Czwartek, 28 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5876
Czwartek, 28 marca 2024
Sygnatura akt: III U 272/15

Tytuł: Sąd Okręgowy w Przemyślu z 2015-05-29
Data orzeczenia: 29 maja 2015
Data publikacji: 13 października 2017
Data uprawomocnienia:
Sąd: Sąd Okręgowy w Przemyślu
Wydział: III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Przewodniczący: Lucyna Oleszek
Sędziowie:
Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Radochońska
Hasła tematyczne: Emerytura Wcześniejsza
Podstawa prawna: art 184 w zw. z art 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.

Sygn. akt III U 272/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Lucyna Oleszek

Protokolant sekretarz sądowy Agnieszka Radochońska

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2015 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek odwołania A. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 15 października 2014 r. nr (...)

I.  z m i e n i a zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. Z. prawo do emerytury w ustawowej wysokości, począwszy od dnia 1 sierpnia 2014 r.,

II.  s t w i e r d z a, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do powyższego świadczenia.

Sygn. akt III U 272/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 maja 2015 r.

Decyzją z dnia 15 października 2014 r., zn. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy A. Z. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji podano, iż wnioskodawca nie spełnia wszystkich warunków określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.). Poza osiągnięciem wieku emerytalnego i udowodnieniem ponad 25-letniego okresu składowego i nieskładkowego, nie wykazał 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Nie uwzględniono wnioskodawcy okresu pracy w firmie (...) w P. w okresie od 24 kwietnia 1986 r. do 16 stycznia 1989 r. (2 lata, 8 miesięcy 23 dni) oraz od 13 września 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. (9 lat, 3 miesiące i 18 dni) z uwagi na to, że wykazane w świadectwie pracy stanowisko montera instalacji i układów hydraulicznych nie jest wymienione w zarządzeniu resortowym.

Wnioskodawca A. Z. w dniu 20 marca 2015 r. złożył odwołanie od tej decyzji, domagając się jej zmiany. Ponadto wniósł o przywrócenie terminu do złożenia tego odwołania, podnosząc, że decyzję otrzymał dopiero po interwencji, złożonej w dniu 12 marca 2015 r.

Na uzasadnienie podał, że decyzja jest dla niego krzywdząca. W latach 1980-2000 pracując w firmie (...) cały czas wykonywał prace w warunkach szczególnych przy obsłudze sprężarek i pom próżniowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie stosownie do art. 477 9 § 1 i 3 k.p.c., ewentualnie o oddalenie z przyczyn, które stanowiły o wydaniu zaskarżonej decyzji.

Ponownie stwierdzono, że wnioskodawca nie spełnia warunków do nabycia emerytury określonych w art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 27 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w zw. z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Nie udowodnił on 15 lat pracy w warunkach szczególnych, nie potwierdził tego w szczególności prawidłowym świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy wskazał, że okresy pracy wykonywanej w warunkach szczególnych może potwierdzić jedynie zakład pracy, ewentualnie jego następca, na podstawie posiadanej dokumentacji i w ściśle określonej formie, zgodnie z § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia. Wnioskodawca przedstawił wprawdzie dokument na potwierdzenie pracy w warunkach szczególnych przez okres 11 lat z okresu zatrudnienia w firmie (...). Jednak podana nazwa stanowiska pracy – monter instalacji i układów hydraulicznych przy bezpośredniej obsłudze sprężarek nie odpowiada stanowiskom wskazanym w zarządzeniu branżowym Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego, gdzie wymieniono stanowiska: maszynisty pomp, maszynisty sprężarek, operatora pomp i sprężarek. Ponadto co do okresu sprzed 1986 r. pracodawca nie potwierdził wnioskodawcy szczególnego charakteru jego pracy.

Sąd Okręgowy III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w P. ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. Z. urodzony (...) wystąpił w dniu 29 sierpnia 2014 r. z wnioskiem o emeryturę, oświadczając że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz że nie pozostaje w stosunku pracy. Na potwierdzenie okresów ubezpieczenia oraz charakteru zatrudnienia przedłożył świadectwa pracy, w tym świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez (...) S.A. w K. z dnia 28 maja 2014 r. oraz Wytwórnię (...) S.A. w R. z dnia 27 czerwca 2014 r.

Decyzją z dnia 25 października 2014 r. ZUS O/R. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury. Organ rentowy nie uwzględnił okresu jego zatrudnienia w warunkach szczególnych w (...) S.A. w K. w Zakładzie (...) w P. w okresie od 24 kwietnia 1986 r. do 16 stycznia 1989 r. (2 lata, 8 miesięcy 23 dni) oraz od 13 września 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. (9 lat, 3 miesiące i 18 dni) z uwagi na to, że wykazane w świadectwie pracy stanowisko montera instalacji i układów hydraulicznych nie jest wymienione w zarządzeniu resortowym. Uwzględniono mu jedynie okres takiej pracy od 6 września 1973 r. do 22 kwietnia 1974 r. (7 miesięcy i 17 dni) w Wytwórni (...) S.A. w R..

Równocześnie za udowodnione przyjęto wnioskodawcy okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 27 lat, 11 miesięcy i 4 dni.

Decyzja ta, według prezentaty ZUS O/R. Inspektoratu w P. została wysłana wnioskodawcy w dniu 15 października 2014 r., w aktach brak jednak dowodu doręczenia tej przesyłki.

Wnioskodawca w marcu 2015 r. zgłosił się osobiście w Inspektoracie ZUS w P. celem ustalenia, na jakim etapie jest jego sprawa. Następnie w dniu 12 marca 2015 r. złożył pisemny wniosek o przesłanie mu decyzji, która została już wydana. Kserokopia decyzji została przesłana wnioskodawcy w dniu 17 marca 2015 r.

Dowód: 1. Akta organu rentowego (emerytalne)

- wniosek o emeryturę z dn. 29.08.2014 r.

- decyzje emerytalne odmowna z dn. 25.10.2014 r. wraz z prezentatą,

- pismo wnioskodawcy z dnia 12.03.2015 r.,

- pismo ZUS O/R. z dnia 17.03.2015 r.

Ponadto Sąd ustalił, że wnioskodawca A. Z. z zawodu ślusarz-mechanik pracę zawodową, w ramach praktycznej nauki zawodu, rozpoczął w Cukrowni (...), gdzie był zatrudniony od 1 września 1970 r. do 30 czerwca 1973 r. W okresie od 6 września 1973 r. do 31 grudnia 1976 r. pracował jako ślusarz i frezer w Wytwórni (...) w R., wykonując prace w postaci szlifowania lub ostrzenia wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowania mechanicznego. W czasie tego zatrudnienia odbywał zasadniczą służbę wojskową, w rezultacie pracodawca potwierdził mu wykonywanie prac w warunkach szczególnych jedynie od 6 września 1972 r. do 22 kwietnia 1974 r. (7 miesięcy i 17 dni), pomijając okres służby wojskowej.

W okresie od 30 stycznia 1977 r. do 30 czerwca 1979 r. wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w P. jako pomocnik mleczarski i magazynier artykułów nabiałowych i technicznych.

Następnie od 4 września 1979 r. do 30 września 2000 r. nieprzerwanie pracował w firmie (...) S.A. w K. w Zakładzie (...) w P.. W czasie tego zatrudnienia, według świadectwa pracy z dnia 27 września 2000 r., zajmował stanowiska: robotnika gospodarczego, samodzielnego referenta, robotnika magazynowego i montera aparatów. Równocześnie w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 28 maja 2014 r. pracodawca ten wskazał, że w czasie zatrudnienia w Zakładzie w P. wnioskodawca w okresie od 24 kwietnia 1986 r. do 16 stycznia 1989 r. (2 lata, 8 miesięcy 23 dni) oraz od 13 września 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. (9 lat, 3 miesiące i 18 dni) pracując na stanowisku montera instalacji i układów hydraulicznych wykonywał prace bezpośredniej obsługi stacji sprężarek.

Równocześnie Sąd ustalił, że wnioskodawca został przyjęty do pracy w ówczesnych Zakładach (...) w Zakładzie w P. w dniu 4 września 1979 r. na stanowisko murarza-malarza w D. M.-Energetycznym. Składając podanie o przyjęcie do pracy wnioskodawca wiedział, że ma się zwolnić stanowisko ślusarza-hydraulika, był zainteresowany pracą w wyuczonym zawodzie. Faktycznie jednak przez okres około roku pracował wyłącznie przy pracach budowalnych. W dniu 2 października 1980 r. złożył podanie o zmianę warunków zatrudnienia i z dniem 1 listopada 1980 r. został przeniesiony na stanowisko hydraulika w D. M.-Energetycznym. Od tej pory wykonywał wyłącznie obowiązki montera i operatora sprężarek i pomp próżniowych. Prace te początkowo wykonywał bez formalnego przeszkolenia, takie przeszedł dopiero w kwietniu 1986 r. Otrzymał wtedy tak, jak inni pracownicy skierowanie na kurs (...) i eksploatacji sprężarek powietrza”. Ukończenie tego kursu nie wpłynęło na zmianę wykonywanych obowiązków, wnioskodawca nadal był zatrudniony na stanowisku hydraulika, pracując przy obsłudze sprężarek i pomp. Z kolei z dniem 1 maja 1988 r. zmieniono nazwę stanowiska wnioskodawcy, który mimo że nadal wykonywał te same obowiązki, od tej daty zajmował stanowisko montera instalacji i urządzeń hydraulicznych.

Następnie w związku z urazem dłoni oraz przedłożeniem zaświadczenia lekarskiego w okresie od 17 stycznia 1989 r. do 12 września 1989 r. skierowano wnioskodawcę do lżejszej pracy w D. Zbytu i (...). Najpierw powierzono mu pracę na stanowisku referenta ds. zaopatrzenia, a od 19 lipca 1989 r. – robotnika magazynowego.

Do poprzedniej pracy w D. M.-Energetycznym na stanowisku montera instalacji i urządzeń przemysłowych wnioskodawca wrócił od dnia 13 września 1989 r. na własną prośbę i wobec ustania przeszkody zdrowotnej. W czasie tego zatrudnienia podnosił kwalifikacje związane z obsługą cieplnych instalacji parowych i wodnych, sieci cieplnych, pomp wirowych, sprężarek i instalacji sprężonego powietrza.

Z dniem 1 marca 2000 r. powierzono mu obowiązki montera aparatów i układów hydraulicznych w Warsztacie Mechanicznym Zaplecza. Stosunek pracy ustał z dniem 30 września 2000 r. na skutek wypowiedzenia umowy o pracę w związku z likwidacją zakładu pracy.

Sąd ustalił też, że w P. funkcjonował Zakład (...), a następnie firmy (...) SA w K.. Był to jeden z kilku zakładów szwalniczych, w którym pracowało pierwotnie około 600 osób. W Zakładzie praca była podzielona pomiędzy D.: Przygotowania Produkcji, Produkcji, M.-Energetyczny (Głównego Mechanika ) z kotłownią, (...), (...) i Zbytu, Zatrudnienia i Płac. Ponadto funkcjonował magazyn surowców i materiałów. W ramach D. M.-Energetycznego pracowała m.in. brygada remontowa, która odpowiadała za pracę wszystkich urządzeń, w tym za dostarczanie sprężonego powietrza i pary wysokoprężnej. W brygadzie tej pracowali: ślusarze, szlifierzy, tokarze, spawacze, hydraulicy. Wykonywali oni pracę w warsztacie oraz w pomieszczeniu, gdzie były trzy sprężarki powietrza i pompy, ale też na hali produkcyjnej bezpośrednio przy pracujących urządzeniach szwalniczych i prasowalniczych. Do ich obowiązków należało też usuwanie awarii sieci przesyłu sprężonego powietrza.

Do pracy przy obsłudze sprężarek skierowani byli wnioskodawca i świadek S. C. (1). Pracowali oni na jedną zmianę, przy czym pracę zaczynali wcześniej tj. przed godziną 6 rano, aby przygotować sprężone powietrze niezbędne do uruchomienia maszyn szwalniczych i prasowalniczych.

Jako operator wnioskodawca odpowiadał za sprawne działanie przede wszystkim sprężarek, które służyły do wytwarzania sprężonego powietrza do maszyn produkcyjnych (szwalniczych i prasowalniczych). Z reguły równocześnie pracowały dwie sprężarki, trzecia stanowiła zabezpieczenie. Do podstawowych obowiązków wnioskodawcy należało utrzymanie prawidłowego ciśnienia, tak aby było możliwe wytworzenie sprężonego powietrza. W rezultacie praca elektrycznych sprężarki wywoływała hałas powyżej 100 decybeli. Ponadto do prawidłowej pracy sprężarek konieczne było bieżące schładzanie pomp oraz uzupełnianie oleju. Prace przy obsłudze sprężarek i pomp odbywały się w zamkniętym pomieszczeniu, w stałym hałasie oraz oparach olejów. Były tam najtrudniejsze warunki pracy, dwie sprężarki pracowały bowiem non stop, wytwarzając hałas i wysoką temperaturę. Dodatkowo hałas wzmagała praca pomp próżniowych i jednej pompy wodnej. Poza tym unosiły się opary oleju, którego używano do bieżącego utrzymania maszyn.

Ponadto do obowiązków wnioskodawcy oraz świadka S. C. (1) należało też bieżące utrzymanie sieci przesyłowych sprężonego powietrza. Konserwacja tej sieci i usuwanie ewentualnych awarii wymagała prac w trudnych warunkach w kanałach przesyłowych i komorach klimatyzacyjnych. Najtrudniejsze były prace w krajalni, gdzie szyby wentylacyjne i kanały przesyłowe były mocno zakurzone na skutek wielkiego zapylenia tej części hali.

Dowód: 1. Akta organu rentowego:

- świadectwa pracy z dn. 18.11.1996 r., 12.01.1977 r., 30.06.1979 r., 27.09.2000 r.,

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 27.06.2014 r., 28.05.2014 r.

2. Akta osobowe wnioskodawcy:

- umowa o pracę z dnia 4.09.1979 r. i 13.09.1989 r.,

- angaże za lata 1979-2000 r.

- przeniesienia służbowe z dnia 20.11.1980 r., 17.01.1989 r.,

- skierowanie na kurs z dnia 9.04.1986 r.,

3. zeznania świadków (e-protokół z dnia 29.05.2015 r.):

- J. M. – 6 min.

- S. M. – 26 min.

- S. C. – 40 min.

4. zeznania wnioskodawcy (e-protokół z dnia 29.05.2015 r. - 53 min.).

Dokonując tych ustaleń Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz archiwalnej dokumentacji z aktach osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w firmie (...) w Zakładzie (...) w P.. W zachowanych aktach osobowych znajdują się dokumenty potwierdzające podjęcie zatrudnienia oraz sposób wynagradzania. W szczególności Sąd uwzględnił świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych z dnia 28 maja 2014 r. i 27 czerwca 2014 r. Na podstawie wszystkich przedłożonych dokumentów można stwierdzić, w jakim charakterze wnioskodawca pracował. Strona przeciwna nie kwestionowała ich w toku procesu. Korzystają, więc one z domniemania prawdziwości zawartych w nich oświadczeń z mocy art. 244 i nast. k.p.c.

Z treści § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykazania, na podstawie posiadanej dokumentacji, okresów pracy w szczególnych warunkach, miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Jak wynika z zeznań przesłuchanych świadków oraz zeznań wnioskodawcy przez większość okresu zatrudnienia w firmie (...) faktycznie pracował on wyłącznie jako operator – monter sprężareki pomp. Okoliczność, że w świadectwie pracy wykonywanej w warunkach szczególnych wskazano stanowisko, które nie jest wymienione w zarządzeniu resortowym nie dyskwalifikuje tego dokumentu.

Za pełni wiarygodne Sąd uznał też zeznania świadków: J. M. (2), który przez 18 lat zajmował stanowisko kierownika służb technicznych, S. M. (2), który w (...) pracował ponad 26 lat, zajmując m.in. stanowiska brygadzisty mechaników maszyn szyjących i prasowalniczych, mistrza, zastępcy kierownika technicznego, a także pełnomocnika likwidatora oraz S. C. (1), który od podjęcia zatrudnienia w 1982 r. został przydzielony do brygady remontowo-budowlanej tzw. zaopatrzenia remontowego. Od początku pracował z wnioskodawcą przy obsłudze sprężarek powietrza, pomp wodnych, spalinowych oraz agregatów prądu. Świadkowie ci bardzo dokładnie opisali rodzaj prac wykonywanych przez wnioskodawcę oraz organizację pracy w Zakładzie (...).

Zebrana obecnie dokumentacja wraz zeznaniami świadków i wnioskodawcy potwierdza okres i faktyczny charakter wykonywanej przez niego pracy na stanowisku hydraulika, a następnie montera instalacji układów hydraulicznych przy bezpośredniej obsłudze sprężarek i pomp. W rezultacie Sąd uznał, że choć wnioskodawca nie posiada świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych na cały okres, kiedy faktycznie taką pracę wykonywał, to w związku z zeznaniami świadków i jego własnymi, możliwe było poczynienie uzupełniających ustaleń, że w całym okresie, poza przerwą ze względów zdrowotnych, tj. od 1 listopada 1980 r. do 16 stycznia 1989 r. i od 13 września 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. pracował on w warunkach szczególnych.

Zgromadzone dowody wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, wobec czego są wiarygodnym źródłem ustaleń faktycznych. Wynika z nich, jaką pracę i w jakich warunkach wykonywał wnioskodawca.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności Sąd przyjął, że zgodnie z treścią art. 477 9 § 1 k.p.c. – odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Odwołanie wniesione po upływie tego terminu sąd odrzuci, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się (§ 3).

W rozpoznawanej sprawie brak dowodu odbioru zaskarżonej decyzji przez wnioskodawcę. Decyzja odmowna z dnia 25 października 2014 r. została przesłana przez organ rentowy zwykłym listem. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, zwłaszcza pisma wnioskodawcy z dnia 12 marca 2015 r. i jego zeznań wynika, że decyzję otrzymał on po 17 marca 2015 r. Sąd w pełni podzielił zeznania wnioskodawcy, że do 17 marca 2015 r. nie otrzymał on zaskarżonej decyzji. Cały czas oczekiwał na rozpoznanie swojej sprawy, niemniej w marcu 2015 r. uznał, że zbyt długo to trwa, stąd podjął osobistą interwencję w Inspektoracie ZUS w P..

Obecnie wnioskodawca nie przeczy, że mogło dojść do uchybienia terminu do złożenia odwołania, jednakże zdaniem Sądu nastąpiło to w okolicznościach usprawiedliwiających go. W sposób wiarygodny wnioskodawca wykazał, że organ rentowy w żaden sposób nie potwierdził doręczenia mu odmownej decyzji.

Stąd też Sąd uwzględnił żądanie wnioskodawcy i rozpoznał zasadność decyzji z dnia 25 października 2014 r.

Oceniając materiał dowodowy Sąd przyjął, że odwołanie wnioskodawcy A. Z. jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ponadto emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Równocześnie zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) - ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3 tj. jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

-

osiągnęli wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzny 60 lat oraz,

-

posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy tj. 25 lat dla mężczyzny, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dla ustalenia tych uprawnień - za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy). Zgodnie z § 2 ust. 1 cyt. Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji - w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zaświadczenie zakładu pracy powinno potwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których uzależnione jest przyznanie emerytury.

Bezsporne jest, że wnioskodawca ukończył 60 lat, posiada 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie przystąpił do OFE. Organ rentowy uwzględnił mu też 7 miesięcy i 17 dni pracy wykonywanej w warunkach szczególnych na stanowisku frezera w (...).

W toku rozpoznawania sprawy przed organem rentowym, z uwagi na niedokładności świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, sporny okazał się zarówno okres, jak i charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w czasie zatrudnienia w (...) w Zakładzie w P. w okresie:

- od 1 listopada 1980 r. do 23 kwietnia 1986 r. (5 lat, 5 miesięcy i 23 dni),

- od 24 kwietnia 1986 r. do 16 stycznia 1989 r. (2 lata, 8 miesięcy 23 dni) oraz

- od 13 września 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. (9 lat, 3 miesiące i 18 dni), kiedy to wnioskodawca pracował na stanowisku hydraulika, a następnie montera instalacji i układów hydraulicznych przy bezpośredniej obsłudze stacji sprężarek.

Sąd przyjął, że wnioskodawca od czasu przeniesienia ze stanowiska murarza-malarza z dniem 1 listopada 1980 r. na stanowisko hydraulika w brygadzie remontowej tzw. zaplecza technicznego, poza kilkumiesięczną przerwą ze względów zdrowotnych w okresie od 16 stycznia do 12 września 1989 r., cały czas pracował przy obsłudze sprężarek powietrza i pomp próżniowych. Pracodawca wystawiając mu świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych przyjął, że takie prace wnioskodawca wykonywał dopiero od czasu ukończenia w kwietniu 1986 r. kursu operatora sprężarek i pomp. Tymczasem z jednoznacznych zeznań świadków, zwłaszcza S. C. (1) wynika, że kiedy ten został przyjęty do pracy w 1982 r., to zaczął pracować z wnioskodawcą przy obsłudze sprężarek, to on wdrażał go do tej pracy. Ponadto ukończenie kursu w 1986 r. nie zmieniło zakresu obowiązków wnioskodawcy. Obsługę sprężarek i pomp wykonywał zajmując zarówno stanowisko hydraulika, jak i montera instalacji i urządzeń hydraulicznych. Istotne okazało się też to, że prace wnioskodawca wkonywał w pomieszczeniu, gdzie znajdowały się sprężarki, na hali produkcyjnej oraz przy konserwacji sieci przesyłowej sprężonego powietrza. Zdaniem Sądu Okręgowego istotny w sprawie okazał się rodzaj pracy faktycznie wykonywanej przez wnioskodawcę, a nie brak stosownego świadectwa pracy czy różne nazwy stanowisk, które wymieniono w zachowanej dokumentacji osobowej. Zapisy zawarte w angażach dotyczące powierzenia wnioskodawcy obowiązków hydraulika czy montera instalacji i urządzeń hydraulicznych nie mogą przesądzać o charakterze jego pracy.

Spór w rozstrzyganej sprawie sprowadzał się więc do ustalenia czy wnioskodawca pracował jako maszynista lub operator pomp i sprężarek.

Sąd uznał, że fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy operatora sprężarek powietrza oraz pomp nie może budzić wątpliwości. Z zachowanej dokumentacji osobowej oraz zeznań świadków i wnioskodawcy wynika, że w (...) do prac przy bezpośredniej obsłudze sprężarek nie zatrudniano maszynistów czy operatorów, te prace wykonywali hydraulicy i monterzy. Ponadto w świadectwie prac wykonywanych w warunkach szczególnych z dnia 28 maja 2014 r. pracodawcy wnioskodawcy wskazał, że przypisane wnioskodawcy stanowisko montera instalacji i urządzeń hydraulicznych jest równoznaczne z wykonywaniem przez niego prac przy obsłudze stacji sprężarek. Charakter takiego zatrudnienia wnioskodawcy Sąd wyjaśnił też w oparciu o zeznania świadków oraz wnioskodawcy. Zgodnie potwierdzili oni, że w zasadzie nieprzerwanie po około roku od początku zatrudnienia w 1979 r. wnioskodawca pracował przy obsłudze sprężarek i pomp oraz przy pracach remontowych urządzeń szwalniczych i prasowalniczych.

W sprawie szczególnie istotne okazały się zeznania świadków, którzy współpracowali razem z wnioskodawcą – dwóch przełożonych oraz innego monter. Charakter D. M.-Energetycznego (Głównego Mechanika), w którym pracował wnioskodawca oraz spójne zeznania świadków wskazują, że zarówno w okresach wskazanych w świadectwie prac wykonywanych w szczególnych warunkach:

- od 24 kwietnia 1986 r. do 16 stycznia 1989 r. (2 lata, 8 miesięcy 23 dni)

- od 13 września 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. (9 lat, 3 miesiące i 18 dni), ale też przed ukończeniem kursu operatora sprężarek tj.

- od 1 listopada 1980 r. do 23 kwietnia 1986 r. (5 lat, 5 miesięcy i 23 dni) pracując na stanowisku hydraulika, a następnie montera instalacji i układów hydraulicznych wykonywał on prace przy bezpośredniej obsłudze stacji sprężarek i różnego rodzaju pomp.

W orzecznictwie podnosi się, iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 lutego 2012 r., III AUa 1797/11, LEX nr 1130404).

Prace przy obsłudze stacji sprężarek wymienione są w Wykazie A Dział XIV poz. 9 powołanego na wstępie rozporządzenia odnoszącego się do wszystkich branż, ale też są wymienione wykazie A dział XIV poz. 9 pkt 1-3 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz. Urz. MPChiL Nr 4). W Dziale XIV „Prace różne” poz. 9 - „Bezpośrednia obsługa stacji sprężarek” w pkt 1-3 wymieniono stanowiska pracy: maszynisty pomp, maszynisty sprężarek oraz operatora pomp i sprężarek.

W tym miejscu należy powtórzyć, że zgodnie z treścią powołanych przepisów wiek emerytalny oraz rodzaje prac lub stanowisk i warunki uprawniające do świadczenia emerytalnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, a zatem na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy uwzględnieniu (posiłkowym) wydanych na jego podstawie przepisów resortowych. Zasadnicze znaczenie z punktu widzenia nabycia prawa do emerytury w obniżonym w stosunku do powszechnie obowiązującego wieku emerytalnym mają wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zamieszczone w załącznikach do ww. rozporządzenia, natomiast wykazy zawarte w zarządzeniach resortowych, czy zakładowych jak w nin. sprawie, które nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, mają jedynie znaczenie pomocnicze, gdyż precyzują rodzaje stanowisk, na których świadczona jest praca w szczególnych warunkach, określona w przepisach cyt. rozporządzenia Rady Ministrów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18.09.2012 r. III AUa 144/12).

Ocena czy dana praca wykonywana jest w szczególnych warunkach może nastąpić w oparciu o przepisy cyt. rozporządzenia Rady Ministrów, a to przez przyporządkowanie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy do rodzajów prac wymienionych w jego załącznikach – wykazie A i B. To powołane rozporządzenie jest podstawowym aktem prawnym ustalającym warunki wcześniejszej emerytury, w tym kwalifikującym oznaczoną pracę jako pracę w szczególnych warunkach, której stałe wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy może rodzić uprawnienia emerytalne. Zarządzeniom resortowym przypisuje się natomiast charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Mogą one więc być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do cyt. rozporządzenia (postanowienie SN z dnia 22 marca 2012r., I UK 403/11, z dnia 14 lutego 2008r., I UK 313/07).

Ponadto Sąd przyjął, że wnioskodawcy do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych należy uwzględnić cały okres zatrudnienia w Wytwórni (...) w R. tj. od 6 września 1973 r. do 31 grudnia 1976 r. ( (3 lata, 3 miesiące i 25 dni). Do tego stażu należy bowiem doliczyć okres od kwietnia 1974 r. do kwietnia 1976 r., kiedy to odbywał on zasadniczą służbę wojskową. W tym zakresie tut. Sąd w pełni podzielił stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 16 października 2013 r. (II UZP 6/13), w której przyjęto, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).

Dodatkowo należy wskazać, że z jednolitego orzecznictwa sądów, w tym Sądu Najwyższego, wynika, że zaliczenie okresu zasadniczej służby wojskowej do pracy w szczególnych warunkach uzależnione było od odbycia tej służby w okresie zatrudnienia, w którym była wykonywana praca w warunkach szczególnych i która stanowiła naturalną przerwę w tym zatrudnieniu, jeżeli pracownik bezpośrednio po odbyciu służby powrócił do tego samego szczególnego zatrudnienia. Ponadto obowiązujące przepisy nigdy nie zrównywały okresu zasadniczej służby wojskowej z zatrudnieniem, ale nakazywały zaliczać okres tej służby do okresu zatrudnienia w zakresie określonych uprawnień. Szczegółowe zasady zaliczenia zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia były zaś uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. nr 44, poz. 318 ze zm.). Rozporządzenie to zostało uchylone z dniem 1 września 1979 r.

Odnosząc te stanowiska do nin. sprawy należy przyjąć, że cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej w latach 1974-1976 winien być oceniany według art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Na podstawie tego przepisu okres zasadniczej służby wojskowej także po 1 stycznia 1975 r. wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Nieznaczna zmiana brzmienia tego przepisu art. 108 (a następnie przeniesienie jego treści do art. 120) nie daje podstaw do wyłączenia służby wojskowej z okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem.

Charakter zatrudnienia wnioskodawcy w Wytwórni (...) w R. na stanowisku szlifierza-frezera nie zmienił się po zwolnieniu go ze służby wojskowej. Po zakończeniu tej służby nadal wykonywał on obowiązki związane ze szlifowaniem i polerowaniem mechanicznym. Stąd na mocy powołanych przepisów (w brzmieniu obowiązującym do 1979 r.) Sąd uwzględnił do okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej.

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach we wskazanych okresach znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym – zachowanej dokumentacji osobowej oraz w zeznaniach świadków i jego własnych. Podnieść należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego i nie są potrzebne jakieś szczególne dowody np. z dokumentów - wystarczą dowody np. z zeznań świadków i stron. Istotny w sprawie okazał się bowiem rodzaj pracy faktycznie wykonywanej przez wnioskodawcę.

W rezultacie Sąd przyjął, że przed dniem 1 stycznia 1999 r., wnioskodawca łącznie z uwzględnionymi przez organ rentowy okresem zatrudnienia (7 miesięcy i 17 dni) wykazał ponad 20 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie i na mocy powołanych przepisów w zw. z art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając mu prawo do emerytury począwszy od dnia 1 sierpnia 2014 r. tj. od miesiąca złożenia wniosku emerytalnego, o czym orzeczono w pkt I-szym wyroku.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Kierując się tym przepisem oraz uwzględniając wcześniejsze rozważania Sąd uznał, że ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (przeprowadzenie dowodu z dokumentacji osobowej oraz zeznań świadków i ich ocena) zwalniają organ rentowy z odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia emerytalnego wnioskodawcy. Orzeczenie w tym zakresie zawarto w pkt II-im wyroku.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij