Sygn. akt III AUa 133/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Daria Stanek
Sędziowie:	SSA Grażyna Czyżak (spr.) SSA Barbara Mazur
Protokolant:	sekr.sądowy Angelika Judka

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2015 r. w Gdańsku

sprawy A. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji A. K. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 października 2014 r., sygn. akt VII U 2408/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok i przyznaje A. K. (1) prawo do emerytury od dnia 26 czerwca 2013 roku nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

II.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz A. K. (1) kwotę 30,00 (trzydzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej.

Sygn. akt III AUa 133/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 03 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ustalenia A. K. (1) prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił wymaganego co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 14 lat, 7 miesięcy i 2 dni. Organ rentowy nie uznał jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w G. od dnia 30 marca 1974 r. do dnia 12 lipca 1975 r., ponieważ w tym okresie oprócz prac kierowcy ciągnika wykonywał również prace ładowacza.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. K. (1) kwestionując przyjęcie, że nie wykazał wymaganego do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz domagając się uwzględnienia okresów jego zatrudnienia: od dnia 21 września 1973 r. do dnia 12 maja 1975 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w G., od dnia 01 grudnia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1972 r. w Państwowym Gospodarstwie Rolnym K. Zakładzie Rolnym (...) oraz od dnia 04 sierpnia 1972 r. do dnia 16 września 1973 r. w Zarządzie (...) (...).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji, a ponadto wskazując, że sporny okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w G. był już przedmiotem analizy w postępowaniu sądowo-odwoławczym zakończonym prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie III AUa 1999/12, oddalającym odwołanie wnioskodawcy. Odnosząc się do pozostałych wymienionych w odwołaniu spornych okresów zatrudnienia organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony nie przedłożył żadnych dokumentów, w oparciu o które możliwe byłoby zweryfikowanie, czy praca wykonywana przez niego w tych okresach stanowiła pracę w szczególnych warunkach.

Na rozprawie w dniu 21 października 2014 r. A. K. (1) wniósł o zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu jego zatrudnienia od 1990 r. do 1993 r., podczas którego świadczył pracę w Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

Wyrokiem z dnia 28 października 2014 r. w sprawie VII U 2408/13 Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

A. K. (1), urodzony dnia (...), w dniu 02 stycznia 2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę.

Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego oraz pozostaje dalej w stosunku pracy. Wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył dnia (...) roku.

Mocą decyzji z dnia: 09 lutego 2012 r., 12 marca 2012 r. i 02 kwietnia 2012 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do dochodzonego świadczenia z uwagi na niespełnienie przesłanek warunkujących nabycie tego prawa.

Na skutek wniesienia odwołania przez ubezpieczonego od decyzji z dnia 02 kwietnia 2012 r. prawo do emerytury było przedmiotem postępowania sądowego.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie VII AUa 1999/12 Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego z dnia 03 października 2012 r. w sprawie VII U 2016/12 oraz oddalił odwołanie skarżącego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że za pracę w szczególnych warunkach nie może zostać uznany okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 30 marca 1974 r. do dnia 12 maja 1975 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym z uwagi na fakt, iż wnioskodawca poza czynnościami kierowcy ciągnika wykonywał również obowiązku ładowacza, które świadczył przez co najmniej 4 godziny dziennie.

Sąd Apelacyjny odniósł się również do okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 23 marca 1991 w Generalnym Realizatorze Inwestycji R., w trakcie którego wnioskodawca zajmował stanowiska pomocnika palacza CO ponosząc, iż ubezpieczony nie wnosząc o przeprowadzenie określonych dowodów nie zdołał wykazać aby wykonywana przez niego praca w istocie była pracą świadczoną w szczególnych warunkach.

Na skutek przedłożenia przez wnioskodawcę nowej dokumentacji organ rentowy po raz kolejny ustalał prawo skarżącego do wcześniejszej emerytury. W toku postępowania przed organem rentowym skarżący udowodnił 28 lat, 9 miesięcy i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat, 7 miesięcy i 2 dni pracy w szczególnych warunkach.

Ustalając staż pracy w szczególnych warunkach organ rentowy uwzględnił okres od dnia 21 września 1973 r. do dnia 29 marca 1974 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 03 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, działając na podstawie przepisu 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.), odmówił A. K. (1) prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w oparciu o ustalenie, iż na dzień 01 stycznia 1999 r. nie udowodnił on wymaganego przez prawo 15 – letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

W okresie od dnia 04 sierpnia 1972 r. do dnia 16 września 1973 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zarządzie (...) (...) zajmując stanowisko operatora przyciągarek i kabestanów.

Podczas pracy skarżący przyciągał za pomocą sprzętu – kabestanu wagony, w których znajdował się określony towar. W/w sprzęt był obsługiwany przez grupę od 2 do 4 pracowników. Po rozładowaniu danego wagonu wnioskodawca przeciągał do rozładowania kolejnego wagonu. Powyższe czynności odbywały się co pół godziny lub godzinę (w zależności od czasu jaki zajmowało pracownikom jego rozładowanie). W czasie, w którym skarżący nie obsługiwał przeciągarek wnioskodawca, w zależności od bieżących potrzeb wykonywał prace o charakterze porządkowym (np. sprzątał teren z pszenicy, czy ziarna, które wysypało się z wagonów).

Zatrudnionym we wskazanym powyżej zakładzie pracy od dnia 05 marca 1973 r. był także A. P., który świadczył prace w charakterze pomocnika fizycznego. Świadek A. P. co do zasady wykonywał przypisane do niego zadania w innym rejonie niż skarżący, jednakże często zdarzało się, że w przypadku braku prac do wykonania był przewożony na rejon drugi, w którym pracował ubezpieczony.

W kolejnym spornym okresie czasu, tj. od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 23 marca 1991 r. ubezpieczony świadczył pracę w Generalnym Realizatorze (...) S.A. zajmując stanowisko pomocnika palacza.

Wnioskodawca świadczył pracę w kotłowni, która zapewniała ogrzewanie dziesięciu blokom wchodzącym w skład Spółdzielni.

W trakcie zatrudnienia pomocnik palacza zajmował się m.in. przywożeniem opału, czy wywożeniem popiołu.

Pracownikiem w/w zakładu pracy była także J. D., która świadczyła pracę od 1988 r. do grudnia 2005 r. i zajmowała się sprawami kadrowymi przedsiębiorstwa.

Pracownikiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) do dnia 1990 r. był także R. F., które w późniejszym czasie jedynie dorabiał w zatrudniającym skarżącego przedsiębiorstwie.

W okresie od dnia 01 grudnia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1972 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w charakterze pracownika fizycznego.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, w tym aktach osobowych wnioskodawcy oraz w aktach organu rentowego, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd ten również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Orzekając w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji oparł się także na zeznaniach powołanych w sprawie świadków: R. F., J. D. oraz A. P. w zakresie w jakim posłużyły one do ustalenia powyższego stanu faktycznego sprawy.

Zdaniem tego Sądu, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, odwołanie skarżącego jako niezasadne nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy zważył, że przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W ocenie tego Sądu wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury jest słuszne.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Stosownie do treści § 4 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dodatkowo Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego).

Sąd ten zwrócił jednak uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwały S.N.: z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Stwierdził, że bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu (...) r. osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat oraz nie pozostaje członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

W ocenie Sądu Okręgowego wynik przeprowadzonego postępowania nie pozwala na zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach wskazanych w odwołaniu okresów zatrudnienia.

W pierwszej kolejności Sąd ten odniósł się do okresu zatrudnienia ubezpieczonego w pełnym wymiarze czasu pracy w Zarządzie (...) (...) od dnia 04 sierpnia 1972 r. do dnia 16 września 1973 r. na stanowisku operatora przyciągarek i kabestanów.

Uznał, że przedmiotowe stanowisko nie zostało wyszczególnione w rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego, a tym samym prace świadczona w tym charakterze nie mogą zostać uznane za prace w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji podkreślił nadto, że prawomocnym wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 roku w sprawie VII AUa 1999/12 Sąd Apelacyjny w Gdańsku orzekł, iż za pracę w szczególnych warunkach nie może zostać uznany okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 30 marca 1974 r. do dnia 12 maja 1975 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym z uwagi na fakt, iż wnioskodawca poza czynnościami kierowcy ciągnika wykonywał również obowiązku ładowacza, które świadczył przez co najmniej 4 godziny dziennie. Sąd ten podkreślił przy tym, że jest związany przywołanym wyrokiem.

Zauważył, że okres zatrudnienia od dnia 21 września 1973 r. do dnia 29 marca 1974 r. został uwzględniony przez organ rentowy przy obliczaniu stażu pracy w szczególnych warunkach.

Odnosząc się do okresu pracy skarżącego od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 23 marca 1991 r. Sąd Okręgowy wskazał, że ubezpieczony za pomocą zawnioskowanych osobowych źródeł dowodowych nie zdołał jednoznacznie wykazać, by istota pracy pomocnika palacza CO była taka sama jak palacza CO - co jest konieczne do zaliczenia danego okresu pracy do stażu pracy w szczególnych warunkach. W szczególności wnioskodawca nie zdołał udowodnić, by obowiązki świadczone przez wnioskodawcę w charakterze pomocnika palacza CO oraz palacza CO w rzeczywistości były identyczne.

W ocenie tego Sądu zeznania świadka J. D. nie były w pełni miarodajne. Dał wiarę tym zeznaniom w zakresie w jakim świadek dowodziła, iż do obowiązków pomocnika palacza CO należało dostarczanie materiałów, które służyły jako opał, wywożenie popiołu, podczas gdy palacz CO zajmował się głównie dokładaniem opału do kotła oraz czuwaniem nad zachowaniem odpowiedniej temperatury. W związku z powyższym prace wykonywane na wskazanych stanowiskach różniły się wzajemnie. Pomocnik palacza CO z racji tego, że nie spędzał w kotłowni tyle czasu co palacz CO był narażony na szkodliwe warunki w mniejszym wymiarze czasu niż palacz.

Wątpliwości Sądu I instancji budziła natomiast dalsza cześć zeznań świadka J. D.. Początkowo w/w świadek wskazywała, iż na jednej zmianie w kotłowni prace wykonywało 2 pracowników (palcz CO oraz jego pomocnik), po czym po wyrażeniu stanowiska w tym zakresie przez skarżącego, nagle zmieniła zdanie twierdząc, że na jednej zmianie w pracy stawiał się jeden palacz, a praca świadczona była w 24 godzinnym systemie pracy. Zdaniem tego Sądu, gdyby w istocie tak było to omówiony powyżej podział zadań nie miałby racji bytu.

W dalszej kolejności odnosząc się do zeznań świadka R. F. Sąd Okręgowy stwierdził, że okazały się one nieprzydatne dla rozstrzygnięcia istoty sprawy, z uwagi na fakt, że świadek zakończył świadczenie pracy we wskazanym powyżej przedsiębiorstwie do 1990 roku, a później jedynie dorabiał w przywołanym zakładzie pracy (nie precyzując przy tym ani okresu, ani wymiaru czasu świadczenia pracy). Z uwagi na powyższe Sąd ten uznał, że zeznania w/w świadka nie stanowią miarodajnego dowodu na badaną okoliczność. Ponadto wskazał, że zeznania świadka w wielu kwestiach pozostawały w sprzeczności z zeznaniami J. D.. R. F. twierdził, że w zakładzie pracy nie istniało stanowisko pomocnika palacza CO, podczas gdy J. D. zeznawała odmiennie.

Orzekając w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji wziął pod uwagę fakt, iż pracodawca wyraźnie zróżnicował stanowiska :pomocnika palacza CO oraz palacza CO co także przemawia za uznaniem, że powyższe prace w istocie różniły się wzajemnie.

Sąd ten podniósł również, iż w okresie bezpośrednio poprzedzającym omawiany sporny okres czasu wnioskodawca zajmował stanowisko palacza CO, jednakże w okresie letnim nie wykonywał wyłącznie obowiązków z tym związanych bowiem łączył w/w pracę z pracą operatora ciągnika CO.

Wskazał, że zeznający w sprawie świadkowie jak również sam skarżący nie wspominali, by w spornym okresie czasie ubezpieczony wykonywał innego typu czynności. Mając na uwadze powyższe trudno jednak dać wiarę, by w istocie ubezpieczony pracował jako pomocnik palacza CO stale ( to jest również w okresach letnich, w których jak pokazuje doświadczenie życiowe nie ma potrzeby grzania). Nie znając innych czynności wykonywanych przez niego w okresie letnich nie można jednoznacznie stwierdzić, czy były to prace świadczone w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego zaliczeniu do stażu pracy nie podlega również okres od dnia 01 grudnia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1972 r. z tytułu zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym Zakładzie Rolnym (...) bowiem jak wynika z wystawionego przez pracodawcę świadectwa pracy ubezpieczony świadczył pracę w charakterze pracownika fizycznego.

Sąd ten wskazał w tym miejscu, że zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. na stronie spoczywa obowiązek udowodnienia fakty, z których wywodzi skutki prawne.

W ocenie Sądu I instancji ubezpieczony nie wywiązał się z powyższego obowiązku w stopniu umożliwiającym uznanie podnoszonych przez niego twierdzeń za wiarygodne.

Konkludując Sąd ten uznał, że wobec niespełnienia jednej z łącznie wymaganych przesłanek, skarżący nie spełnia wymogów warunkujących przyznanie dochodzonego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 (14) § 1 k.p.c. oraz cytowanych powyżej przepisów, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł A. K. (1) zaskarżając ten wyrok w całości i kwestionując przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że w oparciu o przeprowadzone w sprawie dowody nie wykazał, iż w spornych okresach jego zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Po uzupełnieniu postępowania dowodowego w postępowaniu apelacyjnym okazało się, że apelacja A. K. (1) zasługuje na uwzględnienie w sposób skutkujący zmianą zaskarżonego wyroku i ustaleniem mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym od dnia 26 czerwca 2013 r.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie III AUa 1999/12 Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 03 października 2012 r. w sprawie VII U 2016/12 i oddalił odwołanie A. K. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 02 kwietnia 2012 r., odmawiającej ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (k. 81 akt sprawy III AUa 1999/12).

Podkreślenia wymaga, że prawomocny wyrok oddalający odwołanie od decyzji organu rentowego odmawiającej przyznania prawa do emerytury ma powagę rzeczy osądzonej w sprawie z odwołania od decyzji wydanej wskutek złożenia wniosku na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), jeżeli jej podstawą są te same okoliczności faktyczne i prawne, co przyjęte w uprzednim prawomocnym wyroku sądu (por. wyrok S.N. z dnia 13 lutego 2014 r., II UK 295/13, LEX nr 1441190).

Wprawdzie w przedmiotowej sprawie ubezpieczony wniósł o ponowne ustalenie jego prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w sytuacji, gdy zapadł prawomocny wyrok z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie III AUa 1999/12, oddalający odwołanie od decyzji organu rentowego odmawiającej ustalenia mu prawa do tego świadczenia, lecz podstawą jego wniosku nie są te same okoliczności faktyczne, co przyjęte w powyższym wyroku.

W konsekwencji zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodzi w niniejszej sprawie powaga rzeczy osądzonej.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do oceny, czy A. K. (1) spełnia łącznie wszystkie, wynikające z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przesłanki ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, a w szczególności przesłankę w postaci osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r., wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej).

Ocena kwestii spełniania przesłanki z art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej zależy od odpowiedzi na pytanie, czy okresy zatrudnienia A. K. (1): od dnia 01 grudnia 1971 roku do dnia 30 czerwca 1972 r. w Państwowym Gospodarstwie Rolnym K. Zakładzie Rolnym (...), od dnia 04 sierpnia 1972 r. do dnia 16 września 1973 r. w Zarządzie (...) (...) oraz od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 23 marca 1991 r. w Generalnym Realizatorze (...) S.A. w P. podlegają zaliczeniu do wymaganego w przepisach dotychczasowych okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach (co najmniej 15 lat).

W odniesieniu do spornego okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym w G. od dnia 30 marca 1974 r. do dnia 12 lipca 1975 r. wskazać natomiast należy, że ubezpieczony nie przedstawił żadnych nowych dowodów pozwalających na odmienną od dotychczasowej ocenę charakteru jego pracy w tym okresie zatrudnienia.

W związku z powyższym, zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., organ rentowy i Sądy Ubezpieczeń Społecznych są związane w tym zakresie ustaleniami leżącymi u podstaw prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie III AUa 1999/12, zgodnie z którymi prac w szczególnych warunkach, tj. prac kierowcy ciągnika wnioskodawca nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Związanie prawomocnym orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (por. wyrok S.N. z dnia 20 stycznia 2011 r., I UK 239/10, LEX nr 738532).

Odnosząc się do pozostałych spornych okresów zatrudnienia stwierdzić należy, że wprawdzie zakłady pracy nie stwierdziły okresów wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy, stosownie do treści § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, lecz w sądowym postępowaniu odwoławczym fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, a do sądu należy ocena ich wiarygodności (por. wyrok S.N. z dnia 02 lutego 1996 r., II URN 3/95, LEX nr 24774).

Decydującą rolę w analizie charakteru pracy wnioskodawcy z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji jednego z wykazów, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (por. wyrok S.N. z dnia 01 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638).

Z treści przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wynika zaś, że do zaliczenia okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do okresów pracy uzasadniających prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu konieczne jest, aby praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Dla zaliczenia spornych okresów zatrudnienia niezbędne jest zatem ustalenie, że w okresach tych A. K. (1) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

W oparciu o przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że brak jest miarodajnych podstaw do przyjęcia, iż w spornych okresach zatrudnienia: w PGR K. Zakładzie Rolnym (...) na stanowisku pracownika fizycznego od dnia 01 grudnia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1972 r. oraz w Zarządzie (...) od dnia 04 sierpnia 1972 r. do dnia 16 września 1973 r. ubezpieczony w ogóle wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego.

Natomiast wątpliwości budzi dokonana przez ten Sąd ocena charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie zatrudnienia w Generalnym Realizatorze (...) S.A. w P. od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 23 marca 1991 r.

W oparciu o podaną w treści świadectwa pracy z Generalnego Realizatora (...) S.A. w P. z dnia 23 marca 1991 r. (k. 12 akt em. ZUS) nazwę stanowiska pracy A. K. (1), tj. „pomocnik palacza c.o.” i częściowo na podstawie zeznań świadka J. D. (k. 58-59 akt sprawy 00:05:32) Sąd I instancji przyjął bowiem, że ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach wymienionych w poz. 1 „Prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”, działu XIV „Prace różne”, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

W związku z powyższym i z uwagi na sprzeczności zachodzące pomiędzy zeznaniami świadków: J. D. (k. 58-59 akt sprawy 00:05:32) i R. F. (k. 59 akt sprawy 00:18:59) Sąd ten nie dał wiary tym zeznaniom w zakresie, w jakim wskazują one, że na jednej zmianie pracował tylko jeden palacz i w istocie wnioskodawca w spornym okresie zatrudnienia wykonywał nie zautomatyzowane prace palacza.

Sąd Apelacyjny podziela w pełni stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku tego Sądu z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie I PK 194/08, publik. LEX nr 653420, zgodnie z którym dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych). Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Celem wyczerpującego ustalenia rodzaju powierzonej A. K. (1) pracy w spornym okresie zatrudnienia w Generalnym Realizatorze (...) S.A. w P. zachodziła zatem potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego poprzez dopuszczenie zeznań z przesłuchania innych świadków na okoliczność rodzaju pracy wykonywanej w tym okresie przez ubezpieczonego, czego Sąd Okręgowy nie uczynił.

W związku z powyższym, celem uzupełnienia postępowania dowodowego przeprowadzonego w postępowaniu sądowym-pierwszoinstancyjnym w niniejszej sprawie, na mocy art. 382 k.p.c., Sąd II instancji dopuścił dowód z zeznań świadka A. K. (2) na okoliczności jak w tezie dowodowej postanowienia z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie III AUa 133/15 (k. 92 akt sprawy 00:00:33).

Świadek ten zeznał, że wprawdzie był zatrudniony w Generalnym Realizatorze (...) S.A. w P. dopiero od dnia 27 marca 1991 r. na stanowisku palacza, lecz przez okres miesiąca przed jego zatrudnieniem przyuczał się do wykonywania tej pracy m.in. pod kierownictwem wnioskodawcy, który stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał nie zautomatyzowane prace palacza kotłów wodnych – ręcznie: transportował taczką węgiel do kotłów, dokładał węgla do kotłów, czyścił kotły i wywoził żużel. Z zeznań świadka A. K. (2) wynika jednoznacznie, że odwołujący samodzielnie obsługiwał nie zautomatyzowane kotły wodne.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zeznania świadka A. K. (2) (k. 92 akt sprawy 00:00:33) korespondują z zeznaniami świadka R. F. (k. 59 akt sprawy 00:18:59) w zakresie, w jakim wskazują, że w analizowanym okresie zatrudnienia A. K. (1) w rzeczywistości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał niezautomatyzowane prace palaczy kotłów wodnych, co przemawia za wiarygodnością tych zeznań.

Sąd ten podziela stanowisko, zgodnie z którym nie każda praca na stanowisku palacza jest pracą wymienioną pod poz. 1, działu XIV, wykazu A, będącego załącznikiem do rozporządzenia w sprawie wieku, ale tylko praca palacza kotła parowego lub wodnego typu przemysłowego (por. wyrok S.N. z dnia 20 marca 2013 r., I UK 517/12, LEX nr 1383245).

Wprawdzie żaden ze świadków oraz ubezpieczony nie byli w stanie podać dokładnych parametrów technicznych i eksploatacyjnych kotłów wodnych wykorzystywanych w Generalnym Realizatorze (...) S.A. w P. w spornym okresie, lecz zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest przyjęcie, że za kotły wodne lub parowe typu przemysłowego uznać należy takie kotły, które służą produkcji ciepła na dużą (przemysłową) skalę.

W ocenie Sądu II instancji kotły wodne obsługiwane w spornym okresie przez wnioskodawcę nie były zwykłymi kotłami centralnego ogrzewania, lecz kotłami grzewczymi, stanowiącymi część systemu ogrzewania służącego produkcji ciepła, przekazywanego do instalacji w wielu budynkach mieszkalnych za pomocą sieci ciepłowniczej.

Tym samym zasadne jest przyjęcie, że kotły te służyły produkcji ciepła na dużą (przemysłową) skalę.

Uznać zatem należy, że prace wykonywane przez A. K. (1) w okresie zatrudnienia w Generalnym Realizatorze (...) S.A. w P. stanowiły prace w szczególnych warunkach, o których mowa w poz. 1, działu XIV, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Jednocześnie ubezpieczony w oparciu o przeprowadzone dowody z zeznań świadków: A. K. (2) (k. 92 akt sprawy 00:00:33), R. F. (k. 59 akt sprawy 00:18:59) oraz częściowo J. D. (k. 58-59 akt sprawy 00:05:32) zdołał wykazać, że prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, stosownie do treści § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Podlegający zaliczeniu do wymaganego do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okres zatrudnienia wnioskodawcy w Generalnym Realizatorze (...) S.A. w P. od dnia 01 lutego 1990 r. do dnia 23 marca 1991 r. (1 rok, 1 miesiąc i 23 dni), liczony razem z okresem uwzględnionym przez organ rentowy, tj. 14 lat, 7 miesięcy i 2 dni, daje na dzień 01 stycznia 1999 r. łącznie 15 lat, 8 miesięcy i 25 dni, a zatem spełnia on sporną przesłankę z art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

Nie jest przedmiotem sporu i nie budzi wątpliwości spełnianie pozostałych przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej.

Dla ustalenia A. K. (1) prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym konieczne jest łączne spełnianie przez niego wszystkich ustawowych przesłanek, wynikających z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej.

Wobec spełniania przez ubezpieczonego na dzień 01 stycznia 1999 r. łącznie wszystkich ustawowych przesłanek ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, w tym spornej przesłanki z art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, zachodzi podstawa prawna do przyznania mu tego świadczenia.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2 (który dotyczy renty rodzinnej i nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie).

Wprawdzie wszystkie ustawowe przesłanki ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, wynikające z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, wnioskodawca spełnił już w dniu (...) r., tj. w dniu osiągnięcia wieku 60 lat, lecz wniosek o ponowne ustalenie mu prawa do tej emerytury zgłosił dopiero w dniu 26 czerwca 2013 r., a zatem świadczenie to należy mu wypłacić dopiero od tego dnia.

Uznając, że apelacja A. K. (1) zasługuje na uwzględnienie, działając na mocy art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

Ponieważ wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji wymagało przeprowadzenia wyczerpującego postępowania dowodowego w postępowaniu sądowo-odwoławczym, w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie tej okoliczności, na mocy art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej, Sąd ten orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu – kosztach sądowych w postaci poniesionej przez apelującego opłaty podstawowej od apelacji w kwocie 30 zł, na mocy art. 98 § 1 i 2 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. oraz art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.), Sąd II instancji orzekł jak w pkt II sentencji wyroku.