Sygn. akt VI U 274/16 UZASADNIENIE

Ubezpieczona G. W. wniosła odwołanie od decyzji (...) Oddział w B. z dnia 29 września 2015 r. , którą ustalono ponownie wysokość jej kapitału początkowego . W uzasadnieniu ubezpieczona podniosła, iż poprzednio naliczono jej kapitał z 20 lat , a obecnie z 10 lat , co jest w jej przypadku krzywdzące – przeliczenie urlopu wychowawczego powinno zwiększyć jej kapitał początkowy , tymczasem stało się inaczej.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazano , iż z informacji uzyskanej od pracodawcy ubezpieczonej ( (...) w B. ) wynika, iż od 22 grudnia 1981 r. do 21 kwietnia 1985 i od 13 lipca 1985 r. do 2 lipca 1988 r. ubezpieczona korzystała z urlopów wychowawczych na troje dzieci . W okresie od 13 lipca 1988 r. do 31 sierpnia 1990 r. udzielono jej urlopu bezpłatnego , jednocześnie z dokumentacji kadrowej nie wynika, aby był to urlop udzielony na dziecko specjalnej troski. Wobec powyższych ustaleń uwzględniono okres urlopu wychowawczego w maksymalnym wymiarze 6 lat , natomiast okres od 2 sierpnia 1988 do 31 sierpnia 1990 uznany został za urlop bezpłatny , który dla celów emerytalno – rentowych oraz kapitału początkowego nie jest okresem składkowym ani nieskładkowym. W związku z brakiem możliwości ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 lat faktycznego ubezpieczenia , przyjęto 10 lat kalendarzowych przypadających od 1989 do 1998 , przy czym za rok 1989 brak dochodu z powodu udzielonego urlopu bezpłatnego. Nie ma zatem zastosowania art. 17 ust. 3 ustawy emerytalnej .

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Stan faktyczny okazał się ostatecznie pomiędzy stronami ( jak się wydaje ) bezsporny . W okresie od 22 grudnia 1981 r. do 21 kwietnia 1985 i od 13 lipca 1985 r. do 2 lipca 1988 r. ubezpieczona G. W. korzystała z urlopów wychowawczych na troje dzieci . W okresie od 13 lipca 1988 do 31 sierpnia 1990 r. udzielono jej urlopu bezpłatnego. W świadectwie pracy ubezpieczonej pracodawca ( (...) ) wskazał okres urlopu wychowawczego i bezpośrednio następującego po nim urlopu bezpłatnego, natomiast w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 10 kwietnia 2001 r. tenże pracodawca podał, że G. W. w całym okresie od 1981 r. do 31 sierpnia 1990 r. przebywała na urlopie wychowawczym . Organ rentowy przyjął ,iż pracodawca kwalifikując całość okresu jako urlop wychowawczy jest w posiadaniu dokumentacji uprawniającej ubezpieczoną do przedłużonego urlopu wychowawczego ( bezpłatnego ) to znaczy jest w posiadaniu zaświadczeń potwierdzających , ze jedno z dzieci ze względu na stan zdrowia posiada prawo do zasiłku pielęgnacyjnego. W związku z wnioskiem ubezpieczonej z dnia 31 sierpnia 2015 r. organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające , które miało na celu wyłącznie potwierdzenie ( uzupełnienie ) informacji zawartej w zaświadczeniu z dnia 10 kwietnia 2001 r., jednakże wobec stwierdzenia przez pracodawcę , że okres od 12 lipca 1988r. do 31 sierpnia 1990r. nie był urlopem bezpłatnym udzielonym na dziecko specjalnej troski , ujawniona została nowa okoliczność, wobec czego zweryfikowano okres nieskładkowy oraz przeliczono z zastosowaniem art. 15 ustawy emerytalnej uznając , iż brak jest podstaw do stosowania art. 17 ustawy.

W takim stanie faktycznym odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie, Przyjęcie okresu faktycznego ubezpieczenia dla ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego zgodnie z zasadami określonymi w art. 174 ust. 3 w związku z art. 17 ust. 1 lub 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353) może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy podstawy tej nie można obliczyć na zasadach przewidzianych w art. 174 ust. 3 w związku z art. 15 i 16 tej ustawy. ( patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 r.III UZP 11/03 ) . Wyjątki od tej ogólnej zasady określone są w art. 17 ust. 1 i 3. Pierwszy z tych przepisów stanowi, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru renty w myśl art. 15 ust. 1 dla ubezpieczonego, o którym mowa w art. 58 ust. 1 pkt 1-4, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się podstawę wymiaru składek za okres faktycznego podlegania ubezpieczeniu. Ubezpieczeni, o których mowa w art. 58 ust. 1 pkt 1-4, są to osoby, które w dacie upływu ostatniego dwudziestolecia miały nie więcej niż 30 lat. W stosunku do takich osób ustawodawca zakłada, że okres ubezpieczenia od momentu, w którym mogły podjąć zatrudnienie lub inną działalność podlegającą ubezpieczeniu, może być ze względu na ich wiek krótszy niż 10 lat. Osoby, które mogły zacząć podlegać ubezpieczeniu później niż 10 lat wstecz przed upływem ostatniego dwudziestolecia, nie mają możliwości wyboru kolejnych 10 lat kalendarzowych. Zawarte w omawianym przepisie zastrzeżenie, że stosuje się go do ubezpieczonych, którym nie można ustalić podstawy wymiaru na zasadach ogólnych, nie odnosi się do osób, które z różnych przyczyn w kolejnych dziesięciu latach miały przerwy w ubezpieczeniu i ich okres faktycznego podlegania ubezpieczeniu był krótszy niż 10 lat. W stosunku do takich osób można bowiem ustalić podstawę wymiaru na zasadach określonych w art. 15 ust. 1 przy zastosowaniu art. 16. Przepis art. 17 ust. 1 ma zastosowanie do osób, których okres podlegania ubezpieczeniu nie mógł obejmować przynajmniej 10 lat. Dotyczy więc osób, które w dniu 31 grudnia 1998 r. miały nie więcej niż 30 lat i to tylko tych, których okres podlegania ubezpieczeniu jest krótszy niż 10 lat. W przypadku ubezpieczonej organ rentowy słusznie przyjął zatem brak podstaw do zastosowania art. 17 ustawy , albowiem podstawę tą ( wymiaru kapitału początkowego ) da się ustalić wg art. 15 przy zastosowaniu art. 16 .

Odnosząc się do natomiast do zarzut ubezpieczonej, jakoby ZUS w sposób nieuprawniony i niedopuszczalny wzruszył uprzednie swoje błędne ustalenia (ubezpieczona zarzucając organowi rentowemu błąd polegający na wcześniejszym uwzględnieniu okresu urlopu bezpłatnego przypadającego w latach 1988 – 1990 przyznała w istocie fakt, iż nie było to urlop bezpłatny udzielony na dziecko specjalnej troski ) , należy wskazać na treść art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten stanowi, iż prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Przesłankami ponownej oceny uprawnień ubezpieczeniowych są "nowe dowody" i "ujawnione okoliczności" istniejące przed podjęciem decyzji organu rentowego i mające wpływ na ustalenie prawa do emerytur i rent. Odnosząc się do pierwszej podstawy ponownego ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości, należy stwierdzić, że o ile organ rentowy nie posiada uprawnień do dokonywania niekorzystnej zmiany pierwotnej (ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość) decyzji w oparciu o odmienną (powtórną) ocenę dowodów zebranych w poprzednim postępowaniu (zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03, OSNPUSiSP 2003, nr 18, poz. 442 z aprobującą glosą 2 K. Ślebzaka oraz wyroki SA: w Katowicach z dnia 30 maja 2001 r., III AUa 2508/00, PP 2002, nr 10 i w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 2013 r., III AUa 322/13, LEX nr 1331107), o tyle wzruszenie takiego rozstrzygnięcia może być przeprowadzone w sytuacji przedstawienia nowych dowodów podważających wiarygodność uprzednio zgromadzonego materiału dowodowego, w tym dowodów uzyskanych już po wydaniu decyzji ZUS, pod warunkiem jednak, że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem (zob. R. Babińska, Wzruszalność..., s. 123). W niniejszej sprawie nowym dowodem w sprawie okazało się wyjaśnienie zakładu pracy, zgodnie z którym urlop bezpłatny udzielony ubezpieczonej w latach 1988 – 1990 ( wcześniej ujęty przez zakład pracy jako część urlopu wychowawczego ) nie był urlopem na dziecko specjalnej troski ( powyższe potwierdza treść akt osobowych ubezpieczonej ) . W zaistniałej sytuacji organ rentowy był zatem uprawniony zweryfikować swoje poprzednie ustalenia dotyczące uwzględnianego w stażu pracy okresu urlopu wychowawczego .

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 1 kpc orzekł jak w sentencji.