sygn. akt IV Pa 9/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2014r.

Sąd Okręgowy Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Bogusław Łój / spr /

Sędziowie : Sędzia SO Hanna Rawska

Sędzia SO Katarzyna Kijowska-Kukulska

Protokolant : st.sek.sąd.R. Duchnicka - Tylutka

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2014r. w Zielonej Górze

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. i W. W. (1)

przeciwko Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w Z.

o świadczenie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

na skutek apelacji powódki W. W. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy w Nowej Soli

z dnia 18.07.2013r. ( Sygn. akt IV P 178/13 )

zmienia zaskarżony wyrok w części dotyczącej żądania W.

W. w ten sposób, że zasądza od pozwanego Funduszu

Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w Z. na rzecz

powódki W. W. (1) kwotę 2.500 zł ( dwa tysiące pięćset

złotych ) z ustawowymi odsetkami od dnia 24.06.2013r. tytułem

odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia .

UZASADNIENIE

Powódki A. S. i W. W. (1) w pozwach skierowanych do Sądu Rejonowego w Nowej Soli domagały się od pozwanego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zapłaty kwoty po 2.500 zł z ustawowymi odsetkami.

Pozwany Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wniósł o oddalenie powództw w całości.

Wyrokiem z dnia 18 lipca 2013 r., sygn. akt IVP 178/13, Sąd Rejonowy w Nowej Soli IV Wydział Pracy oddalił powództwo w całości.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka A. S. była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. od 6 lutego 2001 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku montera urządzeń elektronicznych. Pracodawca wypowiedział umowę o pracę z zachowaniem skróconego jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia, z powodu likwidacji zakładu pracy. Okres wypowiedzenia upłynął 28 lutego 2013 r.

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2013 r. Gminny Ośrodek Pomocy (...) w O. uchylił wypłatę dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego z powodu rozwiązania umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia.

Powódka W. W. (1) była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. od 14 lutego 2000 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku montera urządzeń elektronicznych. Pracodawca wypowiedział umowę o pracę z zachowaniem skróconego jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia z powodu likwidacji zakładu pracy. Okres wypowiedzenia upłynął 28 lutego 2013 r.

Decyzją z dnia 8 marca 2013 r. Prezydent Miasta N. uchylił wypłatę dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego z powodu rozwiązania umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia.

Powódki w okresie skróconego okresu wypowiedzenia przebywały na urlopach wychowawczych, nie otrzymywały od pracodawcy wynagrodzeń za pracę. Nie zgłosiły chęci powrotu do pracy.

Likwidator spółki (...) w dniu 10 kwietnia 2013 r. wystąpił do Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z wykazami o wypłatę świadczeń pracowniczych dla pracowników spółki.

Powódki otrzymały za środków Funduszu świadczenia z tytułu odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Odmówiono wypłaty świadczeń z tytułu odszkodowania, o którym mowa z art. 36 1 § 1 k.p.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że powódkom nie należy się odszkodowanie na podstawie przepisu art. 36 1 § 1 k.p. Powódki w okresie wypowiedzenia korzystały z urlopu wychowawczego, co oznacza zawieszenie stosunku pracy. Korzystający z niego nie świadczy pracy i nie ma prawa do wynagrodzenia i innych świadczeń uzależnionych od wykonywania pracy. Korzysta jedynie z uprawnień zagwarantowanych rozporządzeniach w sprawie urlopów wychowawczych.

Z przepisu art. 36 1 § 1 k.p. wynika, że niezbędną przesłanką przyznania odszkodowania jest otrzymywanie wynagrodzenia w okresie wypowiedzenia, gdyż ono stanowi podstawę do obliczenia odszkodowania. Skoro powódkom nie przysługiwało wynagrodzenie za okres wypowiedzenia, brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania. Celem tego przepisu jest wyrównanie pracownikowi szkody, którą poniósł wskutek braku świadczenia pracy wobec skrócenia przez zakład pracy wypowiedzenia (za: w. Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 lutego 1991 r. III APr 5/91)

Sąd Rejonowy powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazał, że omawiany przepis należy rozumieć zgodnie z jego literalnym brzmieniem, że odszkodowanie nie ma charakteru abstrakcyjnego, lecz jest równe wynagrodzeniu za pracę, jakie rzeczywiście otrzymałby pracownik, gdyby pracował do końca trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Ta sama zasada obowiązuje także pracownicę przebywającą na urlopie wychowawczym. W typowych przypadkach, a z takim mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, skrócenia okresu wypowiedzenia takiej pracownicy, nie otrzyma ona żadnego odszkodowania, gdyż z reguły w trzymiesięcznym okresie wypowiedzenia nie otrzymywałaby żadnego wynagrodzenia. Zatem skoro powódki w okresie skróconego okresu wypowiedzenia przebywały na urlopach wychowawczych, nie otrzymywały od pracodawcy wynagrodzeń za pracę, brak jest podstaw do wypłaty świadczeń z Funduszu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka W. W. (4). Zaskarżyła wyrok w całości i podniosła, że z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego otrzymywała dodatek do zasiłku rodzinnego wypłacany przez MOPS w N., zaś z powodu skróconego okresu wypowiedzenia z dnia 1 marca 2013 r. utraciła prawo do tego dodatku. Skarżąca podniosła, że uzyskała informacje z UP w N., PIP, jak również z FGŚP, że przebywając na urlopie wychowawczym sporne świadczenie otrzyma. Na skutek odmowy wypłaty tego świadczenia poniosła stratę w postaci utraty prawa do dodatku rodzinnego. Powołała się przy tym na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1992 r. I PZP 7/92.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja okazała się zasadna.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, przy czym postępowanie odwoławcze nie jest tylko postępowaniem kontrolnym, ale i merytorycznym ponownym osądzeniem sprawy, opartym na możliwości czynienia przez Sąd II instancji własnych i samoistnych ustaleń, a tym samym „naprawie” wszelkich wadliwości popełnionych przez Sąd I instancji (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2006 r. III CSK 128/05 OSNC 2006/11/191). Ponadto mając na uwadze treść art. 382 k.p.c. sąd odwoławczy ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów. Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez I instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozstrzyganej sprawy należy więc stwierdzić, iż Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, a swe ustalenia oparł na należycie zgromadzonym materiale dowodowym, którego ocena nie wykraczała poza granice wskazane w art. 233 § 1 k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy przeprowadził w sprawie prawidłowe postępowanie dowodowe i poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Niemniej jednak Sąd orzekający, pomimo, iż prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy to na jego podstawie wysnuł błędne wnioski, co skutkowało naruszeniem przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 36 1 k.p.

Podkreślenia wymaga, że w przypadku skrócenia okresu wypowiedzenia na podstawie art. 36 1 k.p. umowa o pracę rozwiązuje się z upływem skróconego okresu wypowiedzenia, zaś za późniejszy okres pracownik otrzymuje wprawdzie odszkodowanie, ale nie jest już pracownikiem. Poza odszkodowaniem za skrócenie okresu wypowiedzenia nie nabywa on prawa do świadczeń związanych ze stosunkiem pracy. W okresie, za który pracodawca ma obowiązek wypłaty odszkodowania pracownik nie podlega bowiem obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu pracowników (zob. § 2 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – Dz.U. z 1998r. Nr 161 poz.1106). W okresie, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie (do końca pozostałej części okresu wypowiedzenia), pracownik nie nabywa żadnych uprawnień, których warunkiem jest istnienie stosunku pracy, np. nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego. Odszkodowanie należne pracownikowi w razie skrócenia okresu wypowiedzenia rekompensuje utracone wynagrodzenie w wyniku wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy wskutek skrócenia okresu wypowiedzenia. Ma ono charakter odszkodowawczy, gdyż pokrywa szkodę, jaką pracownik ponosi wskutek utraty możliwości zarobkowania w czasie pozostałego okresu wypowiedzenia. Przysługuje ono również w przypadku podjęcia pracy bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy w skróconym terminie, mimo że pracownik nie poniesie żadnej straty. Odszkodowanie to nie jest bowiem zależne od pozostawania bez pracy. Zgodnie z zapisem, jaki znajdujemy w art. 36 1 § 2 k.p., okres, za który przysługuje odszkodowanie, jest jedynie wliczany pracownikowi do stażu pracy pod warunkiem, że w okresie tym pozostaje bez pracy. Okres ten będzie zaliczany do stażu ogólnego warunkującego niektóre uprawnienia pracownicze (np. do okresu, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego). Przede wszystkim jednak okres ten będzie zaliczony do stażu zakładowego przypadającego u pracodawcy, który skrócił okres wypowiedzenia, a więc był zobowiązany do wypłaty odszkodowania.

Kluczowa dla oceny zasadności roszczenia odszkodowawczego skarżącej jest zatem interpretacja art. 36 § 1 1 k.p., a w szczególności rozważenie czy pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego, której na podstawie tego przepisu skrócono okres wypowiedzenia, przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia, jakie otrzymałaby, gdyby stosunek pracy rozwiązany został z upływem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

W realiach przedmiotowej sprawy na tak postawioną kwestię należy odpowiedzieć pozytywnie.

Co do zasady Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, że odszkodowanie to nie ma charakteru abstrakcyjnego i jest ono równe wynagrodzeniu za pracę, jakie rzeczywiście otrzymałby pracownik, gdyby pracował do końca trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, o tyle jednak w sytuacji skarżącej nie można pominąć zasadniczej kwestii, a mianowicie, że na skutek skrócenia okresu wypowiedzenia poniosła ona realną szkodę.

Niesporne bowiem było, że skarżąca w okresie korzystania z urlopu wychowawczego otrzymywała dodatek do zasiłku rodzinnego, przewidziany art. 8 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1456). Zgodnie z tym przepisem do zasiłku rodzinnego przysługuje między innymi dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Dodatek ten przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu albo opiekunowi prawnemu, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego (art. 10 ust. 1 cyt. ustawy). Dodatek ten nie przysługuje jednak tym osobom, jeżeli podjęły lub kontynuują zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. W kontekście tych przepisów, decyzją z dnia 8 marca 2013 r. Prezydent Miasta N. uchylił wypłatę dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego z powodu rozwiązania umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia. W toku prowadzonego postepowania udowodniono bowiem, że W. W. (1) nie spełnia wymogów ww. ustawy do pobierania dodatku (zgodnie z art. 10 ust. 5 pkt 3), ponieważ z dniem 28 lutego 2013 r. utraciła zatrudnienie, a tym samym na skutek zakończenia stosunku pracy nie przebywała na urlopie wychowawczym.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w kontekście tych okoliczności oczywistą jest więc rzeczą, że skrócenie okresu wypowiedzenia przełożyło się bezpośrednio na utratę przez skarżącą dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Nie ma więc znaczenia, że urlop wychowawczy jest szczególnego rodzaju urlopem bezpłatnym, skoro odszkodowanie rekompensuje utracone wynagrodzenie w wyniku wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy wskutek skrócenia okresu wypowiedzenia. Ma ono charakter odszkodowawczy, gdyż pokrywa szkodę, jaką pracownik ponosi wskutek utraty możliwości zarobkowania w czasie pozostałego okresu wypowiedzenia. Analogicznie należy więc potraktować sytuację skarżącej, która w wyniku skróconego okresu wypowiedzenia utraciła możliwość pobierania dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem.

Konkludując, skarżąca tracąc status pracownika utraciła jednocześnie uprawnienia do urlopu wychowawczego (por. art. 186 § 1 k.p.), a co za tym idzie także i prawo do dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Poniosła więc z tego tytułu szkodę.

W tym miejscu należy również zwrócić uwagę, że składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych finansuje w całości budżet państwa. Pracodawca ich nie wpłaca, a jedynie rozlicza je w raportach miesięcznych ZUS RCA (lub ZUS RZA) i po zsumowaniu wykazuje w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA, jako składki finansowane przez budżet państwa. Automatycznie jednak, przekładając to na grunt niniejszej sprawy, skoro skarżąca utraciła status pracownika, a przez to uprawnienia do urlopu wychowawczego, to tym samym utraciła składki emerytalno-rentowe. Na tym polu także poniosła więc szkodę.

W kwestii uprawnienia w postaci zasiłku dla osób bezrobotnych nadmienić jedynie należy, że jakkolwiek skarżąca w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna zarejestrowała się po upływie 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia (za radą pracownika PUP), o tyle jednak faktycznie zasiłek ten otrzymała. Przesunięcie jedynie okresu jego pobierania o 2 miesiące skróconego okresu wypowiedzenia nie przyniosło powódce faktycznie żadnej szkody.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy podziela pogląd jak i argumenty zawarte w treści apelacji co do tego, że istniały podstawy faktyczne i prawne co do skuteczności roszczenia powódki o odszkodowanie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy jako odwoławczy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji wyroku.