Sygn. akt: VI U 5371/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31.10.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu – E. N. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tego względu, że na dzień 1.10.1999r. nie udowodnił on, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu wniesionym do tut. Sądu ubezpieczony wskazał, że pracował w warunkach szczególnych również w okresach niezaliczonych przez ZUS i dlatego będzie mógł przejść na emeryturę z tytułu pracy w takich warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony – E. N. (ur. (...)) w dniu 26.09.2012r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniosek o emeryturę (k-46 ar). Na podstawie dokumentów znajdujących się już w organie rentowym oraz tych, które zostały dołączone do wniosku ustalono, że na dzień 1.01.1999r. jego łączny staż ubezpieczeniowy wynosi 25 lat 10 miesięcy i 14 dni, w tym 12 lat 6 miesięcy i 12 dni pracy w warunkach szczególnych i w dniu 31.10.2012r. wydano zaskarżoną decyzję (k-100 ar).

W myśl art. 184 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) oraz § 3 i § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), prawo do emerytury w wieku niższym, niż 65 lat może nabyć ubezpieczony mężczyzna urodzony po dniu 31.12.1948r., jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1.01.1999r. posiada 25-letni okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, w tym, co najmniej 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Z kolei przepis art. 32 ust. 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, do którego odsyła art. 184 przewiduje emeryturę w wieku niższym, niż 65 lat w przypadku mężczyzn w związku z rodzajem wykonywanej pracy tj. szczególne warunki, w jakich jest ona świadczona lub jej szczególny charakter), narażający na szybsze zrealizowanie się ryzyka emerytalnego z powodu wcześniejszej, niż powszechnie, utraty sprawności psychofizycznej pracownika.

Przepis ust. 2 art. 32 definiuje pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach stanowiąc, że jest nim pracownik zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia, lecz uregulowania tego przepisu nie precyzują szczegółowych przesłanek nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Przepis ust. 4 art. 32 tej ustawy odsyła w tej materii do dotychczasowych przepisów, którymi są przepisy rangi ustawy lub wydane na mocy delegacji ustawowej (vide: uchwala składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002r. IIIZP 30/11 OSNP 202/10/243). Aktem prawnym normującym tę problematykę jest cyt. rozporządzenie Rady Ministrów, które stanowi podstawę do ustalania przesłanek wskazanych w art. 32 ust. 4 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS tj. wieku emerytalnego, rodzajów prac oraz stanowisk a także warunków, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 tego artykułu przysługuje prawo do emerytury (vide: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004r. P 17/03 OTK-A 2004/6/57).

Należy zauważyć, iż zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 cyt. Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym Rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy.

Dowodem na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach miało być świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydane przez (...) Sp. z o.o. stwierdzające m. in., że E. N.w okresach od 2.11.1977r. do 30.06.1984r. pracował w warunkach szczególnych na stanowisku mechanika, wykonującego prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. W niniejszej sprawie pozwany nie kwestionował okresu zatrudnienia wymaganego do uzyskania emerytury przez ubezpieczonego, wskazując, że jego łączny staż ubezpieczeniowy wynosi więcej, niż wymagane 25 lat. Podniósł jednak, że nie udowodnił on w wystarczający sposób, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, albowiem w w/w świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych zakłady pracy potwierdzili wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych, jednak wpisy te nie spełniają wymogów formalnych, ponieważ błędnie powołano się na zarządzenie resortowe, gdyż dział, pozycja i punkt są właściwe dla spawacza elektryczno-gazowego.

Takie stanowisko pozwanego Sąd częściowo podzielił, albowiem faktycznie takie rozbieżności istnieją. Jednakże w postępowaniu sądowym dopuszczalne są wszelkie dowody, za pomocą, których można wykazać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń. W tym zakresie nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych określonych w cyt. Rozporządzeniu z 7.02.1983r., które dotyczą wyłącznie postępowania przed organem rentowym (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999r. II UKN 619/98 OSP 2002/2/26) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2003r. II UK 87/03 OSNPUSiSP 2004/14/248). W związku z powyższym Sąd przeprowadził dowód z akt osobowych powoda z okresu jego zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w Ś.(k-23), zeznań świadków J. B., B. K., J. P., R. W.(k-51), z akt rentowych R. W., J. B.oraz z przesłuchania ubezpieczonego.

Wynika z nich, że E. N., będąc zatrudniony od dnia 2.11.1977r. do 30.06.1984r. w tym Gospodarstwie, w okresie od 1.04.1981r. do 30.06.1984r. na stanowisku mechanika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy pojazdu gąsiennicowego, wymienione w Wykazie A Dziale VIII poz. 3 załącznika do cyt. rozporządzenia Rady Ministrów.

Dowody te Sąd uznał za wiarygodne. Treść wyjaśnień powoda koresponduje z treścią zeznań świadków oraz zawartością jego akt osobowych z okresu zatrudnienia w spornym okresie, wiarygodności, których pozwany nie zakwestionował. Podkreślenia wymaga, że dla oceny, czy pracownik wykonywał swoją pracę w warunkach szczególnych, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska przyjęta w nomenklaturze wewnątrzzakładowej, tylko rodzaj powierzonej pracy.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że ubezpieczony, posiadający ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, który w dniu(...) ukończył 60 lat, a nadto wykonywał prace w warunkach szczególnych przez okres, co najmniej 15 lat, spełnia warunki do przyznania mu prawa do „wcześniejszej emerytury”.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał odwołanie E. N. za uzasadnione i – na podstawie art. 477 14 § 2 kpc – orzekł, jak w pkt 1 sentencji wyroku.

W pkt 2 sentencji, Sąd – zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a cyt. ustawy i emeryturach i rentach z FUS – z urzędu musiał orzec w przedmiocie odpowiedzialności, bądź nieodpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zakład pracy, który wydał kwestionowane przez organ rentowy świadectwo wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych tj. (...)Sp. z o.o. istnieje. Przepisy § 4 ust. 4 i § 29 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11.10.2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) nakładają na organ rentowy obowiązek zwrócenia się bezpośrednio do ubezpieczonego, składającego wniosek, względnie do innych podmiotów (np. płatnika) o uzupełnienie dostrzeżonych braków.

W ocenie Sądu, jeżeli organ rentowy powziął wątpliwości, co do wiarygodności zakwestionowanego dokumentu, mógł bez większych przeszkód, zwrócić się do pracodawcy ubezpieczonego o ich wyjaśnienie, czy zobowiązać do złożenia korekty dokumentu.

Cyt. przepis art. 118 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. określa moment, od jakiego organ rentowy musi wydać decyzję w sprawie o świadczenie. Jest nim wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Może nim być wpływ orzeczenia organu odwoławczego, ale tylko wówczas, gdy organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie tej ostatniej, niezbędnej do wydania decyzji okoliczności.

Mało wnikliwe przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, polegające na nie zwróceniu się do płatnika o wyjaśnienie spornych kwestii było przyczyną wydania zaskarżonej decyzji, i dlatego – w ocenie Sądu – konsekwencje jej wydania z przekroczeniem w/w terminu, organ rentowy musi ponieść.

SSO Ewa Krakowska-Krawczak