Sygn. akt IV U 256/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Marzena Górczyńska-Bebłot

Protokolant Oliwia Rajewska

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 roku w Częstochowie

sprawy T. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 26 stycznia 2016 roku Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 26 stycznia 2016 roku Nr (...) i przyznaje ubezpieczonemu T. D. prawo do emerytury od dnia 22 marca 2016 roku.

Sygn. akt IV U 256/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 stycznia 2016 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił przyznania T. D. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony legitymuje się co prawda wymaganym 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, jednakże nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Nie można bowiem uznać jako okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w okresach od 23 lipca 1986 roku do 31 grudnia 1986 roku, od 15 października 1983 roku do 1 stycznia 1985 roku, od 2 lutego 1985 roku do 30 września 1985 roku, od 17 listopada 1985 roku do 22 lipca 1986 roku oraz od 20 sierpnia 1990 roku do 30 września 1994 roku na stanowiskach betoniarza i suwnicowego, ponieważ przedłożone świadectwa pracy w szczególnych warunkach zostały wystawione przez archiwum. Nadto na podstawie złożonych kserokopii dokumentów trudno jest uznać, że praca była wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł T. D., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że w zakwestionowanych przez organ rentowy okresach od 15 października 1983 roku do 14 października 1984 roku, od 15 października 1984 roku do 31 grudnia 1984 roku, od 5 lutego 1985 roku do 31 grudnia 1985 roku, od 9 lutego 1987 roku do 31 grudnia 1987 roku oraz od 1 sierpnia 1990 roku do 30 września 1994 roku pracował jako suwnicowy, zaś w okresie od 23 lipca 1986 roku do 31 grudnia 1986 roku jako betoniarz, na których to stanowiskach wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Powyższe okresy, łącznie z okresami uznanymi przez ZUS, wynoszą ponad 15 lat, co oznacza, że spełnia on warunki nabycia prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

T. D. urodził się w dniu (...). W dniu 29 grudnia 2015 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Wnioskodawca w istotnym dla sprawy okresie do dnia 31 grudnia 1998 roku:

1.  od 1 sierpnia 1972 roku do 31 sierpnia 1973 roku był zatrudniony w zakładzie rzemieślniczym R. C.;

2.  od 1 września 1973 roku do 18 października 1975 roku był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...)w M.;

3.  od 22 października 1975 roku do 31 stycznia 1983 roku był zatrudniony w Hucie im. (...) w C.;

4.  od 1 lutego 1983 roku do 30 września 1983 roku był zatrudniony w (...)Spółdzielni (...) w M.;

5.  od 15 października 1983 roku do 30 września 1994 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w (...) w Ł.;

6.  od 1 października 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku był zatrudniony Państwowym Przedsiębiorstwie (...) w W..

Z powyższych okresów organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych okresy od 22 października 1975 roku do 31 stycznia 1983 roku oraz od 1 października 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku, w łącznym wymiarze 11 lat, 1 miesiąca i 8 dni.

(v. akta rentowe)

W dniu 15 października 1983 roku T. D. podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku suwnicowego na Wydziale(...) (Zakład w Ł.). Zakład w Ł. zajmował się produkcją konstrukcji stalowych, w ramach której ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wyłącznie obsługą suwnicy i nie był delegowany do jakichkolwiek innych zadań.

Z dniem 15 października 1984 roku odwołujący podjął pracę na kontrakcie zagranicznym (...) w B., gdzie w okresie do dnia 31 grudnia 1984 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku suwnicowego.

Po zakończeniu kontraktu w okresie od 2 do 9 stycznia 1985 roku ubezpieczony korzystał z urlopu dewizowego, a następnie w okresie od 10 stycznia do 1 lutego 1985 roku z urlopu bezpłatnego.

W dniu 5 lutego 1985 roku odwołujący wyjechał na kontrakt zagraniczny (...) w B., gdzie do dnia 30 września 1985 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku suwnicowego.

W okresie od 1 do 15 października 1985 roku ubezpieczony korzystał z urlopu dewizowego, a następnie w okresie od 16 października do 10 listopada 1985 roku z urlopu bezpłatnego.

W okresie od 11 listopada do 22 lipca 1986 roku T. D. pracował w Zakładzie Produkcji (...) w Ł. na stanowisku suwnicowego, gdzie wykonywał takie same prace jak w okresie od 15 października 1983 roku 14 października 1984 roku.

W okresie od 23 lipca 1986 roku do 31 grudnia 1986 roku odwołujący pracował na kontrakcie zagranicznym w B. na stanowisku betoniarza, przy czym w razie potrzeby wykonywał również prace zbrojarskie.

W okresie od 2 do 9 stycznia 1987 roku ubezpieczony korzystał z urlopu dewizowego, a następnie w okresie od 12 stycznia do 6 lutego 1987 roku z urlopu bezpłatnego.

W dniu 9 lutego 1987 roku odwołujący wyjechał na kontrakt zagraniczny do B., gdzie do dnia 30 czerwca 1990 roku wykonywał prace na stanowiskach ślusarza i suwnicowego-montera.

Po zakończeniu kontraktu ubezpieczony korzystał z urlopu dewizowego, a następnie z dniem 1 sierpnia 1990 roku podjął pracę na stanowisku suwnicowego w Zakładzie Produkcji (...) w Ł., które zajmował do końca zatrudnienia w „(...)”, tj. dnia 30 września 1994 roku. W powyższym okresie odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wyłącznie obsługą suwnicy i nie był delegowany do jakichkolwiek innych zadań.

(v. akta rentowe i osobowe ubezpieczonego, zeznania świadków C. B. i J. L. k. 37verte)

W dniu 22 marca 2016 roku T. D. złożył wniosek o wykreślenie z rejestru członków otwartego funduszu emerytalnego, jednocześnie wnosząc o przekazanie na dochody budżetu państwa – zgodnie z obowiązującymi przepisami – środków pieniężnych zgromadzonych na jego rachunku w OFE.

(v. wiosek z dnia 22 marca 2016 roku k. 21)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z postanowieniami art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku poz. 1748 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W myśl art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4).

Co należy rozumieć pod pojęciem „przepisów dotychczasowych” rozstrzygnięte zostało w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01 (OSNP 2002/10/243), w której wskazano, iż zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy odesłanie do przepisów dotychczasowych, sankcjonujących obowiązywanie rozporządzenia, można odnosić tylko do tych przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), które regulują materię określoną w przepisie ustawy, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk, oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury. Zachowały zatem moc przepisy § 4-8a określające wiek emerytalny i okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przepisy § 9-15 określające wiek emerytalny i warunki przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych w szczególnym charakterze, a ponadto przepis § 3 określający ogólny wymagany okres zatrudnienia oraz przepis § 2 ust. 1 stanowiący, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zgodnie z § 3 w/w rozporządzenia, do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla mężczyzny okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla mężczyzn 60 lat, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych (§ 4 ust. 1). Praca w warunkach szczególnych winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1).

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony spełnia wszystkie powołane wyżej warunki do uzyskania prawa do emerytury, albowiem z dniem 13 listopada 2015 roku

osiągnął wiek 60 lat, w dniu 22 marca 2016 roku złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa i według stanu na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada staż emerytalny w wymiarze ponad 25 lat, w tym ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Na wstępie należy zauważyć, że okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego przed sądem wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi przez Kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, wyjaśnieniami stron.

W obecnym stanie prawnym zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjne. „W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku rozporządzenie jako akt wykonawczy oparty na ustawie nie może zawierać subdelegacji. W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy i wydane na jej podstawie akty wykonawcze. […] W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki „praca w szczególnych warunkach” przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach „A” i „B” do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego, w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 roku III RN 25/99 T. M. OSP 2002/4/48 t.2).

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że w spornych okresach od 15 października 1983 roku do 14 października 1984 roku (1 rok i 1 dzień), od 15 października 1984 roku do 31 grudnia 1984 roku (2 miesiące i 17 dni), od 5 lutego 1985 roku do 30 września 1985 roku (7 miesięcy i 24 dni), od 11 listopada 1985 roku do 22 lipca 1986 roku (8 miesięcy i 12 dni) oraz od 1 sierpnia 1990 roku do 30 września 1994 roku (4 lata i 2 miesiące) ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wyłącznie obsługą suwnic, tj. wykonywał pracę wskazaną w Dziale III, poz. 86 Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku nr 8, poz. 43 ze zm.). Dodatkowo w okresie od 23 lipca 1986 roku do 31 grudnia 1986 roku (5 miesięcy i 9 dni) odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace betoniarskie i zbrojarskie, tj. prace wskazane w dziale V, poz. 4 Wykazu A.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd Okręgowy w głównej mierze oparł na treści oryginalnych dokumentów znajdujących się w aktach osobowych T. D., których wiarygodność i autentyczność nie budzi żadnych wątpliwości. Co przy tym istotne, w aktach osobowych ubezpieczonego zachował się cały szereg dokumentów (angaże, umowy o pracę, karty obiegowe, kontrakty zagraniczne), które układają się w spójną i logiczną całość i jednoznacznie potwierdzają charakter wykonywanej przez niego w poszczególnych okresach zatrudnienia pracy. Z dokumentami tymi w pełni zgodne są również zeznania słuchanych w niniejszej sprawie w charakterze świadków C. B. i J. L., którzy pracowali z odwołującym w spornych okresach (C. B. w Zakładzie Produkcji (...) w Ł., zaś J. L. na kontrakcie zagranicznym (...) w B.) i którzy potwierdzili, że dokumentacja zachowana w jego aktach osobowych przedstawia rzeczywisty charakter jego pracy w tym czasie. Z kolei organ rentowy w toku całego postępowania zachował bierność i nie przedstawiał jakichkolwiek dowodów potwierdzających prawidłowość zaskarżonej decyzji, jak również nie negował wiarygodności dowodów przedstawianych przez ubezpieczonego.

Ubezpieczony legitymuje się zatem okresem pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym 15 lat oraz jak już wyżej wskazano spełnia wszystkie pozostałe warunki do nabycia prawa do emerytury.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia, zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 22 marca 2016 roku, tj. od daty złożenia przez niego wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.