Sygn. akt II. Ka. 64/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący:	SSO Ryszard Filipow
Sędziowie:	SSO Waldemar Malec SSO Jacek Przygucki (spr.)
Protokolant:	st.sekr.sądowy Edyta Ewa Basaj

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Aldony Figiel

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014r.

sprawy R. M.

oskarżonego z art. 226 § 1 kk w zb. z art. 224 § 2 kk w zb. z art. 222 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez Prokuratora Rejonowego w Olecku

od wyroku Sądu Rejonowego w Olecku

z dnia 20/12/2013 r. sygn. akt II. K. 476/13

I.  Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że na podstawie art. 46 § 1 kk orzeka wobec oskarżonego R. M. środek karny w postaci zadośćuczynienia za doznaną krzywdę poprzez zapłatę na rzecz A. S. i Ł. R. kwoty po 200 (dwieście) złotych każdemu z nich.

II.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III.  Zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt. II. Ka. 64/14

UZASADNIENIE

R. M. został oskarżony o to, że w dniu 20 lipca 2013 roku, około godziny 17.00 w G. przy ul. (...), znieważył funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w G. w osobach st. post. A. S. oraz post. Ł. R., podczas i w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych w ten sposób, że wyzywał ich słowami wulgarnymi, powszechnie uznanymi za obelżywe oraz naruszył ich nietykalność w ten sposób, że uderzał ręką w twarz oraz szarpał za mundury, a ponadto w celu zmuszenia ich do zaniechania prawnej czynności służbowej, stosował wobec nich przemoc, tj. o czyn z art. 226 § 1 kk w zb. z art. 222 § 1 kk w zb. z art. 224 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w Olecku wyrokiem z dnia 20 grudnia 2013r. w sprawie

II. K. 476/13:

I.  oskarżonego R. M. uznał za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia i za to na podstawie art. 226 § 1 kk w zb. z art. 224 § 2 kk w zb. z art. 222 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk skazuje go, a na podstawie art. 224 § 2 kk w zw. z art. 224 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk, art. 58 § 3 kk, art. 34 § 1 i 2 kk, art. 35 § 1 kk wymierza mu kare 6 (sześciu) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym,

II.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej wobec oskarżonego kary ograniczenia wolności zaliczył okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszej sprawie w dniach 20 i 21 lipca 2013r. przyjmując, iż jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się dwóm dniom kary ograniczenia wolności,

III.  na podstawie art. 36 § 2 kk w zw. z art. 72 § 1 pkt 2 kk zobowiązał oskarżonego do przeproszenia pokrzywdzonych st. Post. A. S. oraz post. Ł. R., w piśmie skierowanym na adres Komendy Powiatowej Policji w G. w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku,

IV.  na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w całości.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył Prokurator Prokuratury Rejonowej w Olecku, który na podstawie art. 425 § 1 i 2 kpk i art. 444 kpk zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego R. M.. Na zasadzie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt 1 kpk wyrokowi temu zarzucił:

1.  obrazę przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 46 § 1 kk, poprzez jego niezastosowanie i brak orzeczenia na rzecz pokrzywdzonego A. S. środka karnego obowiązku naprawienia szkody,

2.  obrazę przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 46 § 1 kk, poprzez jego niezastosowanie i brak orzeczenia na rzecz pokrzywdzonych A. S. i Ł. R. środka karnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

Powołując się na powyższe zarzuty, prokurator na zasadzie art. 437§ 1 kpk i art. 427 § 1 kpk wniósł o:

-zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie w oparciu o treść art. 46 § 1 kk od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego A. S. obowiązku naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę kwoty 500 zł oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na rzecz pokrzywdzonych A. S. i Ł. R. we wnioskowanych kwotach odpowiednio 500 i 1000 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się częściowo uzasadniona.

Wstępnie jednak, niezależnie od zarzutu podniesionego we wniesionym środku odwoławczym, wskazać należy, iż wydane przez Sąd Rejonowy orzeczenie zapadło z uwzględnieniem wszelkich okoliczności sprawy, w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, ocenionego swobodnie z uwzględnieniem zasad logiki, prawidłowego rozumowania, popartego wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Również ustalenia w zakresie winy nie budzą wątpliwości. Ze względu na fakt, iż wniesiony przez prokuratora środek odwoławczy nie kwestionował tych ustaleń, Sąd uznał, iż dalsze rozważanie powyższych kwestii, pozostawało bezcelowe.

Odnośnie zarzutu apelacyjnego braku orzeczenia na rzecz pokrzywdzonego A. S. obowiązku naprawienia szkody a także braku orzeczenia na rzecz pokrzywdzonych A. S. i Ł. R. zadośćuczynienia zauważyć należy, iż zarzut ten jest tylko częściowo uzasadniony.

Sąd Okręgowy nie podziela zdania Sądu I instancji w zakresie, w którym Sąd Rejonowy stwierdza, iż wykonywanie zawodu funkcjonariusza publicznego, w tym przypadku policjanta wyklucza możliwość ubiegania się o naprawienie szkody czy też zadośćuczynienia wynikającego ze zdarzeń, do których dochodzi podczas pełnienia przez tychże funkcjonariuszy obowiązków służbowych. Podkreślić należy, iż specyfika zawodu policjanta powoduje, iż narażony jest on na ataki słowne i nie tylko ze strony osób naruszających prawo. Niezrozumiałym i nieprawidłowym jest wywód Sądu Rejonowego dotyczący osób zatrudnianych na stanowisku funkcjonariuszy Policji. Sąd Rejonowy błędnie stwierdza, iż fakt przyjmowania na stanowiska funkcjonariuszy policyjnych osób o większej odporności psychicznej i fizycznej wyklucza możliwość sprzeciwu funkcjonariuszy wobec znieważania ich słownie oraz naruszania ich nietykalności cielesnej. Zgodnie z art. 41 Konstytucji RP każdy człowiek ma zapewniona nietykalność osobistą i wolność osobistą. Fakt bycia policjantem nie wyklucza tego prawa i pozwala na dochodzenie w tym zakresie zadośćuczynienia.

Zgodnie z doktryną, aby sąd mógł orzec obowiązek naprawienia szkody, szkoda musi istnieć w chwili orzekania. Tak więc należy uznać, że przesłanką orzeczenia środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody jest istnienie szkody w chwili orzekania (Maria Szewczyk, Komentarz do art. 46 Kodeksu Karnego, LEX 2004.07.01, teza 18).

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 04 lutego 2002r. (II KKN 385/01, LEX nr 53028) stwierdzając, że szkoda do której naprawienia sąd zobowiązuje sprawcę równa jest wartości rzeczywistej szkody wynikłej bezpośrednio z przestępstwa.

Z oświadczeń pokrzywdzonych wynika, iż w trakcie zdarzenia z dnia 20 lipca 2013r. doszło do połamania okularów funkcjonariusza A. S. i porwania koszulki służbowej funkcjonariusza Ł. R..

Ponadto należy wskazać, iż pokrzywdzony A. S. wielokrotnie zmieniał opis charakteru uszkodzeń jego okularów korekcyjnych. W protokole przesłuchania z dnia zdarzenia tj. 20 lipca 2013r. wskazał, iż po uderzeniu go dłonią w twarz przez R. M. jego okulary nie nadawały się do użytku, następnie w protokole z dnia 18.11.2013r. zeznał, iż skutkiem przedmiotowego zdarzenia było wypięcie i pęknięcie oprawki w jego okularach korekcyjnych, które to okulary we własnym zakresie prowizorycznie naprawił, ale spadają mu one z nosa. Nie wymienił do tej pory oprawek, ponieważ miał inne wydatki. Pokrzywdzony nie udokumentował w żaden sposób szkody, nie przedstawił paragonów ani faktur dotyczących naprawy jednego z elementów okularów korekcyjnych, tzw. ‘’nosków’’. Stwierdził, że koszt naprawy jaki poniósł wyniósł około 20 zł. Nie posiada jednak na to stosownych potwierdzeń, tłumacząc się, że je wyrzucił, bo nie wiedział, że będą mu potrzebne, podczas gdy nosił się z zamiarem dochodzenia odszkodowania w tym przedmiocie w kwocie 500 zł.

Odnośnie porwania koszulki służbowej należy się odnieść do Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 grudnia 2002r. w sprawie warunków przyznawania policjantowi odszkodowania za szkody poniesione w przedmiotach osobistego użytku w związku ze służbą w policji (Dz.U. z 2003r. Nr 1, poz. 11), wydane na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 1972r. o odszkodowaniach przysługujących w ramach wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji (Dz. U. Nr 53, poz.345 z późn. zm.). Policjantowi przysługuje odszkodowanie za szkodę poniesioną w przedmiotach osobistego użytku jeżeli szkoda powstała wskutek nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną, które zaszło podczas wykonywania obowiązków służbowych.

Pokrzywdzony Ł. R. wskazał, iż podczas interwencji została zniszczona jego koszulka ‘’praktycznie rozerwana na pół i nie dało się jej zszyć.’’ Pokrzywdzony deklaruje, iż wyrzucił podarta koszulkę a następnie zakupił nową w sklepie mundurowym za kwotę 45 zł. Nie posiada jednak na okoliczność kupna stosownego paragonu ani faktury, nie wiedział, że będzie mu to potrzebne, więc wyrzucił, podczas gdy nosił się z zamiarem dochodzenia zadośćuczynienia od sprawcy w kwocie 1.000 zł oraz naprawieniem szkody za zniszczoną koszulkę w kwocie 45 zł.

Zarówno A. S. jak i Ł. R. nie potrafili udokumentować deklarowanej przez nich szkody majątkowej w postaci zniszczenia koszulki służbowej i połamanych okularów korekcyjnych, nie przedstawili stosownych paragonów ani faktur na zakup oraz naprawę w/w przedmiotów.

Zgodnie z art. 70 ust. 1 Ustawy o Policji, policjant otrzymuje bezpłatnie umundurowanie. Nie można zatem uznać, iż zniszczenie koszulki służbowej stanowi szkodę wyrządzoną policjantowi. Niemniej jednak niezależnie od tego, czy Ł. R. wystąpiłby do przełożonych o kupno nowej koszulki, czy zakupiłby ją w sklepie mundurowym pl. nie przysługuje mu roszczenie naprawienia szkody w przedmiotowej sprawie.

Zdaniem Sądu Okręgowego z uwagi na liczne wątpliwości w zaistnieniu rzeczywistej szkody majątkowej oraz brak jej udokumentowania, co jest warunkiem koniecznym do orzeczenia środka karnego obowiązku naprawienia szkody, a także wskazanie przez Sąd komu i w jakiej sytuacji roszczenie takie przysługuje w przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do orzeczenia o tym obowiązku.

Jak trafnie zauważył oskarżyciel publiczny, na podstawie art. 46 § 1 kk możliwe jest orzeczenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę rozumianą jako uszczerbek o charakterze niemajątkowym. Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę dotyczy sytuacji, gdy doszło do naruszenia dóbr osobistych pokrzywdzonego lub do wyrządzenia mu innej krzywdy moralnej, ale bez spowodowania szkody majątkowej.

W judykaturze wskazuje się, iż zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę nie jest związane z ustaleniem wysokości szkody, a może dotyczyć także tzw. szkody niemajątkowej, właśnie krzywdy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 października 2004r. sygn. akt II Aka 203/04, KZS 2005/1/13, Prok i Pr.-wkł.2005/9/11).

Sąd Okręgowy stwierdził, iż kwoty zadośćuczynienia jakich domagają się pokrzywdzeni tj. odpowiednio A. S. 500 zł i Ł. R. 1.000 zł są za wysokie.

Faktem jest, iż podczas interwencji z udziałem w/w funkcjonariuszy oraz oskarżonego R. M. doszło do szarpaniny, wyzwisk w stronę funkcjonariuszy oraz uderzenia jednego z funkcjonariuszy ręką w twarz. Funkcjonariusz Ł. R. zeznał, iż podczas zdarzenia odniósł obrażenia na twarzy w wyniku uderzenia go celowo przez oskarżonego ręką, miał też odrapania na ciele. Jednak z tego powodu nie zgłosił się do lekarza i nie poddał stosownym oględzinom.

Pokrzywdzeni podnoszą, iż zdarzenie, w którym brali udział skutkowało naruszeniem ich poczucia godności i wartości urzędu jaki reprezentują jako policjanci. Ponadto twierdzą, iż kierowane w ich stronę wyzwiska na oczach wielu ludzi spowodowały, iż zostali oni postawieni w złym świetle w oczach opinii publicznej.

Zdaniem Sądu Okręgowego należy wskazać, iż zarówno godność funkcjonariuszy państwowych jak i prawidłowość funkcjonowania reprezentowanego przez nich urzędu Policjanta została naruszona, ale w niewielkim stopniu. Doświadczenie życiowe wskazuje, iż policjanci niejednokrotnie w trakcie odbywania służby są narażeni na różnego rodzaju znieważenia, w tym wyzwiska. Należy to połączyć ze specyfiką wykonywanego przez nich zawodu oraz charakterem spraw w których uczestniczą.

Niewątpliwe w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia dóbr osobistych pokrzywdzonych A. S. i Ł. R. i do wyrządzenia im krzywdy moralnej. Powinno to skutkować orzeczeniem wobec oskarżonego środka karnego określonego w art. 46 § 1 kk, jednakże w postaci zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Z przedstawionych względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk wyrok w zaskarżonej części zmienił w ten sposób, że na podstawie art. 46 § 1 kpk orzekł od oskarżonego R. M. środek karny w postaci zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie po 200 złotych na rzecz pokrzywdzonego A. S. i Ł. R., którą to kwotę uznano za wystarczającą.

Sąd Okręgowy nie stwierdził innych uchybień, a w szczególności tych, o których mowa w art. 439 § 1 kpk i dlatego w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.

O opłacie i pozostałych kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 634 kpk w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1983, Nr 49, poz. 223 ze zm.) i art. 624 § 1 kpk uznając, że za takim rozstrzygnięciem przemawiają względy słuszności.