Sygn. akt VIII K 307/15

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim VIII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w Siemiatyczach w składzie:

Przewodniczący SSR Mariusz Zdrodowski

Protokolant Sylwia Mulewska

przy udziale Prokuratora Ewy Grykowskiej

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2016 roku na rozprawie

sprawy S. S. (1)

urodzonego dnia (...) w S.

syna W. i J. z domu S.

skazanego prawomocnymi wyrokami:

1)  Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaski z dnia 10 października 2013 roku w sprawie II K 180/12 zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 maja 2014 roku w sprawie VIII Ka 961/13

a)  za ciąg przestępstw z art. 279 § 1 k.k. popełniony w okresie od 30 listopada 2011 roku do nieustalonego dnia grudnia 2011 roku na karę 1 roku pozbawienia wolności,

b)  za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. popełnione w nocy 3/4 grudnia 2011 roku na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności

oraz karę łączną 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

2)  Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 9 marca 2015 roku w sprawie VIII K 11/13 utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu okręgowego w Białymstoku z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie VIII Ka 316/15 za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w nocy z 5 na 6 kwietnia 2011 roku na karę 2 lat pozbawienia wolności;

I.  Na podstawie art. 91 § 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lipca 2015 roku w zw. z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy – kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 396) łączy skazanemu jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokiem opisanym w punkcie pierwszym części wstępnej wyroku i karę pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem opisanym w punkcie drugim części wstępnej wyroku i orzeka wobec niego karę łączną 3 (trzy) lat pozbawienia wolności;

II.  Na podstawie art. 577 k.p.k. stwierdza, że na poczet orzeczonej w punkcie pierwszym kary łącznej pozbawienia wolności powinny być zaliczone okres odbytej kary w sprawie II K 180/12 oraz okres rzeczywistego pozbawienia wolności zgodnie z zaliczeniem zawartym w punkcie trzecim wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim w sprawie VIII K 11/13;

III.  Zwalnia skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Sygn. akt VIII K 307/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 19 kwietnia 2015 roku

Sąd Rejonowy ustalił co następuje:

S. S. (1) został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:

3)  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 9 marca 2011 roku w sprawie XV K 1628/10 za przestępstwo z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 31 sierpnia 2010 roku na karę 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 25 godzin w stosunku miesięcznym,

4)  Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaski z dnia 10 października 2013 roku w sprawie II K 180/12 zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 maja 2014 roku w sprawie VIII Ka 961/13

a) za ciąg przestępstw z art. 279 § 1 k.k. popełniony w okresie od 30 listopada 2011 roku do nieustalonego dnia grudnia 2011 roku na karę 1 roku pozbawienia wolności,

b) za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. popełnione w nocy 3/4 grudnia 2011 roku na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności

oraz karę łączną 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

5)  Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 9 marca 2015 roku w sprawie VIII K 11/13 utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie VIII Ka 316/15 za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w nocy z 5 na 6 kwietnia 2011 roku na karę 2 lat pozbawienia wolności;

W dniu 22 września 2009 roku w sprawie II K 271/09 Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem wydał w stosunku do skazanego wyrok łączny.

Skazany S. S. (1) ma 56 lat. Jest obecnie osadzony w Areszcie Śledczym w B., gdzie odbywa karę pozbawienia wolności ze sprawy II K 180/12 Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim.

S. S. (1) jest kawalerem. Nie ma dzieci. Znaczną część dorosłego życia spędził w warunkach izolacji. Nie jest krytyczny w stosunku do popełnionych czynów. Karę pozbawienia wolności odbywa w zakładzie karnym typu zamkniętego. Jest zainteresowany odbywaniem kary w systemie indywidualnego oddziaływania. W trakcie odbywania kary zachowuje się właściwie. Raz był nagradzany za dobre sprawowanie, a raz karany dyscyplinarnie za niedozwolone kontaktowanie się. Po uzyskaniu przerwy w karze z uwagi na stan zdrowia nie stawił się do jednostki w terminie. Kontakt utrzymuje z bratem, córką brata i znajomymi. Otrzymuje niewielką pomoc materialną. W trakcie odbywania kary nie odnotowano zachowań roszczeniowych, agresywnych i wulgarnych. Jest chętny do udziału we wszelkich zajęciach.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wniosku (k. 2-4), dokumentacji medycznej (k. 5-10), karty karnej (k. 17-21), odpisów orzeczeń wraz z danymi co do odbycia kary (k. 26-27, 31-54, 59-74, 79-80, 109), opinii o skazanym (k. 88-99), z akt VIII K 11/13 Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim wyroku (k. 1301-1302, 1353), obliczenie kary (k. 1384) oraz z akt II K 180/12 Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim wyroku (k. 673-675, 863), postanowienia (k. 861v), obliczenia kary (k. 1283) i zawiadomienie o zwolnieniu ze sprawy (k. 1391).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Wyrok łączny jest instytucją procesową realizującą normy prawa materialnego, zatem warunki do orzeczenia kary łącznej, o których mowa w art. 569 § 1 k.p.k., to przede wszystkim wynikające z kodeksu karnego przesłanki do orzeczenia kary łącznej. Warunkiem wymierzenia kary łącznej jest zaistnienie realnego (rzeczywistego) zbiegu przestępstw. Instytucja ta została uregulowana w art. 85 k.k. i została gruntownie przemodelowana na mocy nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 396) z dniem 1 lipca 2015 roku. Kwestie związane ze stosowaniem „nowych” i „starych” regulacji w związku z orzekaniem kary łącznej wyraźnie uregulowano w art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej. Zgodnie z tym przepisem przepisów rozdziału IX kodeksu karnego w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed 1 lipca 2015 roku, chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej. Przepis ten wprowadza zatem wyjątek od zasady przewidzianej w art. 4 § 1 k.k., który zakłada co do zasady stosowanie ustawy nowej. Wobec tego do łączenia kar prawomocnie orzeczonych przed dniem 1 lipca 2015 roku zawsze znajdą zastosowanie przepisy działu IX kodeksu karnego w brzmieniu sprzed nowelizacji. Nie będą do niego również stosowane zasady wprowadzone z dniem 15 kwietnia 2016 roku na mocy ustawy z dnia 11 marca 2016 roku o zmianie ustawy kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437).

Uwzględniając mające w sprawie zastosowanie przepisy kodeksu karnego w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 roku stwierdzić należy, że realny zbieg przestępstw występuje wówczas, gdy ten sam sprawca popełnia kilka przestępstw (tzn. co najmniej dwa) przed wydaniem pierwszego nieprawomocnego wyroku za którekolwiek z nich. Zbieg realny ma więc miejsce wtedy, gdy dwa lub więcej czynów sprawcy stanowi dwa lub więcej przestępstw i nie zachodzi jednocześnie podstawa do przyjęcia pomijalnego (niewłaściwego) zbiegu przestępstw. Karę łączną orzeka się, jeżeli za przestępstwa pozostające w realnym zbiegu orzeczono kary tego samego rodzaju, albo inne podlegające łączeniu. Pierwszy wyrok, o którym mowa w tym przepisie to pierwszy chronologicznie wyrok wchodzący w grę (por. uchwałę SN z 25 lutego 2005 r., I KZP 36/04, Orz. Prok. i Pr. 2005, nr 7-8, poz. 3). Karę łączną orzeka się również w sytuacji, gdy sprawca w warunkach określonych w art. 85 popełnia dwa lub więcej ciągów przestępstw albo też ciąg przestępstw i inne przestępstwo (art. 91 § 2 k.k.).

Sąd nie jest związany wnioskiem o wydanie wyroku łącznego tak w zakresie wyroków objętych łączeniem jak i zasad ich łączenia. Orzekając o karze łącznej w wyroku łącznym powinien wziąć pod uwagę wszystkie prawomocne skazania, które mogą wchodzić w grę przy orzekaniu o karze łącznej. Brak podstaw do wydania wyroku łącznego skutkuje umorzeniem postępowania, zgodnie z art. 572 k.p.k., co może dotyczyć tak postępowania w całości jak i postępowania w odniesieniu do niektórych wyroków.

Zasady wymiaru kary łącznej określa art. 86 § 1 k.k. Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, w przypadku terminowej kary pozbawienia wolności nie przekraczając jednak 15 lat pozbawienia wolności i 810 stawek dziennych grzywny. Łączeniu podlegają kary jednostkowe, a nie kary łączne orzeczone poszczególnymi wyrokami podlegającymi łączeniu.

Analizując prawomocne skazania S. S. (1) wskazać należy, że w stosunku do niego zapadł prawomocny wyrok łączny Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem w sprawie II K 271/09 i po jego wydaniu nie skazano go za przestępstwa popełnione przed wydaniem tego wyroku. Rozważeniu podlegają zatem tylko skazania, które nastąpiły po 22 września 2009 roku, a zatem poza wskazanymi przez niego we wniosku wyrokami także wyrok Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 9 marca 2011 roku w sprawie XV K 1628/10, który jest chronologicznie pierwszym wyrokiem po wydaniu wyroku łącznego. Jako że przed jego wydaniem skazany nie popełnił żadnego innego przestępstwa, przestępstwo za które skazany został tym wyrokiem nie pozostaje w zbiegu realnym z innymi przestępstwami. I jakkolwiek Sąd powinien przy wydawaniu wyroku łącznego rozważyć wszystkie mogące wchodzić w grę skazania, to wobec tego, że wyrok ten nie był objęty wnioskiem skazanego, nie zachodziła potrzeba do umarzania postępowania o wydanie wyroku łącznego w zakresie skazania objętego tym wyrokiem (nie wszczęto postępowania w zakresie tego wyroku z urzędu) ani też wskazywania tego wyroku w sentencji wyroku łącznego.

Kolejnym chronologicznie pierwszym wyrokiem jest wyrok Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 10 października 2013 roku w sprawie II K 180/12 zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 maja 2014 roku w sprawie VIII Ka 961/13, którym S. S. (1) skazano za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. i za ciąg przestępstw z art. 279 § 1 k.k. Przed wydaniem tego wyroku skazany popełnił przestępstwo objęte wyrokiem Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 9 marca 2015 roku w sprawie VIII K 11/13 utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie VIII Ka 316/15. Przestępstwa te pozostają zatem w zbiegu realnym, za który należy orzec jedną karę łączną.

Za czyny objęte realnym zbiegiem przestępstw orzeczono jednostkowe kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku, 6 miesięcy i 2 lat. Sąd mógł zatem orzec karę łączną pozbawienia wolności w granicach od 2 lat (kara najsurowsza) do 3 lat i 6 miesięcy (suma kar podlegających łączeniu). Podstawowym celem wymiaru kary łącznej jest stworzenie podstaw do racjonalnego i humanitarnego stosowania kar i środków karnych (art. 3 k.k.) w przypadku realnego zbiegu przestępstw. Brak regulacji w tym zakresie prowadziłby do mechanicznego sumowania wymierzonych kar i kolejnego ich wykonywania, co mogłoby prowadzić do naruszenia zasad wymiaru i wykonania kary, w tym w szczególności funkcji prewencyjnych i retrybutywnych kary (P. Kardas, Komentarz do art. 86 k.k., Lex). W procesie wymiaru kary łącznej nie powinno się dublować tych wszystkich okoliczności, które miały wpływ na wymiar kar jednostkowych, zwłaszcza że w wypadku orzekania kary łącznej w wyroku łącznym kary jednostkowe objęte są prawomocnością poszczególnych wyroków. Odnosząc się do zagadnienia szczegółowych dyrektyw wymiaru kary łącznej SN stwierdził, że „wymierzając karę łączną sąd powinien rozważyć przede wszystkim, czy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono kary, istnieje ścisły związek podmiotowy lub przedmiotowy, czy też związek ten jest dość odległy lub w ogóle go brak” (zob. uzasadnienie wyroku SN z 15 V 1990 r., IV KR 80/90, LEX nr 22064). Na wymiar kary łącznej powinny mieć wpływ również prognozy co do osiągnięcia celów kary w stosunku do skazanego, zwłaszcza z uwzględnieniem okoliczności zaszłych po prawomocnych skazaniach. Zarówno system kumulacji jak i absorpcji są rozwiązaniami skrajnymi, które mogą być stosowane zupełnie wyjątkowo. Z jednej bowiem strony wielokrotne skazania świadczą o znacznej demoralizacji skazanego i orzekanie kary łącznej w granicach najwyższej z kar orzeczonych (system absorpcji) stanowiłoby niczym nieuzasadnione premiowanie wielokrotnych skazań, z drugiej jednak strony orzekanie jako kary łącznej sumy kar orzeczonych za poszczególne przestępstwa (system kumulacji) czyniłoby zupełnie bezcelową instytucję wyroku łącznego i kary łącznej.

Sąd orzekł w sprawie karę łączną w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności, uznając że w okolicznościach sprawy będzie to kara sprawiedliwa. Przy rozstrzyganiu o wysokości kary łącznej należało uwzględnić bliską więź przedmiotowo – podmiotową pomiędzy czynami, za które kary podlegają łączeniu oraz. Z jednej strony bliska więź czasowa przemawia za orzeczeniem kary łącznej w najniższych możliwych granicach. Popełnienie podobnych przestępstw wskazuje jednak również na demoralizację sprawcy, który w krótkim czasie popełnia przestępstwa tego samego rodzaju. Ta okoliczność z kolei ma charakter obciążający. Analizując okoliczności sprawy wskazać należy, że skazany wielokrotnie dopuszczał się przestępstw przeciwko mieniu, pomimo stosowania wobec niego kolejnych sankcji karnych. Do zmiany swojego zachowania nie skłoniło skazanego odbywanie kary pozbawienia wolności. Informacja z Krajowego Rejestru Karnego skazanego jest niezwykle bogata i pokazuje, że S. S. (1) jest sprawcą wysoce zdemoralizowanym, który z popełnienia przestępstw uczynił sobie sposób na życie. W tym stanie rzeczy tylko dostatecznie długa izolacja może skłonić go do przestrzegania porządku prawnego. Jako okoliczność łagodzącą można potraktować poprawne zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary, choć zaznaczyć należy, że okres, przez który skazany odbywa karę jest stosunkowo niedługi. W okresie tym zaś skazany był też karany dyscyplinarnie. Negatywnie należy ocenić również to, że skazany nie wrócił do jednostki penitencjarnej po zakończeniu okresu przerwy i nie usprawiedliwia tego w żadnym razie to, że skazany chciał kontynuować leczenie, skoro nie uzyskał on dalszej przerwy w odbywaniu kary. Jeśli dodać do tego, że nie jest on krytyczny w stosunku do popełnionych przestępstw, to biorąc pod uwagę także przeszłość kryminalną S. S. (1), okoliczności te pozwalają uznać, że zasługuje on jedynie orzeczenie kary łącznej poprzez stosunkowo niewielkie zmniejszenie sumy kar stanowiących podstawę jej wymierzenia. Proces resocjalizacji skazanego by był skuteczny wymaga bowiem jeszcze stosunkowo długiego czasu.

Na poczet kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem należało zaliczyć skazanemu okres odbytej kary w sprawie II K 180/12 oraz okres rzeczywistego pozbawienia wolności zgodnie z zaliczeniem zawartym w punkcie trzecim wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim w sprawie VIII K 11/13;

Sąd zwolnił skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych na podstawie art. 624 § 1 k.p.k., uznając, że ich uiszczenie byłoby dla niego zbyt uciążliwe. Przy takiej ocenie Sąd miał na względzie, że skazany nie posiada żadnego majątku, odbywa długoterminową karę pozbawienia wolności i nie pracuje.