Sygn. akt: III AUa 136/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Janina Kacprzak

Sędziowie: SSA Jacek Zajączkowski

SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu w dniu 12 listopada 2013 r. w Łodzi

sprawy G. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddziałowi w W.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. akt: VI U 775/12,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 136/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 marca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. odmówił G. O. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych uwagi na niespełnienie przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od tej decyzji z dnia 26 marca 2012 roku G. O. wniósł o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) w B.. Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Sąd Okręgowy w Płocku wyrokiem z dnia 14 listopada 2012 roku oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy ustalił, że G. O., urodzony (...), w dniu 20 lutego 2012 roku złożył wniosek o emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca w dniu (...)roku ukończył 60 lat. Na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił łączny okres zatrudnienia w wymiarze 30 lat, 1 miesiąc i 28 dni. Następnie Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 10 września 1971 roku do 31 maja 2004 roku G. O. był zatrudniony w (...) j.g.u., po przekształceniu od 2 grudnia 1991 roku w (...) S.A. - S. J.S.S.P., od 1 września 1992 roku w (...) Sp. z o.o., od 11 czerwca 2003 roku w (...) Sp. z o.o. w upadłości, od 1 lipca 2003 roku w (...) S.A. na następujących stanowiskach:

-

stażysty w zawodzie ślusarza do 10 grudnia 1971r.,

-

ślusarza konstrukcji metalowych od 11 grudnia 1971r. do 16 listopada 1977 r.,

-

ślusarza remontowego od 17 listopada 1977r. do 25 kwietnia 1989r.,

-

mechanika napraw sprzętu od 26 kwietnia 1989r. do 31 października 1992r.,

-

ślusarza - montera do 30 września 2000r.,

-

pracownika ochrony do końca okresu zatrudnienia.

G. O. w okresie powyższego zatrudnienia pracował na terenie Bazy Zaplecza zakładu w warunkach warsztatowych, w ramach Wydziału Zabezpieczenia (...). Będąc zatrudnionym na stanowisku ślusarza konstrukcji metalowych i ślusarza remontowego zajmował się szlifowaniem, czyszczeniem, a czasami malowaniem konstrukcji metalowych. Natomiast podczas zatrudnienia na stanowisku mechanika - montera wykonywał prace remontowe pieców i całej linii służącej do produkcji kolan hamburskich. Odwołujący nie wykonywał pracy na wysokości za wyjątkiem sporadycznych przypadków, gdyż nie był zdolny do wykonywania takiej pracy z uwagi na ślepotę lewego oka. Pracodawca nie zaliczył wnioskodawcy powyższego zatrudnienia do prac wykonywanych w szczególnych warunkach z uwagi na to, że nie świadczył on pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na budowie na wysokości.

Odwołujący nie pozostaje w stosunku pracy, pobiera świadczenie rentowe. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Oceniając materiał dowodowy Sąd pierwszej instancji podkreślił, że nie ma podstaw do zakwestionowania mocy dowodowej dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, jak i osobowych źródeł dowodowych. Niemniej jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, z całości materiału dowodowego wynika, że w okresie spornego zatrudnienia odwołujący nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac w warunkach szczególnych.

Powołując się na treść art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) Sąd Okręgowy uznał odwołanie za bezzasadne. Sąd pierwszej instancji podkreślił, że w niniejszej sprawie bezspornym jest, iż odwołujący ukończył 60 rok życia, nie przystąpił do OFE, jak również nie pozostaje w stosunku pracy. Sporną kwestią jest spełnienie przez wnioskodawcę tylko jednej nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie powołanych wyżej przepisów, a mianowicie posiadania co najmniej 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, na dzień 1 stycznia 1999 roku. Organ rentowy nie zaliczył G. O. do pracy w takich warunkach żadnego okresu zatrudnienia.

Następnie Sąd Okręgowy zważył, że przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy, wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie spornych okresów również w oparciu o inne dowody. Przeprowadzenie innych dowodów na okoliczność pracy w warunkach szczególnych jest dopuszczalne, gdy pracodawca wystawi świadectwo pracy, a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem, zainicjowane odwołaniem od decyzji organu rentowego, nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z treści art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, sąd nie jest związany środkami dowodowymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., IIUKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że w zakwestionowanym przez organ rentowy okresie pracy od 10 września 1971 roku do 31 grudnia 1998 roku G. O. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, o której mowa w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego1983 roku. Jak wynika z tego wykazu do prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości (dział V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych", poz. 5). Niewątpliwie G. O., będąc zatrudnionym na stanowisku ślusarza konstrukcji metalowych i ślusarza remontowego, nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy takich prac, co potwierdził pracodawca w piśmie z dnia 23 lutego 2011 roku, jak i sam ubezpieczony zeznając, że prace na wysokości wykonywał jedynie sporadycznie. Podobnie nie miały szczególnego charakteru prace wykonywane przez odwołującego na stanowiskach związanych z remontami i naprawą sprzętu i transportu, a nadto wykonywane one były zbyt krótko w stosunku do wymaganego normatywnie 15-letniego stażu pracy. W tym stanie rzeczy odwołanie uległo oddaleniu na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.

Wyrok ten zakwestionowany został w całości apelacją ubezpieczonego, który wniósł o zmianę rozstrzygnięcia i przyznanie mu prawa do świadczenia emerytalnego. W uzasadnieniu skarżący podniósł, że wyrok Sądu Okręgowego jest dla niego krzywdzący, gdyż świadkowie, którzy zeznawali w sprawie, nie mieli problemów z uzyskaniem prawa do wcześniejszej emerytury. Nadto podniósł, że posiada nowe dowody rzutujące na jego prawo do świadczenia emerytalnego.

Sąd Apelacyjny w Łodzi ważył, co następuje:

Apelacja G. O. nie odnosi skutku.

Zawarty w przepisach przejściowych ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) przepis art. 184 dotyczy tych ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, którzy w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1/ okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w wieku niższym, niż 65 lat w przypadku mężczyzn;

2/ okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stanowi w systemie emerytalnym uprawnienie wyjątkowe, związane z ujemnym oddziaływaniem zdrowotnym warunków pracy na pracownika, co uzasadnia przyjęcie wcześniejszego wieku emerytalnego. Zgodnie z § 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do takiej emerytury nabywa w wieku 60 lat mężczyzna, który przez okres co najmniej 15 lat wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do owego rozporządzenia. Natomiast w myśl § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku - okresy pracy uzasadniające prawo do świadczenia emerytalnego to okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywana jest stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia Sądu pierwszej instancji, że G. O. nie spełnił podstawowej przesłanki przyznania prawa do emerytury w szczególnych warunkach, jaką jest legitymowanie się co najmniej 15. letnim stażem pracy w takich warunkach.

Trafnie Sąd Okręgowy wskazał, że podstawowym dokumentem poświadczającym staż pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo wykonywania pracy w takich warunkach wystawione przez uprawnionego pracodawcę lub jego następcę prawnego. Niemniej jednak w postępowaniu sądowym ubezpieczony może za pomocą wszelkich środków dowodowych, w tym także zeznań świadków, wykazywać, że w spornym okresie świadczył pracę w warunkach szczególnych. Podnieść nadto należy, że zgodnie z jednolitym stanowiskiem judykatury dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy i rzeczywiście wykonywanych zadań (por.: wyroki Sądu Apelacyjnego: w Katowicach z 21 marca 2013 roku, sygn. akt III AUz 1613/12, opubl. LEX nr 1305951 oraz w Rzeszowie z 10 stycznia 2013 roku, sygn.. akt III AUa 1003/12, opubl. LEX nr 1283065).

Zasadnie zatem Sąd Okręgowy badał, jakie faktycznie obowiązki wykonywał G. O. w trakcie zatrudnienia w firmie (...) w okresie od 10 września 1971 roku do 31 grudnia 1998 roku będąc zatrudnionym na stanowiskach: stażysty w zawodzie ślusarza, ślusarza konstrukcji metalowych, ślusarza remontowego, mechanika napraw sprzętu oraz ślusarza montera. Materiał dowodowy nie pozostawia jednak wątpliwości, że w spornym okresie skarżący nie świadczył pracy w warunkach szczególnych. W trakcie zatrudnienia na stanowisku ślusarza konstrukcji metalowych i ślusarza remontowego w okresie od 11 grudnia 1971 roku do 25 kwietnia 1989 roku ubezpieczony zajmował się szlifowaniem, czyszczeniem, a niekiedy malowaniem konstrukcji metalowych. Ubezpieczony nie miał uprawnień do wykonywania pracy na wysokości, aczkolwiek zdarzało się, że czasami taką pracę świadczył. Czynności wykonywane przez wnioskodawcę nie odpowiadają zatem pracom wskazanym w wykazie A załącznika do rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku w dziale V pkt 5. W wykazie tym w dziale V pod poz. 5 wymieniono prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości. Co prawda G. O. pracował przy montażu konstrukcji metalowych, jednakże prace te nie odbywały się na wysokości (uraz oka w 1974 roku), co wyłącza możliwość zaliczenia ich do prac w warunkach szczególnych.

Prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady nabywania prawa do świadczeń emerytalnych w powszechnym wieku emerytalnym, co powoduje, że przepisy regulujące tę instytucję muszą być interpretowane ściśle. Skoro zatem cytowane przepisy wymagają, aby praca przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości odbywała się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to brak jest możliwości zaliczenia G. O. spornego okresu zatrudnienia od 11 grudnia 1971 roku do 25 kwietnia 1989 roku do prac w warunkach szczególnych, gdyż ubezpieczony prace na wysokości wykonywał jedynie sporadycznie z uwagi na ślepotę jednego oka i związany z tym brak uprawnień do wykonywania pracy na wysokości, co zresztą wnioskodawca potwierdził w swych zeznaniach.

Niezaliczenie powyższego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych powoduje, że nawet gdyby pozostały sporny okres zatrudnienia: od 26 kwietnia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku uwzględnić do tego stażu, to i tak nie zostałaby spełniona przesłanka co najmniej 15. letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Wskazać należy, że rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 roku nie zalicza do prac w warunkach szczególnych czynności mechanika napraw sprzętu oraz ślusarza. W wykazie A dziale III poz. 82 wymienione są jedynie prace ślusarskie przy remoncie wewnątrz cystern, a takich prac apelujący nie wykonywał. Z prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że w rozważanym okresie ubezpieczony wykonywał prace remontowe pieców i linii służącej do produkcji kolan hamburskich, które to prace nie odpowiadają jednak pracom wskazanym w dziale III pod poz. 82. Podkreślić przy tym należy, że dział III dotyczy prac wykonywanych w hutnictwie i w przemyśle metalowym, natomiast zakład pracy ubezpieczonego nie należy do tej branży. Przyporządkowanie konkretnej pracy do określonej w wykazie branży przemysłowej ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w warunkach szczególnych i nie można swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym.

Chybiony jest zarzut apelującego, który wywodzi swoje prawo do emerytury w obniżonym wieku z faktu, iż zeznający w niniejszej sprawie świadkowie E. C. i S. K., z którymi wnioskodawca pracował w jednej hali produkcyjnej, nie mieli problemów z uzyskaniem spornego świadczenia. Zwrócić należy skarżącemu uwagę, że świadek S. K. zatrudniony był na innym stanowisku pracy, a mianowicie jako kowal. Natomiast świadek E. C. uzyskał od pracodawcy zaświadczenie poświadczające wykonywanie pracy na wysokości. Trudno zatem uznać, że świadkowie wykonywali takie same czynności, jak ubezpieczony. Tym bardziej, że w aktach osobowych apelującego znajduje się pismo z dnia 23 lutego 2011 roku, w którym pracodawca informuje skarżącego, iż brak jest podstaw do wydania mu świadectwa pracy w warunkach szczególnych, ponieważ nie wykonywał on stale i w pełnym wymiarze godzin pracy na budowie na wysokości. Podnoszona przez G. O. okoliczność, że pracował w tej samej hali produkcyjnej nie ma znaczenia w kontekście rozpatrywania jego uprawnień emerytalnych zważywszy, że o uprawnieniu do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych decyduje praca na określonym stanowisku. Nawet praca w bezpośrednim sąsiedztwie osoby zatrudnionej na stanowisku w warunkach szczególnych nie uprawnia do emerytury w obniżonym wieku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008r., I UK 192/07, OSNP 2009/5-6/79).

Wbrew twierdzeniom zwartym w apelacji G. O. nie przedłożył w toku postępowania apelacyjnego żadnych nowych dowodów na okoliczność wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Skoro zatem wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, to Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że ubezpieczony nie ma prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W tym stanie rzeczy apelacja G. O. uległa oddaleniu, z mocy art. 385 k.p.c.

Sędziowie:Przewodnicząca: