Sygn. akt II Ca 228/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa S. F. (1) – reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową A. F.

przeciwko D. B.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego D. B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 13 lutego 2014 roku, sygn. akt III RC 700/13

zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w ten sposób, iż powództwo oddala.

Sygn. akt. II Ca 228/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 lutego 2014 roku w sprawie III RC 700/13 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. podwyższył alimenty od pozwanego D. B. na rzecz małoletniego powoda S. F. (1) z kwoty po 180 zł miesięcznie do kwoty po 280 zł miesięcznie. W pozostałym zakresie powództwo w punkcie drugim oddalił. Orzekł także o kosztach procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Małoletni S. F. (1) obecnie ma 8 lat. Należy zapewnić podstawowe utrzymanie w postaci: ubrania, wyżywienia, środków czystości, przyborów i podręczników szkolnych, dojazdów do szkoły, co kosztuje 200,00 zł. miesięcznie. Pozostaje pod stałą opieką logopedy. Jest leczony neurologicznie. Obiady w szkole kosztują 10,00 zł dziennie. Małoletni nie ma majątku, ani własnych dochodów. Miesięczny koszt utrzymania dziecka jego matka oceniła na kwotę 450,00 zł. Od ostatniej sprawy alimentacyjnej powód urósł, rozpoczął naukę w szkole podstawowej, pogorszył się stan jego zdrowia.

Matka dziecka A. F. ma 26 lat. Nie ma zawodu, ma wykształcenie podstawowe. Jest zarejestrowana od 10 stycznia 2013 roku jako bezrobotna bez prawa do zasiłku. Oprócz syna ma na utrzymaniu dwoje dzieci w wieku 7 lat oraz 5 miesięcy. Ponosi opłaty za mieszkanie: energia elektryczna 400,00 zł., opłaty pozostałe około 700,00 - 800,00 zł. Mieszka z dziećmi i mężem.

Pozwany D. B. ma 33 lata. Nie ma zawodu, ma wykształcenie podstawowe. Oprócz powoda ma na utrzymaniu żonę i czworo dzieci w wieku 6, 5, 2 lata oraz najmłodsze urodzone (...). Utrzymuje się z renty socjalnej w kwocie 698,17 zł - do wypłaty 415,58 zł. Jest całkowicie niezdolny do pracy z powodu wypadku. Nie ma majątku. Za czynsz płaci 200,00 zł., za energię elektryczną 400,00 zł., za gaz 50,00 zł. Córka pozwanego choruje na serce. Z małoletnim powodem nie utrzymuje żadnych kontaktów. Jego sytuacja uległa pogorszeniu, bowiem rodzą się mu kolejne dzieci.

Alimenty na rzecz małoletniego S. F. (2) od pozwanego D. B. ostatni raz były ustalane wyrokiem Sądu Rejonowego w Piotrkowie trybunalskim z 14 września 2010 roku w sprawie sygn. akt III Rc 769/09 w kwocie po 180,00 zł. miesięcznie. Wówczas pozwany utrzymywał się z renty w kwocie 350,00 zł. Miał dwoje dzieci.

W ocenie sądu żądanie podwyższenia alimentów na rzecz małoletniego powoda od pozwanego D. B. jest uzasadnione co do zasady. Art. 138 krio stanowi bowiem, iż w razie zmiany stosunków można wnosić o zmianę zakresu obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumieć należy wszelkie zmiany w statusie ekonomicznym stron powodujące zmianę -zwiększenie, ale i zmniejszenie zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub też zmianę - zwiększenie, ale i zmniejszenie zakresu możliwości zarobkowych majątkowych zobowiązanego.

Zmiana stosunków w rozumieniu powyższego przepisu musi być istotna i polegać na istotnym zwiększeniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, bądź istotnej zmianie w zakresie możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego do alimentacji. Aby ocenić tę zmianę należy porównać stosunki obecne z panującymi poprzednio, gdy ustalano obowiązek alimentacyjny. Z uwagi na charakter świadczeń alimentacyjnych, których celem jest dostarczenie środków utrzymania dla dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, należy wnikliwie i szczegółowo dokonać analizy zmiany stosunków. Sąd wskazał również na treść art. 133 § 1 krio, z którego wynika, iż rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Nadto z treści art. 96 § 1 krio wynika, iż rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.

W sprawie niniejszej, w ocenie sądu małoletni S. F. (1) nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, z uwagi na to, iż w chwili obecnej ma 8 lat. Nie ma własnego majątku, ani dochodów. Z uwagi na stan zdrowia potrzebuje opieki lekarskiej. Należy mu zapewnić podstawowe utrzymanie. Alimenty na jego rzecz ostatni raz były ustalane w 2010 roku, a zatem ponad 3 lata temu. Od tego czasu dziecko urosło, obecnie uczy się w szkole podstawowej, do której musi dojeżdżać, co wiąże się z kosztami. W tej sytuacji zmieniły się potrzeby uprawnionego, a zatem wzrosły koszty utrzymania.

Od momentu zasądzenia alimentów uległa również zmianie sytuacja pozwanego o tyle, iż na utrzymaniu ma czworo dzieci. W dalszym ciągu utrzymuje się z renty socjalnej, która uległa podwyższeniu.

Dlatego też zdaniem sądu, powództwo co do zasady, należało uwzględnić, z uwagi na zmianę stosunków.

Ustalając nowy zakres obowiązku alimentacyjnego sąd miał na uwadze przesłanki wynikające z art. 135 § 1 krio. Z powołanego przepisu wynika, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy zatem z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś - od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zakresu tegoż obowiązku nie wyznacza zatem wola jednego z rodziców, tylko usprawiedliwione potrzeby uprawnionego i możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego, a nie jego faktycznie uzyskiwane dochody. Przez ustawowe określenie "możliwości zarobkowe i majątkowe" rozumieć należy nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te zarobki i te dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Możliwości zarobkowe zobowiązanego nie mogą być zawsze utożsamiane z faktycznie osiąganymi zarobkami.

W sprawie niniejszej małoletniemu powodowi należy zapewnić podstawowe utrzymanie w postaci ubrania, wyżywienia, środków czystości, leków, przyborów i podręczników szkolnych, opłat za mieszkanie, dojazdów do szkoły, obiadów w szkole.

Pozwany uzyskuje dochody z renty socjalnej, na drugą rodzinę, ma na utrzymaniu oprócz siebie żonę i czworo dzieci. Alimenty są w zasadzie jedynym wkładem w utrzymanie uprawnionego. Reasumując, zdaniem sądu, w sprawie niniejszej nastąpiła zmiana okoliczności skutkująca podwyższeniem alimentów na rzecz uprawnionego, zobowiązany zaś ma możliwości płacić alimenty o 100,00 zł. wyższe, niż dotychczas. Alimenty w nowym zakresie pokrywają połowę kosztów utrzymania syna. Pozwany wie, że ma na utrzymaniu małoletnie dzieci i winien dołożyć wszelkich starań, aby sprostać tym kosztom utrzymania, tym bardziej, że jak podaje, stan jego zdrowia jest dobry.

W pozostałym zakresie powództwo oddalono, jako zbyt wygórowane zarówno w stosunku do usprawiedliwionych potrzeb małoletniego dziecka, jak również możliwości zarobkowych pozwanego, który musi zapewnić sobie podstawowe utrzymanie i nowej rodzinie, a jego możliwości zarobkowania są ograniczone.

Mając na uwadze sytuacje majątkową i życiową pozwanego Sąd odstąpił od obciążenia go kosztami postępowania - art. 100 kpc.

Od powyższego wyroku w części podwyższającej alimenty apelację złożył pozwany. W apelacji zarzucił nieuwzględnienie przez sąd pierwszej instancji okoliczność, że obecny mąż matki powoda nadał mu swoje nazwisko, co zdaniem skarżącego powoduje, że to obecny mąż matki powinien łożyć na jego utrzymanie. Ponadto zakwestionował również podwyższenie alimentów kiedy po jego stronie nastąpiło pogorszenie sytuacji majątkowo – zarobkowej.

Występując z tymi zarzutami wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego wywołuje skutek w postaci zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa, aczkolwiek nie wszystkie ze wskazanych zarzutów apelacyjnych są zasadne.

Jak wynika ze złożonego w toku postępowania apelacyjnego zupełnego odpisu aktu urodzenia, obecnie powód rzeczywiście nosi nazwisko męża swojej matki. Nastąpiło to jednak w trybie przewidzianym w przepisie art. 90 krio i nie ma żadnego wpływu na obowiązek alimentacyjny pozwanego.

Nie można natomiast odmówić trafności drugiemu z postawionych zarzutów apelacyjnych.

Sąd pierwszej instancji podwyższając alimenty na rzecz małoletniego kierował się wzrostem jego usprawiedliwionych potrzeb. Tymczasem stosownie do przepisu art. 135 kr i o. zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczają z jednej strony usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, z drugiej zaś strony możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego. Współzależność między tymi dwoma czynnościami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego (por. wyrok SN z 10.10.1969 r. III CRN 350/69 OSNPG 1970 nr 2 poz. 15). Dopiero więc ustalenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, następnie zaś porównaniu tych wartości umożliwia ustalenie, czy i w jakim zakresie potrzeby uprawnionego mogą być zaspokojone przez zobowiązanego.

Z ustaleń sądu pierwszej instancji wynika, że pozwany tak jak w okresie poprzedniego ustalenia alimentów, jest trwale niezdolny do pracy, nie ma majątku, jedynym źródłem jego utrzymania jest renta socjalna. W pisemnym uzasadnieniu Sąd Rejonowy stwierdził, że sytuacja pozwanego nawet jest gorsza, bowiem o dwie osoby powiększyła się jego rodzina. W takim stanie faktycznym nie do zaakceptowania jest podwyższenie alimentów a orzeczenie takie narusza prawo materialne - art. 138krio. Po stronie możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego nie nastąpiła istotna zmiana pozwalająca na podwyższenie jego dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego względem powoda. Wprawdzie wysokość jego renty socjalnej wzrosła w stosunku do okresu poprzedniego około 100 zł, jednakże wzrost ten nie jest na tyle znaczący, by skutkował uznaniem wystąpienia zmiany stosunków w rozumieniu art. 138 krio, tym bardziej że pozwanemu w tym okresie przybyły na utrzymanie dodatkowo dwie osoby

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc, w uwzględnieniu apelacji, zmienił zaskarżony wyrok i powództwo o podwyższenie alimentów w całości oddalił.