Czwartek, 28 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5876
Czwartek, 28 marca 2024
Sygnatura akt: II Ca 500/15

Tytuł: Sąd Okręgowy w Lublinie z 2015-10-07
Data orzeczenia: 7 października 2015
Data publikacji: 8 grudnia 2017
Data uprawomocnienia: 7 października 2015
Sąd: Sąd Okręgowy w Lublinie
Wydział: II Wydział Cywilny Odwoławczy
Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski
Sędziowie:
Protokolant: Emilia Trąbka
Hasła tematyczne: Gwarancja
Podstawa prawna: art. 65 § 1 i 2 k.c.

Sygn. akt II Ca 500/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2015 roku

  Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Protokolant Emilia Trąbka

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2015 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy G.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 3 marca 2015 roku, sygn. akt VIII C 394/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz Gminy G. kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 500/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 5 sierpnia 2014 roku powód Gmina G. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. kwoty 10.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia zapłaty, tytułem udzielonej gwarancji ubezpieczeniowej.

*

Wyrokiem z dnia 3 marca 2015 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I.  zasądził od (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz Gminy G. kwotę 10.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 lipca 2014 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1.500 zł tytułem kosztów procesu;

II.  nakazał zwrócić stronie powodowej kwotę 200 zł tytułem nadpłaconej opłaty od pozwu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 maja 2014 roku powód Gmina G. ogłosił przetarg nieograniczony na realizację zamówienia w postaci budowy budynku socjalnego na boisku sportowym na działce nr (...) w W. z przystosowaniem obiektu do organizacji zawodów sportowo-pożarniczych. Przetarg prowadzony był w oparciu o przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (dalej p.z.p.).

Zgodnie z postanowieniami zawartymi w rozdziale V Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 p.z.p., przystępujący do przetargu wykonawca miał złożyć m. in. aktualne zaświadczenie właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego potwierdzające, że wykonawca nie zalega z opłacaniem podatków lub zaświadczenie, że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu i aktualne zaświadczenie właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, potwierdzające, że wykonawca nie zalega z opłaceniem składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne lub potwierdzenie, że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu. Dokumenty te miały zostać złożone w formie oryginałów lub kserokopii poświadczonych za zgodność z oryginałem przez przedstawicieli uprawnionych do reprezentowania wykonawcy, określonych w przedstawionym akcie rejestracyjnym lub upoważnionego przedstawiciela wykonawcy. Jeżeli załączona kserokopia dokumentu byłaby nieczytelna lub budziła wątpliwości co do jej prawdziwości, zamawiający mógł żądać przedłożenia przez wykonawcę oryginału dokumentu lub notarialnie potwierdzonej kopii.

W rozdziale VIII SIWZ wskazano, że każda oferta musiała zostać zabezpieczona wadium o wartości 10.000 zł, które mogło być wniesione w jednej lub kilku formach, wśród których wymieniono m. in. formę pieniężną i gwarancję ubezpieczeniową. Wadium miało zostać wniesione przed upływem wyznaczonego terminu składania ofert, tj. do dnia 21 maja 2014 roku. Zamawiający miał zatrzymać wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 2 p.z.p., nie złożyłby dokumentów wskazanych w art. 25 ust. 1 p.z.p. lub pełnomocnictw, chyba że udowodni, iż wynika to przyczyn nie leżących po jego stronie. Wykonawca utraciłby wadium wraz z odsetkami na rzecz zamawiającego, jeżeli odmówiłby podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie, nie wniósłby zabezpieczenia należytego wykonania umowy lub zawarcie umowy stałoby się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

Jednym z przedsiębiorców biorących udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego był S. P., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Usługowy Zakład (...). Składając ofertę wniósł wadium w postaci gwarancji ubezpieczeniowej udzielonej przez pozwanego (...) Towarzystwo (...) Spółkę Akcyjną w Ł. do wysokości 10.000 zł. Mocą udzielonej gwarancji pozwany zobowiązał się nieodwołalnie i bezwarunkowo do zapłacenia kwoty nie wyższej niż suma gwarancyjna na pierwsze pisemne wezwanie beneficjenta, przedłożone w okresie obowiązywania gwarancji, zawierające oświadczenie, że wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

- zobowiązany odmówił podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie,

- zobowiązany nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy,

- zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie zobowiązanego,

- zobowiązany w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1 p.z.p. lub pełnomocnictw, chyba, że udowodni, że wynika to z przyczyn nie leżących po jego stronie.

Zgodnie z udzieloną gwarancją, gwarant miał dokonać zapłaty z tytułu gwarancji w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie miało być podpisane przez osoby uprawnione do reprezentowania beneficjenta i składania w jego imieniu oświadczeń, ze wskazaniem podstawy tego uprawnienia. Gwarancja miała być ważna w okresie od 21 maja 2014 roku do 20 czerwca 2014 roku.

S. P., celem wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 p.z.p., wraz z ofertą złożył m. in. zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach oraz zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Rzeczone dokumenty złożone zostały w formie kserokopii poświadczonych za zgodność z oryginałem przez wykonawcę.

W dniu 22 maja 2014 roku postępowanie przetargowe zostało rozstrzygnięte. Wybrano ofertę S. P..

Pismem z dnia 27 maja 2014 roku G. J., pełnomocnik biorącej udział w postępowaniu przetargowym B. J., poinformował powoda o zaistniałych wątpliwościach co do złożonych przez S. P. zaświadczeń.

Mając powyższe na względzie powód zwrócił się do S. P. o złożenie oryginałów wyżej wskazanych zaświadczeń. Pismo zostało wysłane zarówno listem poleconym jak i faksem. S. P. nie odpowiedział na wezwanie powoda.

Jednocześnie powód zwrócił się do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w L. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. o potwierdzenie wydania S. P. zaświadczeń. Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w L. poinformował powoda, iż zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach, którego kopię złożył S. P., nie zostało przez ten urząd wydane. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił udzielenia odpowiedzi na zapytanie powoda.

Wobec tego powód na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 3 i pkt 4 p.z.p. wykluczył S. P. z udziału w postępowaniu, zaś jego oferta na podstawie art. 24 ust. 4 p.z.p. została odrzucona. Ostateczne rozstrzygnięcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nastąpiło w dniu 9 czerwca 2014 roku.

Pismem z dnia 16 czerwca 2014 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty sumy gwarancyjnej. Wezwanie zostało podpisane nieczytelnie przez wójta powodowej gminy K. F. i opatrzone pieczęcią (...). W wezwaniu wskazano, że podstawą wypłaty roszczenia na rzecz beneficjenta stanowi okoliczność niezłożenia przez wykonawcę dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, w postaci zaświadczenia Urzędu Skarbowego o niezaleganiu w podatkach i zaświadczenia ZUS o niezaleganiu w opłacaniu składek. Wykonawca w następstwie powyższego został wykluczony z udziału w postępowaniu, zaś jego oferta została odrzucona, a w konsekwencji zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie zobowiązanego.

Pozwany odebrał wezwanie w dniu 18 czerwca 2014 roku i odmówił wypłaty kwoty gwarancji, podnosząc, że umocowanie Wójta Gminy G. K. F. nie zostało w żaden sposób udokumentowane.

W dniu 10 lipca 2014 roku powód ostatecznie wezwał pozwanego do zapłaty sumy gwarancyjnej, wskazując, że umocowanie wójta gminy do składania oświadczeń woli w imieniu powoda wynika wprost z przepisów prawa – art. 31 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym. Z treści umowy gwarancji ubezpieczeniowej nie wynikało zaś, aby beneficjent miał obowiązek składać jakikolwiek dokument potwierdzający fakt sprawowania przez Wójta Gminy G. funkcji. Do pisma powód dołączył zaświadczenie Gminnej Komisji Wyborczej o wyborze Wójta Gminy G. oraz ślubowanie Wójta Gminy G. K. F..

W odpowiedzi na wezwanie pozwany ponownie odmówił wypłaty kwoty gwarancji, ponawiając argumenty zawarte w poprzednim piśmie i wskazując, że brak formalny w postaci braku wykazania umocowania Wójta Gminy G. K. F. został uzupełniony po upływie terminu gwarancji, która obowiązywała do dnia 20 czerwca 2014 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dowodów ustalił powyższy stan faktyczny, podnosząc, że okoliczności te były bezsporne.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Strony – powoda jako beneficjenta zaś pozwanego jako gwaranta – łączyła umowa gwarancji ubezpieczeniowej. Zleceniodawcą umowy gwarancji był S. P., uczestnik organizowanego przez powodową Gminę przetargu publicznego, który wniósł wadium w formie przedmiotowej gwarancji ubezpieczeniowej, celem zabezpieczenia wykonania umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Umowa gwarancji ubezpieczeniowej jest umową nienazwaną, na mocy której gwarant zobowiązuje się do wypłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz beneficjenta gwarancji w przypadku zajścia przewidzianego umową wypadku. Umowa gwarancji ubezpieczeniowej jest umową abstrakcyjną, oderwaną od umowy zawartej pomiędzy ubezpieczycielem i zleceniodawcą gwarancji i pomiędzy zleceniodawcą gwarancji i beneficjentem.

Do umowy gwarancji ubezpieczeniowej zastosowanie znajdują ogólne przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zobowiązań umownych.

Zgodnie z zawartą przez strony umową gwarancji ubezpieczeniowej pozwany był zobowiązany do zapłaty nieodwołalnie i bezwarunkowo kwoty nie wyższej niż suma gwarancyjna, która wynosiła 10.000 zł, na pierwsze pisemne wezwanie beneficjenta, przedłożone w okresie obowiązywania gwarancji, zawierające oświadczenie, że wystąpiła jedna z sytuacji wskazanych w gwarancji.

W ocenie Sądu Rejonowego wszystkie przesłanki uzasadniające żądanie przez powoda wypłaty przez pozwanego sumy gwarancyjnej zostały spełnione.

S. P. nie złożył oryginałów żądanych zaświadczeń, zaś z informacji udzielonych przez organ skarbowy wynikało, że zaświadczenie o niezaleganiu przez tego wykonawcę w podatkach, którego kserokopię złożył w postępowaniu, nie zostało mu przez ten organ wydane. Zaświadczenia zostały złożone celem wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 p.z.p. (m. in. zaleganie z płatnością podatków, składek na ubezpieczenie społeczne). Jak stanowi art. 24 ust. 2 pkt 3 i 4 p.z.p. z postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego wyklucza się wykonawców, którzy złożyli nieprawdziwe informacje mające wpływ lub mogące mieć wpływ na wynik prowadzonego postępowania i wykonawców, którzy nie wykazali spełniania warunków udziału w postępowaniu. Zgodnie z treścią art. 24 ust. 4 p.z.p. ofertę wykonawcy wykluczonego uznaje się za odrzuconą.

Zawarcie umowy stało się zatem niemożliwe z przyczyn leżących po stronie zobowiązanego, którego, pierwotnie wybrana jako najkorzystniejsza, oferta została odrzucona.

Pozwany tych przesłanek nie kwestionował, a odmowę wypłaty kwoty gwarancji uzasadniał wyłącznie brakiem wykazania w terminie obowiązywania gwarancji stosownym dokumentem umocowania Wójta Gminy G. K. F..

W umowie gwarancji przewidziano, iż wypłata z tytułu gwarancji nastąpi w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, które powinno być podpisane przez osoby uprawnione do reprezentowania beneficjenta i składania w jego imieniu oświadczeń ze wskazaniem podstawy tego uprawnienia.

Zdaniem Sądu Rejonowego złożone przez powoda w terminie obowiązywania gwarancji wezwanie czyniło zadość temu wymaganiu. Zostało ono podpisane przez Wójta Gminy G. K. F. i opatrzone jego pieczęcią, wskazującą na pełnioną przez niego funkcję. Przepis art. 31 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 roku, poz. 594, ze zm.) stanowi, że wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy i reprezentuje ją na zewnątrz. Uprawnienie wójta do reprezentowania gminy wynika wprost z przepisów prawa. Wójt nie musi przedstawiać pełnomocnictwa ani innych dokumentów wskazujących na jego kompetencje. Wystarczy, że powoła się na pełnioną przez niego funkcję.

Powyższe korespondowało z treścią postanowień gwarancji ubezpieczeniowej, w której przewidziano, iż wezwanie do zapłaty skierowane do ubezpieczyciela powinno zostać podpisane przez osobę uprawnioną do reprezentowania beneficjenta i składania w jego imieniu oświadczeń (okoliczność nie kwestionowana przez pozwanego) ze wskazaniem podstawy tego uprawnienia.

Sąd Rejonowy podkreślił, że gwarancja wymagała jedynie wskazania podstawy uprawnienia a nie jego wykazania. Wskazanie podstawy uprawnienia następuje poprzez powołanie się w piśmie na pełnioną funkcję, w odróżnieniu od wykazania podstawy uprawnienia, które wiąże się ze złożeniem dokumentów dowodzących, że osoba powołująca się na pełnioną funkcję istotnie tę funkcję pełni.

Na podstawie tej, gramatycznej wykładni umowy gwarancji, Sąd Rejonowy ustalił jej treść, uznając, że taki też był rzeczywisty zamiar stron umowy.

W konsekwencji Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo co do należności głównej oraz na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c. w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie, przyjmując, że pozwany popadł w opóźnienie z upływem czternastodniowego terminu do zapłaty zakreślonego w wezwaniu do zapłaty, doręczonym pozwanemu w dniu 18 czerwca 2014 roku.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił przepisami art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zasądzając od pozwanego przegrywającego sprawę na rzecz wygrywającego powoda zwrot kosztów procesu obejmujących opłatę od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika powoda – radcy prawnego w stawce minimalnej określonej w § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).

*

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany (...) Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna w Ł., zaskarżając ten wyrok w punkcie I.

Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 65 § 2 k.c., polegające na jego niezastosowaniu i dokonaniu błędnej wykładni postanowień gwarancji ubezpieczeniowej zapłaty wadium nr (...) z dnia 21 maja 2014 roku w sposób nieuwzględniający celu oraz zamiaru stron i przyjęcie, że opatrzenie pisma pieczęcią wskazującą na pełnioną przez osobę je podpisującą funkcję stanowi wystarczające wskazanie podstawy uprawnienia do reprezentowania beneficjenta i składania w jego imieniu oświadczeń, podczas gdy prawidłowa wykładnia postanowień gwarancji wskazuje, że zamiarem pozwanego i celem zastrzeżenia, że wezwanie do zapłaty ma zostać podpisane przez osobę uprawnioną do reprezentowania powoda i składania w jego imieniu oświadczeń ze wskazaniem podstawy tego uprawnienia, było przekonanie pozwanego o podpisaniu wezwania przez uprawnioną osobę i jego skuteczności; wykonanie w/w zastrzeżenia w okolicznościach niniejszej sprawy powinno być rozumiane jako załączenie zaświadczenia Gminnej Komisji Wyborczej o wyborze K. F. na wójta bądź chociażby poprzez powołanie się w treści wezwania na podstawę uprawnienia w postaci wyboru wójta w wyborach z dnia 21 listopada 2010 roku,

II. naruszenie przepisów postępowania cywilnego w sposób mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a mianowicie naruszenie art. 233 § l k.p.c., polegające na przekroczeniu przez Sąd ram zasady swobodnej oceny dowodów poprzez dokonanie błędnej, sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego m. in. w postaci dokumentów: gwarancji ubezpieczeniowej zapłaty wadium nr (...) z dnia 21 maja 2014 roku, wezwania do zapłaty sumy gwarancyjnej z dnia 16 czerwca 2014 roku, wezwania ostatecznego przedsądowego z dnia 10 lipca 2014 roku, z pominięciem reguł interpretacyjnych wynikających z art. 65 k.c., co doprowadziło do wyciągnięcia przez Sąd odmiennych wniosków niż wynikające z treści tych dowodów, a mianowicie do błędnego ustalenia, że powód prawidłowo, zgodnie z zawartą przez strony umową, wezwał pozwanego do zapłaty sumy gwarancyjnej i pozwany powinien dokonać wypłaty sumy gwarancyjnej, pomimo, że w wezwaniu tym powód nie wskazał podstawy uprawnienia osoby je podpisującej do reprezentowania beneficjenta i składania w jego imieniu oświadczeń.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa Gminy G. w całości i o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne i ocenił dowody zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy przyjmuje te ustalenia za własne.

Sąd Rejonowy dokonał również prawidłowej oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego, którą Sąd Okręgowy podziela i zbędne jest powtarzanie tej argumentacji.

Istota apelacji sprowadza się do twierdzenia pozwanego, że Sąd Rejonowy dokonał błędnej wykładni umowy gwarancji zawartej przez strony, przyjmując, że powód wywiązał się z przewidzianego do skutecznego zgłoszenia żądania wypłaty sumy gwarancji obowiązku wskazania podstawy uprawnienia osoby podpisującej wezwanie do zapłaty. Mianowicie pozwany podnosi, że wykładnia umowy (z uwzględnieniem pozostałych dokumentów), dokonana na podstawie art. 65 § 2 k.c., powinna doprowadzić Sąd Rejonowy do ustalenia, iż powód powinien złożyć z wezwaniem do zapłaty również dokumenty wykazujące, że osoba podpisująca to wezwanie jako wójt Gminy G., pełni tę funkcję.

Odnosząc się do redakcji zarzutów apelacji przez pozwanego i do wskazania przez niego naruszonych przepisów należy zauważyć, że o ile ustalenie treści oświadczenia woli stron należy do ustaleń faktycznych, to wykładnia oświadczenia woli należy już do sfery zagadnień prawnych (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 roku, sygn. I CSK 472/11, Lex nr 1218165).

Zarzuty pozwanego Sąd Okręgowy ocenia jako nietrafne. Słusznie Sąd Rejonowy wskazał, że umowa gwarancji ubezpieczeniowej jest umową nienazwaną zawieraną pomiędzy gwarantem (zakładem ubezpieczeń) a beneficjentem gwarancji (w niniejszej sprawie powodową Gminą). Umowy takie należy uznać za dopuszczalne zgodnie z zasadą swobody umów (art. 353 1 k.c.), jest o nich mowa również w ustawie z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 roku, poz. 950, ze zm.), aczkolwiek bez określenia jej postanowień istotnych (por. też np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2006 roku, sygn. II CSK 25/06, Lex nr 195387).

Co do zasady słuszny jest wywód pozwanego, że oświadczenia woli zawarte w tej umowie powinny być interpretowane z uwzględnieniem art. 65 § 2 k.c., a mianowicie w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli ich dosłowne brzmienie. Na tle art. 65 k.c. należy przyjąć kombinowaną metodę wykładni, opartą na kryteriach subiektywnym i obiektywnym. W pierwszej fazie wykładni sens oświadczenia woli ustala się mając na uwadze rzeczywiste ukonstytuowanie się znaczenia między stronami. Oznacza to, że uznaje się za wiążący sens oświadczenia woli, w jakim zrozumiała go zarówno osoba składająca, jak i odbierająca to oświadczenie. Decydująca jest zatem rzeczywista wola stron. Podstawę prawną do stosowania w tym wypadku wykładni subiektywnej stanowi art. 65 § 2 k.c. Jeżeli okaże się, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli, konieczne jest przejście do drugiej, obiektywnej fazy wykładni, w której właściwy dla prawa sens oświadczenia woli ustala się na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak, jak adresat sens ten rozumiał i rozumieć powinien (art. 65 § 1 k.c.), por. np. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 roku, sygn. III CZP 66/95, OSNC 1995/12/168. Podkreślić jednak należy, że wątpliwości interpretacyjne, które nie dają się usunąć w drodze ogólnych dyrektyw wykładni oświadczeń woli, powinny być rozstrzygnięte na niekorzyść strony, która zredagowała tekst je wywołujący (in dubio contra proferentem), por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2014 roku, sygn. IV CSK 10/14, Lex nr 1552150, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2013 roku, sygn. IV CSK 1/13, Lex nr 1375459. Jest to tym bardziej istotne, gdy autorem oświadczenia woli jest profesjonalista w danej dziedzinie, jakim niewątpliwie jest ubezpieczyciel.

Odnosząc te wywody do stanu niniejszej sprawy należy wskazać, że umowa gwarancji ubezpieczeniowej nie była przez strony negocjowana, ale została zawarta poprzez złożenie oferty przez gwaranta (o treści wskazanej w dokumencie gwarancji ubezpieczeniowej z dnia 21 maja 2014 roku – k. 11) i jej przyjęcie przez beneficjenta gwarancji. Co więcej, strony nie kontaktowały się ze sobą na etapie zawierania umowy, ale gwarancję złożył S. P. w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że strony zgodnie rozumiały zapisy gwarancji w określony sposób, nieodpowiadający jej wykładni gramatycznej, który należałoby przyjąć na podstawie art. 65 § 2 k.c. za właściwą wykładnię tej umowy. Nie można też twierdzić, że cel umowy wymagał, aby powód wraz z wezwaniem do zapłaty złożył dokument wykazujący uprawnienie do reprezentowania powoda przez konkretną osobę pełniącą funkcję wójta gminy. Nie można tracić z pola widzenia tego, że umowa była zawierana z jednostką samorządu terytorialnego, której zasady reprezentacji są określone sztywno w ustawie z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 roku, poz. 594, ze zm.), a informacja o osobie, która pełni funkcję organu wykonawczego gminy, jest informacją publiczną, powszechnie dostępną.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że wykładnia oświadczenia woli pozwanego zawartego w umowie gwarancji ubezpieczeniowej, odwołująca się przede wszystkim do wykładni gramatycznej zwrotu „ze wskazaniem podstawy jego uprawnienia” została dokonana przez Sąd Rejonowy prawidłowo i zasługuje na aprobatę. Jak to wyżej wskazano, w sytuacji, gdy wezwanie do zapłaty w imieniu powoda podpisała osoba z podaniem jej imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji organu wykonawczego gminy, pozwany profesjonalista nie powinien mieć żadnych problemów ze zweryfikowaniem tej informacji, jeżeli nawet powziąłby wątpliwość co do tego, czy oznaczona osoba faktycznie pełni daną funkcję.

Tym samym powód jak najbardziej zasadnie działał w zaufaniu do treści oświadczenia woli pozwanego zawartego w umowie gwarancji ubezpieczeniowej, a odmowa wypłaty przez pozwanego sumy gwarancyjnej była niezasadna.

Pozwany nie sformułował żadnych zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, a Sąd Odwoławczy z urzędu uwzględnia tylko naruszenie prawa materialnego oraz nieważność postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 roku, sygn. II CSK 400/07, Lex nr 371445). Nie było zatem podstaw do zmiany tego rozstrzygnięcia.

Wobec oddalenia apelacji pozwanego, na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda zwrot kosztów postępowania odwoławczego obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika – radcy prawnego w stawce minimalnej właściwej w postępowaniu drugoinstancyjnym.

Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij