O.. W okresie tej nauki pracował w ramach umowy o naukę zawodu w Zakładzie (...) w O., gdzie uczył się zawodu tokarza. Szkołę tę ukończył w dniu 24 czerwca 1972r. zdając uprzednio – w dniu 15 czerwca 1972r. egzamin przez komisją w w/w zakładzie pracy. Ubezpieczony powtarzał jeden rok nauki z uwagi na to, że otrzymał ocenę niedostateczną z matematyki. W pierwszym roku nauki zawodu przez trzy dni w tygodniu ubezpieczony uczył się w szkole, a przez dwa dni odbywał praktykę z zakładzie pracy. W kolejnych latach nauki proporcje te uległy zmianie w ten sposób, że przez trzy dni pracował, a dwa dni uczył się w szkole. Ubezpieczony wykonywał prace tokarskie – na tokarce toczył młotki, śruby. Za wykonywaną pracę otrzymywał wynagrodzenie. W związku z ukończeniem nauki zawodu, z dniem 26 czerwca 1972r. dyrekcja Zakładu Usług (...) 'B.-P.” przeniosła ubezpieczonego ze stanowiska ucznia na stanowisko tokarza , a jego wynagrodzenie określono w trzeciej grupie zaszeregowania (zaświadczenie z (...) Szkoły Zawodowej w O. k.22 akt sprawy, świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej (...) w O. z 24 czerwca 1972r. - w kopercie na k.17 akt sprawy, pismo pracodawcy z 26 czerwca 1972r. o zmianie warunków zatrudnienia ubezpieczonego w związku z ukończeniem nauki zawodu – w aktach osobowych ubezpieczonego, zeznania świadków: B. N. k.29v – nagranie od minuty 4 do 14 i A. N. – nagranie do minuty 14 do 21 oraz zeznania ubezpieczonego k. 44v – nagranie od minuty 4 do 16 i k.18-19 – nagranie od minuty 1 do 17).

W latach 60-tych i 70-tych XX-wieku rodzice ubezpieczonego Z. i R. małż. J. posiadali gospodarstwo rolne. Jedna działka o pow. 0,34 ha położona była w miejscowości S. gmina S. i wniosła ją do gospodarstwa matka ubezpieczonego Z. J. (2). Na działce tej znajdował się dom i zabudowania gospodarcze, a resztę – 33 ary stanowiło pole orne. Druga nieruchomość rolna znajdowała się w odległej o około 4 km od S. M. gm. S.. Powierzchnia tej działki wynosiła 0,72 ha, w tym około 21 arów stanowiło pastwisko, 11 arów łąka, a resztę pole orne (zaświadczenia ze Starostwa Powiatowego w W. k.8-9 akt emerytalnych i wypisy z rejestru gruntów k.4-5 akt sprawy). Ubezpieczony od urodzenia mieszkał i mieszka nadal na terenie w/w gospodarstwa rolnego we wsi S. nr 139 (poświadczenie o zameldowaniu z 4 października 2013r. k.10 akt emerytalnych). W gospodarstwie uprawiane było zboże, ziemniaki, buraki i inne warzywa. Hodowana była trzoda chlewna w ilości około 4 sztuk w ciągu roku oraz drób. W gospodarstwie nie było krów ani konia. Do prac polowych rodzice ubezpieczonego wypożyczali konia od sąsiadów. Ojciec ubezpieczonego oprócz pracy w gospodarstwie pracował poza gospodarstwem w (...) w W., a matka ubezpieczonego chałupniczo szyła koszule. Mieszkając z rodzicami ubezpieczony pracował w powyższym gospodarstwie rolnym. Dawał jeść zwierzętom, a w okresie wiosenno-letnim i jesienią wykonywał aktualne prace polowe (zeznania świadków: C. Z. k.19-19v – nagranie od minuty 20 do 27 i S. G. k.19v – nagranie od minuty 27 do 31 oraz zeznania ubezpieczonego k.44v – minuta 16 nagrania i k.18v-19 – nagranie od minuty 1 do 17 nagrania).

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (raport z analizy konta k.20 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie Z. J. (1) podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego – 25-letniego okresu ubezpieczenia. Poza sporem pozostawało bowiem, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek oraz spełnił przesłankę wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony podnosił, że do okresu zatrudnienia powinien być doliczony okres pracy w ramach nauki zawodu odbywanej Zakładach (...) w O. w okresie od 1 września 1968r. do 24 czerwca 1972r., kiedy to pozostawał uczniem (...) Szkoły Zawodowej w O.. Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że stanowisko ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art.6 ust.2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresami składkowymi są m.in. okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975r. Z przedstawionych wyżej ustaleń Sądu wynika, że ubezpieczony pobierał naukę w zasadniczej szkole zawodowej w O. w okresie od września 1968r. do czerwca 1972r. W okresie tej nauki był osobą młodocianą (w dniu rozpoczęcia nauki miał ukończony (...) rok życia). Będąc uczniem w/w szkoły ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu w Zakładzie (...) w O., gdzie uczył się w praktyce zawodu tokarza. Należy wskazać, że przed 1 stycznia 1975r. kwestie zatrudnienia młodocianych regulowały przepisy ustawy z 2 lipca 1958r. o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. z 1958r., Nr 45, poz.226 ze zm.). Zgodnie z definicją zawartą w art.1 powyższej ustawy młodocianymi są osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat życia, a w myśl art.3 ust.1 ustawy mołodociani mogą być zatrudniani przez zakład pracy tylko w celu:

1)  nauki zawodu,

2)  przyuczenia do określonej pracy,

3) odbycia wstępnego stażu pracy.

W art.9 ust.1 ustawy przewidziano, że zakład pracy przyjmując młodocianego na naukę zawodu powinien z nim zawrzeć umowę na piśmie określającą zawód oraz warunki zatrudnienia. Z uwagi na upływ czasu ubezpieczony nie przedstawił umowy o naukę zawodu, nie zachowała się ona również w aktach osobowych ubezpieczonego przedstawionych przez archiwum, niemniej z ustaleń Sądu wynika, że ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu w ramach umowy o naukę zawodu. W ramach tej umowy wykonywał prace tokarskie, a za wykonywaną pracę otrzymywał wynagrodzenie. Po zdaniu zaś egzaminu kończącego okres nauki zawodu dyrekcja Zakładu (...) przeniosła go ze stanowiska ucznia na stanowisko tokarza (vide: ustalenia faktyczne). W tych okolicznościach w/w okres nauki zawodu podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia ubezpieczonego powodując, że spełnia on przesłankę 25-letniego okresu ubezpieczenia.

Wobec ustalenia, że ubezpieczony spełnia przesłankę 25 lat ubezpieczenia nie zachodzi konieczność badania, czy do okresu ubezpieczenia zaliczyć należy okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców, który to okres w myśl art.10 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uwzględnia się tylko w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu wymaganego do przyznania emerytury. Niemniej na marginesie wskazać należy, że z uwagi na niewielki areał gospodarstwa, w tym około 70 arów pola ornego oraz niewielką ilość hodowanych zwierząt (kilka sztuk trzody chlewnej rocznie oraz drób) brak jest podstaw do przyjęcia, że praca ubezpieczonego miała charakter pracy stałej wykonywanej przez cały rok w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art.477.14§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że Z. J. (1) przysługuje prawo do emerytury od 17 grudnia 2013r. ,tj. od chwili ukończenia przez ubezpieczonego (...)życia.