Sygn. akt VI U 163/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 10 grudnia 2013 r., znak: (...)

w sprawie: A. S.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu A. S. prawo do emerytury od dnia (...)

2)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

3)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., odmówił A. S. prawa do emerytury, albowiem nie udowodnił on wymaganego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Na dzień 1 stycznia 1999 r. przyjęto staż sumaryczny 29 lat, 23 dni. Zakład nie uwzględnił żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W uzasadnieniu wskazał, iż pracował w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy od 18.03.1977 r. do 31.01.1993 r. w Zakładach (...) w B., wykonując bieżącą konserwację urządzeń i agregatów oraz prace remontowo budowlane na wydziałach będących w ruchu na których praca wykonywana była w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Zakład nie uznał za wykonywaną w szczególnych warunkach pracy ubezpieczonego od pracy od 18.03.1977 r. do 31.01.1993 r. w Zakładach (...) w B., z uwagi na braki formalne świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony A. S. urodził się w dniu (...) Do dnia 1 stycznia 1999 r. powód wykazał łącznie 29 lat, 3 dni okresów składkowych. Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

( okoliczności bezsporne)

Ubezpieczony A. S. zatrudnił się w Zakładach (...) w (...).03.1977 r. jako elektryk. Ubezpieczony pracował w lakierni, mieszalni farb, spawarni, ługowni, szlifierni i w pomieszczeniu gdzie były śrutownice przy usuwaniu awarii urządzeń elektrycznych czyli silników i innych urządzeń elektroenergetycznych, lamp przeciwwybuchowych, usuwał przecieki w ługowni. Wykonywał też pomiary elektryczne, bo w lakierni były urządzenia przeciwwybuchowe. Do obowiązków ubezpieczonego należało dbanie o stan techniczny, usuwanie awarii, naprawianie awarii i urządzeń elektroenergetycznych, które znajdowały się w obiekcie lakierni, ługowni, szlifierni oraz w pomieszczeniu przygotowania powierzchni metodą śrutowania. Wszystkie te pomieszczenia znajdowały się w wydziale W6, który podlegał wydziałowi eksploatacji. Swoje obowiązki ubezpieczony wykonywał na hali, na której pracownicy pracowali w szczególnych warunkach, naprawiając urządzenia, silniki i agregaty, podczas, gdy pozostałe urządzenia były w ruchu. To była stała praca ubezpieczonego w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 8 godzin dziennie. Pracownicy otrzymywali mleko i posiłki regeneracyjne. Ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

W świadectwie pracy ubezpieczonego z dnia 27.01.1993 r. wpisano, że pracował on w spornym okresie jako elektryk a w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 7.08.2000 r. wystawionych przez pracodawcę wpisano, że w spornym okresie ubezpieczony wykonywał prace z wykazu A dział XIV poz.25 stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. oraz , że w ubezpieczony był zatrudniony jako elektromechanik-elektryk

(dowód: angaże k.34-36,., karty wynagrodzeń w aktach osobowych, świadectwo pracy z dnia 27.01.1993 r., świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 7.08.2000 r. – akta rentowe ubezpieczonego; zeznania świadków S. L. i B. P., zeznania ubezpieczonego – zapis protokołu rozprawy płyta k.39 verte.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie wskazanych dokumentów, których prawdziwości i wiarygodności strony w toku procesu nie kwestionowały. Wiarygodne okazały się także zeznania świadków S. L. i B. P. oraz przesłuchanie samego ubezpieczonego. Dowody te korelują wzajemnie ze sobą i z całokształtem zebranego materiału dowodowego, nie ma wiec żadnych podstaw, aby je kwestionować, tym bardziej, że przesłuchani świadkowie nie mieli żadnego interesu zeznawać w sposób korzystny dla ubezpieczonego, a współpracowali z nim w spornych okresach czasu w Zakładach (...) w B.. Świadkowie musieli więc mieć pełną orientację, co do zakresu i czasu pracy ubezpieczonego oraz wykonywanych przez niego .

W ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości, iż ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych w okresie od 18.03.1977 r. do 31.01.1993 r. w Zakładach (...) w B., wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wykonując bieżącą konserwację urządzeń i agregatów oraz prace remontowo budowlane na wydziałach będących w ruchu na których praca wykonywana była w szczególnych warunkach.

Fakty, że w świadectwie pracy wpisano powodowi stanowisko elektryka a w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stanowisko elektromechanika-elektryka nie stały na przeszkodzie ustaleniu, w ocenie Sądu Okręgowego, że w istocie, w spornych okresach, ubezpieczony wykonywał bieżącą konserwację urządzeń i agregatów oraz prace remontowo budowlane na wydziałach będących w ruchu na których praca wykonywana była w szczególnych warunkach, czyli wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze to jest prace o których mowa w punkcie 25 działu XIV wykazu A . Do wniosku takiego prowadzą jednoznaczne zeznania świadków ( z których jeden był przełożonym powoda - B. P. ) i zeznania powoda.

Stosownie do treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”):

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ustawy w związku z paragrafami 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do emerytury może nabyć mężczyzna który spełnia następujące przesłanki: ukończył 60 lat; posiada co najmniej 25 letni okres zatrudnienia (art. 27 pkt 2 ustawy), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z § 2 ust 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r. (III AUa 3113/08, Lex nr 552003) „Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.” Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy, wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (tak SN w orzeczeniu z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Należy zauważyć, że w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, iż przewidziane w art. 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. między innymi wyroki z dnia 22 lutego 2007 r., I UK 258/06, OSNP 2008/5-6/81; z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008/21-22/328; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, Lex nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, Lex nr 483283; z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08, niepublikowany; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09, Lex nr 509022). Podzielając takie rozumienie instytucji emerytury z art. 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach, należy stwierdzić, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie przemawia za uznaniem, iż ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu, ponad wymagany okres 15 lat. Istotnym bowiem pozostaje, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (tak SN w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, Lex nr 619638).

Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, to m.in. prace bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie(wykaz A dział XIV pozycja 25).

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, iż za pracę w warunkach szczególnych należy uznać zatrudnienie powoda od 18.03.1977 r. do 31.01.1993 r. w Zakładach (...) w B., przy wykonywaniu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace bieżącej konserwacji urządzeń i agregatów na wydziałach będących w ruchu na których praca wykonywana była w szczególnych warunkach. Okoliczności te znajdują bowiem potwierdzenie nie tylko w jego aktach osobowych i aktach ZUS ale także w wiarygodnych zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków i samego ubezpieczonego.

Skoro więc przedstawione wyżej dowody wskazują jednoznacznie, że w spornych okresach ubezpieczony wykonywał powołane prace o których mowa w punkcie 25 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., to tym samym w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, iż wykonywał on przez ponad wymagane 15 lat pracę w warunkach szczególnych. Wnioskodawca spełnia zatem wszystkie warunki konieczne do przyznania emerytury (określone w cytowanych wyżej przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.).

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

W punkcie 3 wyroku stwierdzono, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Stosownie bowiem do art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji; organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Zgodnie z § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia, okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W myśl zaś § 21 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które miało zastosowanie przed organem rentowym) środkiem dowodowym, stwierdzającym okresy zatrudnienia, są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia (ust. 1); jeżeli pracownik ubiega się o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty (ust. 4). Skoro więc w toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony nie przedstawił właściwych dokumentów wystawionych przez pracodawcę, a okresy pracy w warunkach szczególnych udowodnił także m.in. zeznaniami świadków, to organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za wydanie błędnej decyzji odmawiającej prawa do emerytury, albowiem nie mógł przeprowadzić tych właśnie dowodów w trakcie prowadzonego przez siebie postępowania administracyjnego.

O kosztach orzeczono zgodnie z art.98 k.p.c. i przepisami rozporządzeni Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Milczarek