Sygn. akt III Ca 517/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędziowie: SO Anna Hajda (spr.)

SR (del.) Marcin Rak

Protokolant Paulina Kozioł

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. C.

przeciwko D. M.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 5 grudnia 2014 r., sygn. akt I C 1002/14

oddala apelację.

SSR del. Marcin Rak SSO Barbara Braziewicz SSO Anna Hajda

Sygn. akt III Ca 517/15

UZASADNIENIE

Powód R. C., ujawniony w księdze wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Rybniku współwłaściciel nieruchomości, domagał się uzgodnienia treści lej księgi z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wpisanie go jako właściciela całej nieruchomości, a to w miejsce udziału J. M.. Na uzasadnienie podał, że pierwotnie nieruchomość obejmowała dwie działki o numerach (...). Posiadali je współwłaściciele T. C. i A. S. (1). Nabyła ona przez zasiedzenie działkę (...) stanowiącą własność J. M.. W wyniku tego działkę (...) odłączono do innej księgi wieczystej. W takiej sytuacji w ocenie powoda niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym był wpis w księdze wieczystej OLI (...) prawa własności działki (...) na rzecz poprzednika A. J. M., skoro jego udział został nabyty przez zasiedzenie.

Pozwana D. M. wniosła o oddalenie pozwu przyznając, że jest jedną ze spadkobierców A. S. (2). Zarzuciła, że w związku z tym powód nie określił prawidłowo strony pozwanej. Nadto wywodziła, że działka (...) została nabyta przez zasiedzenie, a zatem w sposób pierwotny.

Sąd Rejonowy ustanowił kuratora dla nieustalonych z imienia i nazwiska następców prawnych ujawnionego w księdze wieczystej współwłaściciela nieruchomości J. M.. Zarządzenie to zostało uchylone na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku.

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy oddali! powództwo.

Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że w księdze wieczystej (...) obejmującej działkę (...) jako współwłaściciele wpisani są J. M. i R. C.. Poprzednio w księga ta obejmowała także działkę numer (...) co do której Sąd Rejonowy w Rybniku w sprawie II Ns 427/73 stwierdził, że została nabyta przez zasiedzenie na rzecz A. S. (2). Działka ta została odłączona do księgi wieczystej numer (...).

Dalej Sąd Rejonowy ma podstawie akt II Ns 670/89 Sądu Rejonowego w Rybniku ustalił, że spadkobiercami J. M. są jego żona B. M. oraz dzieci R. M., B. S., M. S., 1 lelena W..

Uwzględniając te ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy zważył, że nabycie przez

zasiedzenie działki (...) nie mogło mieć wpływu na treść zapisów dotyczących prawa własności działki (...), której ujawnionym współwłaścicielem jest J. M.. Współwłasność po połowie oznacza bowiem do każdej części nieruchomości w udziale stanowiącym połowę, a nie tylko do jednej z dwóch równych powierzchnią działek. Dlatego zasiedzenie działki (...) nie wpływało na stan prawny drugiej działki (...). Czyniło to powództwo niezasadnym. Sąd Rejonowy zaznaczył przy tym, że być może zasadnym byłby wniosek o zasiedzenie udziału J. M..

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniósł powód zarzucając:

-

naruszenie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece

(Dz. U. z 2013 roku, poz. 707 ze zm. - dalej jako k.w. i h.) poprzez jego niezastosowanie,

-

naruszenie bliżej niesprecyzowanych przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia.

W uzasadnieniu wskazał, że Sąd Rejonowy niesłusznie i w sposób wadliwy proceduralnie uchylił zarządzenie o ustanowieniu kuratora dla osób nieznanych z miejsca pobytu. Nadto zarzucił żc Sąd Rejonowy błędnie ustalił następców prawnych J. M.. Postępowanie spadkowe, które toczyło się w sprawie II Ns 670/89 dotyczyło bowiem innej osoby o tożsamych personaliach. Uzasadniając żądanie uzgodnienia treści księgi wieczystej powtórzył argumentację zawartą w pozwie wywodząc, że zasiedzenie

działki (...) skutkowało tym, że wyłącznym właścicielem działki (...) powinien być powód.

Sad Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu Rejonowego dotyczące tego, że w księdze wieczystej (...) obejmującej działkę (...) jako współwłaściciele wpisani są J. M. i R. C.. Poprzednio w księga ta obejmowała także działkę numer (...) co do której Sąd Rejonowy w Rybniku w sprawie II Ns 427/73 stwierdził, że została nabyta przez zasiedzenie na rzecz A. S. (2). Działka ta została odłączona do księgi wieczystej (...) tegoż Sądu.

Ustalenia te należy uzupełnić o tyle, że stwierdzenie zasiedzenia w sprawie II Ns 427/73 Sądu Rejonowego w Rybniku nastąpiło postanowieniem z dnia 29 maja 1973 roku. W sentencji postanowienia Sąd Rejonowy nie stwierdził nabycia konkretnie oznaczonego udziału w prawie współwłasności nieruchomości lecz stwierdził nabycie prawa własności fizycznie wydzielonej części nieruchomości obejmującej działkę numer (...) opisanej w Księdze Wieczystej o ówczesnym numerze (...). z dniem 1 stycznia 1957 roku, przez A. S. (2).

To dodatkowe ustalenie ma podstawowe znaczenie w sprawie.

Z okoliczności faktycznych sprawy wynika bowiem, że zarówno działka (...) jak i działka (...) w okresie biegu zasiedzenia działki (...) były przedmiotem współwłasności ułamkowej. Istota współwłasności ułamkowej określona jest obecnie w art. 206 k.c. Przed wejściem w życic kodeksu cywilnego opisywał ją art. 90 dekretu Prawo rzeczowe. Z istoty tej wynika, że współwłaściciel jest uprawniony do współposiadania i może tak jak każdy inny współwłaściciel posiadać całą rzecz i korzystać z niej. Jest to więc uprawnienie wspólne, bo żadnemu współwłaścicielowi nie przysługuje z tytułu udziału we współwłasności prawo do wyłącznego korzystania z określonej części rzeczy (por. S. Rudnicki w Komentarzu do Kodeksu cywilnego, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2001 rok, Wydanie 3, s. 248, teza 1).

Wyłączne korzystanie z określonej części rzeczy (nieruchomości) może w określonych okolicznościach - tak jak w sprawie niniejszej - prowadzić do zasiedzenia lej wydzielonej części. Rzecz jednak w tym, że z uwagi na opisany charakter współwłasności ułamkowej zasiedzenie takie nie ma wpływu na stan prawny pozostałej części nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności. Stwierdzenie zasiedzenia obejmuje bowiem wyłącznie tą część, która była przedmiotem władania prowadzącego do zasiedzenia.

Skoro w sprawie II Ns 427/73 zasiedzenie dotyczyło fizycznie wydzielonej części nieruchomości opisanej w Księdze Wieczystej nr (...), określonej jako działka numer (...), to zasiedzenie tej wydzielonej części zmieniało stan prawny tylko w zakresie części zawiadywanej. Pozostawało natomiast bez znaczenia dla części która nie była przedmiotem postępowania o zasiedzenie, to jest działki numer (...), która nadal pozostała przedmiotem współwłasności stosownie do art. 206 k.c. (art. 90 Prawa rzeczowego).

Wskazać tu trzeba, że powód nie dostrzega tego, że postępowanie w sprawie II Ns 427/73 dotyczyło zasiedzenia wydzielonej części nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...), nie zaś udziału J. M. w prawie współwłasności nieruchomości objętej Księgą Wieczystą o aktualnym numerze (...). Tym samym powód de facto utożsamia zasiedzenie wydzielonej części nieruchomości ze zniesieniem jej współwłasności, co jest niedopuszczalne w świetle opisanej wyżej istoty współwłasności ułamkowej. Co więcej, żadna z okoliczności sprawy nie wskazuje aby wydzielenie dwóch odrębnych działek na nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...) związane było ze zniesieniem współwłasności poprzez przyznanie działki (...)

powodowi (lub jego poprzednikowi prawnemu), zaś działki (...) drugiemu współwłaścicielowi.

Z tych też względów okoliczności faktyczne przedstawione przez powoda jako podstawa żądania zgłoszonego w trybie art. 10 k.w. i h., nie mogły stanowić podstawy uzgodnienia treści księgi wieczystej. Trafnie zaakcentował Sąd Rejonowy, powód mógłby dochodzić realizacji swojego prawa poprzez wykazanie zasiedzenia udziału w prawie współwłasności działki o numerze (...), które być może nastąpiło. Okoliczności tej powód nic wskazywał jednak jako podstawy żądania. Nadto w orzecznictwie przesądzone zostało, że w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym ustalenie, jako przesłanki wyroku, iż powód nabył własność nieruchomości przez zasiedzenie, nie jest dopuszczalne (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z 20 marca 1969 r., III CZP 11/69,

OSNCP 1969, nr 12, poz. 210; II, CKN 316/98, OSNC 2000, z. 6, poz. 119; 27 czerwiec

2001 roku, II CKN 413/00, Lex nr 52635).

Już więc te okoliczności świadczyły o braku podstaw do uwzględnienia powództwa.

Wobec tego nie mogły prowadzić do wzruszenia zaskarżonego wyroku zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego i błędnego ustalenia przez Sąd Rejonowy kręgu następców prawnych ujawnionego w księdze wieczystej współwłaściciela nieruchomości, przeciwko którym powinno toczyć się postępowanie.

W tym aspekcie wskazać trzeba, że w postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym zachodzi współuczestnictwo konieczne po stronie pozwanej. Zatem po tej stronie powinny wziąć udział wszystkie osoby, których prawa podlegają ujawnieniu w dziale II księgi. Niepełna legitymacja procesowa prowadzi do oddalenia powództwa, jeżeli powód nic usunie braków w tym zakresie w trybie art. 195 k.p.c. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2014 roku, II CSK 254/13, LEX nr 1458628 i powołane tam orzecznictwo).

Sąd Rejonowy niewątpliwie nie umożliwił powodowi podjęcia czynności w opisanym trybie, nadto zarzuty apelacji co do wadliwego określenia przez Sąd Rejonowy kręgu następców prawnych współwłaściciela nieruchomości J. M. także wydają się być zasadne.

Opisane wadliwości postępowania nie stanowiły jednak o istnieniu naruszeń mających wpływ na wynik postępowania. Tym samym nic godziły one w prawa powoda. Jak już bowiem wskazano pow'ództw'o podlegałoby oddaleniu także przy prawidłowym określeniu kręgu pozwanych następców' prawnych J. M.. Okoliczności faktyczne powoływane przez pow'oda nie mogły w żadnym razie prowadzić do uwzględnienia jego żądania. Powództwo było bowiem nieusprawiedliwione co do jego istoty. Nic oddalono go bowiem z tej przyczyny, że pozwanymi były niewłaściwe osoby.

Z tych też względów Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

SSR del. Marcin Rak SSO Barbara Braziewicz SSO Anna Hajda