Sygnatura akt I C 979/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 20-05-2015 r.

Sąd w K.e Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jan Bartniak

Protokolant: sekretarka M. L.

po rozpoznaniu w dniu 8-05-2015 r. w K.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ł. (1)

przeciwko (...) S.A. w Ł.

o zapłatę kwoty 260,519 złotych

1.  Zasądza powódce M. Ł. (1) od pozwanego (...) S.A. w Ł. kwotę 109.037,84 (sto dziewięć tysięcy trzydzieści siedem złotych 84/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 9 sierpnia 2013 r.

2.  Oddala powództwo w pozostałej części.

3.  Nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w K.) tytułem opłaty sądowej: od powódki M. Ł. (1) z zasądzonego jej roszczenia kwotę 5.037 (pięć tysięcy trzydzieści siedem) złotych i od pozwanego kwotę 3.647 (trzy tysiące sześćset czterdzieści siedem ) złotych.

4.  Zasądza powódce od pozwanego kwotę 6.467,85 (sześć tysięcy czterysta sześćdziesiąt siedem złotych 85/100) złotych kosztów procesu.

SSO Jan Bartniak

Sygn. akt I C 979/14

UZASADNIENIE

Powódka M. Ł. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A w Ł. kwoty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z należnymi odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 15.06.2011 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego kwoty 10.518 zł 35 gr tytułem odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, jak również zasądzenie na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 26.01.2011 r. o godzinie 9.45 w miejscowości J., gm. L. doszło do wypadku drogowego w wyniku którego powódka – pasażerka pojazdu – doznała złamania kręgosłupa, a kierujący pojazdem marki F. (...) mąż M. Ł. (2) po przewiezieniu do szpitala zmarł. Powódka zaznaczyła, że sprawcę wypadku i kierującego pojazdem łączyła z pozwanym umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu. Po wypadku powódka została przyjęta do szpitala z rozpoznaniem złamania kręgosłupa oraz porażeniem kończyn dolnych. Powódka podała, że później przeszła szereg zabiegów rehabilitacyjnych, a skutki wypadku spowodowały zmianę w psychice powódki co wymagało wizyt u psychologa oraz neurologa. Pomimo podjętego leczenia powódka wskazała, że nie odzyskała w pełni władzy w nogach i nie jest w stanie funkcjonować bez pomocy innych osób. Powódka zaznaczyła również, że od pozwanego otrzymała wcześniej kwotę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz odszkodowania lecz przyznane kwoty nie pokrywają w pełni doznanej przez nią krzywdy oraz poniesionych kosztów leczenia (k.2-8).

Pozwane Towarzystwo (...) wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Pozwany wskazał w uzasadnieniu swojego stanowiska, że wypłacone powódce w toku postępowania likwidacyjnego zadośćuczynienie w kwocie łącznej 15.000 zł. odpowiada zakresowi uszkodzeń ciała, rozmiarowi doznanej krzywdy oraz natężeniu cierpień fizycznych i psychicznych, ich długotrwałości, nasileniu bólu oraz trwałych skutków jak inwalidztwo, a także wieku poszkodowanej, a zgłoszone przez powódkę żądanie jest rażąco wygórowane i nieadekwatne do doznanych obrażeń ciała (k.60-62). Pozwany wskazał także, że kwestionuje roszczenie co do wysokości, natomiast nie kwestionuje roszczenia co do zasady (k.73).

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie o sygn.. akt I C (...) Sąd Okręgowy w K. oddalił powództwo, odstępując nadto od obciążania powódki kosztami procesu poniesionymi przez stronę pozwaną. Sąd I instancji ocenił, że doszło do wyrządzenia szkody na osobie małżonkowi, który był pasażerem pojazdu, którym kierował drugi z małżonków jednocześnie sprawca szkody, a pojazd którym wyrządzono szkodę był przedmiotem współposiadania, to jednak powódka będąc także stroną umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych z pozwanym Towarzystwem (...), nie może być uznana za osobę trzecią. Istniejący po jej stronie przypadek konfuzji skutkuje brakiem odpowiedzialności pozwanego w tym procesie.

Od powyższego wyroku apelację złożyła powódka wskazując m.in. na błędną wykładnię (sądu I instancji) przepisów art. 822 k.c. i przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2011 r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 27 lutego 2014 r. i sprawę przekazał do tego Sądu do ponownego rozpoznania pozostawiając Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że w świetle ustaleń dokonanych w sprawie przez Sąd Okręgowy, nie budzi wątpliwości, „że mąż powódki był winien spowodowania wypadku i istniały podstawy do przypisania mu odpowiedzialności na podstawie art. 415 k.c.” Ponadto wyłączenie odpowiedzialności, na które powołał się sąd I instancji obejmuje wyłącznie „szkody na mieniu” natomiast „szkody na osobie” są objęte odpowiedzialnością gwarancyjna ubezpieczyciela. To, że Sąd Okręgowy pominął wnioski dowodowe zmierzające do wykazania rozmiaru krzywdy powódki i nie odniósł się do zasadności jej roszczeń co do wysokości, doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy, stąd rozpoznając sprawę ponownie, sąd pierwszej instancji winien przeprowadzić postepowanie dowodowe w zakresie dotyczącym zasadności roszczeń pozwu co do wysokości.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy i przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłych neurologa i psychiatry nadto uzupełniającym przesłuchaniu powódki, stanowiska procesowe stron pozostały niezmienione.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Powódka i M. Ł. (2) byli małżeństwem, a samochód osobowy marki F. (...) o nr rej. (...) był częścią ich majątku wspólnego i oboje byli jego współwłaścicielami.(niesporne, nadto dowód k. 107-108, zeznania powódki M. Ł. – k.83v-84v).

W dniu 15.04.2010 r. powódka M. Ł. (1) - działając w imieniu własnym oraz męża M. Ł. (2) - zawarła z pozwanym Towarzystwem (...) umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych o nr 347- (...), dotyczącą samochodu osobowego F. (...) o nr rej. (...), w której został wskazany okres ubezpieczenia od 15.04.2010 r. do 14.04.2011 r. (dowód : akta szkody (...) zeznania powódki M. Ł. – k.83v-84v).

W dniu 26.01.2011 r. powódka wraz z mężem wracali samochodem F. (...) o nr rej. (...) ze S. do miejsca zamieszkania w Z., przy czym samochodem tym kierował mąż powódki M. Ł. (2). W trakcie jazdy, w miejscowości J., gm. L., podczas wyprzedzania na prostym odcinku drogi jadącego w tym samym kierunku innego samochodu osobowego marki F. (...), którym kierował M. D., mąż powódki M. Ł. (2) nie dostosował prędkości jazdy do panujących warunków drogowych(oblodzona nawierzchnia), wpadł w poślizg i uderzył w przydrożne drzewo. W chwili wypadku M. Ł. (2) był trzeźwy, samochód którym kierował był sprawny i stan techniczny pojazdu nie miał żadnego wpływu na zaistniały wypadek. W wyniku wypadku M. Ł. (2) poniósł śmierć, natomiast pasażerka pojazdu - powódka M. Ł. (1) doznała ciężkich obrażeń ciała w postaci złamania kręgu Th 12 i L1 oraz porażenia kończyn dolnych.(niesporne) Prokurator Rejonowy w Słupcy postanowieniem z dnia 31.03.2011 r. sygn. akt Ds. (...) umorzył postępowanie karne w powyższej sprawie, na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 kpk z uwagi na śmierć osoby podejrzanej tj. M. Ł. (2) (dowód : k.1 k.44-45 akt Ds. (...) Prokuratury Rejonowej w Słupcy).

Bezpośrednio po wypadku powódka M. Ł. (1) została przewieziona do Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w S. na Oddział Chirurgiczny z rozpoznaniem złamania kręgosłupa Th l2 i L1 oraz porażeniem kończyn dolnych (dowód : k.13, k.115). Następnie tego samego dnia powódka została przetransportowana do Wojewódzkiego Szpitala (...) w K. na Oddział Neurochirurgiczny, gdzie koniecznym było przeprowadzenie zabiegu operacyjnego i tam powódka przebywała do 10.02.2011 r. (dowód : k.14,116).

Następnie do dnia 28.02.2011 r. powódka M. Ł. (1) przebywała w domu, a w okresie od 1.03.2011 r. do 23.05.2011 r. przebywała w Wojewódzkim Szpitalu (...) w K. na Oddziale Rehabilitacyjnym z Pododdziałem (...) Neurologicznej, gdzie przeszła zabiegi fizjoterapeutyczne (dowód : k.15,117). Dalszą rehabilitacje kontynuowała w domu. Natomiast w okresie od 2.09.2011 r. do 16.09.2011 r. przebywała w Sanatorium (...) w C.. W 2012 r. powódka M. Ł. (1) korzystała z zabiegów rehabilitacyjnych w klinice (...) Sp. z o.o. w P. (dowód : k.105-106). Powódka M. Ł. (1) do chwili obecnej kontynuuje zabiegi rehabilitacyjne u Ł. P. w (...) w S.. Na skutek problemów z odleżynami oraz zmianami skórnymi powódka korzystała także z wizyt w (...) u lekarz E. S. w S. (dowód : k.20, 113,114). Skutki wypadku z dnia 26.01.2011 r. wpłynęły również na zmiany w stanie zdrowia psychicznego powódki i z tego względu korzystała ona z wizyt w Poradni Psychologicznej K. K. oraz od 28.06.2012 r. rozpoczęła leczenie w Poradni Neurologicznej (...) G. Z. (dowód : k.17,18,19, 77-81, 93-95,96-104).

Powódka M. Ł. (1) w chwili wypadku pozostawała w związku małżeńskim z M. Ł. (2) od 28 lat. Bezpośrednio przed wypadkiem pracowała jako pracownik gospodarczy w firmie (...) w Z. u państwa S., przy czym faktycznie w ramach jej obowiązków była opieka nad dziećmi pracodawcy oraz prowadzenie ich domu i otrzymywała z tego tytułu wynagrodzenie wynoszące ok. 1.200 zł miesięcznie. Powódka (ur. 04.04. (...).) była wówczas osobą w pełni sprawną i zdrową. Natomiast po wypadku powódka nie mogła samodzielnie wykonywać najprostszych czynności dnia codziennego np. myć się, ubierać, większość czasu spędzała w pozycji leżącej i opiekę nad nią sprawował stale syn A. Ł. (1). W tym celu syn powódki wyprowadził się z dotychczasowego miejsca zamieszkania w P. i wrócił do matki. Wspomagała go w tym siostra- córka powódki K. Ł. (1), która również przyjeżdżała z P.. Powódka wymagała pomocy przy praniu, sprzątaniu, przygotowywaniu posiłków, a także w czynnościach higieny osobistej np. mycie, podawanie basenu, zmiany pampersów, jak również przy ubieraniu. Dzięki przeprowadzonemu w 2012 r. remontowi domu i dostosowaniu go do potrzeb osoby niepełnosprawnej powódka może poruszać się w nim za pomocą wózka inwalidzkiego i stała się bardziej samodzielna, dzięki czemu może ona obecnie przygotowywać dla siebie podstawowe posiłki. W dalszym ciągu jednak powódka wymaga pomocy innych osób i nie może zostać pozostawiona sama przez dłuższy czas, dlatego też syn A. Ł. (1) w dalszym ciągu opiekuje się na co dzień matką, w tym dalej zawozi ją na wizyty lekarskie oraz zabiegi rehabilitacyjne.

Konsekwencje wypadku wpłynęły również stan zdrowia psychicznego powódki, jej dotychczasową aktywność fizyczną oraz spotkania z rodziną. Przez dłuższy czas po wypadku powódka M. Ł. (1) nie chciała wychodzić z domu, wstydziła się i nie mogła pogodzić się z tym, że jest osobą niepełnosprawną, przy czym obecnie to ulega zmianie i powódka wychodzi na spacery (dowód : zeznania świadka A. Ł. – k.82-83, świadka K. Ł. – k.83, zeznania powódki M. Ł. –k.83v-84v).

W dniu 4.04.2011 r. do pozwanego (...) S.A. w Ł. wpłynęło zawiadomienie o zajściu w dniu 26.01.2011 r. zdarzenia zgłoszonego w oparciu o obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.

Decyzjami z dnia 17.05.2011 r. oraz 14.06.2011 r. pozwany przyznał powódce zadośćuczynienie w łącznej kwocie 15.000 złotych, nadto w dniu 24.05.2013 r. odszkodowanie w kwocie 21.630,81 zł., obejmujące także koszty dojazdów na leczenie - ryczałtem wyliczonym przez pozwanego w wysokości 19% kwot jako poniesione w okresie poprzedzających decyzję o wypłacie, a wykazywanych na podobnej zasadzie jak kwoty dochodzone w pozwie i zasady wyliczenia kwoty wypłaconej powódka nie zakwestionowała. (dowód: k.21, 22 oraz akta szkody (...)).

Powódka nie zaakceptowała wypłaconego jej zadośćuczynienia i pismem z dnia 15.03.2012 r. wystąpiła do pozwanego z wezwaniem do uiszczenia na jej rzecz dalszej kwoty 300.000 złotych(niesporne, nadto k.5 i k.23 akt). Pozwany w odpowiedzi na powyższe pismo powódki, pismem z dnia 19.04.2012 r. poinformował ją, że uznaje jej roszczenie za niezasadne i odmawia wypłaty.(dowód : k.23-26, 28 oraz akta szkody (...)).

Roszczenie dochodzone w pozwie precyzuje żądanie zadośćuczynienia na kwotę 250.000 zł., nadto (w związku leczeniem nie objętym decyzją pozwanego z 24.05.2013 r.), a poniesionych przez powódkę w okresie od września 2012 – 2013 r. powódka wniosła o zasądzenie odszkodowania w kwocie 10.518,35 zł., na którą składają się koszty związane z rehabilitacją powódki w kwocie 8.000 złotych, koszty zakupu sprzętu medycznego w kwocie 693 zł 51 gr oraz koszty dojazdu na zabiegi rehabilitacyjne wedle powódki w kwocie 1717 zł 74 gr złotych (dowód : k.29-41, 42-46, 47-55).

W następstwie zdarzenia z dnia 26.01.2011 r., powódka doznała szkód na zdrowiu psychicznym nadto w zakresie ortopedycznym i neurologicznym. W stanie klinicznym (na czas wyrokowania) dominują następstwa neurologiczne, w postaci porażenia obu kończyn dolnych (co uniemożliwia powódce chodzenie i samodzielne stanie). Z neurologicznego punktu widzenia (przy uwzględnieniu okresu 3,5 lat po zdarzeniu) jest mało prawdopodobne by powódka wróciła do samodzielnego funkcjonowania. W oparciu o skalę bólu (...) ( 1-10 punktów) należy przyjąć: 6 punktów w okresie 3 tygodni od wypadku, 4 punkty przez następne 3 miesiące, a następnie na poziomie 2 punktów (co jest typowe dla przebytych przez powódkę złamań kości). Przy czym proces rehabilitacji jest nadal konieczny w celu uniknięcia wtórnych przykurczy. W oparciu o zasady zawarte w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r., w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania, same neurologiczne następstwa na zdrowiu powódki pozostające w związku ze zdarzeniem z dnia 26.01.2011 r. stanowią 100% trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki (vide nie kwestionowana przez strony opinia biegłego ortopedy dr. n. med. Z. R. (1) k.197-200, dokumentacja medyczna k.201-211) Co do następstw ww. wypadku na stan zdrowia psychicznego powódki, to u powódki wystąpiły: reakcja żałoby i zaburzenia adaptacyjne o charakterze reakcji depresyjnej, co stanowi 10% uszczerbek na zdrowiu.(vide nie podważana przez strony procesu opinia biegłego psychiatry M. R. k.222-226)

Powódka nadal mieszka w domu, w którym wcześniej mieszkała z rodziną, aktualnie mieszka z nią syn, jego partnerka i ich dziecko (5 miesięczny wnuk powódki). Wszyscy oni prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Syn powódki nie pracuje, z tytułu opieki nad powódką pobiera zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 520 zł. miesięcznie, jego partnerka korzysta z urlopu macierzyńskiego i otrzymuje zasiłek macierzyński. Powódka pobiera rentę w kwocie po 1.870 zł. miesięcznie netto. Powódka korzysta z opieki lekarskiej lekarzy: neurologa (raz na 3 miesiące), urologa (raz na 6 miesięcy), psychologa (raz na 3 miesiące), a także z ciągłej rehabilitacji (w ramach NFZ przez okres miesiąca, następnie z zabiegów finansowanych ze środków własnych powódki). Powódka sprawnie porusza się na wózku, sama się umyje i ubierze (w pozycji leżącej), przy samodzielnej kąpieli ze względów bezpieczeństwa zawsze w pobliżu jest ktoś z domowników.(vide powódka k.237v).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie następujących dowodów :

- zeznań powódki M. Ł. (1) (k.83v-84v, k.237v) oraz zeznań świadków A. Ł. (1) (k.82-83), K. Ł. (1) (k.83-83v) oraz dokumentów w postaci: dokumentacji lekarskiej powódki (k.13-20,77-81, 93-95, 96-104, 105-106, 113,114,115,116,117, k.201-211), kserokopia decyzji o wypłacie odszkodowania (k.21,22), kserokopia wezwania do zapłaty z 15.03.2012 r. (k.23-26), kserokopia decyzji o odmowie wypłaty odszkodowania (k.28), kserokopia faktur VAT (k.29-55), kserokopia dowodu rejestracyjnego (k.107-108), akt Prokuratury Rejonowej w Słupcy Ds. (...) oraz akt szkody pozwanego (...) nadto nie kwestionowanej przez strony procesu opinii biegłych lekarzy: neurologa i psychiatry (k.197-200 i k.222-226)

Sąd dał wiarę zeznaniom powódki M. Ł. (1) oraz zeznaniom świadków A. Ł. (1) i K. Ł. (1), albowiem były one logiczne i zgodnie z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Wartość dowodowa dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie oraz opinii biegłych nie budziła wątpliwości Sądu, także żadna ze stron nie kwestionowała ich przydatności dla ustaleń niniejszej sprawy.

Sąd zważył co następuje :

Powódka M. Ł. (1) wniosła o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w kwocie 250.000 złotych na podstawie art. 445 § 1 k.c. oraz odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów leczenia w kwocie 10.518 zł 35 gr na podstawie art. 444 § 1 k.c., wskazując w uzasadnieniu pozwu, iż dochodzi powyższych roszczeń od pozwanego z uwagi na łączącą pozwanego ze sprawcą wypadku i wyrządzenia szkody (kierującego pojazdem) umową obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdów mechanicznych.

Zgodnie z art. 444 § 1 zd.1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Natomiast z art. 445 § 1 k.c. wynika, że w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Nadto z art. 822 § 1 k.c. wynika, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Oznacza to, iż powstanie obowiązku zapłaty przez zakład ubezpieczeń odszkodowania z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakłada powstanie odpowiedzialności ubezpieczonego albo ubezpieczającego.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu odpowiedzialności cywilnej została uzupełniona ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (tj. 2003.124. (...) ze zm.).

Zgodnie z art. 34 ust. 1 powyższej ustawy z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Natomiast z art. 36 ust. 1 zd.1 powyższej ustawy wynika, że odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że w dniu 26.01.2011 r. powódka M. Ł. (1) wraz z mężem M. Ł. (2) w miejscowości J.. gm. L., uczestniczyli w wypadku drogowym, którego sprawcą był mąż powódki M. Ł. (2), kierujący wówczas samochodem marki F. (...) o nr rej. (...), w wyniku którego to zdarzenia mąż powódki zmarł, a powódka M. Ł. (1) doznała ciężkich obrażeń ciała w postaci złamania kręgu Th 12 i L1 oraz porażenia kończyn dolnych.

Bezsporne we sprawie jest i to, że powódka w dniu 15.04.2010 r. - działając w imieniu własnym oraz męża M. Ł. (2) - zawarła z pozwanym Towarzystwem (...) umowę odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (o nr (...)), dotyczącą samochodu osobowego F. (...) o nr rej. (...), w której został wskazany okres ubezpieczenia od 15.04.2010 r. do 14.04.2011 r., przy czym powyższy samochód stanowił część majątku wspólnego powódki i jej męża.

Nie ulega wątpliwości, że pozwane Towarzystwo (...) odpowiada w zakresie odpowiedzialności OC sprawcy wypadku. Pozwany ubezpieczyciel odpowiada na zasadzie ryzyka. Co należy podkreślić pozwane Towarzystwo nie kwestionowało swojej odpowiedzialności za szkodę co do zasady. Cywilnoprawna odpowiedzialność sprawcy wypadku została uregulowana w art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c., zgodnie z którym odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi jego samoistny posiadacz, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

W przedmiotowej sprawie niespornym jest, że współposiadaczem pojazdu i jednocześnie jego kierującym był mąż powódki ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu w pozwanym Towarzystwie. Na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia, zaś zgodnie z art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń.

Odpowiedzialność samoistnego posiadacza pojazdu została oparta na zasadzie ryzyka, zatem jest niezależna od jego winy. Przesłanki odpowiedzialności są następujące: ruch pojazdu, szkoda, związek przyczynowy pomiędzy ruchem a szkodą. Przesłanki te udowodnić musi poszkodowany i co jest niesporne, powódka uczyniła w toku procesu. Z kolei ciężar udowodnienia wystąpienia jednej z trzech przesłanek egzoneracyjnych, powodujących wyłączenie odpowiedzialności spoczywa na sprawcy.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, że powódka doznała szkody na osobie, zaś szkoda ta została spowodowana przez ruch samochodu kierowanego przez jej męża jednocześnie sprawcę wypadku (ubezpieczonego w pozwanym Towarzystwie). Wskutek wypadku powódka doznała skutkującego 100 % uszczerbkiem na jej zdrowiu. Do dnia dzisiejszego nie odzyskała pełnej sprawności. Jednocześnie nie zaszła w sprawie żadna z przesłanek egzoneracyjnych, gdyż sam pozwany nic takiego nie wskazywał. (vide art. 6 k.c.).

Wobec ziszczenia się przesłanek odpowiedzialności pozwanego, należało przejść do oceny zasadności żądań powódki w zakresie objętych pozwem, a dotyczących zadośćuczynienia i odszkodowania. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r. ( I PK 47/05) wskazuje, że określony procentowo uszczerbek służy tylko jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia. Należne poszkodowanemu (pokrzywdzonemu czynem niedozwolonym) zadośćuczynienie nie może być mechanicznie mierzone przy zastosowaniu stwierdzonego procentu uszczerbku na zdrowiu. W prawie ubezpieczeń społecznych wysokość należnego jednorazowego odszkodowania jest zryczałtowana, w prawie cywilnym wysokość zadośćuczynienia jest zindywidualizowana. ( M.P.Pr. (...)).

W zakresie żądania powódki wypłaty zadośćuczynienia zgodnie z art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w art. 444 k.c., sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Kryteria wyznaczające wysokość zadośćuczynienia mają charakter ocenny. Wyrażenie „odpowiednia suma" pozostaje w związku z tym, że ze względu na istotę krzywdy nie da się jej wyliczyć w sposób ścisły, w przeciwieństwie do szkody rzeczowej. Jednym z kryteriów określających „odpowiedniość" zadośćuczynienia jest jego kompensacyjny charakter, musi więc ono przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, przy utrzymaniu jej jednak w rozsądnych granicach (tak by nie skutkowało nieuzasadnionym wzbogaceniem). Określając wysokość zadośćuczynienia należy mieć na uwadze zindywidualizowane skutki, to jest intensywność doznanych cierpień, czas ich trwania, ujemne skutki zdrowotne, jakie osoba poszkodowana będzie zmuszona znosić w przyszłości, przy czym wysokość ta nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa i winna być utrzymana w rozsądnych granicach. Powódka wskutek wypadku doznała porażenia obu kończyn dolnych, które samo w sobie stanowi 100% trwały uszczerbek na jej zdrowiu, który z neurologicznego punktu widzenia nie pozwala na prognozę że powódka może wrócić do w pełni samodzielnego funkcjonowania. Do dnia dzisiejszego i nadal powódka jest zmuszoną poddawać się zabiegom rehabilitacyjnym, w domu i poza domem porusza się na wózku, odczuwa ból na poziomie 2 punktów w 10 punktowej skali bólu (...).

Orzecznictwo Sądu Najwyższego jak np. wyrok z dnia 20 kwietnia 2006 r.( IV CSK 99/05) wskazuje, m.in. że na podstawie art. 445 § 1 k.c. „w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ze względu na niewymierność krzywdy, określenie w konkretnym wypadku odpowiedniej sumy pozostawione zostało sądowi. Sąd dysponuje w takim wypadku większym zakresem swobody, niż przy ustalaniu szkody majątkowej i sumy potrzebnej do jej naprawienia. Nie oznacza to jednak, by ocena sądu nie poddawała się weryfikacji pod kątem jej zgodności z dyspozycją art. 445 § 1 k.c. Kryteria istotne przy ustalaniu "odpowiedniej" sumy zadośćuczynienia to: rodzaj naruszonego dobra, zakres i rodzaj rozstroju zdrowia, czas trwania cierpień, wiek pokrzywdzonego, intensywność ujemnych doznań fizycznych i psychicznych, rokowania na przyszłość , stopień winy sprawcy.” ( LEX nr 198509)

W niniejszej sprawie sprawcą wypadku był mąż powódki, nikt z uczestników procesu nie wskazuje by działania sprawcy wypadku były nacechowane złą wolą, (a powódka przesłuchana w dniu 30.03.2011 r. w cyt. sprawie Ds. (...), wskazywała na to, że „mąż był ostrożnym kierowcą”). Kierujący pojazdem był trzeźwy, samochód był sprawny i stan techniczny pojazdu nie miał żadnego wpływu na zaistnienie wypadku. Śmierć sprawcy zdarzenia drogowego uniemożliwiła przedstawienie mu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 k.k.

Biorąc zatem pod uwagę ww. okoliczności, nadto intensywność i długotrwałość cierpienia fizycznego związanego z bólem i ograniczeniami ruchowymi oraz psychicznego związanego z wyłączeniem z normalnego życia, w ocenie Sądu żądana przez powódkę kwota łączna z tytułu zadośćuczynienia w wysokości 250.000 zł. jest zawyżona. W ocenie Sądu kwota 100 000 złotych (wraz z wypłaconą bezpośrednio po zdarzeniu kwotę 15.000 złotych) stanowi odpowiednią rekompensatę doznanych cierpień i ograniczeń, nie prowadząc jednocześnie do bezpodstawnego wzbogacenia. Uwzględnia kontekst trwałości skutków wypadku, stopień ograniczeń ruchowych powódki. Jak stwierdzili w opiniach biegli z zakresu psychiatrii i neurologii powódka wskutek wypadku stała się osobą niepełnosprawną, zależną od innych osób, narażaną na ból i cierpienie związane z samym urazem, przebytym zabiegiem operacyjnym jak również długotrwałą i bolesną rehabilitacją, a jednocześnie uwzględnia okoliczności związane z osobą sprawcy wypadku, niewielki stopień winy sprawcy wypadku za którego dopowiada ubezpieczyciel. C.. wyżej okoliczności przemawiają jednocześnie przeciwko koncepcji strony pozwanej (vide odpowiedź na pozew k.61-62), by całość zadośćuczynienia zamykała się w kwocie 15.000 zł. wypłaconych powódce w toku postepowania likwidacyjnego, jako „utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom życia oraz przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa”.

Zgodnie z art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Powódka dochodziła odszkodowania w kwocie 10.518,35 zł., na którą składają się: koszty związane z rehabilitacją powódki w kwocie 8.000 złotych, koszty zakupu sprzętu medycznego w kwocie 693 zł 51 gr oraz koszty dojazdu na zabiegi rehabilitacyjne wedle powódki w kwocie 1717 zł 74 gr.

Stanowisko pozwanego w zakresie dotyczącym odszkodowania (vide protokół rozprawy z dnia 08.05.2014 r.) odwołuje się do oceny sądu w zakresie mocy dowodowej przedłożonych przez powódkę dokumentów. W ocenie Sądu nie budzą wątpliwości faktury na kwotę łączną 8.000 zł., dotyczące kosztów rehabilitacji powódki (w 2012 r. i w 2013 r.) tym bardziej, że co zauważył biegły dr. n. med. Z. R., zabiegi z zakresu rehabilitacji medycznej były i są powódce nadal niezbędne, podobnie koszt zakupu sprzętu medycznego (9 sztuk faktur na kwotę łączną 690,56 zł.) Jedyną wątpliwość budzi 27 sztuk dokumentów dotyczących kosztów dojazdów powódki na zabiegi rehabilitacyjne (łącznie 1.827,79 zł.). Nie zawierają one informacji, których wykazanie było w ocenie pozwanego konieczne już na etapie likwidacji szkody w postępowaniu poprzedzającym wytoczenie procesu. W tej sytuacji gdy powódka nadal ograniczyła się do przedłożenia dowodów zakupu paliwa, nie łącząc ich z konkretnymi pobytami u rehabilitanta bądź z terminami konsultacji medycznych, zastosowano podobną metodę wyliczenia - ryczałt stanowiący 19% kwoty żądanej z tytułu dojazdów - jaki zastosował pozwany w trakcie likwidacji szkody, co wtedy powódka akceptowała. W tej sytuacji z kwoty 1.827,79 zł. żądanej z tytułu kosztów dojazdu powódki na rehabilitację i konsultacje medyczne, uwzględniono 19% tj. kwotę 347,28 zł, co sprawia, że łącznie z tytułu odszkodowania zasądzono kwotę 9.037,84 zł (8.000 zł + 690,56 zł +347,28 zł).

Należy wskazać, że powódka występowała w okresie poprzedzającym wytoczenie powództwa w tej sprawie, z różnymi kwotami żądania w zakresie dotyczącym zadośćuczynienia i tak pismem z dnia 15.03.2012 r.(a więc po dokonaniu wypłaty 15.000 zł. zadośćuczynienia), żądała kwoty 300.000 zł., by w pozwie kwotę tą określić jako 250.000 zł. Powyższe sprawia, że pozwany dowiedział się o ostatecznym żądaniu zadośćuczynienia dopiero z chwilą doręczenia mu odpisu pozwu w tej sprawie tj. w dniu 08.08.2013 r., stąd odsetki ustawowe od zasądzonego zadośćuczynienia zostały zasądzone od dnia 09.08.2013 r., tj. zgodnie z żądaniem pozwu dotyczącym odszkodowania.

Powyższe skutkuje orzeczeniem z pkt 1 i 2 wyroku.

Powódka mocą postanowienia tut. Sądu z dnia 8 maja 2013 r., w sprawie o sygn.. akt I Co (...), była zwolniona tymczasowo od 2/3 kosztów sądowych. Uwzględniając stosunek wzajemny kwot żądanych w pozwie z kwotami zasądzonymi powódce w wyroku, stwierdzić należy, że powódka wygrała proces w 42%. Opłata stosunkowa od żądań pozwu to 13.026 zł. Powódka uiściła kwotę 4.342 zł. stanowiącą 1/3, stąd brakującą kwotą opłaty stosunkowej od żądań pozwu obciążono powódkę w 58%(5.037 zł) i pozwanego w 42%(3.647 zł.), stosownie do wyniku procesu i przepisu art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.) w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. Sąd nakazał pobrać od pozwanego i od powódki z zasądzonego jej roszczenia na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w K. kwoty określone w punkcie 3-cim wyroku.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w punkcie 4-tym wyroku na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając. Koszty procesu poniesione przez powódkę stanowią: (koszty zastępstwa procesowego za I i II instancję 8.856 zł + 6.642 zł + wydatki związane z opiniami biegłych: 581, 98 zł i 403 zł + koszty sądowe 8.684 zł = 25.166,98 zł. z czego 42% stanowi kwot 10.570,98 zł.). Koszty procesu pozwanego stanowi suma kosztów zastępstwa procesowego 7.217 zł. + koszty zastępstwa procesowego związane z zażaleniem 600 zł. i opłatą od zażalenia 72 zł = 7.889 zł z czego 58% stanowi kwotę 4.102,28 zł.) Powyższe skutkuje orzeczeniem z pkt 4 wyroku (10.570,13 zł. – 4.102,28 zł = zasądzone powódce 6.467,85 zł.)

(-) SSO Jan Bartniak