WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny – Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Taberska

SSO Małgorzata Winkler-Galicka

SSO Hanna Bartkowiak (spr.)

Protokolant:staż. I. M.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Bogusława Tupaja

po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2014 r.

sprawy D. K.

oskarżonego z art. 178a§ 1 i4 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Szamotułach

z dnia 25 marca 2014 r. sygn. akt II K 1466/13

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  uznaje oskarżonego za winnego tego, że w dniu 11 sierpnia 2013 r. ok. godz. 04:30 w S., na ul. (...) kierował w ruchu lądowym pojazdem marki N. (...) o nr rej. (...) w stanie nietrzeźwości, mając 0,81 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, tj. popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 kk i za to na podstawie tego przepisu wymierza mu karę 5 (pięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

b)  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza na okres lat 3 (trzech) tytułem próby,

c)  na podstawie art. 42 § 2 kk orzeka wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres lat 2 (dwóch),

d)  na podstawie art. 49 § 2 kk orzeka wobec oskarżonego świadczenie pieniężne w kwocie 500 (pięćset ) zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

2.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy (pkt 3 i 4).

3.  Zwalnia oskarżonego od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, za wyjątkiem opłaty za obie instancje, którą wymierza oskarżonemu w kwocie 120 zł.

H. B. E. M. W.-G.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Szamotułach, wyrokiem zaocznym z dnia 25 marca 2014 r. wydanym w postępowaniu o sygn. akt II K 1466/13, uznał oskarżonego D. K. za winnego tego, że w dniu 11 sierpnia 2013 r. o godz. 4:35 w S. na ul. (...) kierował w ruchu lądowym pojazdem marki N. (...) o nr rej. (...) w stanie nietrzeźwości, mając 0,81 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, będąc uprzednio prawomocnie skazanym za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. o sygn. akt. VIII K 429/09, tj. przestępstwa z art. 178a § 1 i 4 kk i za to na podstawie art. 178a § 4 kk wymierzył mu karę 5 miesięcy pozbawienia wolności.

Następnie, na podstawie art. 42 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat, zaliczając przy tym na jego poczet, na podstawie art. 63 § 2 kk, okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 11 sierpnia 2013r. i nadal.

W ostatnim punkcie wyroku, na podstawie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 i 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa i nie wymierzył mu opłaty.

Wyrok powyższy, w części rozstrzygającej o karze, zaskarżył obrońca oskarżonego. Zarzucił on temu orzeczeniu:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 76 § 1 kk poprzez uznanie, iż w dniu 11 sierpnia 2013 r. oskarżony D. K. był osobą karaną za popełnienie czynu zabronionego opisanego w art. 178a § 1 kk, co skutkowało też obrazą przepisu art. 178a § 4 kk poprzez jego zastosowanie;

2.  rażącą surowość orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności wobec stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu poprzez niezastosowanie dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia orzeczonej kary na okres próby.

Wywodząc tak, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej wobec oskarżonego D. K. kary 5 miesięcy pozbawienia wolności na okres 3 lat próby, ewentualnie, z ostrożności procesowej, o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była zasadna, a przez to zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy podkreślić, że autor środka odwoławczego zakwestionował tylko tę część wyroku, która rozstrzygała o karze. Nie wywodził, że orzeczenie Sądu niższej instancji było wadliwe w zakresie szerszym. Natomiast w ramach wniesionej apelacji kontrola instancyjna wykazała istnienie innej przesłanki odwoławczej, a mianowicie błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, który to błąd miał istotny wpływ na treść wyroku.

Sąd Okręgowy wstępnie zgodził się z apelującym obrońcą, że Sąd Rejonowy rzeczywiście w toku rozważań na temat dotychczasowej karalności oskarżonego nie uwzględnił przepisu art. 76 § 1 kk. Faktycznym uchybieniem Sądu I instancji było natomiast błędne ustalenie na temat uprzedniego skazania D. K.. Sąd wydający zaskarżony wyrok oparł się bowiem na informacji z karty karnej, że oskarżony był uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. z dnia 6 maja 2009 r. (sygn. akt VIII K 429/09) za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, czyli za przestępstwo z art. 178a § 1 kk. Natomiast, jak wynika z analizy akt wskazanej wyże sprawy wraz z aktami wykonawczymi, przeprowadzonej w toku postępowania odwoławczego, skazanie uległo zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Nie budzi bowiem wątpliwości, że w ciągu tych 6 miesięcy nie doszło do zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności, orzeczonej w tamtym postępowaniu. Jest też bezspornym, że D. K. wywiązał się ze wszystkich nałożonych tamtym wyrokiem zobowiązań. W dniu 31 marca 2010 r. zakończył spłatę grzywny (por. akta VIII Kd 599/09), 30 marca 2010 r. uiścił kwotę świadczenia pieniężnego na rzecz Stowarzyszenia na Rzecz Poprawy (...) Ruchu Drogowego „Droga i Bezpieczeństwo (por. k. 34 w aktach D 434/09), a także zapłacił koszty sądowe (por. akta VIII kd 599/09). Jak wynika z informacji podanej przez Starostę (...), wobec oskarżonego został też wykonany środek karny w postaci rocznego zakazu kierowania wszelkimi pojazdami mechanicznymi (vide: zawiadomienie o wykonaniu środka karnego k. 46 akt VIII K 429/09). Nie zachodziły zatem przesłanki negatywne do ustalenia zatarcia skazania, przewidziane w art. 76 § 2 kk.

Uwzględniwszy powyższe oraz fakt, że dniem zakończenia okresu próby wyznaczonego D. K. w postępowaniu VIII K 429/09 był 14 maja 2012 r., należało ustalić, że wydany w tamtym postępowaniu wyrok uległ zatarciu z dniem 14 listopada 2012 r. i od tamtej pory uznawać go należy za niebyły. Ustalenie, że podsądny dopuścił się w dniu 11 sierpnia 2013 r. zarzucanego mu w akcie oskarżenia czynu, nie mogło się zatem wiązać z przyjęciem, iż uczynił to, będąc wcześniej prawomocnie skazanym za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie o sygn. akt VIII K 429/09.

Dostrzeżony błąd w ustaleniach faktycznych pociągnął za sobą konieczność skorygowania opisu czynu przypisanego D. K. poprzez wyeliminowanie dostrzeżonej nieprawidłowości.

Następstwem modyfikacji opisu czynu była korzystna dla podsądnego zmiana kwalifikacji prawnej. Zachowanie oskarżonego wypełnia bowiem wyłącznie znamiona ustawowe czynu zabronionego z art. 178a § 1 kk. Wszystko to rzutowało zatem istotnie na zakres odpowiedzialności karnej D. K. i apelacja obrońcy wcale nie obejmowała tylko orzeczenia o karze, ale de facto sięgała znacznie głębiej bo do ustaleń faktycznych mających istotny wpływ na treść wyroku.

Natomiast dalszym skutkiem dokonanej przez Sąd Okręgowy a przedstawionej powyżej modyfikacji była potrzeba rozważenia na nowo kwestii wymiaru kary.

Uwzględniwszy łagodniejszą sankcję art. 178a § 1 kk, w stosunku do tej przewidzianej art. 178a § 4 kk, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku analizując kwestię rodzaju kary właściwej dla sprawy przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, że to kara pozbawienia wolności będzie adekwatną dolegliwością. Tylko ona odda właściwie stopień jego winy oraz społeczną szkodliwość jego czynu. Wziąć należało przy tym pod uwagę te same okoliczności, które wskazane zostały przez organ instancji niższej – oczywiście z pominięciem faktu uprzedniej karalności. To jest poczytać oskarżonemu na niekorzyść fakt, że kierując samochodem osobowym znajdował się w stanie znacznej nietrzeźwości (ponad trzykrotnie przekraczając granicę określoną w § 16 art. 115 kk), oraz że naraził na niebezpieczeństwo trójkę swych pasażerów. Jako okoliczność łagodzącą uwzględniono natomiast, że sprawca przyznał się do winy. Podkreślić jednak przy tym wypada, że tej ostatniej okoliczności nie można było przypisać miana szczególnie znaczącej. Zatrzymany na gorącym uczynku i skonfrontowany ze wskazaniami urządzeń pomiarowych, oskarżony D. K. jawił się jako oczywisty sprawca przestępstwa, tak że jego przyznanie niewiele ułatwiło prowadzone postępowanie karne. Natomiast korzystnie wypadła w tej sytuacji postawa oskarżonego po popełnionym występku. Uznać również trzeba, że wobec nagminności sytuacji, gdzie nietrzeźwi kierowcy stwarzają stan zagrożenia na drogach publicznych, tylko kara pozbawienia wolności wywoła pożądane skutki w zakresie prewencji generalnej. Przy badaniu natomiast aspektu prewencji indywidualnej nie sposób było założyć, że spodziewany efekt wychowawczy osiągnęłaby względem D. K. kara grzywny czy ograniczenia wolności. Te nie cechują się bowiem dostatecznie dużą mocą oddziaływania w sytuacjach, gdy podsądny wymaga silnego impulsu skłaniającego do refleksji nad zagrożeniami jakie wywołał on swym niefrasobliwym działaniem.

Sąd II instancji uznał, w dalszej kolejności, że karą współmierną do okoliczności czynu oraz właściwości i warunków sprawcy będzie kara w takim samym wymiarze jak ta orzeczona w zaskarżonym wyroku. To jest kara 5 miesięcy pozbawienia wolności.

Zmiana kwalifikacji prawnej pozwoliła zaś zrewidować ocenę co do możliwości sformułowania wobec oskarżonego pozytywnej prognozy kryminologicznej, tj. przesłanki stosowania warunkowego zawieszenie wykonania kary. Wobec skazania w oparciu o art. 178a § 1 kk nie zachodziło już, przewidziane w art. 69 § 4 kk, ograniczenie stosowania tego środka probacji tylko do szczególnie uzasadnionych przypadków. Uwzględniając zatem wcześniejszą niekaralność D. K. za przestępstwa, jak również akcentowaną przez skarżącego postawę podsądnego w procesie oraz podjęte przez niego starania o poprawę swego trybu życia, uznać należało, że możliwe jest postawienie względem tego oskarżonego pozytywnej prognozy kryminologicznej. Dlatego Sąd Okręgowy na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił orzeczoną wobec niego karę pozbawienia wolności, oznaczywszy okres próby na 3 lata. Ten wydłużony okres wynikał z uwzględnienia faktu, że jest on człowiekiem młodym, wobec którego czas warunkowego zawieszenia wykonania kary powinien działać wychowawczo. Należy on bowiem do kategorii osób, które z natury są bardziej skłonne do nonszalanckiego traktowania przepisów porządku prawnego. Wskazanym było przez to rozciągnięcie środka probacyjnego do 3 lat.

W ocenie Sądu Okręgowego ustalenie uprzedniej niekaralności D.. K.stanowiło również przesłankę do określenia na nowo warunków obligatoryjnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Mając zatem na uwadze stopień stężenia alkoholu w organizmie sprawcy (0,81 mg/l), trzykrotnie przekraczający ustawowy próg określony w art. 115 § 16 pkt 2 kk, prowadzenie pojazdu – co prawda we wczesnych godzinach rannych – w centrum miasta powiatowego oraz przewóz pasażerów, wyeliminować trzeba było oskarżonego ze zmechanizowanego ruchu drogowego na okres 2 lat. Jest to zakaz adekwatny, zarówno z punktu widzenia potrzeb prewencji indywidualnej, jak również z uwagi na potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Sąd Okręgowy, dla wzmocnienia stopnia oddziaływania kary, ale także dla wywołania efektu zadośćuczynienia względem społeczeństwa, orzekł wobec oskarżonego świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 500 zł. Zapłata tej niewygórowanej sumy pieniężnej nie powinna się wiązać się ze zbytnią uciążliwością dla oskarżonego. Zwłaszcza że, jak ustalono w postępowaniu apelacyjnym, oskarżony posiada stałe zatrudnienie a nie ma nikogo na swoim utrzymaniu.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy, albowiem nie zachodziły żadne podstawy do jego uchylenia bądź zmiany (punkt 2 wyroku). Zaznaczyć przy tym można, że Sąd odwoławczy nie odniósł się do zarzutu rażącej niewspółmierności kary, gdyż reformatoryjny charakter drugoinstancyjnego orzeczenia uczynił ten zarzut bezprzedmiotowym.

W punkcie 3 Sąd II instancji orzekł o kosztach postępowania odwoławczego. Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 § 1 i art. 627 kpk zwolnił oskarżonego od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, za wyjątkiem jednak opłaty za obie instancje. Postanowić tak należało, gdyż przemawiały za tym zasady słuszności. Złożona w imieniu oskarżonego apelacja okazała się przecież zasadna i doprowadziła do istotnej i korzystnej dla podsądnego zmiany zaskarżonego orzeczenia. Na podstawie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 i art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz. U. z 1983r. nr 49 poz. 223 ze zm.) wymierzył mu wyłącznie opłatę za obie instancje w kwocie 120 zł.

H. B. E. M. W. - G.