Czwartek, 28 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5876
Czwartek, 28 marca 2024
Sygnatura akt: I C 2110/11

Tytuł: Sąd Okręgowy w Białymstoku z 2012-12-21
Data orzeczenia: 21 grudnia 2012
Data publikacji: 15 listopada 2017
Data uprawomocnienia:
Sąd: Sąd Okręgowy w Białymstoku
Wydział: I Wydział Cywilny
Przewodniczący: Joanna Dorota Toczydłowska
Sędziowie:
Protokolant: st. protokolant Justyna Nowacka
Hasła tematyczne:
Podstawa prawna:

Sygn. akt IC 2110/11

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2012 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący:

SSO Joanna Dorota Toczydłowska

Protokolant:

st. protokolant Justyna Nowacka

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia roku

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Celnej w B.

przeciwko W. N. S. N.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  Uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Izby Celnej w B.umowę darowizny nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,1047 ha położonej w C.przy ulicy (...), gmina C., powiat (...), województwo (...), oznaczonej w ewidencji gruntów numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Białymstoku IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...), zawartą dnia 11 sierpnia 2008 roku pomiędzy darczyńcami W. N. (1)i K. N.a pozwanymi S. N.i W. formie aktu notarialnego przed notariuszem A. S.w Kancelarii Notarialnej w B., zapisaną w Repertorium A Nr 4916/2008 w celu umożliwienia powodowi zaspokojenia jego wierzytelności z tytułu zaległości podatkowych W. N. (1)w podatku akcyzowym za okresy: styczeń, marzec – sierpień, październik – grudzień 2003 roku oraz styczeń – kwiecień 2004 roku wraz z odsetkami za zwłokę naliczanymi jak od zaległości podatkowych od daty wymagalności do dnia zapłaty oraz kosztami egzekucyjnymi w wysokości 5.048,37 złotych;

II.  Odstępuje od obciążania pozwanych kosztami procesu;

III.  Przyznaje ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Białymstoku na rzecz adwokat U. D. –. K.7.200 złotych plus VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu.

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa – Dyrektor Izby Celnej w B. wniósł o uznanie umowy darowizny sporządzonej przez notariuszem A. S. w dniu 11 sierpnia 2008 roku – mocą której małżonkowie W. N. (1) i K. N. darowali pozwanym nieruchomość stanowiącą działkę nr (...) o obszarze 0,1047 ha położoną w C. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Białymstoku prowadzi księgę wieczystą nr (...) – za bezskuteczną wobec powoda w celu umożliwienia mu zaspokojenia jego wierzytelności z tytułu zaległości podatkowych W. N. (1) w podatku akcyzowym za okresy: styczeń, marzec – sierpień, października – grudzień 2003 roku oraz styczeń – kwiecień 2004 roku wraz z odsetkami za zwłokę naliczanymi jak od zaległości podatkowych od daty wymagalności do dnia zapłaty oraz kosztami egzekucyjnymi. Powód wniósł też o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, iż zobowiązania podatkowe zbywcy nieruchomości powstały z mocy prawa, a ich wysokość została zweryfikowana w postępowaniach podatkowych. Postępowania te zostały wszczęte przed dokonaniem zaskarżonej czynności i w ich toku ujawniono fakt dokonywania obrotu towarami akcyzowymi przez podatnika z pominięciem ewidencji księgowej – z uwagi na fakt, że od towarów nie został zapłacony podatek akcyzowy. W okresie prowadzenia działalności opodatkowanej dłużnik W. N. (2) pozostawał w związku małżeńskim, a przedmiotowa nieruchomość należała do majątku wspólnego małżonków. W toku postępowania podatkowego stosowny organ wydał decyzje utrzymane następnie w mocy przez sąd administracyjny. Egzekucja z majątku dłużników nie przyniosła efektów, przy czym w toku egzekucji dłużnik został zobowiązany do ujawnienia majątku i złożył wykaz majątku na podstawie art. 913 kpc. Powód wskazał też, że jako wierzyciel podejmował czynności zmierzające do zajęcia wierzytelności na rachunkach bankowych, podjął też ustalenia co do posiadanych przez W. N. (1) pojazdów oraz podejmował czynności egzekucyjne. W toku takich czynności ustalono, że dłużnik dokonał darowizny opisanej wyżej nieruchomości na rzecz swoich rodziców. Czynność ta zwiększyła zaś jego niewypłacalność, a ponadto utrudniła powodowi możliwość zaspokojenia swojego roszczenia. Powód zaznaczył, iż swoje roszczenie oparł na treści przepisów kc dotyczących skargi pauliańskiej. Wszystkie przesłanki służące uznaniu takiej skargi za zasadną zostały spełnione. Zaskarżona czynność została dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, bowiem zobowiązania podatkowe powstały przed jej dokonaniem, na dzień darowizny dłużnik był niewypłacalny, a nadto podejmował czynności w okolicznościach toczącego się postępowania egzekucyjnego. Zmniejszając swe aktywa mógł przewidywać pokrzywdzenie powoda. Powód wskazał też, że z uwagi na darmy charakter zaskarżonej czynności jest on zwolniony z obowiązku wykazywania subiektywnych przesłanej skargi pauliańskiej odnoszących się do świadomości pozwanych.

Pozwani S. N.i W. N.wnosili o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

Motywując swe stanowisko podnieśli, iż na mocy zaskarżonej umowy jedynie odzyskali swoją własność. Opisywaną wyżej nieruchomość nabyli bowiem w 1971 roku i nigdy nie przenieśli praw do niej na W. i K. N. w żadnej formie. Jednocześnie wskazali, iż umowa darowizny z dnia 11 sierpnia 2008 roku nie została zawarta w czasie postępowania egzekucyjnego. Dyrektor (...) w B. wydał prawomocną decyzję dotyczącą zobowiązań podatkowych W. N. (1) w dniu 01 grudnia 2008 roku, zatem zajęcie rachunku bankowego w dniu 30 maja 2008 roku nie miało podstaw prawnych. Po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska w piśmie procesowym z dnia 12 października 2012 roku pozwani podnieśli, iż wskutek umowy darowizny dłużnik nie stał się niewypłacalny /bądź niewypłacalny w wyższym stopniu/, niż był przed dokonaniem tej czynności. W toku postępowania egzekucyjnego nie podjęto bowiem żadnych czynności zmierzających do ustalenia dochodów współmałżonka dłużnika. Poza tym dłużnik posiadał lub posiada środki zgromadzone na rachunkach bankowych, z których egzekucja może być skuteczna. Zdaniem pozwanych wątpliwym też jest, że powód dokonując zaskarżonej czynności prawnej działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Umowa darowizny została bowiem zawarta w dniu 11 sierpnia 2008 roku, natomiast decyzje podatkowe za 2003 i 2004 rok zostały wydane przez Dyrektora (...) w dniu 01 grudnia 2008 roku, a zatem 4 miesiące później. Pozwani zaznaczyli też, że czym innym jest powstanie zobowiązania podatkowego z mocy prawa, a czym innym świadomość czy wiedza zobowiązanego, że takowe powstało, tym bardziej, że dłużnik od początku kwestionował fakt powstania jakiegokolwiek zobowiązania podatkowego oraz prawidłowość decyzji ustalających fakt jego powstania i wysokość. W 2003 roku nawet powód nie miał wiedzy na temat takiego zobowiązania, zaś postępowanie kontrolne zostało wszczęte dopiero w dniu 25 września 2007 roku. Nie każda kontrola prowadzi też do powstania zobowiązania podatkowego. Pozwani podkreślili też, że pierwszą decyzję wobec powoda wydano w dniu 05 maja 2008 roku i została ona uchylona na skutek wniesionego przez dłużnika odwołania, co dodatkowo tylko mogło utwierdzić go w przekonaniu, że nie posiada on żadnych zobowiązań z tytułu podatku akcyzowego względem Skarbu Państwa.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Bezspornym jest, iż w wyniku postępowania kontrolnego przeprowadzonego wobec W. N. (1)na podstawie postanowienia o wszczęciu postępowania kontrolnego Nr (...).(...)-431-611/07 z dnia 25 września 2007 roku, Dyrektor (...)w B.wydał w dniu 05 maja 2008 roku decyzję Nr (...).(...)-431-611/07/0 za poszczególne miesiące 2003 roku, w której określił zaniżenie zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym w łącznej kwocie 39.939,00 zł .

W dniu 30 maja 2008 roku 2008 roku powód – Dyrektor Izby Celnej w B.– wszczął egzekucję przeciwko W. N. (1)dokonując zajęcia wierzytelności z jego rachunku bankowego /k. 11 – 12/.

W związku z wniesionym przez W. N. (1) odwołaniem, Dyrektor Izby Celnej w B. decyzją nr 3100000-PA-9116-149/08 z dnia 04 sierpnia 2008 roku uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji wskazując mu jednocześnie na konieczność przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego.

Poza wszelkim sporem pozostaje też fakt, iż umową z dnia 11 sierpnia 2008 roku W. N. (1)wraz z żoną K. N.darowali stanowiącą ich własność nieruchomość położoną w C.przy ul. (...), gmina C., powiat (...), województwo (...), oznaczoną numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Białymstoku IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...)swoim rodzicom /teściom/ - pozwanym w niniejszej sprawie S. N.i W. N./k. 36 – 38/.

Następnie decyzją nr UKS W2PU-431-611-09-01/07/1 z dnia 01 grudnia 2008 roku Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w B., po przeprowadzeniu dodatkowego postępowania dowodowego, określił W. N. (1), prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...)w C., zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za miesiące styczeń, od marca do sierpnia i od października do grudnia 2003 roku w wysokości wyższej niż zadeklarowana przez podatnika /k. 39 – 55/. Decyzją z tego samego dnia – o nr (...)431-612-09-01/07/1 - Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w B.określił W. N. (1)zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za miesiące od stycznia do kwietnia 2004 roku w wysokości wyższej niż zadeklarowana.

Obie decyzje zostały utrzymane w mocy na podstawie decyzji Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia 18 maja 2009 roku /nr odpowiednio (...) - (...)-28/09/EL i (...) - (...)-29/09/KM/. W związku z tym Dyrektor Izby Celnej w B. jako wierzyciel na podstawie powyższych decyzji w dniu 27 maja 2009 roku wystawił przeciwko W. N. (1) tytuły wykonawcze: nr (...) - (...)-137/09/1, nr (...) - (...)-137/09/2, nr (...) - (...)-137/09/3, nr (...) - (...)-137/09/4, nr (...) - (...)-136/09/5, nr (...) - (...)-136/09/6, nr (...) - (...)-136/09/7, nr (...) - (...)-136/09/8, nr (...) - (...)-136/09/9, nr (...) - (...)-136/09/10 /k. 16 – 30/.

Skargi na wspomniane wyżej decyzje Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia 18 maja 2009 roku zostały oddalone wyrokami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z dni odpowiednio 30 listopada 2009 roku i 02 grudnia 2009 roku /k. 66 – 78/.

Egzekucja z majątku dłużnika nie przynosiła efektów /k. 62 – 64/, w związku z czym na wniosek wierzyciela postanowieniem z dnia 23 września 2011 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku w sprawie o sygn. II Co 4767/11 nakazał dłużnikowi W. N. (1) złożenia wykazu majątku z wymienieniem rzeczy i miejsca, gdzie się znajdują, przypadających mu wierzytelności i innych praw majątkowych oraz przyrzeczenia, że złożony przez niego wykaz jest prawdziwy i zupełny /k. 57/. Zarówno w złożonym wykazie majątku, jak i na rozprawie w dniu 23 września 2011 roku w toku wspomnianego wyżej postępowania, W. N. (1) jednoznacznie stwierdził, iż nie ma żadnego majątku, nie pracuje i nie prowadzi działalności gospodarczej, a jego jedynym źródłem utrzymania jest renta strukturalna /k. 58 – 60/.

Przedstawione wyżej okoliczności faktyczne, ustalone na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. wymienionych dokumentów oraz akt postępowania kontrolnego w zakresie prawidłowości obliczania i wpłacania podatku akcyzowego w 2003 i 2004 roku, zakończonych decyzjami Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. nr (...)431-611-09-01/07/1 z dnia 05 maja 2008 roku oraz (...)431-612-09-01/07/1 z dnia 05 maja 2008 roku, nie były przedmiotem sporu w niniejszym postępowaniu.

W ocenie Sądu należy zauważyć, iż cywilnoprawną ochronę wierzyciela przed niewypłacalnością dłużnika zapewniają miedzy innymi przepisy tytułu X księgi III kodeksu cywilnego. Przyznają one wierzycielowi uprawnienie do zaskarżania czynności dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela, czego konsekwencją może być uznanie tych czynności za bezskuteczne w stosunku do skarżącego.

Przesłanki tej ochrony wymienia art. 527 § 1 kc. Stosownie do tego przepisu, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba trzecia uzyska korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. O tym kiedy czynność prawna jest dokonywana z pokrzywdzeniem wierzycieli stanowi przepis art. 527 § 2 kc. Zgodnie z nim czynność prawna dłużnika jest dokonywana z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed dokonaniem czynności. Przesłankami skorzystania z ochrony, jaką daje skarga pauliańska są więc:

1) istnienie interesu wierzyciela w postaci wierzytelności,

2) dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią,

3) dokonanie przez dłużnika czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli, a jednocześnie takiej, z której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową,

4) dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

5) działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Należy przy tym bardzo wyraźnie podkreślić, iż wymóg złej wiary osoby trzeciej został wyłączony w przepisie art. 528 kc. Zgodnie z jego treścią jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Odnosząc się zatem do wyżej wymienionych przesłanek, wpływających w oczywisty sposób na ocenę zasadności powództwa, należy zdaniem Sądu zauważyć, iż wszystkie one zostały przez powoda wykazane. W pierwszej kolejności nie budzi wątpliwości fakt, iż syn pozwanych – W. N. (1) jest dłużnikiem powoda – Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Izby Celnej w B. z tytułu zaległych zobowiązań podatkowych, szczegółowo określonych wymienionymi wyżej tytułami wykonawczymi. Na uwagę zdaniem Sądu zasługuje tutaj fakt, że choć tytuły te zostały wydane w dacie późniejszej, niż data zawarcia umowy darowizny, to jednak w chwili podejmowania tej czynności prawnej W. N. (1) był już jednak dłużnikiem Skarbu Państwa. Wspomniane zaległe zobowiązania podatkowe stanowiły bowiem wierzytelność publicznoprawną, a zatem ustalenie sposobu i daty jej powstania musi być dokonane z uwzględnieniem regulacji prawnych, którą tą wierzytelność kształtują – w tym wypadku regulacji podatkowych, które posługują się odrębnymi pojęciami „obowiązku podatkowego” i „zobowiązania podatkowego”. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa /Dz.U. 2005, Nr 8, poz. 60 z późn. zm./, obowiązek podatkowy stanowi wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Obowiązek podatkowy jest zatem kategorią prawną i faktyczną zobiektywizowaną, co oznacza, że powstaje w warunkach przez prawo określonych niejako automatycznie, tj. niezależnie od woli i zamiaru podmiotów temu obowiązkowi podlegających. Obowiązek podatkowy uzależniony jest od zaistnienia prawnopodatkowego stanu faktycznego, na który składają się: element podmiotowy /kto musi zapłacić/ oraz element przedmiotowy /od czego musi zapłacić/. Zobowiązaniem podatkowym jest natomiast wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia m.in. na rzecz Skarbu Państwa podatku w wysokości, terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego /art. 5 op/. Z powyższego jednoznacznie wynika, iż odpowiednikiem wierzytelności o charakterze cywilnoprawnym jest zobowiązanie podatkowe. W art. 21 § 1 op określone zostały dwa sposoby powstawania zobowiązań podatkowych. Pierwszy z nich sprowadza się do zaistnienia określonego w ustawie regulującej konstrukcję danego podatku zdarzenia, z którym ustawa ta łączy powstanie zobowiązania podatkowego. Zdarzeniem tym jest np. osiągnięcie dochodu, przychodu, dokonanie obrotu. Związanie powstania zobowiązania z chwilą zaistnienia określonego stanu faktycznego dokonuje się na mocy ustawy, bez konieczności dokonywania jakichkolwiek czynności dodatkowych przez strony stosunku prawnopodatkowego. Zobowiązania tego typu powstają niejako automatycznie, bez względu na wolę i zamiar podatnika. Jedyną przesłanką decydującą o ich powstaniu jest zaistnienie stanu faktycznego, z którym ustawodawca łączy powstanie zobowiązania. Stąd też ten rodzaj zobowiązań określa się jako powstające z mocy prawa. Podatnik może nawet nie wiedzieć, co często ma miejsce w praktyce, że obciążające go zobowiązanie powstało i niezapłacone w terminie przeistoczyło się w zaległość podatkową. Późniejsze stwierdzenie przez organ podatkowy, że podatnik nie zapłacił w całości lub części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji prowadzi do tego, że organ podatkowy wydaje decyzję, w któreś określa wartość zobowiązania /decyzja określająca/. Decyzja ta ma charakter deklaratoryjny, ponieważ określa się w niej wysokość zobowiązania, które już powstało wcześniej – z mocy prawa /L. Etel, Komentarz do art. 21 op, Lex 2011/.

W niniejszej sprawie chodzi o zagwarantowanie Skarbowi Państwa skuteczności egzekucji należności z tytułu podatku akcyzowego. Bezspornym jest, iż zobowiązanie podatkowe w tym przypadku powstaje z mocy prawa, a podatnik miał obowiązek złożenia deklaracji z kwotą podatku w prawidłowej wysokości. To właśnie zatem złożenie stosownej deklaracji z zaniżonym – jak to wynika z akt kontroli i wyroków WSA w Białymstoku – podatkiem jest zdarzeniem rodzącym obowiązek podatkowy, który przekształca się w zobowiązanie podatkowe podatnika do zapłaty odpowiedniej należności budżetowej. Mając zaś na uwadze fakt, iż w niniejszej sprawie wierzytelność powstała wskutek zaniżenia podstawy opodatkowania w latach 2003 – 2004, należy uznać, że wierzytelność ta powstała jeszcze przed dokonaniem przez dłużnika rozporządzenia majątkowego, o ustalenie bezskuteczności którego wnosił powód. Jak już bowiem wyżej wskazano, umowa darowizny została zawarta w dniu 11 sierpnia 2008 roku. Na marginesie jedynie warto zaznaczyć, iż czynność ta została dokonana już po wszczęciu postępowania kontrolnego wobec W. N. (1) /25 września 2007 roku/ i po podjęciu pierwszych czynności zmierzających do wyegzekwowania zaległych należności publicznoprawnych /30 maja 2008 roku/.

Nie ulega też wątpliwości, iż dłużnik W. N. (1) dokonał czynności prawnej z osobami trzecimi, tj. z pozwanymi S. N. i W. N.. Czynnością tą była opisana już wyżej umowa darowizny nieruchomości przy ul. (...) w C., zawarta w formie aktu notarialnego w dniu 11 sierpnia 2008 roku przed notariuszem A. S. i znajdująca następnie odzwierciedlenie w stosownym wpisie w Księdze wieczystej. Nawiasem mówiąc z uwagi na formę czynności prawnej i fakt założenia wspomnianej księgi dla tej nieruchomości, trudno zdaniem Sądu wątpić, by własność owej zabudowanej nie przysługiwała pierwotnie właśnie dłużnikowi. Jednocześnie nie sposób pominąć, iż cechą istotnie wyróżniającą umowę darowizny od wielu umów nazwanych, uregulowanych w kodeksie cywilnym, jest jej nieodpłatność. Świadczenie darowizny jest bezpłatne tylko wtedy, gdy druga strony umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Nieodpłatność ta oznacza, że darczyńca, dokonując na rzecz drugiej strony przysporzenia, nie może uzyskać jakiegokolwiek ekwiwalentu ani w chwili dokonania umowy darowizny, ani też w przyszłości. Jak już wspomniano, bezspornym jest fakt dokonania czynności prawnej przez W. N. (1) w postaci umowy darowizny na rzecz pozwanych. Oczywistym jest zatem, iż wskutek opisanej czynności pozwani uzyskali korzyść majątkową bezpłatnie.

W niniejszej sprawie należy również przyjąć, że czynność prawna dokonana została z pokrzywdzeniem wierzyciela /powoda/. Jednocześnie, jak już wyżej wspomniano, pozwani osiągnęli korzyść majątkową, albowiem w skład ich majątku weszła opisana nieruchomość położona przy ul. (...) w C.. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że pokrzywdzenie w rozumieniu cytowanego art. 527 § 2 kc powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (orzeczenie Sadu Najwyższego z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00). Przyjmuje się, że powództwo - skargę pauliańską - uzasadnia każde powiększenie niewypłacalności, bez względu na jego rozmiar /wyrok SA w Lublinie z 19 marca 1997 r., I ACa 27/97, Apel. Lub. 1997, nr 4, poz. 19/. Jak wynika z poczynionych ustaleń dłużnik wyzbył się jedynego wartościowego składnika majątkowego, umożliwiającego pokrycie zobowiązań na rzecz wierzyciela. Wskazuje na to fakt bezskuteczności egzekucji, prowadzonej także z ruchomości dłużnika /samochodów/ i jego wierzytelności bankowych, co obrazują przedłożone przez powoda dokumenty. Wynika to również z opisanego już wyżej wykazu majątku, złożonego przez dłużnika wskutek stosownego postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku, ale także z zeznań samego W. N. (1), który przyznał, że nie ma żadnych aktywów, nie pracuje, a jedynym źródłem utrzymania jest renta strukturalna, która spod egzekucji jest zwolniona. Wbrew stanowisku pozwanych, sam fakt pozostawania przez dłużnika w związku małżeńskim i otrzymywanie emerytury przez jego żonę nie oznaczał jeszcze, iż W. N. (1) nie był niewypłacalny. Jego stan majątkowy nie pozwalał mu bowiem na regulowanie ciążących na nim długów, a należąca do niego nieruchomość była jedynym składnikiem, z którego owe długi mogły być spłacone.

Nie sposób też wreszcie pominąć, iż pozwani uzyskali korzyść majątkową na podstawie umowy darowizny, a zatem zgodnie z art. 528 kc powód może skutecznie żądać uznania tej czynności za bezskuteczną, chociażby pozwani nie wiedzieli i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogli się dowiedzieć, że darczyńca działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Nieodpłatne nabycie nieruchomości przez pozwanych powodowało zatem, że ich faktyczny stan wiedzy o zobowiązaniach syna pozostawał w niniejszej sprawie co do zasady bez znaczenia. Co więcej, zgodnie z art. 527 § 3 kc jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Nie ma zaś wątpliwości, iż umowa darowizny została zawarta w obrębie najbliższej rodziny, pomiędzy rodzicami, a synem.

W konsekwencji należy uznać, że postępowanie dowodowe wykazało zasadność powództwa w oparciu o art. 527 kc. Strona powodowa udowodniła, że dłużnicy dokonali czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela, na skutek tej czynności pozwani uzyskali korzyść majątkową, zaś dłużnicy działali ze świadomością pokrzywdzenia powoda. Z uwagi na nieodpłatność czynności prawnej bez znaczenia jest to, czy pozwani zdawali sobie sprawę z działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Dlatego też żądanie powoda uznania za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej dłużnika jest całkowicie uzasadnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt I sentencji na mocy art. 527 § 1 kc i art. 528 kc.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 102 kpc odstępując od obciążania nimi pozwanych z uwagi na ich wiek, sytuację majątkową i bardzo ciężki stan zdrowia.

Sąd przyznał też od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Białymstoku na rzecz adwokat U. D. K.7.200 złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu i powiększonej o należny podatek VAT, ustaloną na podstawie § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. U. 2002, nr 163, poz. 1348 ze zm./.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij