Sygn. akt VI U 885/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2015 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: Z. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 21 lutego 2014 r., znak: (...)

w sprawie: Z. A.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę pomostową

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. A. prawo do emerytury pomostowej od dnia (...) r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

3)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., odmówił Z. A. prawa do emerytury na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, albowiem nie osiągnął on wieku 60 lat.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony Z. A., wnosząc o przyznanie prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy. W uzasadnieniu wskazał, iż był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w B. na stanowisku aparatowego w okresie od 7.03.1983 r. do 31.01.2008 r. i od 1.02.2008 r. do 31.03.2013 r. jako aparatowy (...). W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wskazano, że ubezpieczony pracował od 7.03.1983r. do 31.01.2008 r. przy pracach z wykazu A dział IV pkt.32 przy produkcji nitrozwiązków, amin oraz organicznych związków azotu, a w okresie od 1.02.2008 r. do 31.03.2013 r. jako aparatowy (...) wykonując prace wymienione w wykazie A dział IV pkt 1 przy produkcji chlorowców i związków chlorowcopochodnych nieorganicznych. Ubezpieczony stwierdził, że faktycznie stale i w pełny wymiarze czasu pracy zarówno na stanowisku aparatowego jak i aparatowego (...) pracował bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu- czyli wykonywał prace z wykazu B działu IV pkt.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz wymienione w pozycji 32 załącznika 1 do ustawy o emeryturach pomostowych i nabył prawo do emerytury na podstawie art.8 ustawy o emeryturach pomostowych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swe dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony Z. A., urodzony (...) zatrudnił się w dniu 7 marca 1983r. w Zakładach (...) i pracował tam do 31 marca 2013 r. Do 4 lutego 1990 r. ubezpieczony pracował na wydziale (...)jako aparatowy nitracji. Następnie ubezpieczony podjął pracę na wydziale (...) w budynku elektrolizy chloru przy przetwórstwie azbestu i wykonywał taką pracę do 31.03.2013 r., czyli do końca zatrudnienia. Jako aparatowy i aparatowy (...) ubezpieczony wykonywał te same czynności. Wydział składał się z oczyszczania solanki, hali elektrolizy i skraplania chloru. Ubezpieczony pracował w spornym okresie na hali elektrolizy. Praca aparatowego na hali elektrolizy polegała na sprawdzaniu poziomu solanki w elektrolizerze (który służył do produkcji chloru i wodoru), sprawdzaniu szczelności pokryw katod, węży chlorowych i wodorowych, temperatury wypływającego katolitu, pobieraniu prób do analiz zawartości chloru, wodoru i wodorotlenku, przygotowywaniu pulpy azbestowej, wlewaniu tej pulpy do elektrolizera, włączaniu elektrolizera i wyłączaniu oraz montażu i demontażu całego elektrolizera. Na początku jeden pracownik aparatowy przypadał na jeden rząd elektrolizerów, których maksymalnie było 25. Regulowanie elektrolizerów było głównym obowiązkiem aparatowego. Pulpa azbestowa była przygotowywana z azbestu krótko i długowłóknistego, wysypywano ją z worka do wiaderka i zalewano roztworem katolitu tworząc mieszaninę chlorku , sodu, wodorotlenku sodu i wody. Było to przetwarzanie azbestu, który pęczniał i razem z wodą tworzył pulpę, która stanowiła nowy produkt. Pulpa w elektrolizerach służyła temu, by po osadzeniu tej pulpy na siatce katodowej w procesie elektrolizy rozdzielić produkty takie jak wodór i chlor. Pulpa służyła więc do produkcji chloru przy wykorzystaniu przetworzonego azbestu. Aparatowy przy produkcji chloru pracował bezpośrednio przy przetwarzaniu azbestu, niezbędnego do procesu technologicznego. Ubezpieczony pracował w okresie od 5.02.1990 do 31.12.2013 r. przy produkcji chloru, w trakcie pracy przetwarzał azbest i to była jego stała praca w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 8 godzin dziennie w tym okresie. Na hali elektrolizy solanki znajdowały się elektrolizery - 8 rzędów po 25 elektrolizerów. Ubezpieczony zazwyczaj opiekował się na zmianie jedną serią czyli setką elektrolizerów. Pilnował ciśnienia chloru, wodoru, odpowiedniego poziomu solanki w elektrolizerach, lejności czyli wypływu katolitu z elektrolizera. Azbest wypływał razem z katolitem, co wymagało uzupełnienia przepon azbestowych i wtedy ubezpieczony jako aparatowy do wiadra wlewał solankę i wrzucał sypki azbest, mieszał kijem i wytworzony produkt wylewał przy pomocy lejka do elektrolizera.

W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, które otrzymał ubezpieczony wskazano, że ubezpieczony pracował od 7.03.1983 r. do 31.01.2008 r. przy pracach z wykazu A dział IV pkt.32 przy produkcji nitrozwiązków, amin oraz organicznych związków azotu, a w okresie od 1.02.2008 r. do 31.03.2013 r. jako aparatowy (...) wykonując prace wymienione w wykazie A dział IV pkt 1 przy produkcji chlorowców i związków chlorowcopochodnych nieorganicznych.

Ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę 23.01.2014 r. a stosunek pracy rozwiązał 31.03.2013 r.

dowód: dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonego; świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w aktach rentowych; zeznania świadków K. C., B. D.- zapis protokołu rozprawy k.62, R. Ł.- zapis protokołu rozprawy k.104, przesłuchanie ubezpieczonego – zapis protokołu rozprawy k.75, opinia biegłego sądowego T. L. k.111-116, wniosek o emeryturę i świadectwo pracy w aktach rentowych.

Sąd dał wiarę zgromadzonym dokumentom, albowiem ich prawdziwości strony nie kwestionowały w toku procesu. Wiarygodne okazały się także zeznania samego ubezpieczonego oraz świadków K. C., B. D. i R. Ł., którzy jednoznacznie wskazali, że w spornych okresach ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w warunkach szczególnych przy produkcji chloru i w trakcie pracy przetwarzał azbest. Dowody te korelują wzajemnie ze sobą i z całokształtem zebranego materiału dowodowego, nie ma wiec żadnych podstaw, aby je kwestionować, tym bardziej, że przesłuchani świadkowie nie mieli żadnego interesu zeznawać w sposób korzystny dla ubezpieczonego. Zeznania świadków i ubezpieczonego znalazły potwierdzenie w opinii biegłego, który analizując procesy technologiczne produkcji chloru, wodoru i wodorotlenku sodu prowadzone w Zakładach (...) w okresie pracy ubezpieczonego oraz czynności ubezpieczonego jako aparatowego i aparatowego (...) stwierdził, że w okresie od 5.02.1990 r. do 31.03.2013 r. pracował na Wydziale (...)bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu, czyli wykonywał pracę o której mowa w wykazie B dział IV pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w pozycji 32 załącznika 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Stosownie do treści art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa o emeryturach i rentach”): Dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32, 33, 39, 40, 46, 50, 50a i 50e, 184 oraz w art. 88 ustawy, o której mowa w art. 150, zostaną ustanowione emerytury pomostowe (ust. 2). Zasady, warunki i tryb ustanawiania emerytur, o których mowa w ust. 2, określi odrębna ustawa (ust. 3).

W myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie jednakże z art.8 ustawy pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, wynoszący co najmniej 10 lat.

W art. 3 tej ustawy ustawodawca wskazał, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy (ust. 1). Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust. 7).

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony Z. A. spełnia wszystkie warunki do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 i 8 ustawy o emeryturach pomostowych. Ubezpieczony ukończył wymagany wiek 55 lat, rozwiązał stosunek pracy z dniem 31.03.2013 r. i pracował w okresie od 5.02.1990r. do 31.03.2013 r. przy przetwórstwie azbestu a praca ta była zakwalifikowana do prac w szczególnych warunkach zarówno według przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ujętych w wykazie B dział IV pkt 1 rozporządzenia oraz w świetle przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych w pozycji 32 załącznika 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r. (III AUa 3113/08, Lex nr 552003) „Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.” Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy, wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (tak SN w orzeczeniu z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439). Powyższe poglądy, choć wyrażone na tle powołanego już rozporządzenia Rady Ministrów, odnieść należy w pełni również do przepisów normujących prawo do emerytury pomostowej, opartych na wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych i odpowiedniemu obowiązku wydania przez pracodawcę stosownego zaświadczenia w tym zakresie. Tak więc, mimo iż świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wystawione ubezpieczonemu, wykazywało inny charakter pracy ubezpieczonego, nie kwalifikując jej jako pracy przy przetwórstwie azbestu to jednakże fakt takiej pracy znalazł potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym w postaci dokumentów zawartych w aktach osobowych, a także zeznaniach świadków, opinii biegłego i przesłuchaniu ubezpieczonego. Podkreślenia wymaga, że pozwany organ rentowy, po doręczeniu opinii biegłego kwalifikującej pracę ubezpieczonego, jako pracę przy przetwórstwie azbestu nie zgłosił do niej zastrzeżeń.

W niniejszej sprawie spornym dla przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej okazało się charakter wykonywanej przez niego pracy w warunkach szczególnych w Zakładach (...) na stanowisku aparatowego w okresie od 7.03.1983 r. do 31.01.2008 r. i od 1.02.2008 r. do 31.03.2013 r. jako aparatowego(...).

Skoro więc postępowanie dowodowe potwierdziło charakter pracy ubezpieczonego jako pracy przy przetwórstwie azbestu, co w myśl art. 8 ustawy o emeryturach pomostowych dawało prawo do emerytury z osiągnięciem wieku 55 lat, ubezpieczony spełnił wszystkie warunki wynikające z powołanych przepisów prawa i ukończył wiek 55 lat, o którym mowa w art.8 ustawy o emeryturach pomostowych to nie było przeszkód, aby przyznać mu prawo do emerytury począwszy od dnia (...) r.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O braku odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji orzeczono w myśl 118 ust 1 a ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS z uwagi na niewłaściwe adnotacje w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, co wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed Sądem.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do treści art. 98 § 1 i 3 w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

SSO Ewa Milczarek