Sygn. akt VU 5577/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku C. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania C. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 20 czerwca 2014 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje C. W. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) 2014 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy C. W. kwotę 60,00 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 5577/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w sprawie (...) odmówił C. W. prawa do emerytury podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 28 lat, 3 miesiące i 22 dni, jednakże z 15 lat pracy w warunkach szczególnych udowodnił jedynie okres w rozmiarze 13 lat, 10 miesięcy i 10 dni.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 10 lipca 2014 roku C. W. wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury oraz zasądzenie kosztów postępowania. Wnioskodawca zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie:

a)  przepisu art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że wnioskodawca nie posiada wymaganego dla nabycia emerytury w obniżonym wieku 15 letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych;

b)  art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony PRL w zw. z § 5 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin poprzez niezastosowanie i niezaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej od 29 października 1974 roku do 7 października 1976 roku mimo, że przed skierowaniem do obywania służby wojskowej pracował on w (...) S.A. w R. na stanowisku tokarza i po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca wrócił do pracy w (...) na to samo stanowisko, zaś okresy zatrudnienia na stanowisku tokarza od 1 września 1970 roku do 28 października 1974 roku oraz od 8 października 1976 roku do 30 kwietnia 1986 roku organ rentowy zaliczył do pracy w warunkach szczególnych;

c)  niewłaściwa interpretację zapisu zawartego w poz. 23, dziale III wykazu (...) oraz poz. 1 dziale IV wykazie B do ww. rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku poprzez przyjęcie, że praca, którą wnioskodawca wykonywał w okresie od 1 maja 1986 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) w R. na stanowisku tokarza nie była pracą w warunkach szczególnych, mimo że wcześniejsze okresy zatrudnienia na tym stanowisku ZUS zaliczył wnioskodawcy do stażu w warunkach szczególnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Na rozprawie strony podtrzymały stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

C. W. urodził się w dniu (...). W dniu 26 maja 2014 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W dniu 26 maja 2014 roku złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1- 4 akt emerytalnych)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresem ubezpieczenia w łącznym rozmiarze 28 lat, 3 miesiące i 22 dni, w tym stażem pracy w warunkach szczególnych w rozmiarze 13 lat, 10 miesięcy i 10 dni.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresu stażu pracy w warunkach szczególnych:

- okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 września 1970 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku w (...) w R. na podstawie świadectwa pracy w szczególnych warunkach wystawionych przez (...) w R. na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku Wydział IV Pracy IV P 166/13, pomniejszony o okres służby wojskowej od dnia 1 stycznia 1975 roku do dnia 7 października 1976 roku i po odbyciu służby wojskowej od dnia 8 października 1976 roku do dnia 21 października 1976 roku;

- okres służby wojskowej od dnia 29 października 1974 roku do dnia 31 grudnia 1974 roku.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w (...) w R. na stanowisku tokarza.

(dowód: decyzja z dnia 20.06.2014 r. k.14 akt emerytalnych, k. 18; odpowiedź na odwołanie k. 20-21)

W okresie od dnia 1 września 1970 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) w R..

Od dnia 1 września 1970 roku do dnia 30 czerwca 1973 roku strony wiązała umowa o naukę zawodu. Wnioskodawca został zatrudniony jako pracownik młodociany na stanowisko uczeń – tokarz z obowiązkiem ukończenia (...). Zdawał wówczas egzaminy praktyczne. W dniu 14 czerwca 1973 roku zdał egzamin kończący III klasę.

Od dnia 22 czerwca 1973 roku wnioskodawca został przeniesiony z ucznia na pracownika na stanowisko tokarza na Wydziale (...).

W okresie od dnia 29 października 1974 roku do dnia 7 października 1976 roku wnioskodawca odbywał służbę wojskową.

W dniu 13 października 1976 roku wnioskodawca zgłosił swój powrót do pracy po odbyciu służby wojskowej na stanowisko tokarz.

W dniu 22 października 1976 roku strony zawarły umowę o pracę na stanowisko tokarza w pełnym wymiarze czasu pracy po powrocie z wojska z zaliczeniem ciągłości pracy od dnia 1 września 1970 roku na czas nieokreślony.

Do dnia 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca pracował na stanowisku tokarza (...) w wydziale (...). Wykonywał wówczas prace na tokarkach sterowanych numerycznie (...) o systemie (...)i(...)– (...), (...)

W okresie od dnia 28 stycznia 1990 roku do dnia 26 lutego 1980 roku wnioskodawca wykonywał prace porządkowe w okresie oddelegowania do lekkiej pracy zastępczej.

W dniu 16 listopada 1991 roku, 21 listopada 1991 roku i 8 grudnia 1991 roku wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym.

(dowód: umowa k. 1 akt osobowych; umowa o naukę zawodu z dnia 1.09.1970 roku k. 2 akt osobowych; podanie z czerwca 1970 roku k. 8 akt osobowych; skierowanie do pracy z dnia 26.06.1970 roku k. 8 akt osobowych; skierowanie na badania lekarskie z dnia 26.06.1970 roku k.4 akt osobowych; podanie z dnia 13.10.1976 roku k. 12 akt osobowych; skierowanie na badanie lekarskie z dnia 13.10.1976 roku k. 10 akt osobowych; kwestionariusz osobowy k. 13, k. 14, k. 15 akt osobowych; kserokopia książeczki wojskowej w aktach osobowych, k. 12-17; pismo z dnia 17.04.1980 roku k. 3 akt osobowych; karty egzaminacyjne w aktach osobowych; karta obiegowa z dnia 1.09.1970 roku k. 4 akta osobowe; przeniesienie z dnia 22.06.1973 roku i karta obiegowa k. 5 akt osobowych; karta zwolnienia do wojska k. 6 akt osobowych; karta przyjęcia z dnia 22.10.1976 roku k. 7 akt osobowych; umowa o pracę z dnia 22.10.1976 roku k. 8 akt osobowych; angaże k. 9-20, k. 22-39, k. 41, , k. 43, akt osobowych; karta oddelegowania z dnia 12.02.1990 roku k. 21 akt osobowych; świadectwo pracy k.9)

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2013 roku w sprawie IV P 166/13 Sąd Rejonowy w Radomsku zobowiązał (...) S.(...). w R. do wydania wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych w okresie od dnia 1 września 1970 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku. W wykonaniu wyroku pracodawca w dniu 9 grudnia 2013 roku wydał wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że C. W. był zatrudniony w (...)S.(...). w R. w okresie od 1 września 1970 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych wymienionych w dziale III poz. 23 pkt 3 wykazu (...) określonym w załączniku (...)do Zarządzenia (...) Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wydanym na podstawie § 1 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

(dowód; wyrok k. 6 akt emerytalnych, k. 10; świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 7 akt emerytalnych, k. 11)

Fabryka (...) S.A. w R. zajmowała się produkcją detali i montażem mostów napędowych oraz skrzyni biegów do A., do J., S., koparek i spychokoparek. Wnioskodawca pracował na wydziale wyrobów ciężkich, był to wydział mechaniczny (...) na zakładzie (...). Na hali znajdowało się około 100 maszyn, w tym tokarki, na których pracował wnioskodawca. Ponadto na tej samej hali znajdowała się czyszczalnia odlewów, malarnia, ostrzarnia narzędzi.

C. W. przez cały okres zatrudnienia pracował przy obsłudze tokarek. Zajmował się toczeniem i obróbką elementów osi napędowych, bębnów, mostów napędowych przednich i tylnych, wsporników do mostów, okładzin, szczęk hamulcowych azbestowych, piastów do mostów napędowych, tarcz hamulcowych do ładowarek. Obrabiane elementy były z żeliwa lub azbestu. Obróbka tych elementów odbywała się na sucho i na mokro. Obróbka szczęk hamulcowych azbestowych polegała na toczeniu, wierceniu i nitowaniu. Charakter pracy i zakres czynności wnioskodawcy nie zmieniał się w toku całego zatrudnienia. Zmieniały się tylko maszyny – tokarki, na których wnioskodawca wykonywał pracę. W latach 80 tych wnioskodawca wykonywał swoją pracę na tokarkach numerycznych, karuzelowych znajdujących się na tej samej hali oddziału mechanicznego. Pracę tę wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy codziennie.

Na hali było zapylenie i hałas.

(dowód: zeznania świadka H. B. protokół rozprawy z dnia 4 listopada 2014 roku k. 34v nagranie od minuty 00.07.20 do minuty 00.13.52 płyta CD k.36; zeznania świadka A. Ł. protokół rozprawy z dnia 4 listopada 2014 roku k. 34v nagranie od minuty 00.13.52 do minuty 00.21.24 płyta CD k.36; zeznania C. W. protokół rozprawy z dnia 4 listopada 2014 roku k. 34 nagranie od minuty 00.01.14 do minuty 00.05.24 płyta CD k.36 w związku z zeznaniami protokół rozprawy z dnia 22 października 2015 roku k.78 nagranie od minuty 00.02.01 do minuty 00.07.01 płyta CD k.80)

W toku zatrudnienia wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wykonywał:

- prace związaną z obróbką wiórową (skrawaniem) metalu – żeliwa w postaci toczenia odlewów żeliwnych na ciężkich tokarkach, w okresie późniejszym karuzelowych, a później sterowanych numerycznie. Prace te są wymienione w wykazie (...) do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dział III, w hutnictwie i przemyśle metalowym poz. 23, wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Prace wykonywane przez wnioskodawcę były to prace związane z wykańczaniem odlewów żeliwnych. Prace te szczegółowo ujmuje załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego Dział III w hutnictwie i przemyśle metalowym. Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur, poz. 23, pkt 3 operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych. Ustawodawca nie różnicuje tu rodzajów obrabiarek – maszyn użytych do procesu technologicznego – obróbki wiórowej (skrawaniem);

- prace związane z obróbką wiórową (skrawaniem) materiałów zawierających azbest w postaci toczenia. Prace takie są wymienione w wykazie B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dział IV prace różne. 1. Prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu. Prace te zostały szczegółowo ujęte w załączniku nr 2 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku dział II. Prace różne wymienione w dziale IV wykazu B stanowiącego załącznik do rozporządzenia poz. 2 w wydziałach produkcji okładzin ciernych pkt 4 operator maszyn i urządzeń technologicznych.

(dowód: opinia biegłego k. 45-56)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015, poz. 748) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i jako członek OFE złożył stosowny wniosek o przekazanie środków z OFE do budżetu państwa.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od dnia 1 września 1970 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Fabryce (...) S.A. w R. nie budził wątpliwości w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych i osobowych.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15 - letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu (nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...) 2014 roku ukończył 60 lat).

Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono wnioskodawcy okresu pracy w ww. w ww. okresie na stanowisku tokarz.

W odwołaniu wnioskodawca wnosił o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych ww. okresu. W sprawie spornym pozostawał zatem charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tym okresie tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że z dokumentów w postaci świadectwa pracy oraz angaży, oraz innych dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy w spornym okresie, wynika jedynie, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku tokarza. Okoliczność nieprecyzyjnego określenia stanowiska pracy wnioskodawcy w w/w dokumentach polegającego na niewskazaniu jakie czynności wykonywał wnioskodawca w (...) nie oznacza jednakże – jak chce organ rentowy – że wnioskodawca nie pracował w warunkach szczególnych w rozumieniu ww. przepisów.

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c, spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Szczególne warunki pracy wnioskodawcy w spornym okresie od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: H. B. i A. Ł., którzy w spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą w Fabryce (...) jako współpracownicy na tej samej hali wydziału mechanicznego zakładu (...), a dodatkowo H. B. jako bezpośredni przełożony wnioskodawcy. Świadkowie zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat codziennej pracy i obowiązków wnioskodawcy, w tym na jakich maszynach pracował wnioskodawca w spornym okresie i jakie czynności wykonywał. Zeznania świadków znalazły potwierdzenie w zeznaniach samego wnioskodawcy, a także w dokumentacji zgromadzonej w jego aktach osobowych. Z racji wykonywanej pracy świadkowie doskonale wiedzieli zatem jak wyglądały codzienne obowiązki pracownicze wnioskodawcy. Zeznania świadków oraz wnioskodawcy były szczegółowe, korelowały ze sobą oraz z dokumentacją z akt sprawy i nie były kwestionowane przez organ rentowy.

W szczególności z dokumentów oraz zeznań świadków i wnioskodawcy wynikało, iż C. W. był w spornym okresie zatrudniony jako tokarz na wydziale mechanicznym. Fabryka (...) S.A. w R. zajmowała się produkcją detali i montażem mostów napędowych oraz skrzyni biegów do A., do J., S., koparek i spychokoparek. Wnioskodawca pracował na wydziale wyrobów ciężkich, był to wydział mechaniczny (...) na zakładzie (...). Na hali znajdowało się około 100 maszyn, w tym tokarki, na których pracował wnioskodawca. Ponadto na tej samej hali znajdowała się czyszczalnia odlewów, malarnia, ostrzarnia narzędzi. C. W. przez cały okres zatrudnienia pracował przy obsłudze tokarek. Zajmował się toczeniem i obróbką elementów osi napędowych, bębnów, mostów napędowych przednich i tylnych, wsporników do mostów, okładzin, szczęk hamulcowych azbestowych, piastów do mostów napędowych, tarcz hamulcowych do ładowarek. Obrabiane elementy były z żeliwa lub azbestu. Obróbka tych elementów odbywała się na sucho i na mokro. Obróbka szczęk hamulcowych azbestowych polegała na toczeniu, wierceniu i nitowaniu. Charakter pracy i zakres czynności wnioskodawcy nie zmieniał się w toku całego zatrudnienia. Zmieniały się tylko maszyny – tokarki, na których wnioskodawca wykonywał pracę. W latach 80 tych wnioskodawca wykonywał swoją pracę na tokarkach numerycznych, karuzelowych znajdujących się na tej samej hali oddziału mechanicznego. Pracę tę wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy codziennie. Warunki pracy były bardzo ciężkie. Na hali było duże zapylenie i hałas.

Należy w tym miejscu z całą mocą podkreślić, iż w takich warunkach, pryz wykonywaniu ww. czynności na opisanych maszynach, w tym samym miejscu pracy, na tym samym wydziale wnioskodawca pracował w ciągu całego okresu zatrudnienia. Zatem taki charakter pracy i takie czynności jakie wykonywał w okresie uznanym przez organ rentowy jako prace w warunkach szczególnych do dnia 30 kwietnia 1986 roku, wnioskodawca wykonywał po dniu 1 maja 1986 roku do końca zatrudnienia w (...), tj. do dnia 31 grudnia 2008 roku (a zatem i do 31 grudnia 1998 roku). W trakcie zatrudnienia bowiem, co jednoznacznie wynikało z zeznań świadków i wnioskodawcy zmieniały się wyłącznie rodzaje tokarek, na których pracował wnioskodawca, natomiast charakter pracy i czynności jakie na nich wykonywał były takie same. Zeznania znalazły potwierdzenie w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych, w szczególności w angażach, z których wynika, iż wnioskodawca przed cały okres zatrudnienia pracował na tym samym stanowisku, na tym samym oddziale i zakładzie. Skoro zatem co wynikało ze świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych C. W. był zatrudniony w Fabryce (...) S.A. w R. w okresie od 1 września 1970 roku do dnia 30 kwietnia 1986 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych wymienionych w dziale III poz. 23 pkt 3 wykazu A określonym w załączniku Nr 1 do Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wydanym na podstawie § 1 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, i wykonywał takie same prace po dniu 1 maja 1986 roku do 31 grudnia 1998 roku brak było podstaw do odmowy uznania również pracy w spornym okresie za pracę w warunkach szczególnych.

Powyższe znalazło uzasadnienie w opinii biegłego z zakresu BHP W. K.. Biegły w opinii w sposób szczegółowy dokonał analizy charakteru pracy i wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie spornym czynności. Z opinii wynikało zatem jednoznacznie, iż w toku zatrudnienia wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wykonywał:

- prace związaną z obróbką wiórową (skrawaniem) metalu – żeliwa w postaci toczenia odlewów żeliwnych na ciężkich tokarkach, w okresie późniejszym karuzelowych, a później sterowanych numerycznie. Prace te są wymienione w wykazie (...) do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dział III, w hutnictwie i przemyśle metalowym poz. 23, wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Prace wykonywane przez wnioskodawcę były to prace związane z wykańczaniem odlewów żeliwnych. Prace te szczegółowo ujmuje załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego Dział III w hutnictwie i przemyśle metalowym. Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur, poz. 23, pkt 3 operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych. Ustawodawca nie różnicuje tu rodzajów obrabiarek – maszyn użytych do procesu technologicznego – obróbki wiórowej (skrawaniem);

- prace związane z obróbką wiórową (skrawaniem) materiałów zawierających azbest w postaci toczenia. Prace takie są wymienione w wykazie B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dział IV prace różne. 1. Prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu. Prace te zostały szczegółowo ujęte w załączniku nr 2 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku dział II. Prace różne wymienione w dziale IV wykazu B stanowiącego załącznik do rozporządzenia poz. 2 w wydziałach produkcji okładzin ciernych pkt 4 operator maszyn i urządzeń technologicznych.

Prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornym okresie były zatem również pracami w warunkach szczególnych takich samych jak określone w świadectwie pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w okresie poprzedzającym, tj. przed 1 maja 1986 roku. Były to zatem również prace związaną z obróbką wiórową (skrawaniem) metalu – żeliwa w postaci toczenia odlewów żeliwnych na ciężkich tokarkach, w okresie późniejszym karuzelowych, a później sterowanych numerycznie. Prace te są wymienione w wykazie A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dział III, w hutnictwie i przemyśle metalowym poz. 23, wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Prace wykonywane przez wnioskodawcę były to prace związane z wykańczaniem odlewów żeliwnych. Ponadto wnioskodawca wykonywał również prace związane z obróbką wiórową (skrawaniem) materiałów zawierających azbest w postaci toczenia. Prace takie są wymienione w wykazie B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dział IV prace różne. 1. Prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu. Zgodnie z treścią § 4 ust. 3 Rozporządzenia do prac wymienionych w wykazie A, uzupełniająco można doliczyć okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10 ( a zatem i w § 8), tj. wymienionych w wykazie B w Dziale IV.

Opinia biegłego była jasna i pełna, została sporządzona w oparciu o pełen materiał dowodowy przez uprawnionego specjalistę z danej dziedziny. Opinia nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Łącznie z pozostałym materiałem dowodowym stanowiła podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Prace wykonywane w okresie od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku były pracami wykonywanymi przez wnioskodawcę w warunkach szczególnych, za wyjątkiem okresu od dnia od dnia 28 stycznia 1990 roku do dnia 26 lutego 1980 roku, gdy wnioskodawca wykonywał prace porządkowe w okresie oddelegowania do lekkiej pracy zastępczej oraz okresu 16 listopada 1991 roku, 21 listopada 1991 roku i 8 grudnia 1991 roku, gdy wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym.

Sąd zatem uznał pracę wykonywaną przez wnioskodawcę w spornym okresie za pracę w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze: 12 lat, 3 miesiące, 29 dni.

Łącznie z okresem uznanym przez organ rentowy w wymiarze 14 lat, 2 miesiące, 10 dni wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach znacznie przekraczającym 15 lat ( łącznie byłby to okres 26 lat, 2 miesiące i 9 dni ).

Na marginesie tylko należało wskazać, iż okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 września 1970 roku do dnia 21 czerwca 1973 roku – 2 lat, 9 miesięcy, 21 dni, tj. okresu zatrudnienia na podstawie umowy o naukę zawodu, został nieprawidłowo uznany przez organ rentowy jako praca w warunkach szczególnych. Przed dniem 1 stycznia 1975 roku młodociani zatrudniani byli na podstawie umowy określonej w przepisach ustawy z 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy i byli ubezpieczonymi z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych nawet wykazanie zatrudnienia młodocianego na podstawie umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, nie jest wystarczające do uznania tych okresów za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ nie można przyjąć, aby pracownicy młodociani wykonywali tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z założenia uczeń przyuczany do wykonywania prac określonych w art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej, o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, (8 godzin dziennie), a co najwyżej w normie czasu pracy przewidzianej dla pracowników młodocianych. (por. wyrok SN z 22 sierpnia 2012 roku, I UK 130/12, Lex; wyrok SN z 23 stycznia 2012 roku, II UK 96/11, Lex; wyrok SA w Lublinie z 9 maja 2013 roku, III AUa 280/13, Lex; wyrok SA w Szczecinie z dnia 17 czerwca 2014 roku, IIIAUa 1046/13,Lex).

Jednocześnie organ rentowy w sposób nieuprawniony nie doliczył do stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez niego służby wojskowej od dnia 1 stycznia 1975 roku do dnia 7 października 1976 roku, tj. 1 roku, 10 miesięcy i 7 dni.

W sprawie bezspornym było, iż w okresie przed powołaniem do odbycia służby wojskowej, tj, przed dniem 29 października 1974 roku wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Również w okresie przed upływem 30 dni po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca zgłosił powrót do tego samego pracodawcy i podjął zatrudnienie również pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów organ rentowy zaliczył okres służby wojskowej wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych do dnia 31 grudnia 1974 roku. W sprawie brak było natomiast podstaw do ograniczenia zaliczenia tego okresu wyłącznie do dnia 31 grudnia 1974 roku. Z treści art. 108 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220) - w wersji obowiązującej do dnia 31 grudnia 1974 roku wynika, iż okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby pod warunkiem zachowanie terminów, o których mowa m.in. w art. 106 ust. 1 cyt. ustawy tj. zgłoszenia powrotu do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia najpóźniej w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia ze służby. Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w wyroku z dnia 25 lutego 2010 roku w świetle którego okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (II UK 219/09, LEX nr 590248). Nadto w uchwale składu 7 sędziów z dnia 16 października 2013 roku Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r. zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42).

Od dnia 1 stycznia 1975 roku nastąpiła zmiana art. 108 ust. 1 cyt. ustawy, który otrzymał brzmienie: "Czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby". Ustawodawca zaakcentował wliczanie do okresu zatrudnienia okresu służby wojskowej do wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, o ile pracownik podjął pracę w tym samym zakładzie pracy w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby - rezygnując z "tej samej gałęzi pracy". Zmiana przepisu nic nie zmieniła w sytuacji pracowników, którzy w czasie zatrudnienia zostali powołani do odbycia służby wojskowej a po jej zakończeniu wrócili w ciągu 30 dni do tego samego zakładu pracy. Czas odbywania służby pozostaje wówczas wliczony do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Jeżeli zatem przed odbyciem służby pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych, po jej odbyciu zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 30 dni i został zatrudniony w warunkach szczególnych to czas odbywania służby wlicza się do tego okresu pracy. "Wszelkie uprawnienia" o jakich stanowi cyt. przepis, to również uprawnienia emerytalne, zatem brak podstaw do wyłączenia okresu odbywania służby z okresu pracy w warunkach szczególnych, stanowiącego jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury. Taki zabieg byłby sprzeczny z treścią cyt. przepisu. Tym samym cyt. poglądy Sądu Najwyższego znajdują zastosowanie również do tych pracowników, którzy odbywali służbę wojskową po 31 grudnia 1974 roku. (por. wyroku SA w Lublinie z dnia 27 sierpnia 2014 roku, IIIAUa 514/14,LEX; w Łodzi z dnia 31 lipca 2014 roku, IIIAUa 1652/13,LEX).

Powyższe oznacza spełnienie przesłanki wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych określonej w art. 184 ust. 1 ustawy w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Łącznie bowiem okres stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych wyniósł ponad 25 lat.

W tym stanie rzeczy mając na uwadze, iż wnioskodawca w dacie (...) 2014 roku spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat), miał wymagany okres zatrudnienia (25 lat) oraz staż pracy w warunkach szczególnych (ponad 15 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, zarzuty podniesione w odwołaniu były zasadne, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia (...) 2014 roku. Z tym bowiem dniem została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało prawo skarżącego do emerytury, tj. osiągnięcie wieku 60 lat przez wnioskodawcę.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty zasądzone od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy w kwocie 60,00 złotych określone w § 2 ust. 1 w związku z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. tekst jednolity z 2013 roku, poz. 461). Sąd nie uwzględnił przy tym wniosku pełnomocnika wnioskodawcy o przyznanie wynagrodzenia w zwiększonej stawce. W ocenie Sądu sprawa nie była sprawą wymajającą wyjątkowego, zwiększonego nakładu pracy. Była to sprawa typowa, zatem przewidziana przez ustawodawcę stawka wynagrodzenia uwzględnia nakład pracy przewidziany dla tego typu spraw. Pełnomocnik nie uzasadnił w inny sposób, iż doszło do zwiększonego nakładu pracy uzasadniającego przyznanie wynagrodzenia w wyższej niż minimalna wysokości.