Sygn. akt VII U 1285/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: st.sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2016 r. w Warszawie

sprawy K. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania K. W. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 14 listopada 2011 r. znak : (...)-2010

oddala odwołanie

UZASADNIENIE

K. W. (1) w dniu 20 września 2006 r. wniosła za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w W. odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 16 sierpnia 2006 r., znak: (...) ( k. 2-4 a. s. VII U 1462/06).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 października 2006 r. wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy w uzasadnieniu podniósł, że zaskarżoną decyzją przyznał odwołującej świadczenie emerytalne w oparciu o art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a przyjęty wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 61,27% ( k. 23 a. s. VII U 1462/06).

Po rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie K. W. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o wysokość emerytury. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że organ rentowy prawidłowo obliczył podstawę wymiaru emerytury odwołującej w oparciu o 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 61,27%. ( k. 227-232 a. s. VII U 1462/06).

W dniu 12 października 2009 r. apelację od powyższego wyroku wniosła odwołująca zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania za obie instancje ( k. 235-242 a. s. VII U 1462/06).

Następnie Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie w dniu 15 stycznia 2010 r. na skutek apelacji odwołującej uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w W., pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny podniósł, że odwołująca dołączyła do apelacji nowe dokumenty, którymi nie dysponowała w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji, które mogą mieć znaczenie dla ustalenia spornych składników jej wynagrodzenia jako pracownika (...) ( k. 404-413 a. s. VII U 1462/06).

Sprawie została założona nowa sygnatura akt – VII U 222/10.

W dniu 5 grudnia 2011 r. K. W. (1) złożyła kolejne odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 listopada 2011 r., znak: (...)-2010 odmawiającej ponownego ustalenia kapitału początkowego i wniosła o uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania celem ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego. Ubezpieczona w uzasadnieniu odwołania podniosła, że okres przebywania przez nią na urlopie wychowawczym na dziecko specjalnej troski, powinien podlegać zaliczeniu do okresu składkowego ( k. 2-4 a. s. VII U 136/12).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 31 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o: połączenie sprawy z niniejszego odwołania ze sprawą toczącą się w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygnaturą akt VII U 222/10 na podstawie art. 219 k.p.c., odrzucenie odwołania w całości na podstawie art. 199 § 1 k.p.c. w związku z art. 477 ( 9) § 1 i 477 ( 10) ( ) § 1 k.p.c., ewentualnie o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ( 14) § 1 k.p.c. w zakresie w jakim dotyczy ona zaliczenia okresu urlopu wychowawczego na dziecko specjalnej troski i odrzucenie na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 477 ( 9 )§ 1 i 477 ( 10) ( ) § 1 k.p.c. w pozostałej części. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że okres urlopu wychowawczego, w którym sprawowano opiekę nad dzieckiem specjalnej troski jest okresem nieskładkowym ( k. 7-9 a. s. VII U 136/12).

Sąd w zarządzeniu z dnia 10 kwietnia 2012 r. połączył sprawę o sygnaturze akt VII U 136/12 celem wspólnego rozpoznania ze sprawą o sygnaturze akt VII U 222/10 i prowadzenia pod sygnaturą akt VII U 222/10 ( k. 15 a. s. verte VII U 136/12).

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy ponownie oddalił odwołanie K. W. (1). Sąd w uzasadnieniu wyroku wskazał, że przyjmowanie wysokości wynagrodzenia odwołującej w kwocie hipotetycznej, przybliżonej lub szacunkowej do ustalenia podstawy wymiaru jest niedopuszczalne ( k. 920-930 a. s. VII U 222/10).

W dniu 18 kwietnia 2013 r. odwołująca ponownie wywiodła apelację zaskarżając wyrok z dnia 28 stycznia 2013 r. w całości wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania za obie instancje ( k. 938-941 a. s. VII U 222/10).

Po ponownym rozpoznaniu apelacji, Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 5 listopada 2014 r. zmienił zaskarżony uprzednio wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 sierpnia 2006 r. w ten sposób, że do ustalenia wysokości podstawy wymiaru emerytury K. W. (1) z tytułu zatrudnienia w (...) i (...) S.A. przyjął: za rok 1972 kwotę 28135,08 złotych, za rok 1973 kwotę 39833,75 złotych, za rok 1974 kwotę 40756,30 złotych, za rok 1975 kwotę 51610,40 złotych, za rok 1976 kwotę 60474,50 złotych, za rok 1977 kwotę 62794,00 złotych, za rok 1978 kwotę 70613,00 złotych, za rok 1979 kwotę 90333,00 złotych, za rok 1980 kwotę 93811,00 złotych oraz za rok 1981 kwotę 79533,00 złotych. Ponadto Sąd Apelacyjnym w punkcie drugim wyroku oddalił apelację w pozostałym zakresie oraz w punkcie trzecim stwierdził, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu świadczenia tej wysokości. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny podniósł, że można uznać przyjęte przez biegłego założenie o tożsamej ilości godzin nalotu, jak w uwzględnieniu indywidualnych stawek za godziny nalotu i pozostałych udokumentowanych lub dających się precyzyjnie ustalić składników wynagrodzenia będącego podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Ponadto Sąd Apelacyjny wskazał, że brak jest podstaw do traktowania okresu urlopu wychowawczego jako okresu składkowego, ponieważ jest on wymieniony w katalogu okresów nieskładkowych określonym przepisem art. 7 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a zatem apelacja podlegała oddaleniu w pozostałej części jako bezzasadna. Sąd Apelacyjny jednocześnie stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczeń, gdyż przyjęcie w sposób prawidłowy przeciętnej rocznej podstawy wymiaru składek za sporne lata kalendarzowe wymagało przeprowadzenia przed sądem postępowania dowodowego ( k. 976-977 i 982-1005 a. s. VII U 222/10).

W dniu 24 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. złożył pismo procesowe, które zainicjowało niniejsze postępowanie i założenie sprawy pod sygnaturą akt VII U 1285/15. Organ rentowy podniósł, że wyroki wydane w sprawie o sygnaturze akt VII U 222/10 z dnia 28 stycznia 2013 r. oraz w sprawie o sygnaturze akt III AUa 1521/13 z dnia 5 listopada 2014 r. nie zawierają rozstrzygnięcia co do decyzji z dnia 14 listopada 2011 r., znak: (...)-2010 odmawiającej ubezpieczonej ponownego ustalenia kapitału początkowego ( k. 2 a. s. VII U 1285/15).

W protokole rozprawy z dnia 18 maja 2016 r. odwołująca poparła wszystkie wnioski zawarte w piśmie procesowym z dnia 30 maja 2012 r., a w szczególności pkt 13 dotyczący zaliczenia 8-letniego urlopu wychowawczego dziecka specjalnej troski jako okresu składkowego ( k. 35 a. s. VII U 1285/15).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca urodziła dziecko K. W. (2) w dniu 11 września 1977 r. ( k. 17 a. r. tom III).

Na podstawie świadectwa pracy z dnia 24 lutego 2006 r. wystawionego przez (...) S.A., K. W. (1) korzystała z urlopu wychowawczego od dnia 9 października 1981 r. do dnia 8 października 1984 r., od dnia 9 października 1984 r. do dnia 9 października 1986 r., od dnia 10 października 1986 r. do dnia 10 października 1988 r. oraz od dnia 11 października 1988 r. do dnia 30 października 1989 r. ( k. 15 a. r. tom III).

K. W. (1) w dniu 30 czerwca 2006 r. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o emeryturę ( k. 1 a. r. tom III).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 16 sierpnia 2006 r., znak: E (...) przyznał odwołującej od dnia 1 lipca 2006 r. prawo do pobierania świadczenia emerytalnego ( k. 73 a. r. tom III).

Następnie decyzją z dnia 13 października 2010 r., znak: (...)-2010 Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ponownie ustalił kapitał początkowy odwołującej. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął 19 lat, 7 miesięcy i 9 dni okresu składkowego. W ramach okresu nieskładkowego przyjęto 4 miesiące i 1 dzień oraz okres sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze 8 lat i 23 dni okresów nieskładkowych. Oddział wskazał, że łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego odwołującej wynosi 6 lat, 4 miesiące i 1 dzień ( k. 11 a. r. tom II ).

W dniu 10 listopada 2011 r. K. W. (1) złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o ponowne najkorzystniejsze naliczenie kapitału początkowego ( k. 35 a. r. tom I).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał zaskarżoną decyzję z dnia 14 listopada 2011 r., znak: (...)-2010 odmawiającą ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 13 października 2010 r. został zaliczony odwołującej w całości okres korzystania z urlopu wychowawczego na dziecko specjalnej troski ( k. 13 a. r. tom II ).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Dokumenty przedłożone przez strony niniejszego postępowania stanowią obiektywny oraz w pełni wiarygodny materiał dowodowy. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie K. W. (1) od decyzji organu rentowego z dnia 14 listopada 2011 r., znak: (...)-2010 jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Sąd zważył, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – zwanej dalej „ustawą” ( Dz. U. z 2015 r., poz. 748, ze zm.) - kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 roku. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy emerytalnej, a wysokość kapitału początkowego, zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Natomiast do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku (art. 15 ust. 1 ww. ustawy). W przypadku nieudowodnienia okresów składkowych i nieskładkowych, zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy, który stanowi, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia jest zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wystawione przez pracodawcę lub prawnego następcę pracodawcy na druku ZUS RP-7, ale również legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia dokonane przez pracodawcę lub następcę prawnego. Ustalenie kapitału początkowego następuje poprzez obliczenie hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie pomnożenie tej kwoty przez średnie dalsze trwanie życia osób ustalone na dzień 1 stycznia 1999 r.

Należy podkreślić, iż zgodnie z treścią art. 175 ust. 1 zd. 2 ustawy, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów. Sąd zważył, że niektórzy ubezpieczeni mają problemy z dostarczeniem dokumentacji spełniającej rygorystyczne wymogi formalne i w konsekwencji nie są w stanie udowodnić okoliczności faktycznego polegania ubezpieczaniu, czy też wysokości przychodów. W dacie wydania przez organ rentowy spornej decyzji możliwość dowodzenia była ograniczona rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz. U. z 2011 r., nr 237, poz. 1412 – które zmieniło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. nr 10, poz. 49 ze zm.). Zgodnie z obowiązującym § 22 ust 1 i ust.2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa; legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres. W myśl § 27 rozporządzenia dowody z dokumentów, pisemne zeznania świadków oraz pisemne oświadczenia zainteresowanego powinny być dołączone do wniosku w oryginale.

Mając powyższe na uwadze, spór w niniejszej sprawie dotyczył nieuwzględnienia przez organ rentowy do kapitału początkowego jako okresu składkowego, korzystania przez odwołującą z urlopu wychowawczego na dziecko specjalnej troski w okresie od dnia 9 października 1981 r. do dnia 30 października 1989 r. Zatem spór nie koncentrował się wokół ustaleń stanu faktycznego, a jedynie na prawidłowym zastosowaniu obowiązujących przepisów prawa materialnego.

W związku z tym Sąd zważył, że zgodnie z art. 7 pkt 5 ustawy, okresami nieskładkowymi są następujące okresy: przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem:

a)w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat,

b)na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko.

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że z bezspornych ustaleń stanu faktycznego wynika, iż odwołująca urodziła dziecko wymagające specjalnej troski w dniu 11 września 1977 r. W związku z tym, na podstawie danych wynikających ze świadectwa pracy, ubezpieczona korzystała z urlopu wychowawczego w okresie od dnia 9 października 1981 r. do dnia 30 października 1989 r. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Apelacyjnego, ,,potraktowanie przez ustawodawcę okresów urlopu wychowawczego, jako ubezpieczenia z tytułu bycia pracownikiem nie czyni ich składkowymi - nadal są one okresami nieskładkowymi uwzględnianymi do prawa w zakresie wynikającym z art. 7 pkt 5, i art. 5 u.e.r.f.u.s. Okresy nieskładkowe zaś do prawa do emerytury uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 czerwca 2014 r., sygn. akt III AUa 2107/13) Zatem organ rentowy prawidłowo zaliczył sporny okres do okresów nieskładkowych, gdyż był związany obowiązującymi przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na marginesie rozważań prawnych Sąd doszedł do wniosku, że odwołująca błędnie uzasadniania swoje roszczenie na podstawie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2011 r. o sygnaturze akt 18 maja 2011 r., ponieważ przepis art. 29 ust. 3 ustawy dotyczy spraw o wcześniejszą emeryturę.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie: (...)

(...)